Όσα ξέρουμε για το μακελειό στη Σρι Λάνκα

Η Σρι Λάνκα επλήγη χθες Κυριακή από σειρά επιθέσεων εναντίον πολυτελών ξενοδοχείων και εκκλησιών όπου είχαν πάει καθολικοί για τη λειτουργία του Πάσχα, οι οποίες στοίχισαν τη ζωή σε τουλάχιστον 215 ανθρώπους.

Ακολουθεί μια σύνοψη όσων έχουν γίνει γνωστά ως τώρα.

Τι συνέβη;

Ισχυρές εκρήξεις σημειώθηκαν το πρωί της Κυριακής, περί τις 08:30-09:00 τοπική ώρα (06:00-06:30 ώρα Ελλάδας), σε τρία πολυτελή ξενοδοχεία μπροστά στην ακτή στην πρωτεύουσα Κολόμπο. Τα ξενοδοχεία, το Shangri-La, το Kingsbury και το Cinnamon, απέχουν μερικές εκατοντάδες μέτρα το ένα από το άλλο.

Στο ξενοδοχείο Σίναμον, βομβιστής-καμικάζι, πολίτης της Σρι Λάνκα που είχε κλείσει δωμάτιο δίνοντας το όνομα Μοχάμεντ Αζάμ Μοχάμεντ, πυροδότησε τη βόμβα του εν μέσω πελατών που είχαν πάει στο εστιατόριο για έναν μπουφέ με την ευκαιρία του Πάσχα. Στόχος του ήταν προφανώς να προκαλέσει όσα περισσότερα θύματα ήταν δυνατόν.

Στο Σάνγκρι-Λα, καταστράφηκε επίσης το εστιατόριο.

Παράλληλα, βόμβες εξερράγησαν μέσα σε τρεις εκκλησίες όπου ρωμαιοκαθολικοί πιστοί είχαν συγκεντρωθεί για τη λειτουργία του Πάσχα, προκαλώντας ποτάμια αίματος. Στόχοι: η πασίγνωστη εκκλησία του Αγίου Αντωνίου στο Κολόμπο, η εκκλησία του Αγίου Σεβαστιανού στο Νεγκόμπο, περίπου τριάντα χιλιόμετρα βόρεια από την πρωτεύουσα, και μια εκκλησία στην πόλη Μπατικαλόα, στην άλλη πλευρά της χώρας, στις ανατολικές της ακτές.

Μερικές ώρες αργότερα, σημειώθηκαν άλλες δύο εκρήξεις. Η μία έπληξε ξενοδοχείο σε νότιο προάστιο της πρωτεύουσας. Η δεύτερη έγινε σε σπίτι σε βόρειο προάστιο του Κολόμπο, όπου καμικάζι πυροδότησε τα εκρηκτικά με τα οποία είχε ζωστεί κατά τη διάρκεια αστυνομικής εφόδου.

Συνολικά καταμετρήθηκαν από τις αρχές οκτώ εκρήξεις.

Ποια ήταν τα θύματα;

Ο επίσημος απολογισμός κάνει λόγο για 215 νεκρούς, αλλά μπορεί να αποδειχθεί ακόμη βαρύτερος. Πάνω από 450 άνθρωποι έχουν τραυματιστεί.

Σύμφωνα με την αστυνομία, μεταξύ των θυμάτων ήταν 35 ξένοι, σε μια χώρα που εκτιμούν πολύ οι τουρίστες για τις παραδεισένιες παραλίες της, τις φυτείες τσαγιού της, τα καταπράσινα τοπία της. Βρετανοί, Ολλανδοί, Πορτογάλοι, κινέζοι και Αμερικανοί σκοτώθηκαν. Ουάσινγκτον και Λονδίνο επιβεβαίωσαν ότι έχουν σκοτωθεί υπήκοοι των ΗΠΑ και του ΗΒ.

Η Ινδία επίσης γνωστοποίησε ότι έχουν σκοτωθεί τρεις υπήκοοί της, ενώ σύμφωνα με το πορτογαλικό πρακτορείο ειδήσεων LUSA ένας πορτογάλος πολίτης συγκαταλέγεται στα θύματα.

Ποιος ευθύνεται;

Δεν έχει υπάρξει ανάληψη της ευθύνης για τις επιθέσεις σε αυτό το στάδιο.

Οκτώ πρόσωπα συνελήφθησαν, ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός Ρανίλ Γουικρεμεσίνγκε, διευκρινίζοντας ότι τα ονόματά τους δείχνουν πως είναι «ντόπιοι» αλλά οι αρχές προσπαθούν να εξακριβώσουν εάν έχουν «σχέσεις με το εξωτερικό».

Παραδέχθηκε ότι υπήρχαν «πληροφορίες» για τον κίνδυνο επιθέσεων. Ο επικεφαλής της αστυνομίας της χώρας, ο Πατζίθ Τζαγιασουνταρά, είχε κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου πριν από δέκα ημέρες, κάνοντας λόγο για πληροφορίες που έλαβε από «υπηρεσία πληροφοριών του εξωτερικού», κατά τις οποίες μια ισλαμιστική οργάνωση, η NTJ (National Thowheeth Jama’ath), σκόπευε να διαπράξει «επιθέσεις βομβιστών-καμικάζι εναντίον μεγάλων εκκλησιών» και της πρεσβείας της Ινδίας στο Κολόμπο.

Η οργάνωση αυτή ήταν ως χθες γνωστή κυρίως για βανδαλισμούς βουδιστικών αγαλμάτων.

Ως το 2009, η Σρι Λάνκα αποτελούσε θέατρο ενός εξαιρετικά φονικού εμφυλίου που κράτησε δεκαετίες. Σε αυτόν αναμετρώνταν οι κυβερνητικές δυνάμεις και αυτονομιστές μειονοτικοί Ταμίλ.

Τα τελευταία χρόνια, καταγράφονται συγκρούσεις ανάμεσα στη βουδιστική σινχαλέζικη κοινότητα, που αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού, και τη μουσουλμανική μειονότητα. Την περασμένη χρονιά, οι αρχές είχαν κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης για 12 ημέρες για να βάλουν τέλος στα επεισόδια και τις επιθέσεις εναντίον μειονοτικών μουσουλμάνων στο κεντρικό τμήμα της νήσου.

Εξάλλου, το 2017, η εθνική συμμαχία ευαγγελικών χριστιανών της Σρι Λάνκα κατέγραψε περίπου εκατό περιστατικά επιθέσεων ή ενεργειών εναντίον των χριστιανών στο νησί, σύμφωνα με έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Υπάρχουν αρκετοί καθολικοί τόσο μεταξύ των Ταμίλ όσο και στις τάξεις της σινχαλέζικης πλειονότητας.

Πώς αντέδρασαν οι αρχές στη Σρι Λάνκα;

Ο πρωθυπουργός Γουικρεμεσίνγκε προέτρεψε τους πολίτες να επιδείξουν «ενότητα» και υποσχέθηκε να «εξαλείψει αυτή την απειλή μια και καλή».

Ο αρχιεπίσκοπος του Κολόμπο Μάλκολμ Ραντζίθ χαρακτήρισε τους δράστες της επίθεσης «κτήνη» και προέτρεψε τις αρχές να τους «τιμωρήσουν χωρίς έλεος».

Η κυβέρνηση επέβαλε απαγόρευση κυκλοφορίας «μέχρι νεοτέρας». Ταυτόχρονα, διέταξε να ανασταλεί προσωρινά η πρόσβαση στους ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης για να εμποδιστεί η διάδοση «ψευδών ή εσφαλμένων» πληροφοριών.

Οι αρχές ενίσχυσαν τα μέτρα ασφαλείας στο αεροδρόμιο του Κολόμπο. Η εταιρεία Sri Lankan Airlines προέτρεψε τους πελάτες της να φροντίζουν να βρίσκονται στο αεροδρόμιο τέσσερις ώρες πριν από την πτήση τους.

Οι επιβάτες θα μπορούν να περνούν τα σημεία ελέγχου που εγκαταστάθηκαν στον δρόμο προς το αεροδρόμιο κατά τη διάρκεια της απαγόρευσης κυκλοφορίας μόνο αφού επιδεικνύουν τα διαβατήρια και τα εισιτήριά τους και υποβάλλονται σε έλεγχο, σύμφωνα με την αεροπορική εταιρεία.

Οι πρεσβείες ξένων χωρών στη Σρι Λάνκα προέτρεψαν τους υπηκόους τους να αποφεύγουν κάθε μετακίνηση και τους δημόσιους χώρους.

O διάχυτος φόβος ανάμεσα σε κάθε μία από τις εθνο-θρησκευτικές κοινότητες που συνθέτουν τη Σρι Λάνκα, μην υπερκερασθεί από την άλλη, σε συνδυασμό με την ταύτιση της εθνικής ταυτότητας με τη βουδιστική παραλλαγή “θεραβάδα” και τη σινγκαλέζικη γλώσσα, αποτελούν τα διακριτικά στοιχεία της εθνικής συνείδησης της χώρας. Ο φόβος αυτός της επικυριαρχίας μίας ομάδας επί των άλλων εντάθηκε μετά το τέλος της αποικιοκρατίας, όταν αποκρυσταλλώθηκαν τα διαχωριστικά όρια των τριών μεγάλων ταυτοτήτων: οι βουδιστές σινγκαλέζοι, οι ινδουϊστές Ταμίλ και οι μουσουλμάνοι.

Όπως εξηγεί στην εφημερίδα El Pais ο ιστορικός Κ.Μ. ντε Σίλβα, ο φόβος των σινγκαλέζων θα μπορούσε να εξηγηθεί από τη θέση τους ως πλειοψηφούσα εθνοτική ομάδα, που όμως φέρει ανεξίτηλο το σύμπλεγμα της κατατρεγμένης εθνικής μειονότητας ανά τους αιώνες. Χωρισμένη από το ηπειρωτικό σώμα της Ινδίας από το Στενό του Παλκ, καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας της η Σρι Λάνκα λεηλατήθηκε από διαδοχικές εισβολές των ινδουϊστών Ταμίλ, που προέρχονταν από τις Ινδίες και στόλιζαν τους θυρεούς των δυναστειών τους με τους θησαυρούς που σκύλεψαν από τις βουδιστικές πόλεις. Ένα άλλο ταυτοτικό στοιχείο των σιγκαλέζων είναι η βουδιστική θρησκεία που, όταν καταδιώκετο στις Ινδίες, βρήκε πρόσφορο έδαφος στο εσωτερικό της Σρι Λάνκα. Εξ ου και η εθνική υπερηφάνεια των κατοίκων τους ως θεματοφυλάκων του πολιτισμού που απειλείτο από τον πανίσχυρο γείτονά τους.

Από την πλευρά της, η ινδουϊστική μειονότητα των Ταμίλ, που έλκει την καταγωγή της από τα νότια της Ινδίας και η οποία ανά τους αιώνες εγκαθίστατο στα βορειοανατολικά της νήσου, είχε, σε αντίθεση με τους σινγκαλέζους, το σύμπλεγμα της επικρατούσας πλειονότητας, πεπεισμένη πως βρισκόταν σε προνομιακή θέση καθώς μοιραζόταν την ίδια κουλτούρα με το ένα δισ. των ομοθρήσκων της στην άλλη πλευρά των στενών. Η πηγή της σύγκρουσης ανάμεσα στην κυβέρνηση και τους Τίγρεις της Απελευθέρωσης των Ταμίλ Ιλάμ (LTTE), συνιστά την πιο μακρόβια σύγκρουση στην Ασία και μπορεί να ερμηνευθεί μέσω αυτής της πολιτισμικής διαφοράς. Οι Ταμίλ έγιναν διάσημοι επειδή πρώτοι εισήγαγαν την τρομοκρατική τακτική της επίθεσης αυτοκτονίας, που τόσο διαδεδομένη έχει γίνει σε άλλα πλαίσια συγκρούσεων στις μέρες μας. Ο θάνατος του ηγέτη τους Βελουπιλάι Πραμπχακαράν το 2009 σήμανε το τέλος της σύγκρουσης και την ήττα του αυτονομιστικού κινήματος.

Η απάντηση στην εμφύλια τούτη διαμάχη από τις διαδοχικές κυβερνήσεις ήταν η ενίσχυση της σινγκαλέζικης θρησκευτικής συνείδησης, στηριζόμενες στην εκτεταμένη βοήθεια των βουδιστικών θρησκευτικών αρχών. Ο πρόεδρος Μαχίντα Ραγιαπάκσα και οι δύο αδελφοί του ενσάρκωσαν στο έπακρο την αποφασιστικότητα των ταυτοτικών αυτών μέτρων, ερμηνεύοντας τον εκλογικό του θρίαμβο το 2005 ως μία λευκή επιταγή για να δωθεί τέλος στη σύγκρουση άπαξ και διαπαντός. Και πράγματι, το κατάφερε με αποτελεσματικό, πλην όμως αποκρουστικό τρόπο: χιλιάδες άμαχοι σφαγιάσθηκαν κατά τη διάρκεια της πιο αμείλικτης φάσης του πολέμου. ΟΙ φωνές του Τύπου και των ανθρωπιστικών οργανώσεων κατασιγάσθηκαν μέσω της τακτικής των συλλήψεων και των δολοφονιών.

Η ειρήνευση έβγαλε την Σρι Λάνκα από το περισκόπιο των διεθνών γεγονότων. Έως το 2014 οι εντάσεις μεταξύ βουδιστών και μουσουλμάνων προκάλεσαν μία σειρά από εξεγέρσεις και κατά τη διάρκεια της τελευταίας 10ετίας η σχέση μεταξύ των δύο θρησκευτικών κοινοτήτων χαρακτηρίσθηκε από μία ριζοσπαστικοποίηση των θέσεών τους. Τα τελευταία χρόνια δε αναδύθηκε η υπερεθνικιστική θρησκευτική οργάνωση Μπόντου Μπάλα Σένα, που προωθεί μία πολιτική μίσους απέναντι στους μουσουλμάνους, η διεξαγωγή της οποίας θυμίζει σε πολλά σημεία τους τον διωγμό των Ροχίνγκια στη Μιάνμαρ.

Η ακραία δράση της ομάδας αυτής, σύμφωνα με τον ειδικό στην τρομοκρατία Ροχάν Γκουναράτνα, έχει προκαλέσει φυσικά την επίσης ακραία αντίδραση, μέσω της επικράτησης των πλέον ακραίων μουσουλμανικών κλάδων στην αντίστοιχη κοινότητα της χώρας, τον σαλαφισμό και τον ουαχαμπισμό. Δύο τάσεις που εντός της κοινότητας θεωρούνται ξενόφερτες και κρίνεται πως αλλοιώνουν την μετριοπαθή παράδοση που χαρακτηρίζει τα ήθη της ντόπιας μουσουλμανικής κοινωνίας.

Οι δημογραφικές αλλαγές έχουν συμβάλλει επίσης στην έξαρση της ιδέας της μουσουλμανικής απειλής: από το 1948, η δημογραφική αύξηση των σινγκαλέζων ήταν 1,1%, ενώ των μουσουλμάνων κατά 1,9%. Η παγκοσμιοποίηση έχει συμβάλλει επίσης στην εξακτίνωση των προβλημάτων ομοειδών κοινοτήτων στο εσωτερικό του ευρύτερου αστερισμού των κοινών παραδόσεων και θεσμίων: έτσι οι ακραίες βουδιστικές τάσεις ταυτίζονται με την καταπιεσμένη βουδιστική μειονότητα στο Μπανγκλαντές και αναλαμβάνει ακραίες δράσεις στο όνομά τους. Αντίστοιχα, οι μουσουλμάνοι εντάσσουν στη ρητορική τους τις διώξεις που υφίστανται οι αδελφοί τους στη Μιάνμαρ.

Μέχρι σήμερα, η χριστιανική κοινότητα, η οποία επλήγη περισσότερο από τις χθεσινές επιθέσεις, είχε παραμείνει εκτός του πανοράματος αυτού των κοινοτικών συγκρούσεων. Οι χριστιανοί μάλιστα θεωρούνταν ευρέως ως μια ενοποιητική δύναμη, που συγκερνά τις αντίρροπες τάσεις των σινγκαλέζων και των Ταμίλ. Ακόμη δεν είναι τίποτε σαφές, και μόνο μέσα στο επόμενο διάστημα θα μπορέσει κανείς εάν τα γεγονότα αυτά συνδέονται με μία περιφερειακή διεύρυνση των πρόσφατων επιθέσεων στη Νέα Ζηλανδία, ή απλώς πρόκειται για ακόμη ένα νέο επεισόδιο στην σύγκρουση μεταξύ των εθνοτήτων της Σρι Λάνκα.

Γιώργης-Βύρων Δάβος

Πηγή: El Pais