Έρχεται το εργασιακό delivery: εργαζόμενοι κατά παραγγελία και μίας χρήσης

To «θατσερικό» μοντέλο της απόλυτης απελευθέρωσης της αγοράς εργασίας, με την εφαρμογή ακόμα πιο ευέλικτων μορφών απασχόλησης, προωθεί η κυβέρνηση Μητσοτάκη και το υπουργείο Εργασίας του Α. Γεωργιάδη, μέσω του νέου νομοσχεδίου για τα εργασιακά, που θα προβλέπει μέχρι και εργασιακό delivery ή εργαζόμενους κατά παραγγελία

Με επίκληση της ενσωμάτωσης στο εθνικό μας δίκαιο της Κοινοτικής Οδηγία 2019/1152, η οποία θεωρητικά αποσκοπεί την βελτίωση των όρων εργασίας, αλλά επί της ουσίας έχει στόχο τη «προσαρμοστικότητα της αγοράς εργασίας» σε νέες ευέλικτες μορφές εργασίας, η κυβέρνηση προωθεί τις περίφημες συμβάσεις μηδενικών ωρών (zero hour contracts), βάσει των οποίων οι εργαζόμενοι εργάζονται μόνο όταν τους καλεί η επιχείρηση και φυσικά πληρώνονται μόνο για το χρόνο που απασχολήθηκαν.

Οι εν λόγω συμβάσεις ήδη εφαρμόζονται σε κάποιες χώρες της Ευρώπης όπως στην Γερμανία, την Αυστρία και την Ισπανία, αλλά έχουν ευρεία εφαρμογή στη χώρα του νεοφιλελευθερισμού, την Βρετανία, όπου πάνω από 1,5 εργαζόμενοι απασχολούνται σε καθεστώς «zero hour contract».

Σύμφωνα με τη Guardian, το παλάτι του Buckingham, μαζί με γνωστές γκαλερί όπως η Tate, τα Sports Direct, χρησιμοποιούν κατά κόρον εργαζόμενους με τέτοιες συμβάσεις. Στο παλάτι δουλεύουν 350 εργαζόμενοι με τέτοιους όρους, ενώ στην αλυσίδα Sports Direct πάνω από 20.000. Επτά μεγάλες ιδιωτικές εταιρείες έχουν το 75% του προσωπικού τους με τέτοια συμβόλαια. Ενδεικτικά, η Domino’s Pizza απασχολεί το 90% του προσωπικού της με zero hour contracts, ενώ η γνωστή αλυσίδα Pub Wetherspoon το 80%.

Θεωρητικά αυτές οι συμβάσεις δημιουργήθηκαν για να διευκολύνουν συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες να βρουν μία μερική ή συμπληρωματική απασχόληση. Φοιτητές, συνταξιούχοι και γυναίκες, που ήθελαν μία ολιγόωρη μερική απασχόληση, ήταν αυτοί που κυρίως προσλαμβάνοντας, αλλά τελικά οι συμβάσεις του «εργασιακού  delivery», επεκτάθηκαν διότι πρόσφεραν πολλά πλεονεκτήματα  στις επιχειρήσεις αλλά και στο κράτος.

Σύμφωνα με την μέχρι τώρα εμπειρία από την εφαρμογή τους στις διάφορες ευρωπαϊκές χώρες προκύπτουν τα εξής:

• Οι εν λόγω συμβάσεις δεν προβλέπουν συγκεκριμένο αριθμό ωρών εργασίας, ούτε συγκεκριμένο ωράριο εργασίας για τον εργαζόμενο καθώς εργάζεται τις ώρες που επιθυμεί η επιχείρηση, νύχτα ή ημέρα, πρωί μεσημέρι ή βράδυ.
• Δεν υπάρχει απόλυση, ούτε αποζημίωση αλλά ούτε και προκαθορισμένος κατώτατος μισθός.
• Οι εργαζόμενοι δεν δικαιούνται αναρρωτική άδεια, ούτε επίδομα ανεργίας.

Εργαζόμενοι στην Βρετανία που δεν άντεξαν λόγω των ελάχιστων ωρών απασχόλησης, που δεν αρκούσαν για να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες, ή γιατί οι επιχειρήσεις δεν τους πρόσφεραν καθόλου εργασιακό χρόνο και τους είχαν για εβδομάδες σε αναμονή, βρέθηκαν σε αδιέξοδο.

Πηγαίνοντας στις αρμόδιες αρχές (βλ. ΟΑΕΔ), οι σύμβουλοι των γραφείων εύρεσης εργασίας τους πληροφορούσαν ότι παρότι εργάζονταν ελάχιστα ή καθόλου, βρισκόμενοι σε αναμονή, παρέμεναν εργαζόμενοι, οπότε δε δικαιούταν επίδομα ανεργίας ενώ αν εγκατέλειπαν τη δουλειά, αυτό θα σήμαινε οικειοθελή παραίτηση, οπότε δε θα δικαιούταν επίδομα ανεργίας.

Πολλοί εργαζόμενοι με συμβάσεις μηδενικού ωραρίου πέρα από το ότι εργάζονται ακόμη και όταν είναι άρρωστοι, από φόβο μήπως χάσουν τη δουλειά τους, λόγω της αβεβαιότητας του ωραρίου αντιμετωπίζουν και πολλά οικογενειακά προβλήματα, διότι δεν υπάρχει δυνατότητα οικογενειακού προγραμματισμού. Επίσης έχουν πρόβλημα ακόμα και με τον ύπνο. Όταν δεν γνωρίζουν πότε μπορεί να εργάζονται, δηλαδή κατά τη διάρκεια της νύχτας ή της ημέρας και πότε πρέπει να κοιμούνται, είναι ένα ζήτημα που απορυθμίζει απόλυτα την προσωπική ζωή και εν τέλει την ψυχική υγεία του εργαζόμενου.

Για όλα τα παραπάνω τα συνδικάτα στην Βρετανία ζητούν σταθερά να καταργηθούν αυτές οι συμβάσεις υποστηρίζοντας πως «μηδενικές ώρες σημαίνει μηδενική ασφάλεια και μηδενικά δικαιώματα».

Οι συμβάσεις μηδενικών ωρών εφαρμόζονται κυρίως στον τομέα των υπηρεσιών, στον τουρισμό, στην εστίαση και κυρίως στο εμπόριο, αλλά και στην πληροφορική καθώς είναι πολύ δημοφιλείς στους λεγόμενους «ψηφιακούς νομάδες» που απασχολούνται για εταιρίες νέων τεχνολογιών.

Στην Ελλάδα, όπου ο τομέας των υπηρεσιών απασχολεί ίσως το μεγαλύτερο αριθμό εργαζομένων της χώρας, η έλευση των συμβάσεων μηδενικών ωρών προκαλεί μεγάλη ανησυχία, ιδίως στον κλάδο του εμπορίου.

Δ. Μπελοπουλος: Συμβάσεις μηδενικών ωρών ζωή μηδενικών στιγμών

Μιλήσαμε με τον Δημήτρη Μπελόπουλο, πρόεδρο της Ένωσης Εμποροϋπαλλήλων νομού Θεσσαλονίκης, για τη νέα μορφή συμβάσεων εργασίας και ήταν κατηγορηματικά αρνητικός. Όπως είπε «οι εργαζόμενοι δεν θα ξέρουν πόσα θα πληρωθούν στο τέλος του μήνα, γιατί δεν θα ξέρουν πόσες ώρες θα δουλεύουν ενώ θα πρέπει να είναι πάντα έτοιμοι να προσφέρουν υπηρεσίες στην εργοδοσία, σύμφωνα πάντα με τις ανάγκες της δηλαδή τα κέρδη της και όχι τις δικές τους, δηλαδή τη ζωή τους».

«Οι συμβάσεις μηδενικών ωρών είναι ζωή μηδενικών στιγμών. Αυτό σημαίνει για έναν εμποροϋπάλληλο» τόνισε και ανέφερε πως «πρόκειται για ένα δώρο της κυβέρνησης βγαλμένο από τα πιο τρελά όνειρα των εργοδοτών. Ειδικά στον κλάδο του εμπορίου πρόκειται για τερατούργημα μιας και όλοι ξέρουν ότι ο όγκος της δουλειάς στα εμπορικά καταστήματα και τα σουπερμάρκετ ποικίλει και συνήθως συγκεντρώνεται τα σαββατοκύριακα, τις περιόδους εκπτώσεων, τις γιορτές, τις ημέρες των πληρωμών των λαϊκών στρωμάτων».

Όπως εξηγεί «αυτό πρακτικά σημαίνει πως με τέτοιες Συμβάσεις ένας εργαζόμενος σε σουπερμάρκετ η μία πωλήτρια σε εμπορικό κέντρο, θα δουλεύει ατέλειωτες ώρες στις παραπάνω περιόδους που αναφέρθηκαν και μπορεί καθόλου όταν υπάρχει «νεκρό» διάστημα. Η για παράδειγμα αν έρθει φορτηγό με παραλαβή στα σουπερμάρκετ ή εμφανιστεί κάποιο κρουαζιεροπλοιο στο λιμάνι, πρέπει άμεσα οι εργαζόμενοι να παρατήσουν τα σπίτια τους, να δουν που θα αφήσουν τα παιδιά, να μην κανονίσουν τίποτα για την προσωπική τους ζωή, για να είναι το συντομότερο δυνατόν στο κατάστημα για να βγει η δουλειά».

«Να μην περάσει να μην εφαρμοστεί αυτό το έκτρωμα που το 2023 μας καλεί να δουλεύουμε με όρους 1880, ενώ σήμερα είναι εφικτό και αναγκαίο οι εμποροϋπάλληλοι να δουλεύουμε 7ωρο 5ήμερο 35ωρο σταθερά», τονίζει και σημειώνει πως «το αντεργατικό νομοσχέδιο έρχεται να προστεθεί σε όλα τα προηγούμενα όλων των κυβερνήσεων ΝΔ-ΣΥΡΙΖΑ-ΠΑΣΟΚ που ο ένας έκοβε και ο άλλος έραβε όσον αφορά τον εργασιμο χρόνο, ώστε να απελευθερωθεί από την μία πλευρά το ωράριο και από την άλλη να δουλεύουν οι εργαζόμενοι 24ωρες το 24ωρο».

Όπως τονίζει και το μέλος της διοίκησης του ΕΚΘ, Γιώργος Παπακωνσταντίνου, «οι λεπτομέρειες του νομοσχεδίου και των νέων συμβάσεων δεν είναι γνωστές αλλά ο στόχος τους είναι ξεκάθαρος: να απορυθμίσουν πλήρως τις εργασιακές σχέσεις. Το είδαμε με τα δύο 8ωρα στο ίδιο 24ωρο. Θέλουν δηλαδή να μην υπάρχει ούτε 8ωρο, ούτε 5νθήμερο. Να δουλεύει ο κόσμος ανεξέλεγκτα και οι εργοδότες να σε καλούν στη δουλειά όποτε θέλουν. Δηλαδή προωθούν μία κατάσταση εργασιακής ζούγκλας».