Ουκρανία: Το δράμα μιας χώρας στο χρόνο

Δέκατη πέμπτη μέρα της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, οι μάχες μαίνονται, βόμβες διαλύουν τα σπίτια αμάχων, πόλεις άδειες, γεμάτες από συντρίμμια, το μόνο που ηχεί στα στενά και στους κεντρικούς δρόμους οι σειρήνες του πολέμου, τα μαχητικά και οι εκρήξεις. Άνθρωποι εγκλωβισμένοι σε υπόγεια και καταφύγια χωρίς φως, χωρίς νερό, χωρίς ελπίδα. Και όλα αυτά συμβαίνουν σε μία χώρα της Ευρώπης.

Μία ματιά στην ιστορική της καταγραφή των τελευταίων χρόνων.

Η γεωγραφική της θέση, σημαντική για το εμπόριο, συνορεύει με τη Ρωσία στα ανατολικά και βορειοανατολικά, τη Λευκορωσία στα βορειοδυτικά, την Πολωνία, τη Σλοβακία και την Ουγγαρία στα δυτικά, τη Ρουμανία και τη Μολδαβία στα νοτιοδυτικά, ενώ βρέχεται από τη Μαύρη Θάλασσα και την Αζοφική Θάλασσα στα νότια και νοτιοανατολικά αντίστοιχα. Είναι η δεύτερη μεγαλύτερη σε έκταση χώρα της Ευρώπης μετά τη Ρωσία (603.500 τ.χλμ). Δίγλωσση, με επίσημη γλώσσα τα ουκρανικά και δευτερεύουσα τα ρωσικά, με πρωτεύουσα το Κίεβο και νόμισμα την γρίβνα.

Η Ουκρανία ήταν μία από τις ιδρυτικές δημοκρατίες της Σοβιετικής Ένωσης (30 Δεκεμβρίου 1922), μετά από μία θλιβερή περίοδο αδιάκοπου πολέμου και αρκετές προσπάθειες της χώρας για ανεξαρτησία μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και το Ρωσικό Εμφύλιο πόλεμο. Πριν  τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο η επικράτεια της Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Ουκρανίας διευρύνθηκε προς τα δυτικά,. Το 1954 στα πλαίσια των εορτασμών για τα 300 χρόνια από την Ένωση της Ρωσίας και της Ουκρανίας το Ανώτατο Σοβιέτ της ΕΣΣΔ μεταβίβασε την Κριμαία από τη ρωσική επικράτεια στην ουκρανική.

Μεγάλος Λιμός της Ουκρανίας, Γολoντομόρ, υπήρξε μία από τις μεγαλύτερες εθνικές καταστροφές στη σύγχρονη ιστορία της Ουκρανίας που συνοδεύτηκε από το θάνατο εκατομμυρίων ανθρώπων και από πολλά κρούσματα κανιβαλισμού. Ο λιμός επηρέασε και άλλες περιοχές της Σοβιετικής Ένωσης, ωστόσο εκδηλώθηκε με μεγαλύτερη ένταση και περισσότερα θύματα στην Ουκρανία, και σε γειτονικές περιοχές της.

Στις 16 Σεπτεμβρίου 1932 εφαρμόστηκε ο νόμος του Στάλιν σχετικά με τα 5 κότσαλα καλαμπόκι. Τιμωρούνταν με θάνατο όσοι έπαιρναν έστω και μια χούφτα καλαμπόκι. Σύμφωνα με μια πηγή με τον νόμο αυτό 6000 εκτελέστηκαν και εκατοντάδες φυλακίστηκαν.

Μια επιζήσασα του λιμού, η Νίνα Πόποβιτς, περιέγραψε τα γεγονότα:

«Ήταν τρομακτικά χρόνια. Οι μητέρες έκοβαν κομμάτια τα παιδιά τους, τα έριχναν σε κατσαρόλες να τα μαγειρέψουν και τα έτρωγαν. Η μητέρα μου πήγε σε ένα χωράφι, όπου υπήρχαν μερικά άλογα και έφερε πίσω το κεφάλι ενός αλόγου – άλλες πέντε γυναίκες έπεσαν πάνω του και άρχισαν να το δαγκώνουν. Ήταν φριχτό! Οι άνθρωποι πέθαιναν μέσα στον δρόμο, αν τους τρυπούσες, το αίμα τους ήταν σαν νερό. Θυμάμαι τα πάντα στο χωριό, όπως για παράδειγμα, τη στιγμή που έβγαλαν τους σταυρούς από τις εκκλησίες. Δύο μέλη της Κομσομόλ (Κομμουνιστικής Νεολαίας) έβγαλαν τους σταυρούς, τους έθαψαν δύο μέτρα κάτω από το έδαφος. Ηλικιωμένες γυναίκες πήγαιναν και φιλούσαν αυτό το κομμάτι γης. Μετά, γέμισαν την ξύλινη εκκλησία με άχυρα. Τη νύχτα, ποντίκια μπήκαν από τους τοίχους, αφήνοντας τρύπες, από τις οποίες οι γυναίκες γέμιζαν τους κουβάδες τους με άχυρο. Η Κομσομόλ πήρε τα άχυρα από την εκκλησία και μετά από αυτό ήταν άδεια. Πέθαναν τόσοι άνθρωποι στο χωριό, που αναγκάστηκαν να σταματήσουν να βάζουν σταυρούς στο νεκροταφείο. Το χειμώνα μια ηλικιωμένη πήρε έναν σταυρό από το νεκροταφείο για τον χρησιμοποιήσει για προσάναμμα στο σπίτι της, για να μην παγώσουν τα παιδιά της»

Ο λιμός του 1932 – 1933

Η επίσημη αναφορά του λιμού έγινε για πρώτη φορά στις 25 Δεκεμβρίου του 1987, από τον Πρώτο Γραμματέα της ΚΕ του ΚΚ Ουκρανίας, Βολοντιμίρ Στσερμπίτσκι, ο οποίος απέδωσε την τραγωδία στην ξηρασία. Ένα χρόνο αργότερα, στην 19η σύνοδο του ΚΚ Σοβιετικής Ένωσης, και αφού είχε προηγηθεί η λεγόμενη “αποσταλινοποίηση”, ο πολιτικός και διανοούμενος Μπόρις Ολέινικ δήλωσε: “Και αφού στη Δημοκρατία μας οι διώξεις ξεκίνησαν πολύ πριν το 1937, θα πρέπει να διαπιστώσουμε τα αίτια της πείνας του 1933, η οποία αφαίρεσε τις ζωές από εκατομμύρια Ουκρανούς. Να κατονομάσουμε εκείνους που ευθύνονται για την τραγωδία”.

Οι υπαίτιοι βέβαια δεν κατονομάστηκαν ούτε μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, επειδή η Ρωσία, η οποία ανέλαβε τα ηνία της “αυτοκρατορίας”, αρνήθηκε να αποδεχθεί το γεγονός φοβούμενη πιθανές συνέπειες. Το 2003, ο Ρώσος πρέσβης στην Ουκρανία Βίκτορ Τσέρνομιρντιν, σύμφωνα με το Interfax, απέρριψε μια απολογία δηλώνοντας: “Δεν πρόκειται να απολογηθούμε… Δεν υπάρχει κανένας λόγος για να απολογηθούμε”.

Περισσότεροι ιστορικοί διαφωνούν για τα αποτελέσματα του λιμού, παρά στην ύπαρξή του ή στον αριθμό των νεκρών. Ο Ρομάν Σέρμπιν, καθηγητής Ιστορίας και ειδικός για θέματα ουκρανικής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Κεμπέκ στο Μόντρεαλ, μιλώντας στο BBC εκφράζει την άποψη ότι ο καταλογισμός της γενοκτονίας έχει αποδεχθεί επιπόλαιος, διότι η πείνα συχνά θεωρήθηκε ότι στόχευε μια κοινωνική ομάδα (τους αγρότες) παρά μια εθνική ομάδα. Εντούτοις, ως ένα ισχυρό επιχείρημα μπορεί να χρησιμοποιηθεί το γεγονός ότι κλείνοντας τα σύνορα οι Ουκρανοί δεν μπορούσαν να “αποδράσουν” στη Ρωσία. “Ο Στάλιν στόχευε το Ουκρανικό έθνος” δήλωσε ο Σέρμπιν.

Μετά την πρόσφατη αναγνώριση του λιμού ως γενοκτονία από το ουκρανικό κοινοβούλιο, το Κρεμλίνο δήλωσε: “Το πρόβλημα της πείνας – μαζικού θανάτου ανθρώπων στην Ουκρανία το 1932 – 33 πρέπει να εξετάσουν ειδικοί. Έχουμε δηλώσει επανειλημμένα στους Ουκρανούς συναδέλφους μας ότι ζητήματα τέτοιας φύσεως πρέπει να εξετάζουν ειδικοί – ιστορικοί και από τις δύο πλευρές. Δεν πρέπει να πολιτικοποιούμε αυτό το θέμα”. Άσχετα πάντως με τα πρόσωπα και τις αιτίες που προκάλεσαν την τραγωδία, η συζήτηση για το “Μεγάλο Λιμό της Ουκρανίας τα έτη 1932 – 1933” αναμένεται να ανοίξει σύντομα και σε διεθνές επίπεδο.

Τσέρνομπιλ

Στις 26 Απριλίου του 1986 στον Πυρηνικό Αντιδραστήρα αρ. 4 στον Πυρηνικό Σταθμό Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας του Τσερνόμπιλ, το οποίο και βρίσκεται στην εγκαταλελειμμένη πλέον κωμόπολη Πρυπιάτ  της Ουκρανίας (λόγω της εκκένωσης του εδώ και χρόνια, είναι γνωστή και ως Πόλη – Φάντασμα), έλαβε χώρα μια δοκιμή του αντιδραστήρα που είχε ως τραγική συνέπεια έκρηξη (Tσέρνομπιλ) στο πυρηνικό εργοστάσιο η οποία είχε ως αποτέλεσμα τον άμεσο θάνατο δεκάδων και την εκτεταμένη επιβάρυνση του περιβάλλοντος με ραδιενέργεια. Ήταν το ατύχημα που η πυρηνική βιομηχανία είπε ότι δεν θα συνέβαινε ποτέ. Περίπου 5 εκατ. άνθρωποι ζουν ακόμα σε περιοχές εκτεθειμένες σε ραδιενέργεια.

Η ραδιενεργή βροχή έφτασε μέχρι την Ιρλανδία. Η Ουκρανία, η Λευκορωσία και η Ρωσία ήταν οι χώρες που επηρεάστηκαν περισσότερο, αφού απορρόφησαν το 63% της ρύπανσης από το ατύχημα. Ένα μεγάλο ποσοστό της ουκρανικής επικράτειας μολύνθηκε με ραδιενέργεια. Το ατύχημα ήταν της τάξης του μέγιστου προβλεπόμενου ατυχήματος στην Διεθνή Κλίμακα Πυρηνικών Γεγονότων, διατάραξε σοβαρότατα τις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες που επικρατούσαν στις γύρω περιοχές και είχε σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην υγεία. Η ποσότητα ραδιενέργειας που απελευθερώθηκε στην ατμόσφαιρα είναι σχεδόν 200 φορές μεγαλύτερη από τη ραδιενέργεια που απελευθερώθηκε από τις δύο ατομικές βόμβες του Ναγκασάκι και της Χιροσίμα μαζί.

Από το ατύχημα πέθαναν επιτόπου 2 από τους εργάτες του σταθμού. Μέσα σε τέσσερις μήνες, από τη ραδιενέργεια και από εγκαύματα λόγω της θερμότητας, πέθαναν 28 πυροσβέστες που έσπευσαν στο χώρο του ατυχήματος και διαπιστώθηκαν 19 επιπλέον θάνατοι ως το 2004. Επιπλέον, υπολογίζεται ότι επηρεάστηκε η υγεία εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων εξαιτίας της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος με ραδιενέργεια. Οι ποσοστιαίες αυξήσεις των καρκίνων ήταν άνω του 15% στους πληθυσμούς που εκτέθηκαν, με χιλιάδες θανάτους από καρκίνο και λευχαιμία να συνδέονται με το ατύχημα.

Η καταστροφή που προκάλεσε το ατύχημα φάνηκε από τις μετέπειτα συνέπειες του: ο χώρος εκκενώθηκε, έγινε μια μεγάλη διαρροή ραδιενέργειας, πολλοί άνθρωποι εκτέθηκαν σε ραδιενέργεια και εργάτες εγκατέλειψαν τον τόπο εργασίας τους. Η πυρηνική βιομηχανία και οι κυβερνήσεις που τη στηρίζουν στην Ουκρανία, τη Ρωσία και τη Λευκορωσία θέλουν να ξοδέψουν δισεκατομμύρια σε άλλα πυρηνικά σχέδια, αγνοώντας την υποχρέωσή τους να στηρίξουν τους επιζώντες του ατυχήματος. Υποβαθμίζουν τις επιπτώσεις της καταστροφής και κρύβουν την καθημερινή πραγματικότητα του Τσερνόμπιλ. Η κ. Kalinina, Ουκρανή που ζει πλέον στην Ελλάδα, αναφέρει πως θυμάται την εγκατάλειψη του Κιέβου μετά την έκρηξη του Τσέρνομπιλ, περιγράφοντας πως η πρωτεύουσα είχε ερημώσει για μερικά χρόνια.

Το πυρηνικό ατύχημα στο Τσερνόμπιλ, είχε σημαντικές επιπτώσεις στην Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Ουκρανίας και στην ευρύτερη περιοχή της ΕΣΣΔ. Σοβιετικοί και άλλοι επιστήμονες κατέγραφαν τα δεδομένα για τη μόλυνση του αέρα, των καλλιεργήσιμων εκτάσεων, των προϊόντων της καλλιέργειας, των τροφίμων και των κατοικημένων περιοχών της ΣΣΔΟ, της Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Λευκορωσίας (ΣΣΔΛ) και της Ρωσικής Σοβιετικής Ομοσπονδιακής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας (ΡΣΟΣΔ). Ο συστηματικός έλεγχος για τη μόλυνση από ραδιενέργεια συνεχίστηκε και μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης και συνεχίζεται και σήμερα. Τα αποτελέσματα συγκεντρώνει και δημοσιοποιεί μεταξύ άλλων και η Διεθνής Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας, ανά πέντε ή δέκα έτη.

Οι μετρήσεις περιλάμβαναν δειγματοληψία του εδάφους, των αγροτικών προϊόντων, του κρέατος, του γάλακτος, του νερού και του αέρα. Στο έδαφος γινόταν διαχωρισμός ανάλογα με το αν ήταν σε περιοχές με καλλιεργήσιμα εδάφη, με ένα ή πολλά είδη καλλιέργειας, με το αν είχαν πληγεί άμεσα από τη ραδιενέργεια και με το αν κατοικούνταν ή ήταν περιοχές φυσικού περιβάλλοντος. Για τα δείγματα που προέρχονταν από το έδαφος περιοχών εκτός των καλλιεργήσιμων, λαμβάνονταν αρχικά μετρήσεις της ακτινοβολίας γάμμα που υποδείκνυαν αν υπάρχει εκεί θερμό σημείο, που θα υποδήλωνε συσσώρευση της ραδιενεργού δράσης στην περιοχή αυτή με εμφάνιση οξείας κορυφής. Αν εμφανιζόταν θερμό σημείο η περιοχή θεωρείτο ακατάλληλη για δειγματοληψία και επιλεγόταν άλλη περιοχή οπότε και λαμβάνονταν ένα με έξι δείγματα για αυτήν. Αυτή η μέθοδος που περιλάμβανε τη σκόπιμη παράλειψη των θερμών σημείων κρίθηκε ανεπαρκής για τη δειγματοληψία του εδάφους. όπου υποτίθεται ότι τα θερμά σημεία θεωρούνται περιορισμένης έκτασης και μεγέθους που δεν υπερβαίνει τα λίγα μέτρα. Όμως, ακόμη και στην Πολωνία, το 1986, βρέθηκαν θερμά «σημεία» δεκάδων έως και εκατοντάδων μέτρων με δεκαπλάσια ποσά ραδιενέργειας από τις γύρω περιοχές.

*Μπορείτε να δείτε την σειρά Chernobyl (2019) 5 επεισόδια.

Ανεξάρτητη Ουκρανία

Ο τελικός γύρος της κατάρρευσης της Σοβιετικής Ένωσης ξεκίνησε με το ουκρανικό δημοψήφισμα στις 1 Δεκεμβρίου 1991, όπου το 90% των ψηφοφόρων επέλεξαν την ανεξαρτησία της χώρας. Η απόσχιση της Ουκρανίας, η δεύτερη σημαντικότερη δημοκρατία της ένωσης οικονομικά και πολιτικά, εξανέμισε κάθε ρεαλιστική δυνατότητα διατήρησης της Σοβιετικής Ένωσης ακόμη και σε περιορισμένη κλίμακα. Οι ηγέτες των τριών βασικών Σλαβικών δημοκρατιών (Ρωσία, Ουκρανία και Λευκορωσία) συμφώνησαν να συζητήσουν τις πιθανές εναλλακτικές λύσεις για την ένωση.

Στις 8 Δεκεμβρίου, οι ηγέτες της Ρωσίας, της Ουκρανίας, και της Λευκορωσίας συναντήθηκαν κρυφά στο Μπελαβέζσκαγια Πούστσα της δυτικής Λευκορωσίας, όπου υπέγραψαν τις Συμφωνίες Μπελαβέζα. Οι συμφωνίες κήρυξαν το τέλος της Σοβιετικής Ένωσης και ανακοίνωσαν τον σχηματισμό της Κοινοπολιτείας Ανεξάρτητων Κρατών (ΚΑΚ) ως μια πιο χαλαρή ένωση που θα πάρει τη θέση της. Επίσης κάλεσαν τις άλλες δημοκρατίες να ενταχθούν στην ΚΑΚ. Ο Γκορμπατσόφ το ονόμασε ως αντισυνταγματικό πραξικόπημα. Ωστόσο, αυτή τη φορά δεν υπήρχε πλέον καμία αμφιβολία, καθώς το προοίμιο των Συμφωνιών έγραφε: “Η ΕΣΣΔ, ως αντικείμενο διεθνούς δικαίου και γεωπολιτικής πραγματικότητας, παύει να υπάρχει.”

Στις 12 Δεκεμβρίου, το Ανώτατο Σοβιέτ της Ρωσικής ΣΟΣΔ επικύρωσε επίσημα τις Συμφωνίες Μπελαβέζα και αποκήρυξε την Συνθήκη Δημιουργίας της ΕΣΣΔ του 1922.

Το 1990 πραγματοποιήθηκαν οι πρώτες πολυκομματικές εκλογές στην Ουκρανία, ενώ ένα χρόνο αργότερα, στις 24 Αυγούστου, το Ανώτατο Σοβιέτ της Ουκρανικής ΣΣΔ έλαβε την απόφαση για την πλήρη ανεξαρτησία της χωράς, απόφαση που επικύρωσε ο ουκρανικός λαός σε δημοψήφισμα το Δεκέμβριο του ιδίου έτους. Τα πρώτα χρόνια της ανεξαρτησίας βρήκαν τη Ουκρανία σε τραγική οικονομική κατάσταση, με κρίση εθνικής ταυτότητας, και πολιτική αστάθεια. Το 1994 ψηφίστηκε νέο Σύνταγμα. Περίπου 250.000 Τάταροι της Κριμαίας και οι απόγονοί τους επιστρέφουν στην Κριμαία μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης.

Πορτοκαλί Επανάσταση

Το Νοέμβριο του 2004, ο ηγέτης της αντιπολίτευσης Βίκτορ Γιούσενκο ξεκινά μαζική εκστρατεία διαμαρτυρίας για τις εκλογές, οι οποίες θεωρούσαν πως αμαυρώθηκαν από εκτεταμένη διαφθορά, εκφοβισμό ψηφοφόρων και άμεση εκλογική νοθεία από την πλευρά του Βίκτορ Γιανουκόβιτς. Ο χαρακτηρισμός “Πορτοκαλί Επανάσταση” οφείλεται στο χρώμα το οποίο υιοθέτησε το πολιτικό στρατόπεδο του Γιούσενκο, κατά τη διάρκεια της εκλογικής διαδικασίας.

Το Κίεβο, η ουκρανική πρωτεύουσα, ήταν το επίκεντρο της εκστρατείας του κινήματος της πολιτικής αντίστασης, με χιλιάδες διαδηλωτές που διαδήλωναν καθημερινά. Σε εθνικό επίπεδο, η δημοκρατική επανάσταση τονίστηκε από μια σειρά πράξεων πολιτικής ανυπακοής, καθιστικές διαμαρτυρίες, και γενικές απεργίες που οργανώθηκαν από το κίνημα της αντιπολίτευσης. Οι διαμαρτυρίες είχαν παρακινηθεί από τις εκθέσεις διαφόρων εγχώριων και ξένων παρατηρητών των εκλογών, καθώς και από την ευρέως διαδεδομένη αντίληψη του κοινού ότι τα αποτελέσματα των επαναληπτικών εκλογών της 21ης ​​Νοεμβρίου 2004 μεταξύ των κορυφαίων υποψηφίων Γιούσενκο και Γιανουκόβιτς ήταν στημένα από τις αρχές υπέρ του τελευταίου.

Οι διαμαρτυρίες σε εθνικό επίπεδο πέτυχαν, αφού τα αποτελέσματα των αρχικών επαναληπτικών εκλογών ακυρώθηκαν, καθώς και διατάχθηκε ακόμη μία επαναληπτική ψηφοφορία από το Ανώτατο Δικαστήριο της Ουκρανίας για τις 26 Δεκεμβρίου 2004. Κάτω από εξονυχιστικό έλεγχο από τους εγχώριους και διεθνείς παρατηρητές, οι δεύτερες επαναληπτικές εκλογές κηρύχθηκαν «δίκαιες και ελεύθερες». Τα τελικά αποτελέσματα έδειξαν μια σαφή νίκη για τον Γιούσενκο, ο οποίος έλαβε περίπου το 52% των ψήφων, σε σύγκριση με το 44% του Γιανουκόβιτς. Ο Γιούσενκο ανακηρύχθηκε ο επίσημος νικητής και με την ανάληψη των καθηκόντων του στις 23 Ιανουαρίου 2005 στο Κίεβο, η Πορτοκαλί Επανάσταση τελείωσε.

Τον Ιούλιο του 2006, το Σοσιαλιστικό Κόμμα εγκαταλείπει τους συμμάχους της Πορτοκαλί Επανάστασης για να σχηματίσει συνασπισμό με το Κόμμα των Περιφερειών του Βίκτορ Γιανουκόβιτς και τους Κομμουνιστές.

 Οικονομική Κρίση

Τον Οκτώβρη του 2008, ο πλανήτης έρχεται αντιμέτωπος με την οικονομική κρίση, η οποία οδηγεί σε μείωση της ζήτησης για χάλυβα, προκαλώντας την κατάρρευση της τιμής μιας από τις κύριες εξαγωγές της χώρας. Η αξία του ουκρανικού νομίσματος μειώνεται απότομα και οι επενδυτές αποχωρούν.

Κριμαία

Το Νοέμβριο του 2013, ο Πρόεδρος Γιανουκόβιτς αρνήθηκε να υπογράψει τη Συνθήκη σύνδεσης με τη Ευρωπαϊκή Ένωση, με αποτέλεσμα να ξεσπάσουν διαδηλώσεις στο Κίεβο με επίκεντρο την πλατεία Ανεξαρτησίας. Οι διαδηλωτές ζητούσαν την παραίτηση του προέδρου και της κυβέρνησής του, κατηγορώντας τους ότι εξυπηρετούν τα σχέδια της Ρωσίας, και απαιτούσαν την υπογραφή της Συνθήκης με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μετά τις 16 Ιανουαρίου 2014, τα γεγονότα πήραν βίαιη τροπή με αφορμή τη ψήφιση νόμων κατά των συγκεντρώσεων από την τότε κυβέρνηση.

Η κρίση εξελίχθηκε στα τέλη Φεβρουαρίου 2014 μετά την εξέγερση Euromaidan . Στις 21 Φεβρουαρίου, ο Πρόεδρος Βίκτορ Γιανουκόβιτς συμφώνησε σε ένα τριμερές μνημόνιο που θα τον είχε κρατήσει στο αξίωμά του μέχρι το τέλος του έτους. Μέσα σε 24 ώρες η συμφωνία παραβιάστηκε από τους ακτιβιστές του Μαϊντάν, και ο πρόεδρος αναγκάστηκε να φύγει. Απολύθηκε την επόμενη μέρα από μια Βερχόβνα Ράντα, που είχε εκλεγεί το 2012 και η κυβέρνηση που απολύθηκε αντικαταστάθηκε από μια μη εκλεγμένη κυβέρνηση. Οι εκλογές για την εκλογή νέου προέδρου ορίσθηκαν επίσης για τις 25 Μαΐου.

Στη Κριμαία, μέσα σε λίγες μέρες, στις 26 Φεβρουαρίου 2014, εκατοντάδες διαδηλωτές υπέρ της Ρωσίας και υπέρ της Ουκρανίας συγκρούστηκαν ανάμεσά τους μπροστά από το κτίριο του τοπικού κοινοβουλίου στη Συμφερόπολη . Την προηγούμενη ημέρα, 300-500 διαδηλωτές υπέρ της Ρωσίας που φώναζαν «Ρωσία», είχαν αντικαταστήσει τη σημαία της Ουκρανίας με τη σημαία της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Οι ηγέτες των Τάταρων της Κριμαίας οργάνωσαν μια συνάντηση προκειμένου να μπλοκάρουν μια συνέλευση του κοινοβουλίου της Κριμαίας το οποίο “κάνει τα πάντα για την εκτέλεση σχεδίων διαχωρισμού της Κριμαίας από την Ουκρανία”  Σύμφωνα με τα ρωσικά κρατικά μέσα ενημέρωσης, το πρόσχημα της σύγκρουσης ήταν η υποτιθέμενη κατάργηση, στις 23 Φεβρουαρίου 2014, ενός αμφιλεγόμενου νόμου για το καθεστώς των περιφερειακών γλωσσών.

Στις 27 Φεβρουαρίου, άγνωστα στρατεύματα που υποπτεύονταν ευρέως ότι ήταν ρωσικές ειδικές δυνάμεις, κατέλαβαν το κτίριο του Ανώτατου Συμβουλίου της Κριμαίας και το κτίριο του Συμβουλίου Υπουργών στη Συμφερόπολη.  Ενώ οι “μικροί πράσινοι άντρες” είχαν καταλάβει το κτίριο του κοινοβουλίου της Κριμαίας, το κοινοβούλιο πραγματοποίησε έκτακτη σύνοδο.  Ψήφισε να τερματίσει την κυβέρνηση της Κριμαίας και να αντικαταστήσει τον πρωθυπουργό Ανατόλι Μοχίλιοφ με τον Σεργκέι Αξιόνοφ . Σύμφωνα με το Σύνταγμα της Ουκρανίας, ο Πρωθυπουργός της Κριμαίας διορίζεται από το Ανώτατο Συμβούλιο της Κριμαίας σε συνεννόηση με τον Πρόεδρο της Ουκρανίας .  Τόσο ο Αξιόνοφ όσο και ο πρόεδρος του κοινοβουλίου, Βλαδίμηρος Κονσταντίνοφ, δήλωσαν ότι θεωρούσαν τον Βίκτορ Γιανουκόβιτς ως τον de jure Πρόεδρο της Ουκρανίας, μέσω του οποίου μπόρεσαν να ζητήσουν βοήθεια από τη Ρωσία.

Οι “μικροί πράσινοι άντρες” άρχισαν να περικυκλώνουν τις στρατιωτικές βάσεις της Ουκρανίας στη χερσόνησο και σύντομα απήχθησαν άτομα. Στις 11 Μαρτίου, μετά από διαφωνίες μεταξύ της Κριμαίας, της Σεβαστούπολης και της προσωρινής κυβέρνησης στην Ουκρανία, το κοινοβούλιο της Κριμαίας και το δημοτικό συμβούλιο της Σεβαστούπολης ενέκριναν ψήφισμα για να δείξουν την πρόθεσή τους να κηρύξουν μονομερώς ανεξαρτησία τους ως ένα ενιαίο έθνος με τη δυνατότητα ένταξης στη Ρωσική Ομοσπονδία ως ομοσπονδιακό θέμα, εάν οι ψηφοφόροι εγκρίνουν να το πράξουν σε προσεχές δημοψήφισμα .

Στις 16 Μαρτίου, η κυβέρνηση της Κριμαίας ισχυρίστηκε ότι σχεδόν το 96% εκείνων που ψήφισαν στην Κριμαία σε αυτό τη δημοψήφισμα, υποστήριξαν την ένταξη στη Ρωσία . Η ψηφοφορία δεν έλαβε διεθνή αναγνώριση και, εκτός από τη Ρωσία, καμία χώρα δεν είχε στείλει επίσημους παρατηρητές εκεί.

Στις 17 Μαρτίου, το κοινοβούλιο της Κριμαίας δήλωσε επίσημα την ανεξαρτησία του από την Ουκρανία και ζήτησε να ενταχθεί στη Ρωσική Ομοσπονδία .

Στις 18 Μαρτίου 2014, η αυτοανακηρυχθείσα ανεξάρτητη Δημοκρατία της Κριμαίας υπέγραψε συνθήκη προσχώρησης στη Ρωσική Ομοσπονδία. Η προσχώρηση χορηγήθηκε, αλλά χωριστά για καθεμία από τις πρώην περιφέρειες που τη συνέθεταν: μία προσχώρηση για την Αυτόνομη Δημοκρατία της Κριμαίας ως Δημοκρατία της Κριμαίας – το ίδιο όνομα με τη βραχύβια αυτοανακηρυγμένη ανεξάρτητη δημοκρατία – και μια άλλη ένταξη για τη Σεβαστούπολη ως ομοσπονδιακή πόλη. Η ένταξη αναγνωρίστηκε διεθνώς μόνο από λίγα κράτη, με τα περισσότερα να θεωρούν την ενέργεια ως παράνομη. Αν και η Ουκρανία αρνήθηκε να αποδεχτεί την προσάρτηση, ο ουκρανικός στρατός άρχισε να αποχωρεί από την Κριμαία στις 19 Μαρτίου.

Όλες οι ενέργειες του κοινοβουλίου της Κριμαίας κηρύχθηκαν άκυρες από το ουκρανικό συνταγματικό δικαστήριο, που οδηγήθηκε στη διάλυση του από το ουκρανικό κοινοβούλιο.

Το ουκρανικό κοινοβούλιο δήλωσε ότι το δημοψήφισμα είναι αντισυνταγματικό. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση δήλωσαν ότι θεωρούν την ψηφοφορία παράνομη και προειδοποίησαν ότι ενδέχεται να υπάρξουν επιπτώσεις για τη ψήφο της Κριμαίας.

Στις 27 Μαρτίου, η Γενική Συνέλευση του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών ενέκρινε ένα μη δεσμευτικό ψήφισμα 100 υπέρ, 11 κατά και 58 αποχές στη συνέλευση των 193 εθνών, το οποίο κήρυττε άκυρο το δημοψήφισμα της Κριμαίας που έγινε με την υποστήριξη της Μόσχας.

Στις 31 Μαρτίου 2014, ο Ρώσος πρωθυπουργός Ντμίτρι Μεντβέντεφ ανακοίνωσε μια σειρά προγραμμάτων με στόχο την ταχεία ενσωμάτωση του εδάφους της Κριμαίας στην οικονομία και τις υποδομές της Ρωσίας. Ο Μεντβέντεφ ανακοίνωσε τη δημιουργία ενός νέου υπουργείου για θέματα της Κριμαίας και διέταξε τους κορυφαίους υπουργούς της Ρωσίας που τον συνόδευσαν εκεί να καταλήξουν σε ένα αναπτυξιακό σχέδιο σαν πρώτη τους προτεραιότητα.

Στις 3 Απριλίου 2014, η Δημοκρατία της Κριμαίας και η πόλη της Σεβαστούπολης έγιναν τμήματα της Νότιας Στρατιωτικής Περιοχής της Ρωσίας. Στις 11 Απριλίου 2014, το κοινοβούλιο της Δημοκρατίας ενέκρινε το νέο Σύνταγμα της Δημοκρατίας της Κριμαίας, το οποίο τέθηκε σε ισχύ την επόμενη μέρα. Την 1η Ιουνίου 2014, η Κριμαία μετέβη επίσημα στο ρωσικό ρούβλι ως η μοναδική μορφή νόμιμου χρήματος.  Στις 7 Μαΐου 2015, η Κριμαία άλλαξε τους κωδικούς τηλεφώνου της ( ουκρανικό σύστημα αριθμών ) στο ρωσικό σύστημα αριθμών .

Τον Ιούλιο του 2015, ο Ρώσος πρωθυπουργός, Ντμίτρι Μεντβέντεφ, δήλωσε ότι η Κριμαία είχε ενσωματωθεί πλήρως στη Ρωσία.

Στις 18 Σεπτεμβρίου 2016, ολόκληρη η Κριμαία συμμετείχε στις ρωσικές νομοθετικές εκλογές. Το 2018 ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν ανοίγει επίσημα μια γέφυρα που συνδέει τη νότια Ρωσία με την Κριμαία, μια ενέργεια που η Ουκρανία χαρακτηρίζει παράνομη.

Επανάσταση του Μαϊντάν

Τον Νοέμβρη του 2013 δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές βγαίνουν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν για την ξαφνική απόφαση της κυβέρνησης Γιανουκόβιτς να εγκαταλείψει τα σχέδια για την υπογραφή συμφωνίας σύνδεσης με την ΕΕ, κατηγορώντας τις ρωσικές πιέσεις. Διαδηλωτές ανέφεραν, επίσης, ότι συμμετείχαν στις κινητοποιήσεις λόγω της βίαιης επίθεσης που δέχτηκαν στις 30 Νοεμβρίου από την Αστυνομία και εξαιτίας “μιας επιθυμίας για αλλαγή στην πολιτική ζωή της Ουκρανίας”.

Τον Μάρτιο του 2014, οι δυνάμεις ασφαλείας σκοτώνουν τουλάχιστον 77 διαδηλωτές στο Κίεβο. Ο Πρόεδρος Γιανουκόβιτς φεύγει στη Ρωσία, η αντιπολίτευση αναλαμβάνει. Τον Απρίλιο του 2014 φιλορωσικές ένοπλες ομάδες καταλαμβάνουν τμήματα των περιοχών του Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ στα ρωσικά σύνορα. Η ουκρανική κυβέρνηση ξεκινά στρατιωτική επιχείρηση ως απάντηση. Τον Ιούλιο του 2014 οι φιλορωσικές δυνάμεις κατέρριψαν μαλαισιανό αεροσκάφος πάνω από τη ζώνη συγκρούσεων στην ανατολική Ουκρανία, σκοτώνοντας και τους 298 επιβαίνοντες.Τον Σεπτέμβρη του 2014 το ΝΑΤΟ επιβεβαιώνει ότι ρωσικά στρατεύματα και βαρύς στρατιωτικός εξοπλισμός εισέρχονται στην ανατολική Ουκρανία.

Τί συμβαίνει στην ανατολική Ουκρανία και πώς φτάσαμε στον πόλεμο;

Ο Χένρι Κίσινγκερ (Henry Kissinger), κορυφαίος Αμερικανός διπλωμάτης με άρθρο του “To settle the Ukraine crisis, start at the end”(Washington Post, Μάρτιος, 2014) ανέφερε ότι το ουκρανικό ζήτημα αποτελούσε ανέκαθεν ζήτημα αντιπαράθεσης μεταξύ Ανατολής και Δύσης, ως προς το σε ποια πλευρά θα ενταχθεί η χώρα. Στο 2022, η πολύμηνη ένταση στις σχέσεις Ρωσίας – Ουκρανίας κορυφώθηκε με αποκορύφωμα την έκκληση των ηγετών των ρωσόφωνων αυτονομιστών στις περιοχές του Ντονέτσκ και του Λουγκάσκ, στην Ανατολική Ουκρανία, για να αναγνωρίσει επισήμως ο Πούτιν ως ανεξάρτητες τις περιοχές. Από την πλευρά της η κυβέρνηση της Ουκρανίας θέλει να πάρει πίσω τις περιοχές που ελέγχουν οι ρωσόφωνοι αυτονομιστές. Εδώ σημαντικό ρόλο παίζουν και οι ακροδεξιοί εθνικιστές, οι οποίοι και πιέζουν ασφυκτικά την κατάσταση, καθώς εξακολουθούν να διαθέτουν σημαντική ισχύ στον στρατό και στις δυνάμεις ασφαλείας και οι οποίοι επιθυμούν επέμβαση στο Ντονμπάς, κάτι που θεωρεί πιθανό η Μόσχα.

Η Miriam Berger στην ανάλυσή της με τίτλο «Ο Πούτιν λέει ότι θα «αποναζιστοποιήσει» την Ουκρανία – Η ιστορία πίσω από αυτόν τον ισχυρισμό (Washigton Post, 25/2) εστιάζει στην τοποθέτηση του Πούτιν ότι ένας από τους στόχους της επίθεσης ήταν να «αποναζιστοποιήσει» τη χώρα. Μια μακροχρόνια προσπάθεια του Πούτιν να απονομιμοποιήσει τον ουκρανικό εθνικισμό (το πλέον γνωστό είναι το Τάγμα Αζόφ, μια νεοναζιστική μονάδα του ουκρανικού στρατού) και να «πουλήσει» την στρατιωτική επιχείρηση στη γειτονική χώρα, στο εκλογικό του σώμα στο εσωτερικό.

Η ρητορική γύρω από την καταπολέμηση του φασισμού έχει βαθιά απήχηση στη Ρωσία, η οποία έκανε τεράστιες θυσίες πολεμώντας τη ναζιστική Γερμανία στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι επικριτές του Πούτιν του προσάπτουν ότι εκμεταλλεύεται το τραύμα του πολέμου και διαστρεβλώνει την ιστορία για τα δικά του συμφέροντα.

Το 1949, όποτε και ιδρύθηκε το ΝΑΤΟ για προστασία απέναντι στη “σοβιετική απειλή” είχε επεκταθεί σε πολλές χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης μετά τη λήξη του Ψυχρού Πολέμου, έτσι η Ρωσία εδώ και χρόνια κατηγορεί το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ για αθέτηση των δεσμεύσεων περί μη επέκτασης του ΝΑΤΟ στα ανατολικά, ή αλλιώς παραβίαση της κόκκινης γραμμής, την οποία και θέτει η ίδια, την ένταξη δηλαδή της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.

Πιο συγκεκριμένα, οι Ρώσοι επικαλούνται μια διαβεβαίωση του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Τζέιμς Μπέικερ το 1990 στον τότε πρόεδρο της Σοβιετικής Ένωσης, Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, πως το ΝΑΤΟ «δεν θα επεκτεινόταν ούτε μία ίντσα προς την ανατολή». Βέβαια, αυτή η διαβεβαίωση δεν συμπεριλήφθηκε σε κάποια συνθήκη, γι’ αυτό και τώρα η Μόσχα ζητά να της δοθούν γραπτές εγγυήσεις ότι το ΝΑΤΟ δεν θα συνεχίσει την επέκτασή του προς τα ανατολικά.

Ξημερώματα Πέμπτης, 24 Φεβρουαρίου. Μετά από μήνες συσσώρευσης στρατιωτικών δυνάμεων και έντασης στα ανατολικά σύνορα της Ουκρανίας, η Ρωσία εισέβαλε στη γείτονα χώρα, απειλώντας να αποσταθεροποιήσει την Ευρώπη και να προκαλέσει τις Ηνωμένες Πολιτείες. Τo αμερικανικό ειδησεογραφικό δίκτυο με άρθρο του στο Διαδίκτυο, με τίτλο «Τι ζητάει ο Πούτιν στην Ουκρανία; – Η εξήγηση της σύγκρουσης» (CNN, 24/2) αναλύει το χρονικό που οδήγησε στην ρωσική εισβολή.

Ανθρωπογεωγραφία του Ντονμπάς στον μετακομμουνισμό

Το Donbas είναι μια παλιά περιοχή εξόρυξης της ανατολικής Ουκρανίας, που καλύπτει την περιοχή μεταξύ των κοιλάδων των ποταμών Donets και του κάτω Δνείπερου.Όσον αφορά τη δημόσια διοίκηση, το ουκρανικό Donbas αποτελείται από δύο επαρχίες, με επίκεντρο τις πόλεις Ντόνετσκ, που ιδρύθηκε το 1869 από τον Ουαλό σιδηρουργό John Hughes, και Luhansk, που ιδρύθηκε το 1795 από τον Σκωτσέζο βιομήχανο Charles Gascoigne.

Σύμφωνα με τον νόμο της Ουκρανίας αριθ. 317-VIII της 9ης Απριλίου 2015 «Σχετικά με την καταδίκη των κομμουνιστικών και εθνικοσοσιαλιστικών (ναζιστικών) ολοκληρωτικών καθεστώτων στην Ουκρανία και την απαγόρευση της προπαγάνδας των συμβόλων τους»,103 τοπωνύμια στο Ντόνετσκ και 63 τοπωνύμια στις επαρχίες Λουχάνσκ μετονομάστηκαν.

Η περιοχή έπαιξε καθοριστικό ρόλο στον μετακομμουνιστικό μετασχηματισμό της Ουκρανίας. Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, το Ντονμπάς έχει υποστεί μια καταστροφική οικονομική μετάβαση, βυθίζοντας —μαζί με την Ουκρανία— στον πάτο των δεικτών ανθρώπινης επιβίωσης και ανάπτυξης στον κόσμο.Ο αντίκτυπος της εθνικής οικονομικής παρακμής στην οικονομική τύχη του Ντονμπάς ήταν βαθύς. Μεταξύ 1991 και 2014, ο συνολικός πληθυσμός της Ουκρανίας μειώθηκε κατά τουλάχιστον 6,8 εκατομμύρια ανθρώπους.Ο πληθυσμός του Ντονμπάς την 1η Ιανουαρίου 2014 υπολογίστηκε επίσημα σε 6.583.400, αποτελώντας το 14,5% του συνολικού πληθυσμού της Ουκρανίας, με την επαρχία του Ντόνετσκ να αριθμεί 4.343.900 άτομα. Μέχρι το τέλος του 2013, η επαρχία του Ντόνετσκ είχε χάσει το 19% των κατοίκων της από την κορύφωσή της το 1992, ενώ η μείωση του πληθυσμού στην επαρχία Λουχάνσκ ήταν εξίσου απότομη. Έτσι, πριν από το ξέσπασμα των εχθροπραξιών στις αρχές του 2014,ο πληθυσμός του Ντονμπάς είχε ήδη μειωθεί κατά 1,7 εκατομμύρια συνολικά, συρρικνώνοντας σχεδόν δύο φορές ταχύτερα από τον μέσο όρο της Ουκρανίας.

Έτσι ο πόλεμος Ουκρανίας-Ρωσίας αλλάζει την Ευρώπη για πάντα.

Ας δούμε τι έχει αλλάξει στην Ευρώπη από την 24η Φεβρουαρίου την πρώτη ημέρα της Ρώσικης Εισβολής στην Ευρώπη.

Η Γερμανία αλλάζει πορεία

Η Γερμανία, της οποίας το ναζιστικό παρελθόν την είχε δει να αποφεύγει να γίνει σημαντική στρατιωτική δύναμη, έχει πλέον δεσμευτεί να αυξήσει δραματικά τις στρατιωτικές της δαπάνες επενδύοντας 100 δις ευρώ για όπλα. Σε αντίθεση με την πάγια πολιτική του που απαγορεύει την πώληση όπλων σε εμπόλεμες ζώνες, ο Γερμανός Καγκελάριος Όλαφ Σολτς ανακοίνωσε ότι η χώρα του θα ενταχθεί στην υπόλοιπη Ευρώπη στην παροχή όπλων στους Ουκρανούς. Επιπλέον, η προσέγγιση της Γερμανίας από την εποχή της Μέρκελ για την ενεργειακή ασφάλεια, η οποία μέχρι πριν από μέρες στηριζόταν στην υπόσχεση για άφθονο ρωσικό φυσικό αέριο, έχει καταργηθεί.

Η βιασύνη για ένταξη στο ΝΑΤΟ

Οι χώρες της Βαλτικής, Πολωνία, Λετονία, Εσθονία και Λιθουανία ζητούν να ενεργοποιηθεί το άρθρο 4 του ΝΑΤΟ. Έχοντας ταχθεί σθεναρά κατά της ένταξης στο ΝΑΤΟ για δεκαετίες, η κοινή γνώμη στη Φινλανδία άλλαξε μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, με ένα αίτημα πολιτών να αναγκάζει μια κοινοβουλευτική συζήτηση για το θέμα. Η Σουηδία που δεν ανήκει στο ΝΑΤΟ έχει λάβει ειδική πρόσβαση στις πληροφορίες του ΝΑΤΟ για να βοηθήσει στο συντονισμό των ευρωπαϊκών απαντήσεων στον πόλεμο.

Τώρα οι φήμες οργιάζουν στο ότι η Πολωνία, η Σλοβακία και η Βουλγαρία επρόκειτο να δωρίσουν τα μαχητικά τους αεροπλάνα σε Ουκρανούς πιλότους, διευρύνοντας τη γραμμή μεταξύ στρατιωτικής βοήθειας και ενεργού συμμετοχής τους. Ακόμη και η Ελβετία, της οποίας η ουδετερότητα διαρκεί από τους Ναπολεόντειους Πολέμους προσχώρησε ξαφνικά στις οικονομικές κυρώσεις της ΕΕ που στοχεύουν ρωσικές τράπεζες και περιουσιακά στοιχεία.

Η κίνηση της νοτιοανατολικής Ευρώπης

Άλλα ευρωπαϊκά κράτη αλλάζουν επίσης την πολιτική τους πορεία. Η Βοσνία εξετάζει μια προσπάθεια να ενταχθεί επίσημα στο ΝΑΤΟ ενώ το Κόσοβο κάνει ένα βήμα για να εξασφαλίσει μια μόνιμη βάση των ΗΠΑ στο έδαφός του. Εν τω μεταξύ, γαλλικά στρατεύματα έχουν σταλεί στη Ρουμανία ως μέρος της «στρατηγικής αλληλεγγύης» της Ευρώπης με τους γείτονες της Ουκρανίας. Στα νοτιοανατολικά, ο Πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος προσπάθησε να περπατήσει στη μέση οδό μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟ έχει επίσης υποκύψει στην πίεση των συμμάχων του στο ΝΑΤΟ και ενεργοποίησε τη Σύμβαση του Μοντρέ του 1939.Αυτό ουσιαστικά κλείνει τα Τουρκικά Στενά στα πολεμικά πλοία, παρεμποδίζοντας σημαντικά την ικανότητα της Ρωσίας να μετακινήσει περισσότερα πλοία από τη Μεσόγειο στη Μαύρη Θάλασσα και στην Κριμαία και την Οδησσό στη νότια Ουκρανία.

Ανοιχτά σύνορα όχι για όλους

Ενώ φαινόταν ότι η Πολωνία και η Ουγγαρία, μαζί με τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και τη Μολδαβία, είχαν αντιστρέψει την περιβόητη αντιπροσφυγική πολιτική τους ανοίγοντας τα ανατολικά τους σύνορα, βάσει των τελευταίων γεγονότων φαίνεται πως τα ανοίγματα των συνόρων αυτών των χωρών ακολουθούν στενές φυλετικές γραμμές.Αυτό σημαίνει ότι τα σύνορα διασχίζονται εύκολα από Ευρωπαίους Ουκρανούς αλλά εξακολουθούν να αποτελούν πραγματικά εμπόδια για τους Άραβες, Ασιάτες και Αφρικανούς πρόσφυγες που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την εργασία και τις σπουδές τους στην Ουκρανία.

Στο σήμερα η Ευρώπη φαινομενικά βρίσκεται ενωμένη υπό την απειλή ενός ενδεχόμενου πυρινικού πολέμου που δεν έχει αντιμετωπίσει ποτέ ξανά στην ιστορία της.

Ο ιστορικός αναλυτής Timothy Garton Ash, σχολίαζει στην Guardian, η απειλή του Αδόλφου Χίτλερ για την Τσεχοσλοβακία είναι “ένας καυγάς σε μια μακρινή χώρα, μεταξύ ανθρώπων για τους οποίους δεν γνωρίζουμε τίποτα”, και μετά βρεθήκαμε αντιμέτωποι με τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Η κατάληψη της μακρινής Πολωνίας από τον Στάλιν μετά το 1945 δεν είναι δική μας δουλειά σκεφτήκαμε τότε και σύντομα είχαμε τον ψυχρό πόλεμο.

Στο σήμερα αγνοήσαμε πάλι το τι συμβαίνει στις γειτονικές χώρες μέχρι να είναι πολύ αργά για τις πλήρεις συνέπειες της κατάληψης της Κριμαίας από τον Βλαντιμίρ Πούτιν το 2014. Και έτσι, την Πέμπτη 24 Φεβρουαρίου 2022, στεκόμαστε ξανά εδώ, σε έναν πόλεμο που λαμβάνει χώρα το 2022, σε χώρα της Ευρώπης. Μπορεί ακόμη να μην είναι ο τρίτος παγκόσμιος πόλεμος. Είναι, ωστόσο, ήδη κάτι πολύ πιο σοβαρό από τις σοβιετικές εισβολές στην Ουγγαρία το 1956 και στην Τσεχοσλοβακία το 1968. Στην Ουκρανία σήμερα έχουμε ένα ολόκληρο ανεξάρτητο, κυρίαρχο κράτος με έναν μεγάλο στρατό και έναν λαό που δηλώνει αποφασισμένος να αντισταθεί. Αν δεν καταφέρουν να αντισταθούν θα επιβληθεί το καθεστώς της κατοχής, aν συμβεί αυτό, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία θα μπορούσε να είναι ο μεγαλύτερος πόλεμος στην Ευρώπη από το 1945.

Απέναντί ​​από τους Ουκρανούς στέκεται η συντριπτική δύναμη μιας από τις ισχυρότερες στρατιωτικές δυνάμεις στον κόσμο, με καλά εκπαιδευμένες και εξοπλισμένες συμβατικές δυνάμεις και περίπου 6.000 πυρηνικά όπλα. Αν, ξεκινώντας από το 2014, είχαμε πάρει σοβαρά μέτρα για να βοηθήσουμε στην οικοδόμηση της ικανότητας της Ουκρανίας να αμυνθεί, αν είχαμε μειώσει την ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία και αν επιβάλλαμε περισσότερες κυρώσεις στο καθεστώς του Πούτιν τότε ενδεχομένως να είχαμε αποφύγει την αιματοβαμμένη αυτή εισβολή.

Στην πρώιμη ομίχλη ενός πολέμου που μόλις αρχίζει, ο Timothy Garton Ash αναλύει το τι πρέπει να κάνει η Ευρώπη και η υπόλοιπη Δύση. Πρέπει να εξασφαλιστεί η άμυνα κάθε ίντσας του εδάφους του ΝΑΤΟ ιδιαίτερα στα ανατολικά σύνορα της με τη Ρωσία, τη Λευκορωσία και την Ουκρανία, ενάντια σε όλες τις πιθανές μορφές επίθεσης, ενάντια σε όλες τις πιθανές μορφές επίθεσης, συμπεριλαμβανομένων των κυβερνοεπιθέσεων και των υβριδικών.

Ο Timothy Garton Ash τονίζει πως πρέπει να προσφέρουμε όλη την υποστήριξη που μπορούμε στους Ουκρανούς, χωρίς να ξεπεράσουμε το όριο που θα έφερνε τη Δύση σε άμεσο πόλεμο με τη Ρωσία. Είναι δυνατόν να συνεχίσουμε να προμηθεύουμε όπλα, και άλλο εξοπλισμό σε όσους αντιστέκονται απολύτως νόμιμα στην ένοπλη δύναμη με ένοπλη δύναμη. Πρέπει επίσης να είμαστε έτοιμοι να βοηθήσουμε τους πολλούς Ουκρανούς που θα φύγουν προς τα δυτικά.

Βάσει της άποψης του Timothy Garton Ash οι κυρώσεις που επιβάλλουμε στη Ρωσία θα πρέπει να υπερβαίνουν ό,τι έχει ήδη προετοιμαστεί. Εκτός από ολοκληρωμένα οικονομικά μέτρα, θα πρέπει να υπάρξουν απελάσεις Ρώσων καθ’ οιονδήποτε τρόπο που συνδέονται με το καθεστώς Πούτιν.Ο Πούτιν, έχει προετοιμαστεί για ήδη για τις κυρώσεις που θα του επέβαλλε η Ευρώπη και η Δύση επομένως οι κυρώσεις θα χρειαστούν χρόνο για να έχουν την πλήρη ισχύ τους, πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για έναν μακρύ αγώνα.

Θα χρειαστούν χρόνια, πιθανώς δεκαετίες, για να διαδραματιστούν όλες οι συνέπειες της 24ης Φεβρουαρίου. Βραχυπρόθεσμα, οι προοπτικές για την Ουκρανία είναι απελπιστικά ζοφερές. Σχεδόν όλοι στη δύση έχουν τώρα ξυπνήσει με το γεγονός ότι η Ουκρανία είναι μια ευρωπαϊκή χώρα που δέχεται επίθεση και τεμαχίζεται από έναν δικτάτορα. Το Κίεβο σήμερα είναι μια πόλη γεμάτη δημοσιογράφους από όλο τον κόσμο. Αυτή η εμπειρία θα διαμορφώσει τις απόψεις τους για την Ουκρανία για πάντα. Είχαμε ξεχάσει, στα χρόνια των μεταψυχροπολεμικών ψευδαισθήσεών μας, ότι έτσι γράφουν τα έθνη στον νοητικό χάρτη της Ευρώπης: με αίμα, ιδρώτα και δάκρυα.

Πηγές: atlanticcouncil.org/BBC/Vox/Wikipedia/ Guardian/ theconversation.com