Χάρβαρντ: Από που πήρε το όνομα του το εμβληματικό πανεπιστήμιο;

Πρόκειται ίσως για το πιο δημοφιλές πανεπιστήμιο του κόσμου ενώ βρίσκεται στα 3 καλύτερα από άποψη προγραμμάτων σπουδών και επιστημονικής κατάρτισης.

Το Harvard αποτελεί ένα εμβληματικό ίδρυμα, πρωτοπόρο που εδώ και πάρα πολλά χρόνια φιγουράρει ως όνομα σε κάθε κουβέντα κύρους και επιτυχίας. Οι απόφοιτοί του πολλοί, σημαντικοί και ικανοί.

Στην Ελλάδα, τον τελευταίο καιρό αναφέρεται εντόνως, ιδίως μετά την απόφαση της κυβέρνησης να ξεκινήσει η λειτουργία ιδιωτικών ΑΕΙ στην χώρα. Άλλοτε σαν παράδειγμα της επιτυχίας του νομοσχεδίου, άλλοτε πάλι περιπαικτικά ως “Χάρβαρντ Κυψέλης”, επιθυμώντας να καυτηριαστεί η δυνατότητα ιδρυμάτων αντάξιων των διεθνούς φήμης μη κρατικών πανεπιστημίων.

Ποιο είναι, λοιπόν, το Harvard; Ποιος είναι ο “βαπτιστής” του, πώς πήρε το όνομά του; Με αφορμή την 13η Μαρτίου, τη μέρα που το ίδρυμα βαπτίστηκε ως έχει μέχρι και σήμερα, διαπρέποντας καθημερινά, ας ρίξουμε μια ματιά σε κάποιες σημαντικές πληροφορίες κι στιγμές του.

Ο Τζον Χάρβαρντ και η βιβλιοθήκη

Το ημερολόγιο δείχνει 13 Μαρτίου 1639. Το έως τότε New College παίρνει το όνομα Harvard College από τον πρώτο ευεργέτη του, έναν νεαρό κληρικό με το όνομα Τζον Χάρβαρντ, απόφοιτο του Emmanuel College. Ο Τζον Χάρβαρντ γεννήθηκε στο Σάουθγορκ της Αγγλίας το 1607 και όταν το 1625 ξέσπασε πανούκλα, η μητέρα του, τον έστειλε στο Κέιμπριτζ όπου και χειροτονήθηκε. Ως ιερέας ταξίδεψε το 1637 στην Αμερική μαζί με τη γυναίκα του και αποφάσισε να ζήσει στην Μασαχουσέτη.

Το τέλος του Τζον Χάρβαρντ ήρθε το 1638, όταν ο Τζον Χάρβαρντ πέθανε από φυματίωση. Στη διαθήκη του δώριζε στο κολέγιο 400 βιβλία και 779 λίρες στερλίνες.

Ο Χάρβαρντ υπήρξε ένας από τους πλουσιότερους πολίτες της κοινότητας του με κυβερνητικά προνόμια, καθώς και με εκτάσεις γης που έφταναν τα 120 στρέμματα. Η μισή του περιουσία πήγε στη γυναίκα του (παιδιά δεν είχε αποκτήσει) και η υπόλοιπη στο κολέγιο του Κέιμπριτζ. Μετά τη γενναία δωρεά, το κολέγιο φυσικά πήρε το όνομα του. Μαζί με την περιουσία, ο Χάρβαρντ άφησε και όλη του τη βιβλιοθήκη στο ίδρυμα, η οποία περιείχε 400 τόμους κλασικών συγγραμμάτων. Με τα χρήματα αυτά χτίστηκε το πρώτο βασικό οίκημα του κολεγίου, ενώ τα βιβλία δυστυχώς κάηκαν σε πυρκαγιά που ξέσπασε στο χώρο το 1764. Η πρώτη επίσημη αναφορά του Χάρβαρντ ως πανεπιστημίου και όχι ως κολεγίου έγινε στο νέο Σύνταγμα της Μασαχουσέτης, το 1780.

Λίγα λόγια για το Χάρβαρντ

Το Χάρβαρντ είναι το παλαιότερο πανεπιστήμιο των Η.Π.Α. Ιδρύθηκε το 1636 με το όνομα New College (Νέο Κολέγιο) με πρότυπο τα παλιά αγγλικά πανεπιστήμια. Τη σημερινή του μορφή ως σύγχρονο ερευνητικό πανεπιστήμιο την έλαβε όταν ήταν πρόεδρός του ο Τσαρλς Γουίλιαμ Έλιοτ, την περίοδο 1869-1909.

Ακόμη, είναι μέλος της άτυπης ομάδας παραδοσιακών αμερικανικών πανεπιστημίων που είναι γνωστή ως Ivy League («Συνδικάτο του Κισσού»), από τα φυτά που αναρριχώνται στους τοίχους των κτηρίων τους.

Το Χάρβαρντ ιδρύθηκε μέσω της ψηφοφορίας του Μεγάλου και Γενικού Δικαστηρίου της Αποικίας Bay της Μασαχουσέτης. Το 1638, απέκτησε το πρώτο γνωστό τυπογραφείο της Βρετανικής Βόρειας Αμερικής.

Μια δημοσίευση του 1643 χαρακτήρισε το σκοπό του σχολείου, “να προωθήσει τη μάθηση και να το διαιωνίσει στα τέκνα, να μην αφήσουμε ένα αναλφάβητο υπουργείο όταν οι σημερινοί υπουργοί μας θα βρεθούν στη σκόνη”. Εκπαίδευσε πολλούς πουριτανούς υπουργούς στα πρώτα του χρόνια ενώ προσέφερε ένα κλασικό πρόγραμμα σπουδών βασισμένο στο αγγλικό πανεπιστημιακό μοντέλο (πολλοί ηγέτες στην αποικία είχαν παρακολουθήσει το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ) αλλά συμμορφώνονταν με τις αρχές του πουριτανισμού.

Ο Ινκρίζ Μέιδερ υπηρέτησε ως πρόεδρος από το 1681 έως το 1701. Το 1708, ο Τζον Λέβερετ έγινε ο πρώτος πρόεδρος που δεν ήταν και κληρικός, σηματοδοτώντας την απομάκρυνση του κολεγίου από τον πουριτανισμό και προς την πνευματική ανεξαρτησία.

Τον 19ο αιώνα, οι ιδέες του Διαφωτισμού, της λογικής, και της ελεύθερης βούλησης διαδόθηκαν μεταξύ των υπουργών του Κογκρέσου, θέτοντας αυτούς τους υπουργούς σε εντάσεις με τα πιο παραδοσιακά, καλβινιστικά κόμματα. Όταν ο καθηγητής θεολογίας του Χόλλις, Ντέιβιντ Τάπαν, πέθανε το 1803 και ο πρόεδρος Τζόζεφ Ουίλαρντ πέθανε έναν χρόνο αργότερα, ξέσπασε ένας αγώνας για την αντικατάστασή τους. Ο Χένρι Ουέιρ εξελέγη στην έδρα του Χόλλις το 1805 και ο φιλελεύθερος Σάμιουελ Ουέμπερ διορίστηκε στην προεδρία δύο χρόνια αργότερα, σηματοδοτώντας τη μετάβαση από την κυριαρχία των παραδοσιακών ιδεών στο Χάρβαρντ στην κυριαρχία των φιλελεύθερων, αρμινιανικών ιδεών.

Ο Τσαρλς Γουίλιαμ Έλιοτ, πρόεδρος από το 1869 έως το 1909, απέκλεισε την ευνοημένη θέση του Χριστιανισμού από το πρόγραμμα σπουδών, ενώ το ζήτημα αυτό τέθηκε ως προσωπική επιλογή του κάθε φοιτητή. Αν και ο Έλιοτ ήταν το κρίσιμο πρόσωπο για την εκκοσμίκευση της αμερικανικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, παρακινούνταν, όχι από την επιθυμία για εκκοσμίκευση της εκπαίδευσης, αλλά από τις υπερβατικές μοναρχικές πεποιθήσεις από τις οποίες επηρεάστηκε από τον Ουίλιαμ Έλερι Τσάνινγκ και τον Ραλφ Ουάλντο Εμερσον.

Τον 20ό αιώνα, η φήμη του Χάρβαρντ ενισχύθηκε ακόμη περισσότερο μιας και οι αυξανόμενες δωρεές και οι εξέχοντες καθηγητές επέκτειναν τους ορίζοντες του πανεπιστημίου. Η ταχεία αύξηση των εγγραφών συνεχίστηκε καθώς ξεκίνησαν νέες μεταπτυχιακές σχολές και επεκτάθηκε το προπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών. Το κολέγιο Ράντκλιφ, που ιδρύθηκε το 1879 ως το γυναικείο παράρτημα του κολεγίου Χάρβαρντ, έγινε ένα από τα πιο εξέχοντα σχολεία για τις γυναίκες στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το Χάρβαρντ έγινε ιδρυτικό μέλος της Ένωσης Αμερικανικών Πανεπιστημίων το 1900.

Μεταξύ του 1945 και του 1960, άρχισε να αλλάζει η φυσιογνωμία των εισακτέων, αφού πια δεν επιλέγονταν μόνο οι τυπικοί, από επιλεγμένα σχολεία προετοιμασίας μαθητές, αλλά και ταλαντούχοι μαθητές της μεσαίας τάξης από δημόσια σχολεία. Πολλοί περισσότεροι Εβραίοι και καθολικοί έγιναν δεκτοί, αλλά λίγοι μαύροι, ισπανόφωνοι ή Ασιάτες. Καθ’ όλη τη διάρκεια του υπόλοιπου 20ού αιώνα, το Χάρβαρντ έγινε πιο δεκτικό προς τη διαφορετικότητα.

Τα μεταπτυχιακά σχολεία του Χάρβαρντ άρχισαν να δέχονται γυναίκες σε μικρούς αριθμούς στα τέλη του 19ου αιώνα. Κατά τη διάρκεια του Β ‘Παγκοσμίου Πολέμου, οι μαθήτριες στο κολέγιο Ράντκλιφ (το οποίο από το 1879 πληρώνουν καθηγητές του Χάρβαρντ για να επαναλάβουν τις διαλέξεις τους για γυναίκες) άρχισαν να παρακολουθούν μαθήματα στο Χάρβαρντ μαζί με τους άνδρες. Οι γυναίκες εισήχθησαν για πρώτη φορά στην ιατρική σχολή το 1945 ενώ από το 1971, το Χάρβαρντ έχει ελέγξει ουσιαστικά όλες τις πτυχές της προπτυχιακής εισαγωγής, διδασκαλίας και στέγασης για τις γυναίκες του Ράντκλιφ. Το 1999, το Ράντκλιφ ήρθε και επίσημα η συγχώνευση με το Χάρβαρντ.

Στον 21ο αιώνα ήρθε και η πρώτη γυναικεία προεδρία για το Χάρβαρντ, με την Ντριου Γκίλπιν Φάουστ, προηγουμένως πρύτανη του Ινστιτούτου Προχωρημένης Μελέτης Ράντκλιφ, την 1η Ιουλίου του 2007.Τη διαδέχθηκε ο Λώρενς Μπέικοου την 1η Ιουλίου του 2018.

Με πληροφορίες από: Wikipedia