Ψηφιακό Ευρώ: Τι είναι, τι αλλάζει και τι πρέπει να γνωρίζουμε γι’ αυτό

Το Νέο Ινστιτούτο Καταναλωτών παρουσιάζει με απλά λόγια τι είναι το «ψηφιακό ευρώ» και ποια είναι τα βασικά οφέλη και οι ανησυχίες που ακούγονται. Στόχος μας είναι η έγκυρη, κατανοητή ενημέρωση, χωρίς τεχνικές δυσκολίες, ώστε κάθε καταναλωτής  –ιδίως οι μεγαλύτεροι σε ηλικία– να ξέρει τι πραγματικά έρχεται.

Τι είναι το ψηφιακό ευρώ;

Το ψηφιακό ευρώ είναι μια ηλεκτρονική μορφή του ευρώ που σχεδιάζεται να εκδοθεί από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, όπως τα χαρτονομίσματα και τα κέρματα. Θα το έχουμε σε ένα «ψηφιακό πορτοφόλι» (σε κινητό ή κάρτα) και θα μπορούμε να πληρώνουμε σε όλη την Ευρωζώνη: σε καταστήματα, online και από άτομο σε άτομο. Δεν αντικαθιστά τα μετρητά· τα συμπληρώνει. Η βασική χρήση του στοχεύει να είναι δωρεάν για τον πολίτη.

Γιατί γίνεται τόση συζήτηση;

Επειδή το ψηφιακό ευρώ υπόσχεται ενιαίες, εύκολες πληρωμές σε όλη την Ευρώπη, με υψηλή ασφάλεια και ανθεκτικότητα του συστήματος. Παράλληλα, υπάρχουν ερωτήματα για την προστασία των δεδομένων και την επίδραση στις τράπεζες. Η τελική πολιτική/νομική απόφαση για την πλήρη εφαρμογή του δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Τα βασικά υπέρ, με απλά λόγια

• Πανευρωπαϊκή αποδοχή: Ένας ενιαίος, ευρωπαϊκός τρόπος πληρωμής που «δουλεύει παντού». • Ασφάλεια δημοσίου χρήματος: Τα υπόλοιπα σε ψηφιακό ευρώ έχουν την εγγύηση του Ευρωσυστήματος, όχι μιας ιδιωτικής τράπεζας. • Ιδιωτικότητα ιδίως offline: Προβλέπεται λειτουργία χωρίς σύνδεση, ώστε μικρές πληρωμές να γίνονται με διακριτικότητα, ακόμη και σε περιοχές με αδύναμο σήμα. • Συμπερίληψη: Η βασική χρήση στοχεύει να είναι χωρίς χρεώσεις για τους πολίτες και προσβάσιμη σε όσους σήμερα δυσκολεύονται με τραπεζικά προϊόντα. • Ανθεκτικότητα & ευρωπαϊκή αυτονομία: Μικρότερη εξάρτηση από παρόχους εκτός Ευρώπης.

Τα βασικά κατά / ανησυχίες

• Ιδιωτικότητα online: Για να αποτρέπονται παρανομίες, οι online πληρωμές θα αφήνουν κάποια ίχνη. Χρειάζεται αυστηρό πλαίσιο για «όσα πρέπει και μόνο». • Επίδραση στις τράπεζες: Μεγάλα ποσά σε ψηφιακό ευρώ ίσως πιέσουν τις καταθέσεις των τραπεζών· γι’ αυτό συζητούνται όρια και δικλίδες. • Χρονοδιάγραμμα & κανόνες: Η πλήρης εφαρμογή εξαρτάται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία που ακόμα διαμορφώνεται. • Σύγχυση με τα “κρυπτο”: Το ψηφιακό ευρώ δεν είναι κρυπτονόμισμα. Είναι ευρώ, εκδιδόμενο από την ΕΚΤ, σε ψηφιακή μορφή.

Τι σημαίνει για τον καταναλωτή ; • Ένα επιπλέον μέσο πληρωμής, δίπλα σε κάρτες, ebanking και μετρητά. • Πληρωμές εύκολες από κινητό ή κάρτα, και σε πολλές περιπτώσεις χωρίς ίντερνετ. • Δωρεάν βασική χρήση για καθημερινές συναλλαγές. • Δυνατότητα για απλές, άμεσες πληρωμές μεταξύ ιδιωτών, π.χ. να επιστρέψεις χρήματα σε φίλο/η χωρίς προμήθειες.

Μύθοι & Αλήθειες

– «Θα καταργηθούν τα μετρητά;» Όχι. Το ψηφιακό ευρώ προορίζεται να τα συμπληρώνει, όχι να τα αντικαθιστά. – «Θα παρακολουθούν κάθε συναλλαγή;» Προβλέπεται υψηλή προστασία, ειδικά για offline μικροπληρωμές. Online συναλλαγές θα τηρούν τα ελάχιστα αναγκαία δεδομένα από το νόμο. – «Είναι σαν το bitcoin;» Όχι. Δεν έχει μεταβλητότητα τιμής, είναι επίσημο ευρώ.

«Το ψηφιακό ευρώ μπορεί να κάνει τις πληρωμές πιο απλές, ασφαλείς και ενιαίες για όλους. Ωστόσο, απαιτούμε σαφείς εγγυήσεις για την ιδιωτικότητα, δίκαιους κανόνες χωρίς κρυφές χρεώσεις και έμπρακτη μέριμνα για τους ηλικιωμένους και τα ευάλωτα νοικοκυριά. Η ενημέρωση του πολίτη είναι το πρώτο βήμα».

Επόμενα βήματα που πρέπει να γίνουν, σύμφωνα με το Νέο Ινστιτούτο Καταναλωτών:

– Διοργάνωση ανοιχτών ενημερωτικών σεμιναρίων με πρακτικά παραδείγματα. – Έκδοση οδηγού «Ερωτήσεις & Απαντήσεις» με μεγάλα γράμματα και απλή γλώσσα. – Γραμμή υποστήριξης για πολίτες που χρειάζονται εξατομικευμένη βοήθεια.