Μια πολύ σημαντική απόφαση του Εφετείου για δανειολήπτες, κόκκινα δάνεια και funds

Λέξεις: Παναγιώτης Γεωργιάδης 

Η πρόσφατη απόφαση του Εφετείου Πατρών, με την οποία κρίθηκε άκυρη η κατάσχεση λόγω μη αναγραφής του τιμήματος πώλησης του «κόκκινου» δανείου, αποτελεί καμπή στην προστασία των καταναλωτών και των δανειοληπτών στη χώρα μας.

Δεν πρόκειται απλώς για μια «τεχνική» δικαστική κρίση, αλλά για μια καθαρή υπενθύμιση ότι η διαφάνεια δεν είναι πολυτέλεια· είναι προϋπόθεση της νομιμότητας.

Εδώ και χρόνια, τα funds που αποκτούν ελληνικά δάνεια εμφανίζονται ως «διάδοχοι» των τραπεζών, χωρίς όμως οι πολίτες να γνωρίζουν βασικά στοιχεία της συναλλαγής – κυριότερο όλων, το τίμημα με το οποίο αγοράστηκε η απαίτηση.

Πώς μπορεί να είναι νόμιμη μια διαδικασία αναγκαστικής εκτέλεσης, όταν η ίδια η μεταβίβαση του δανείου είναι ελλιπής ή αδιαφανής; Το Εφετείο Πατρών απάντησε καθαρά: Δεν μπορεί.

Η απόφαση αναδεικνύει μια θεμελιώδη αλήθεια:

Κανένα fund δεν μπορεί να επικαλείται δικαιώματα επί των περιουσιών των πολιτών, αν πρώτα δεν αποδεικνύει με νόμιμο και διαφανή τρόπο πώς, πότε και με ποιο τίμημα απέκτησε τις συγκεκριμένες απαιτήσεις.

Το Νέο ΙΝΚΑ έχει επανειλημμένα επισημάνει ότι η έλλειψη διαφάνειας στη δευτερογενή αγορά δανείων υπονομεύει το κράτος δικαίου και θέτει τους καταναλωτές σε μειονεκτική θέση. Όταν ένα δάνειο πωλείται στο 5% ή το 10% της αξίας του, αλλά το fund διεκδικεί το 100%, τότε η απόκρυψη του τιμήματος δεν είναι απλώς τυπικό πρόβλημα – είναι ουσιαστική παραπλάνηση και θεσμική αδικία.

Η απόφαση του Εφετείου Πατρών έρχεται να καλύψει αυτό το κενό, επιβάλλοντας το αυτονόητο:

Η καταχώριση του τιμήματος στο Ενεχυροφυλακείο δεν είναι διαπραγματεύσιμη, είναι υποχρέωση.

Για τους καταναλωτές, η εξέλιξη αυτή δημιουργεί έναν νέο δρόμο δικαστικής προστασίας. Όσα δάνεια μεταβιβάστηκαν χωρίς πλήρη και ορθή καταχώριση των στοιχείων της πώλησης μπορούν –και πρέπει– να ελεγχθούν. Η απόφαση ανοίγει τον δρόμο για μια δικαιότερη αντιμετώπιση των πολιτών που κινδυνεύουν με πλειστηριασμό.

Ως Νέο ΙΝΚΑ, χαιρετίζουμε την απόφαση και επισημαίνουμε ότι το ζήτημα δεν είναι να σταματήσει η διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, αλλά να γίνεται με σεβασμό στη νομιμότητα, με διαφάνεια και με ίσους όρους για όλους.

Η κοινωνία δεν αντέχει άλλες αδιαφανείς πρακτικές εις βάρος των πιο ευάλωτων.

Η νομιμότητα δεν μπορεί να είναι επιλεκτική.

Και η προστασία του καταναλωτή δεν είναι εμπόδιο – είναι ο βασικός πυλώνας μιας υγιούς και δίκαιης οικονομίας.

*Ο Παναγιώτης Γεωργιάδης είναι δικηγόρος Παρ΄ Αρείω Πάγω – Μέλος ΔΣ και υπεύθυνος Δημοσίων σχέσεων του Ινστιτούτου Καταναλωτών Ν.ΙΝΚΑ.

To ρεπορτάζ για το θέμα, που δημοσιεύθηκε μεταξύ άλλων στην ιστοσελίδα pelop.gr και από τον δημοσιογράφο Σωτήρη Παπανδρέου αναφέρει:

Το Δικαστήριο έκρινε ότι η μεταβίβαση απαιτήσεων από τράπεζα σε εταιρεία ειδικού σκοπού (SPV), βάσει του νόμου 3156/2003, είναι άκυρη εφόσον δεν καταχωρίζεται στο Ενεχυροφυλακείο το τίμημα πώλησης. Χωρίς αυτό, η μεταβίβαση δεν παράγει έννομα αποτελέσματα και η εταιρεία διαχείρισης δεν νομιμοποιείται να επισπεύσει εκτελεστικές πράξεις.

Η υπόθεση αφορούσε πατρινή ιδιοκτήτρια που εκπροσωπήθηκε από τη δικηγόρο Ελένη Φλέσσια και είχε προσφύγει κατά της εταιρείας Do Value Greece, η οποία ενεργούσε για λογαριασμό του fund Frontier Issuer, με έδρα το Δουβλίνο. Το δάνειο της ιδιοκτήτριας είχε τιτλοποιηθεί και πουληθεί από την Εθνική Τράπεζα το 2021. Η οφειλέτρια άσκησε έφεση επιταγή πληρωμής, υποστηρίζοντας ότι η πώληση της απαίτησης ήταν άκυρη, καθώς δεν είχε γνωστοποιηθεί το τίμημα της μεταβίβασης, όπως προβλέπει η σχετική υπουργική απόφαση.

Το Εφετείο δέχθηκε την άποψη αυτή. Διαπίστωσε ότι στη σύμβαση πώλησης που κατατέθηκε στο Ενεχυροφυλακείο Αθηνών δεν υπήρχε καμία αναφορά στο ποσό που καταβλήθηκε από το fund στην τράπεζα. Γινόταν μόνο μνεία σε άλλα έγγραφα, τα οποία όμως δεν είχαν κατατεθεί. Ως εκ τούτου, το δικαστήριο έκρινε τη μεταβίβαση άκυρη, ακυρώνοντας και την επιταγή προς εκτέλεση ύψους 283.000 ευρώ, καθώς και την κατάσχεση.

Η σημασία της απόφασης είναι καθοριστική, γιατί εισάγει έναν νέο ερμηνευτικό κανόνα: η αναγραφή του τιμήματος δεν αποτελεί τυπική λεπτομέρεια, αλλά ουσιώδη προϋπόθεση για τη νομιμότητα της μεταβίβασης. Η καταχώρισή του λειτουργεί ως αναγγελία προς τον οφειλέτη, εξασφαλίζει διαφάνεια και αποτρέπει την καταστρατήγηση της διαδικασίας. Αν δεν αναφέρεται, η πώληση είναι ανίσχυρη, ανεξάρτητα από το αν ο οφειλέτης υπέστη ζημία ή όχι.

Μέχρι σήμερα, τράπεζες και funds επικαλούνταν την εμπιστευτικότητα και δεν δημοσιοποιούσαν το τίμημα πώλησης των τιτλοποιημένων δανείων. Ετσι, δάνεια που είχαν πωληθεί σε χαμηλές τιμές –πολλές φορές «έναντι πινακίου φακής»– μεταβιβάζονταν σε funds που στη συνέχεια αποκόμιζαν τεράστια κέρδη από πλειστηριασμούς ακινήτων πολλαπλάσιας αξίας.

Η απόφαση του Εφετείου Πατρών θίγει τον πυρήνα της λειτουργίας των funds στην Ελλάδα. Αν η θέση αυτή επικυρωθεί και από άλλα δικαστήρια ή πολύ περισσότερο από τον Αρειο Πάγο, τότε χιλιάδες πλειστηριασμοί και πράξεις εκτέλεσης μπορεί να τεθούν υπό αμφισβήτηση, εφόσον στις μεταβιβάσεις δεν υπάρχει δημοσιευμένο τίμημα. Παράλληλα, δημιουργείται ένα νέο νομικό «όπλο» για δανειολήπτες που επιδιώκουν να προσβάλουν εκτελέσεις εις βάρος τους.

Η εξέλιξη αυτή ανοίγει συζήτηση για το καθεστώς διαφάνειας στις τιτλοποιήσεις και ενδεχομένως θα οδηγήσει σε νέα νομοθετική ρύθμιση ή διευκρίνιση από το υπουργείο Οικονομικών. Το Εφετείο Πατρών, με την απόφαση αυτή, έθεσε ένα σαφές μήνυμα: οι μεταβιβάσεις δανείων δεν μπορούν να μένουν στο σκοτάδι -η διαφάνεια είναι προϋπόθεση νομιμότητας.