Τέλος στα αφορολόγητα μικροδέματα: Τι σημαίνει η απόφαση της ΕΕ για τους καταναλωτές Shein και Temu

Mια σημαντική αλλαγή στο τοπίο του ηλεκτρονικού εμπορίου αποφασίστηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς από τις αρχές του 2026 παύει να ισχύει η τελωνειακή ατέλεια για τα μικροδέματα αξίας κάτω των 150 ευρώ.

Η απόφαση, που λήφθηκε από το Συμβούλιο Υπουργών Οικονομικών της ΕΕ (ECOFIN), ορίζει ότι όλες οι εισαγωγές από τρίτες χώρες θα υπόκεινται πλέον σε κανονικές τελωνειακές διαδικασίες, συμπεριλαμβανομένης της επιβολής δασμών και τελών διαχείρισης. Η Ελλάδα, μέσω του Υπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κυριάκου Πιερρακάκη, υποστήριξε ένθερμα την επίσπευση του μέτρου, θεωρώντας το θεμελιώδες για την εξασφάλιση υγιούς ανταγωνισμού, την προστασία των δημοσίων εσόδων και τη διασφάλιση της ποιότητας των προϊόντων.

Η νέα πραγματικότητα ωθεί επιχειρήσεις και αγοραστές να επαναξιολογήσουν τα δεδομένα. Για την ελληνική πλευρά, η απόφαση αυτή αποτελεί κίνηση εξισορρόπησης ανάμεσα στα συμφέροντα των καταναλωτών, του εγχώριου εμπορίου και του κράτους, κλείνοντας τα «παράθυρα» που εκμεταλλεύτηκε η παγκόσμια άνθηση του e-commerce. Τα οφέλη εστιάζονται στην άμβλυνση του αθέμιτου ανταγωνισμού από ξένες πλατφόρμες, την αύξηση των κρατικών εσόδων και την προστασία των καταναλωτών από προϊόντα που δεν τηρούν τις ευρωπαϊκές προδιαγραφές. Ωστόσο, υπάρχουν και προβληματισμοί, όπως η αναπόφευκτη αύξηση στις τιμές των πολύ φθηνών προϊόντων, η πιθανή επιβάρυνση των οικονομικά ασθενέστερων νοικοκυριών, οι κίνδυνοι γραφειοκρατικών καθυστερήσεων στα τελωνεία και η ανάγκη για προσεκτικό σχεδιασμό του «τέλους διαχείρισης» ανά δέμα, που εκτιμάται γύρω στα 2 ευρώ.

Το ECOFIN συμφώνησε στην κατάργηση της εξαίρεσης και επιτάχυνε το χρονοδιάγραμμα, μεταφέροντας την έναρξη της εφαρμογής από το 2028 στις αρχές του 2026. Τα κράτη-μέλη καλούνται να καταθέσουν τις τελικές προτάσεις υλοποίησης μέχρι τις 12 Δεκεμβρίου, με στόχο τη δημιουργία μιας νέας αρχιτεκτονικής για τις εισαγωγές μικροδεμάτων που θα λειτουργήσει το συντομότερο δυνατό, χωρίς να προκαλέσει συμφόρηση στα τελωνεία. Από το 2028, το πλαίσιο θα γίνει ακόμα αυστηρότερο με την εισαγωγή μιας νέας ψηφιακής πλατφόρμας για την εκκαθάριση των αγορών.

Για τον μέσο καταναλωτή, η αλλαγή είναι απλή: κάθε πακέτο από χώρα εκτός ΕΕ, ανεξαρτήτως κόστους, θα επιβαρύνεται με δασμούς, πέραν του ΦΠΑ που ήδη εφαρμόζεται. Αυτό θα καταστήσει τις τελικές τιμές λιγότερο ελκυστικές. Το επιχειρηματικό μοντέλο εταιρειών όπως οι Temu, Shein και Trendyol, που βασίστηκε στις εξαιρετικά χαμηλές τιμές και τις δωρεάν αποστολές, τίθεται υπό αμφισβήτηση. Για χρόνια, οι πλατφόρμες αυτές εκμεταλλεύονταν το όριο ατέλειας των 150 ευρώ («de minimis»), συχνά υποτιμολογώντας προϊόντα ή «σπάζοντας» παραγγελίες για να αποφύγουν τους δασμούς.

Αντίθετα, για τα ελληνικά και ευρωπαϊκά e-shops, οι συνθήκες ανταγωνισμού εξισώνονται, καθώς το πλεονέκτημα τιμής των άμεσων εισαγωγών από την Ασία περιορίζεται σημαντικά. Η ΕΕ επιδιώκει να δημιουργήσει ένα δίκαιο πεδίο ανταγωνισμού, να ενισχύσει τον έλεγχο ασφάλειας των προϊόντων και να αποθαρρύνει πρακτικές «γρήγορης μόδας» (fast fashion) με μεγάλο περιβαλλοντικό αποτύπωμα.

Η Πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, τόνισε ότι «από εδώ και στο εξής, όλα τα δέματα θα περνούν από συνήθεις τελωνειακές διαδικασίες», διασφαλίζοντας «δίκαιο ανταγωνισμό και καλύτερη προστασία του καταναλωτή». Την ανάγκη για άμεση αλλαγή υπογράμμισε και ο πρόεδρος της Ελληνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας (ΕΣΕΕ), Σταύρος Καφούνης, δηλώνοντας: «Δεν ζητάμε να κλείσει η πόρτα της Ευρώπης στο διεθνές εμπόριο, αλλά η “κερκόπορτα” του αθέμιτου ανταγωνισμού. Η βασική “ανορθογραφία” που πρέπει να αλλάξει άμεσα είναι ο κανονισμός de minimis». Από την πλευρά του, ο Κυριάκος Πιερρακάκης επιβεβαίωσε ότι «η Ελλάδα στηρίζει πλήρως το μέτρο», ζητώντας την εφαρμογή του από τις αρχές του 2026. Αξιωματούχοι της ΕΕ εκτιμούν πως έως και τα δύο τρίτα των μικροδεμάτων δηλώνονται με χαμηλότερη αξία, μια πρακτική που η κατάργηση της εξαίρεσης φιλοδοξεί να εξαλείψει.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ