Έχουν οι αναπληρωτές εκπαιδευτικοί συνταγματικά δικαιώματα;

Ένα ζήτημα που εγείρει σοβαρά ερωτήματα, φέρνει σήμερα στο προσκήνιο η parallaxi, δημοσιεύοντας την επιστολή ενός αναπληρωτή εκπαιδευτικού προς τον υπουργό Παιδείας, Κυριάκο Πιερρακάκη.

Ο κ. Διονύσης Ζαρώτης, εργαζόταν το σχολικό έτος 2022-23 ως αναπληρωτής εκπαιδευτικός ΠΕ02 – φιλόλογος, σε σχολεία της Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του νομού Πέλλας.

Παραιτήθηκε υποχρεωτικά από τη θέση του, όπως προβλέπει το Σύνταγμα, για να είναι υποψήφιος βουλευτής στις εκλογές του 2023 στην εκλογική περιφέρεια της Πιερίας.

Από τις 18 Αυγούστου ο κ. Ζαρώτης έχει διαπιστώσει πως το σύστημα του ΟΠΣΥΔ τον έχει «μπλοκαρισμένο» και δεν του δίνει τη δυνατότητα να προχωρήσει σε υποβολή αίτησης για το νέο σχολικό έτος, διότι η παραίτησή του θεωρείται -αδίκως για τον ίδιο- ως οικειοθελής αποχώρηση.

Όλα αυτά μάλιστα, την ώρα που την Παρασκευή 25/8 λήγουν οι σχετικές αιτήσεις.

Ο κ. Ζαρώτης με αίτηση του στις 22 Αυγούστου, πρωτοκολλημένη στο Γραφείο του Υπουργού, ζητά να αρθεί έγκαιρα ο αποκλεισμός του.

Μάλιστα, στην επιστολή του προς τον κ. Πιερρακάκη θέτει μία σειρά ερωτημάτων για το ζήτημά του.

Αναλυτικά η επιστολή:

Αξιότιμε κ. Υπουργέ

Εργαζόμουν κατά το 2022-23 ως αναπληρωτής εκπαιδευτικός-φιλόλογος ΠΕ02 σε σχολεία της Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Πέλλας. Παραιτήθηκα στις 27 Απριλίου, ως όφειλα βάσει του άρθρου 56 του Συντάγματος, προκειμένου να είμαι υποψήφιος βουλευτής στην εκλογική περιφέρεια Πιερίας κατά τις εκλογές του 2023.

Από τις 18 Αυγούστου 2023 έχω διαπιστώσει ότι το σύστημα του ΟΠΣΥΔ με έχει μπλοκαρισμένο, δεν μου επιτρέπει να υποβάλω αίτηση-δήλωση περιοχών πρόσληψης αναπληρωτών εκπαιδευτικών για το σχολικό έτος 2023-24. Θεωρείται επομένως από το σύστημα η παραίτησή μου οικειοθελής και δεν λαμβάνεται υπόψη ότι ήταν υποχρεωτική για να ασκήσω συνταγματικό μου δικαίωμα. Να σημειώσω ότι οι αιτήσεις γίνονται μέχρι και την Παρασκευή 25 Αυγούστου 2023.

Με αίτησή μου στις 22-08-2023, πρωτοκολλημένη στο Γραφείο του Υπουργού, σάς ζητώ να αρθεί ο αποκλεισμός μου εγκαίρως.

Σας ερωτώ δημοσίως:

-είναι κοινή βούληση και μέριμνα της Πολιτείας να συμμετέχουν ακώλυτα οι πολίτες στο πολιτικό γίγνεσθαι, να μην απέχουν από τις εκλογικές διαδικασίες, να ασκούν το δικαίωμά τους είτε ως εκλογείς είτε ως υποψήφιοι;

-είναι συνταγματικά κατοχυρωμένο να ασκεί ένας Έλληνας πολίτης το δικαίωμα στο εκλέγεσθαι χωρίς να έχει δυσμενείς για τον ίδιο συνέπειες;

-είναι οι αναπληρωτές εκπαιδευτικοί συνταγματικά ισότιμοι με τους υπόλοιπους Έλληνες πολίτες;

-έχουν το δικαίωμα οι αναπληρωτές εκπαιδευτικοί να είναι υποψήφιοι στις βουλευτικές εκλογές χωρίς να τιμωρούνται για αυτό με ένα χρόνο ανεργίας;

Αξιότιμε κ. Υπουργέ, σας ζητώ να δώσετε λύση εγκαίρως σε ένα πρόβλημα που θίγει τα συνταγματικά δικαιώματα όχι μόνο του γράφοντος αλλά δυνάμει όλων των δεκάδων χιλιάδων αναπληρωτών εκπαιδευτικών που με αυταπάρνηση και μακριά από τα σπίτια και τις οικογένειές τους κράτησαν όρθια τα δημόσια σχολεία όλα αυτά τα χρόνια.

Έχετε ήδη στα χέρια σας από τις αρχές Αυγούστου μια πρόταση για επίλυση του προβλήματος από τον Συνήγορο του Πολίτη. Το αίτημά μας όχι μόνο δεν επιφέρει καμία δημοσιονομική επιβάρυνση αλλά αποκαθιστά το αίσθημα δικαίου.

Η πρόταση για την επίλυση του προβλήματος που δίνει ο Συνήγορος του Πολίτη

Στις αρχές Αυγούστου ο Συνήγορος του Πολίτη με επιστολή του προς τον υπουργό Παιδείας αναφέρεται στο θέμα του αποκλεισμού των εκπαιδευτικών από τις προσλήψεις του σχολικού έτους 2023-2024 λόγω ανακήρυξής τους ως υποψηφίων στις βουλευτικές εκλογές 2023.

Όσον αφορά τους αναπληρωτές εκπαιδευτικούς ο Συνήγορος του Πολίτη σημειώνει στην επιστολή του προς τον κ. Πιερρακάκη.

«…οι υπάλληλοι που συνδέονται με το δημόσιο με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου δεν έχουν δικαίωμα επανόδου στην υπηρεσία τους εφόσον δεν εκλεγούν. Έχουν όμως το δικαίωμα να λάβουν άμεσα μέρος σε άλλη προκήρυξη και εφόσον κριθούν προσληπτέοι να προσληφθούν. Δεν συμβαίνει, όμως, το ίδιο με τους αναπληρωτές/ωρομίσθιους εκπαιδευτικούς οι οποίοι συνδέονται με το δημόσιο με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου. 

Σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ.1 του άρθρ.56 του ν 4589/2019:

΄΄Οι υποψήφιοι για διορισμό ή πρόσληψη κατατάσσονται κατά κλάδο και ειδικότητα, καθώς και ανά μουσική ειδίκευση για τους υποψηφίους των κλάδων ΠΕ79.01 και ΤΕ16, στους …  αξιολογικούς πίνακες κατάταξης, οι οποίοι ισχύουν έως τη λήξη του δεύτερου σχολικού έτους που έπεται της λήξης του σχολικού έτους κατά το οποίο έλαβε χώρα η δημοσίευσή τους στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως΄΄ 

Επίσης, σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ.5Α η οποία προστέθηκε στο άρθρ.63 του ν. 4589/2019 με τις διατάξεις της παρ.2 του άρθρ.45 του ν. 4692/2020: 

΄΄ Εκπαιδευτικοί και μέλη Ε.Ε.Π. και Ε.Β.Π., οι οποίοι προσλαμβάνονται στα σχολεία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ως προσωρινοί αναπληρωτές ή ωρομίσθιοι με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου και για οποιονδήποτε λόγο δεν αναλαμβάνουν υπηρεσία εντός πέντε (5) ημερών από την ημερομηνία που ορίζεται στην ανακοίνωση της πρόσληψης ή αναλαμβάνουν υπηρεσία και στη συνέχεια παραιτούνται, αποκλείονται από τις προσλήψεις κατά το σχολικό έτος που διανύεται κατά την ανακοίνωση της πρόσληψης, καθώς και κατά το επόμενο σχολικό έτος. Αν το δεύτερο έτος αποκλεισμού συμπίπτει με το πρώτο έτος ισχύος νέων πινάκων κατάταξης, τα πρόσωπα που αποκλείονται μπορούν να προσληφθούν μόνο κατά το δεύτερο έτος ισχύος των νέων πινάκων. Οι διατάξεις των προηγούμενων εδαφίων δεν εφαρμόζονται για τους εκπαιδευτικούς και τα μέλη Ε.Ε.Π. και Ε.Β.Π., που προσλαμβάνονται με πλήρες ή μειωμένο ωράριο για τη λειτουργία των σχολικών μονάδων που λειτουργούν σε καταστήματα κράτησης΄΄. 

Από τις γενικές ισχύουσες διατάξεις αλλά και τις ειδικές για τους εκπαιδευτικούς διατάξεις προκύπτει ότι οι αναπληρωτές/ωρομίσθιοι εκπαιδευτικοί, οι οποίοι παραιτούνται εντός του σχολικού έτους, για το οποίο υπάρχει ενεργή σύμβαση, για να ανακηρυχθούν υποψήφιοι σε εκλογές (βουλευτικές/αυτοδιοικητικές/ευρωεκλογές) δεν έχουν τη δυνατότητα επανόδου σε περίπτωση μη εκλογής τους για το υπόλοιπο χρονικό διάστημα που διαρκεί η σύμβασή τους. Η περίπτωση αυτή, όπως προαναφέρθηκε προβλέπεται από τη νομοθεσία αλλά και έχει κριθεί από το Ελεγκτικό Συνέδριο. 

Ωστόσο, βάσει της ειδικότερης νομοθεσίας για τους εκπαιδευτικούς, οι αναπληρωτές/ωρομίσθιοι εκπαιδευτικοί εφόσον παραιτηθούν για τον ανωτέρω λόγο δεν έχουν  δικαίωμα πρόσληψης ούτε και για το επόμενο σχολικό έτος, είτε είναι σε ισχύ οι αξιολογικοί πίνακες βάσει των οποίων προσλήφθηκαν κατά το έτος εντός του οποίου παραιτήθηκαν, είτε 

έχουν καταρτιστεί νέοι αξιολογικοί πίνακες βάσει νεότερης σχετικής πρόσκλησης. Και αυτό διότι οι διατάξεις του άρθρ.63 του ν. 4589/2019 ισχύουν συλλήβδην για όλες τις περιπτώσεις παραίτησης αναπληρωτών/ωρομίσθιων εκπαιδευτικών.

Θέση και πρόταση του Συνηγόρου του Πολίτη 

Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρ. 5 του Συντάγματος : 

΄΄Καθένας έχει δικαίωμα να αναπτύσσειελεύθερα την προσωπικότητα του και να συμμετέχει στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της Χώρας, εφόσον δεν προσβάλλει τα δικαιώματα των άλλων και δεν παραβιάζει το Σύνταγμα ή τα χρηστά ήθη΄΄ 

Επιπλέον με τις διατάξεις του άρθρ.51 του Συντάγματος κατοχυρώνονται θεμελιώδη πολιτικά δικαιώματα του πολίτη, αυτά του εκλέγειν και εκλέγεσθαι. Κάθε πολίτης έχει το δικαίωμα να θέτει υποψηφιότητα σε εκλογές , εφόσον πληροί τις προϋποθέσεις του Συντάγματος. Τέλος, με το ν. 2462/1997 κυρώθηκε το Διεθνές Σύμφωνο για τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα το οποίο στο τρίτο μέρος περιλαμβάνει είκοσι δύο (22) δικαιώματα ατομικά και πολιτικά που το κράτος αναλαμβάνει να σέβεται και να προστατεύει έναντι του ατόμου. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνεται το δικαίωμα της συμμετοχής στα κοινά ήτοι το δικαίωμα του  εκλέγειν και εκλέγεσθαι. 

Η προαναφερθείσα ισχύουσα διάταξη για τους αναπληρωτές/ωρομίσθιους εκπαιδευτικούς λειτουργεί αποτρεπτικά για όσους ενδιαφέρονται να συμμετέχουν ως υποψήφιοι σε εκλογές δεδομένου ότι δεν θα έχουν τη δυνατότητα να εργαστούν για ένα ολόκληρο σχολικό έτος, αλλά και «τιμωρητικά» για όσους επιλέξουν τελικώς να παραιτηθούν και να υποβάλουν υποψηφιότητα. 

Ο Συνήγορος του Πολίτη θεωρεί ότι η εισαγωγή εξαίρεσης από την εν λόγω ποινή εκπαιδευτικών που επιθυμούν να συμμετέχουν ως υποψήφιοι σε εκλογές οφείλεται αποκλειστικά σε εκ παραδρομής παράλειψη μη λήψης υπόψη των συγκεκριμένων περιπτώσεων οι οποίες άλλωστε, υπό κανονικές συνθήκες, ανακύπτουν κάθε τέσσερα έτη. 

Κύριε Υπουργέ, 

Κατόπιν των ανωτέρω, παρακαλούμε όπως μεριμνήσετε ούτως ώστε να τροποποιηθεί η σχετική διάταξη και να εισαχθεί εξαίρεση κατά το μέρος που αφορά παραίτηση εκπαιδευτικών  λόγω συμμετοχής τους ως υποψηφίων σε εκλογές, με ισχύ ακόμη και από το προσεχές σχολικό έτος 2023-2024. Συγκεκριμένα να αρθεί εφεξής ο αποκλεισμός από τις προσλήψεις επόμενου σχολικού έτους για τις περιπτώσεις εκπαιδευτικών οι οποίοι παραιτούνται για να ανακηρυχθούν υποψήφιοι σε οποιεσδήποτε εκλογές και επιπλέον να δοθεί η δυνατότητα σε εκπαιδευτικούς οι οποίοι παραιτήθηκαν στο πλαίσιο των βουλευτικών εκλογών 2023 ,να προσληφθούν ως αναπληρωτές/ωρομίσθιοι εφόσον έχουν σειρά στον αξιολογικό πίνακα προς τούτο».