Μνημόνιο συνεργασίας των Βαλκανικών χωρών, για τη σύζευξη των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας

Μνημόνια Συνεργασίας για τη σύζευξη των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας Βαλκανικών χωρών υπέγραψαν οι αρμόδιοι θεσμικοί φορείς Ρυθμιστικών Αρχών, Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς και Χρηματιστηρίων Ενέργειας την Τρίτη 14 Νοεμβρίου 2023 στην Αθήνα, κατά τη διάρκεια συνάντησης που διοργανώθηκε από την αμερικανική Εθνική Ένωση Επιτρόπων Ρυθμιστικών Υπηρεσιών (NARUC), την αμερικανική Ένωση Ενέργειας (USEA) και την RTI International με την υποστήριξη της ελληνικής Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ) και με τη χορηγία της αμερικανικής Υπηρεσίας Διεθνούς Ανάπτυξης (USAID).

Από την ελληνική πλευρά, τα Μνημόνια Συνεργασίας υπέγραψαν ο πρόεδρος της Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων, Καθ. Αθανάσιος Δαγούμας με τους ομολόγους του Βαλκανικών Ρυθμιστικών Αρχών, ο Γενικός Διευθυντής Λειτουργίας Υποδομών και Αγοράς του ΑΔΜΗΕ, Δημήτριος Μίχος με τους εκπροσώπους Βαλκανικών Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς και ο Διευθύνων Σύμβουλος του Ελληνικού Χρηματιστηρίου Ενέργειας, Αλέξανδρος Παπαγεωργίου με τους ομολόγους του Βαλκανικών Χρηματιστηρίων Ενέργειας.

Οι θεσμικοί φορείς των Βαλκανικών χωρών που υπέγραψαν το Μνημόνιο, συναίνεσαν στη δημιουργία Ομάδας Εργασίας που θα αναλάβει τον συντονισμό των προσεχών δράσεων.

Με την πρωτοβουλία αυτή ανοίγει ο δρόμος για τη δημιουργία ενιαίας αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, η οποία θα βρίσκεται σε ευθεία διασύνδεση με την ενιαία ευρωπαϊκή αγορά. Η διαδικασία ενοποίησης θα γίνει στο πρότυπο των συζευγμένων αγορών της Ελλάδας με την Ιταλία και τη Βουλγαρία.

«Η σύζευξη της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στα Δυτικά Βαλκάνια εισάγει μια νέα εποχή ενεργειακής συνεργασίας που υπόσχεται σημαντικά πλεονεκτήματα τόσο για τις χώρες της περιοχής, όσο και για την υπόλοιπη Ευρώπη» σημείωσε σε δήλωσή του ο Πρόεδρος της ΡΑΑΕΥ, Καθ. Αθανάσιος Δαγούμας.Ο κ. Δαγούμας πρόσθεσε πως η υπογραφή του Μνημονίου Συνεργασίας θα ενισχύσει τα υφιστάμενα επίπεδα ενεργειακής ασφάλειας προωθώντας την ανθεκτικότητα μέσω της διασυνοριακής ολοκλήρωσης της αγοράς. «Η Ελλάδα», υπογράμμισε, «ως μέρος αυτής της πρωτοβουλίας, μπορεί να συμβάλει περαιτέρω στη φιλική προς το περιβάλλον ενεργειακή ολοκλήρωση στα Δυτικά Βαλκάνια, καθώς διαθέτει σημαντική παραγωγική ικανότητα στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και, ταυτόχρονα, μπορεί να συμβάλει στην προώθηση της χρήσης καθαρών και βιώσιμων πηγών ενέργειας σε ολόκληρη την περιοχή».

Από την πλευρά του,ο Πρόεδρος της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας της Αλβανίας, Πετρίτ Αχμέτι, τόνισε: «Με την υπογραφή της Συνθήκης για την Ενεργειακή Κοινότητα τον Οκτώβριο του 2005 στην Αθήνα, ξεκινήσαμε τη διαδικασία ένταξης της ενεργειακής μας αγοράς στην αγορά της Ε.Ε. Τα τελευταία χρόνια ήμασταν πάντα προσηλωμένοι σε αυτόν τον στόχο. Η λειτουργία της Αγοράς Επόμενης Ημέρας στην Αλβανία από το Αλβανικό Χρηματιστήριο Ενέργειας (ALPEX), που ορίστηκε ως Διαχειριστής για τη σύζευξη της αγοράς μεταξύ Αλβανίας και Κοσσυφοπεδίου, είναι το πρώτο βήμα προς την ολοκλήρωση της αγοράς μας. Το Μνημόνιο για τη Σύζευξη των Αγορών Επόμενης Ημέρας θα δημιουργήσει ένα πλαίσιο συνεργασίας για την προώθηση της διαδικασίας ολοκλήρωσης της ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Θεωρούμε ότι η σύζευξη αυτή είναι απαραίτητη για να φτάσουμε σε αυτόν τον στόχο και η υπογραφή του Μνημονίου είναι ένα απαραίτητο βήμα για την προώθηση ενός κοινού έργου που έχει ήδη ξεκινήσει εδώ και μερικά χρόνια. Είμαστε πρόθυμοι να εργαστούμε για τα επόμενα βήματα και δεσμευόμαστε να έχουμε πρόοδο και να προωθήσουμε την επιτυχή ανάπτυξη και εφαρμογή της σύζευξης αγορών επόμενης ημέρας μεταξύ των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας της Αλβανίας, της Ελλάδας, της Βόρειας Μακεδονίας και του Κοσσυφοπεδίου».

Για ανταγωνιστικές και χαμηλότερες τιμές ηλεκτρικής ενέργειας που θα παρέχονται στους καταναλωτές με την πρακτική εφαρμογή του μνημονίου έκανε λόγο ο Μάρκο Μπισλιμόσκι από τη Ρυθμιστική Επιτροπή Ενέργειας, Υπηρεσιών Υδάτων και Διαχείρισης Αστικών Αποβλήτων της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας προσθέτοντας:«Η περιφερειακή ενοποίηση της αγοράς της Βόρειας Μακεδονίας με μια χώρα της Ε.Ε., όπως η Ελλάδα, καθώς και με τις αγορές της Αλβανίας και του Κοσσυφοπεδίου, είναι μόνο ένα βήμα και ένα άνοιγμα προς τον στόχο που είναι η δημιουργία μιας ενιαίας αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη, η οποία περιλαμβάνει αποτελεσματική, βέλτιστη χρήση των δυνατοτήτων μεταφοράςενέργειαςαλλά και μεγαλύτερη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, δηλαδή αυξημένες και εντατικότερες επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και εισαγωγή νέας τεχνολογίας».

Ο Πρόεδρος της Ολομέλειας της Ρυθμιστικής Υπηρεσίας Ενέργειας του Κοσσυφοπεδίου, Ιμέρ Φεϊζουλάχου, τόνισε:«Με την υπογραφή και εφαρμογή αυτού του μνημονίου εκτιμούμε ότι οι χώρες μας κάνουν ένα μεγάλο βήμα προς όφελος των καταναλωτών αλλά και των εταιρειών ενέργειας. Η δημιουργία μιας κοινής αγοράς μεταξύ των χωρών μας είναι το αποτέλεσμα μιας μακράς διαδικασίας με πολλές δραστηριότητες και προκλήσεις. Τίποτα δεν στάθηκε εμπόδιο σε αυτή τη διαδικασία, καθώς μπροστά μας είχαμε τον μεγάλο στόχο της κοινής αγοράς. Είμαστε περισσότερο από ποτέ πεπεισμένοι ότι η ενοποίηση των αγορών μας θα βελτιώσει τον ανταγωνισμό και τη διαφάνεια και, παράλληλα, θα εκπληρώσει τις υποχρεώσεις που έχουμε ως κράτος σε σχέση με την πανευρωπαϊκή αγορά».

Ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος του ΑΔΜΗΕ, Μανούσος Μανουσάκης, σημείωσε: «Συμμετέχοντας ήδη στην Ενιαία Σύζευξη Αγορών Επόμενης Ημέρας (Single Day Ahead Coupling), ο ΑΔΜΗΕ υποστηρίζει ενεργά την περιφερειακή συνεργασία και θα συμβάλει στη δημιουργία των απαραίτητων συνθηκών για την ένταξη άλλων πλευρών. Αυτό θα επιτρέψει στα Βαλκάνια να απολαμβάνουν τα πλεονεκτήματα της εναρμόνισης της αγοράς και της αυξημένης αποτελεσματικότητας στην κατανομή και χρήση των πόρων, φέρνοντας σημαντική προστιθέμενη αξία σε όλους τους ενδιαφερόμενους της αγοράς».

«Αυτή η συνάντηση και η υπογραφή του Μνημονίου Συνεργασίας αντικατοπτρίζει μια στρατηγική κίνηση προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης της περιφερειακής συνεργασίας και της βελτιστοποίησης της εμπορίας ηλεκτρικής ενέργειας», υπογράμμισε ο Διευθύνων Σύμβουλος του Διαχειριστή Συστημάτων Μεταφοράς της Αλβανίας (OST), Σκερντί Ντρενόβα προσθέτοντας: «Με την ένταξή της στη σύζευξη της αγοράς, η OST στοχεύει στην προώθηση μιας πιο αποτελεσματικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Το βήμα αυτό ευθυγραμμίζεται με τον ευρύτερο στόχο της σύζευξης της αγοράς, ο οποίος είναι η διευκόλυνση των απρόσκοπτων διασυνοριακών συναλλαγών ηλεκτρικής ενέργειας, συμβάλλοντας στη μείωση των τιμών και στην προώθηση ενός πιο πράσινου και βιώσιμου ενεργειακού τομέα.Η δέσμευση της OST να συμμετάσχει σε αυτή την πρωτοβουλία, δείχνει την αφοσίωσή της στην προώθηση θετικών αλλαγών στο ενεργειακό τοπίο προωθώντας τη συνεργασία με γειτονικές χώρες».

«Η υπογραφή του Μνημονίου Συνεργασίας αποτελεί μόνο ένα μέρος της διαδικασίας για την οποία όλες οι Βαλκανικές χώρες εργάζονται διεξοδικά και με αφοσίωση», δήλωσε ο Γενικός Διευθυντής του Διαχειριστή Συστημάτων Μεταφοράς της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας (AD MEPSO), Ζουχντί Ενούζ.Πρόσθεσε πως «η διαδικασία της συγχώνευσης των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας σε μια ενιαία ευρωπαϊκή αγορά ηλεκτρικής ενέργειας είναι ένα ισχυρό εργαλείο για τη βελτίωση της ρευστότητας της αγοράς, τη διασφάλιση της σταθερότητας, την ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, την αύξηση της διαφάνειας και του ανταγωνισμού, από τα οποία θα ωφεληθούν οι καταναλωτές και η οικονομία, όπως και όλοι οι συμμετέχοντες στην αγορά, καθώς δημιουργείται μια πιο δυναμική και αποτελεσματική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Η δημιουργία μιας ολοκληρωμένης αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας συνιστά κορυφαίο βήμα προς την κατεύθυνση της αποδοτικής χρήσης των πόρων και αυτό αποτελεί τελικά προϋπόθεση για την επιτυχή μετάβαση στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με χαμηλές εκπομπές, η οποία επιβάλλεται από την ευρωπαϊκή πολιτική για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής».

Στο δικό του σχόλιο ο Διευθύνων Σύμβουλος του Διαχειριστή Συστημάτων Μεταφοράς του Κοσσυφοπεδίου (KOSTT),Εβετάρ Ζεγκίρι ανέφερε: «Ως ιδρυτικό μέλος της Ενεργειακής Κοινότητας, το Κοσσυφοπέδιο έχει προσχωρήσει στο ισχύον ενεργειακό κεκτημένο, ιδίως στο τρίτο ενεργειακό πακέτο. Η KOSTT υποστηρίζει την παρούσα πρωτοβουλία και είναι έτοιμη να συνεργαστεί για τη διευκόλυνση της σύζευξης της αγοράς της επόμενης ημέρας μεταξύ του Κοσσυφοπεδίου, της Αλβανίας, της Ελλάδας και της Βόρειας Μακεδονίας. Υπογράφοντας το παρόν Μνημόνιο Συνεργασίας, η KOSTT αναγνωρίζει τη σημασία του και δεσμεύεται να συμβάλει ενεργά στην υλοποίηση των στόχων του».

Εκ μέρους του Ελληνικού Χρηματιστηρίου Ενέργειας, ο Διευθύνων Σύμβουλος Αλέξανδρος Παπαγεωργίου τόνισε: «Έχοντας ολοκληρώσει τη σύζευξη της Αγοράς Επόμενης Ημέρας υπό την αιγίδα των SDAC/IBWT στα σύνορα Ιταλίας και Βουλγαρίας, το ΕΧΕ υποστηρίζει τη δέσμευση των γειτονικών του Χρηματιστηρίων Ενέργειας και των ΔΣΜ να επεκτείνουν την ολοκλήρωση της ευρωπαϊκής αγοράς επόμενης ημέρας στην περιφέρεια. Η ισχυρή συνεργασία και η καθοδήγηση των Πλευρών που υποστηρίζουν αυτό το μνημόνιο θα παράσχει αποτελεσματικότητα και αυξημένη ρευστότητα στις εμπορικές συναλλαγές ηλεκτρικής ενέργειας στην περιφέρεια  προς όφελος των συμμετεχόντων της αγοράς».

Σε δήλωσή του ο Διευθύνων Σύμβουλος του Χρηματιστηρίου Ενέργειας της Αλβανίας (ALPEX), Σοκόλ Ντισνίτσα,σημείωσε: «Είμαι πολύ χαρούμενος που βρίσκομαι στην Αθήνα με συναδέλφους που μοιράζονται την ίδια άποψη για το μέλλον. Αυτές οι διήμερες συναντήσεις και η υπογραφή του Μνημονίου αντιπροσωπεύουν πολλά περισσότερα από μία συμφωνία. Είναι μια δήλωση για τη δύναμη και τη σημασία της περιφερειακής συνεργασίας που οικοδομούμε για να έχουμε έναν επιπλέον μηχανισμό διασφάλισης σε μια εποχή που η ενεργειακή ασφάλεια είναι ύψιστης σημασίας».

Τέλος, ο Διευθύνων Σύμβουλος του Χρηματιστηρίου Ενέργειας της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας (MEMO), Σιμόν Σουτινόσκι, τόνισε ότι: «Η υπογραφή του Μνημονίου αντιπροσωπεύει τη δυνατότητα που δίνεται στο MEMO και τη Βόρεια Μακεδονία να κάνουν το επόμενο βήμα προς την περαιτέρω ενοποίηση με τα Χρηματιστήρια Ηλεκτρικής Ενέργειας της υπόλοιπης Ευρώπης. Με αυτόν τον τρόπο θα δημιουργήσουμε ένα ικανό περιβάλλον που θα βελτιστοποιήσει τη χρήση των διασυνοριακών διασυνδέσεων ηλεκτρικής ενέργειας και του εμπορίου και θα οδηγήσει σε μια πιο βιώσιμη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια».