Erasmus: Το πρώτο αντίο στην Ελλάδα

Συνήθως μιλάμε για τους φοιτητές από άλλες χώρες που έρχονται στην Ελλάδα για να πραγματοποιήσουν τις σπουδές τους μέσω προγραμμάτων Erasmus και μαθαίνουμε αν τους αρέσει η χώρα μας.

Η αλήθεια είναι πως η Θεσσαλονίκη είναι μια ελκυστική πόλη για την επιλογή του προορισμού των φοιτητών που συμμετέχουν σε Erasmus. Φοιτητές από πολλές χώρες όπως η Ιταλία, η Ισπανία και Γαλλία έρχονται στην Ελλάδα, αποθεώνουν την κουλτούρα των Ελλήνων και φεύγουν από την χώρα μας με τις βαλίτσες τους γεμάτες αναμνήσεις και έναν απέραντο ενθουσιασμό που μας προκαλεί μια αίσθηση ευχαρίστησης ότι περάσαμε τον έλεγχο και είμαστε μια σωστή και εξελιγμένη χώρα.

Με ένα ερώτημα, όμως. Έρχονται στην Ελλάδα για το επίπεδο σπουδών που θεωρούν πως υπάρχει στην χώρα ή για την ζωή που βλέπουν στα social media και θέλουν να τη ζήσουν;

Τι συμβαίνει όμως στην άλλη πλευρά του ποταμιού;

Πως βιώνουν οι Έλληνες φοιτητές την ολιγόμηνη μετακόμιση τους σε μια ξένη χώρα, μακριά από την οικογένεια τους και τους φίλους τους, εκεί που πιθανώς δεν ξέρουν ούτε την γλώσσα τους; Βλέπουν την Ελλάδα απαξιωτικά επιστρέφοντας; Θα έμεναν μόνιμα στην χώρα που τους υποδέχτηκε ως φοιτητές;

Το Erasmus, για τους Έλληνες φοιτητές, δεν είναι απλώς μια ευκαιρία για ταξίδι. Είναι ένα μικρό σοκ, ένα πέρασμα στην ενήλικη ζωή, μια πρόκληση που τους οδηγεί σε μια νέα πραγματικότητα.

Τους δίνει όμως και κάτι ανεκτίμητο: Εμπειρίες που δεν χωρούν σε μαθήματα ή συγγράμματα. Φιλίες με ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Συνειδητοποιήσεις για τη χώρα τους, τους εαυτούς τους, το μέλλον τους.

Η Δανάη περιγράφει από την Κροατία :

«Θέλησα να πάω Erasmus για να γνωρίσω ανθρώπους από άλλες χώρες και γιατί ήταν ένας από τους στόχους μου να πάω να ζήσω σε μια ξένη χώρα για λίγο καιρό μόνη μου. Αλλά δεν θα έμενα για πάντα εδώ, αρχικά το κλίμα είναι εντελώς διαφορετικό από αυτό που έχω συνηθίσει στην Ελλάδα και αυτό είναι αρκετά δύσκολο να το διαχειριστώ. Επίσης, ο κόσμος είναι πιο κλειστός σε σχέση με τους Έλληνες. Οι Κροάτες, όταν μαθαίνουν πως είμαι από την Ελλάδα ενθουσιάζονται και οι 9 στους 10 μου λένε πως θέλουν να την επισκεφτούν, οι γνώσεις που έχουν για την Ελλάδα περιορίζονται μονάχα στο φαγητό και στην κακή κατάσταση της οικονομίας. Κάτι που θα ήθελα να δω στην Κροατία που συμβαίνει στην χώρα μου είναι οι παρέες και βόλτες στα καφέ, εδώ είναι όλοι καχύποπτοι. Όσον αφορά το πανεπιστήμιο στην Κροατία, στα διαδικαστικά κομμάτια του είναι πολύ αργό».

Η Νατάσα, από το Βέλγιο, εξηγεί τι βιώνει ως φοιτήτρια Erasmus

«Ως φοιτήτρια του Τμήματος Εκπαιδευτικής και Κοινωνικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, αποφάσισα να συμμετάσχω στο πρόγραμμα Erasmus+ για το εαρινό εξάμηνο στο Πανεπιστήμιο της Αμβέρσας, στο Τμήμα Κοινωνικών Επιστημών. Η επιλογή του Βελγίου δεν ήταν αρχικά προτεραιότητα, καθώς οι διαθέσιμες επιλογές ήταν περιορισμένες. Ωστόσο, το Πανεπιστήμιο της Αμβέρσας ξεχώρισε από τις υπόλοιπες επιλογές, αφενός γιατί δεν είχα επισκεφθεί ξανά τη χώρα, και αφετέρου γιατί το ακαδημαϊκό και πολιτισμικό πλαίσιο του Βελγίου μου φάνηκε ιδιαίτερα ενδιαφέρον. Μετά από μερικούς μήνες παραμονής εδώ, μπορώ να πω με βεβαιότητα ότι η εμπειρία αυτή έχει ξεπεράσει κατά πολύ τις προσδοκίες μου, τόσο σε ακαδημαϊκό όσο και σε προσωπικό επίπεδο.

Η πρώτη και πιο έντονη διαφορά που παρατήρησα αφορά στο επίπεδο και τη λειτουργία των πανεπιστημίων. Το εκπαιδευτικό σύστημα στο Βέλγιο είναι σαφώς πιο απαιτητικό σε σχέση με αυτό της Ελλάδας, ωστόσο είναι οργανωμένο με τέτοιο τρόπο ώστε να διευκολύνει πραγματικά τη φοιτητική ζωή και τη συμμετοχή στη μάθηση. Αν και οι διαλέξεις δεν είναι υποχρεωτικές, είναι εξαιρετικά χρήσιμες και σχεδιασμένες έτσι ώστε να ενισχύουν τη συστηματική παρακολούθηση και την ενεργή συμμετοχή. Δεν είναι εύκολο να «καλύψεις» το υλικό απλώς διαβάζοντας, αν δεν παρακολουθείς τις παραδόσεις. Τα κτίρια του πανεπιστημίου και γενικά οι υποδομές του είναι άρτιες και υπερσύγχρονες, σε πλήρη αντίθεση με πολλές πανεπιστημιακές εγκαταστάσεις στην Ελλάδα. Το πανεπιστήμιο προσφέρει ένα πλήρες δίκτυο υποστήριξης στους φοιτητές: από ιατρικές υπηρεσίες και ψυχολόγους μέχρι υπηρεσίες εύρεσης εργασίας και στέγασης. Αποτελεί ουσιαστικά μια μικρή κοινότητα, μέσα στην οποία κάθε φοιτητής μπορεί να βρει βοήθεια και υποστήριξη για οποιοδήποτε πρόβλημα προκύψει.

Ένα ακόμη στοιχείο που με εντυπωσίασε είναι η συμπεριφορά του προσωπικού του πανεπιστημίου. Όλοι είναι ευγενικοί, χαμογελαστοί και πρόθυμοι να εξυπηρετήσουν, ακόμη και για θέματα που δεν εμπίπτουν άμεσα στις αρμοδιότητές τους. Αντίστοιχα, και οι φοιτητές του Πανεπιστημίου είναι ιδιαίτερα φιλικοί και ανοιχτοί. Μας βοήθησαν να ενταχθούμε στην πανεπιστημιακή κοινότητα από την πρώτη στιγμή, χωρίς να τους έχει ζητηθεί κάτι τέτοιο επισήμως. Αυτό το πνεύμα συνεργασίας και αλληλεγγύης με έκανε να αισθανθώ ευπρόσδεκτη και άνετη σε ένα καινούργιο και ξένο περιβάλλον. Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός ότι στα βελγικά πανεπιστήμια δεν απαιτούνται εισαγωγικές εξετάσεις· οποιοσδήποτε επιθυμεί, μπορεί να εγγραφεί και να παρακολουθήσει. Αυτή η προσβασιμότητα φαίνεται να έχει ως αποτέλεσμα μια πιο συνειδητοποιημένη φοιτητική κοινότητα, η οποία συμμετέχει ενεργά στη μαθησιακή διαδικασία και δείχνει πραγματικό ενδιαφέρον για τα μαθήματα.

Η εμπειρία του Erasmus δεν περιορίστηκε μόνο στον ακαδημαϊκό τομέα. Κατάφερα να βρω εργασία και, ακόμα και με έναν βασικό μισθό και μόνο ένα Σαββατοκύριακο εργασίας την εβδομάδα, μπορούσα να ζω αξιοπρεπώς και να καλύπτω τις βασικές μου ανάγκες. Οι τιμές στα σούπερ μάρκετ είναι αντίστοιχες ή και χαμηλότερες από εκείνες της Ελλάδας σε αρκετά προϊόντα. Η καθημερινότητα στην Αμβέρσα χαρακτηρίζεται από ευγένεια και θετική διάθεση· οι άνθρωποι είναι χαμογελαστοί και πρόθυμοι να βοηθήσουν. Δεν υπάρχει το αίσθημα της γκρίνιας και της έντασης που συχνά συναντά κανείς στην ελληνική κοινωνική πραγματικότητα. Όλες αυτές οι εμπειρίες με οδήγησαν σε ένα σημαντικό προσωπικό συμπέρασμα: δεν επιθυμώ να περάσω το υπόλοιπο της ζωής μου στην Ελλάδα. Το Erasmus ήταν για μένα όχι μόνο μια ευκαιρία ακαδημαϊκής εξέλιξης, αλλά και ένα παράθυρο προς έναν άλλο τρόπο ζωής, περισσότερο οργανωμένο, πιο ανθρώπινο και ουσιαστικά πιο βιώσιμο».

Η Εύα, από την Ισπανία, μιλά για την εμπειρία της.

Άλλαξε η εικόνα σου για την Ελλάδα;

«Η εικόνα μου για την Ελλάδα τολμώ να πω ότι δεν άλλαξε ιδιαίτερα , υπό την έννοια ότι εξ αρχής ήξερα το επίπεδο της χώρας μας σε ορισμένους τομείς, κυρίως αναφορικά με την οργάνωση και τις δημόσιες υπηρεσίες. Από την άλλη, οι μήνες που πέρασα μακριά από την Ελλάδα με έκαναν σε πολλές φάσεις να τη νοσταλγήσω και να την «εξιδανικεύσω». Με όλα τα ελαττώματά της η Ελλάδα παραμένει το σπίτι μου και το μέρος στο οποίο αισθάνομαι οικεία».

Θα έμενες για πάντα εκεί;

«Η αλήθεια είναι ότι αν στο μέλλον επέλεγα να ζήσω στο εξωτερικό η Ισπανία και πιο συγκεκριμένα η Μαδρίτη θα ήταν η πρώτη μου επιλογή. Η οργάνωση, οι επιλογές και οι ευκαιρίες που σου δίνει, το πόσο φιλική είναι για τον κάτοικο, την καθιστούν στα μάτια μου ιδανική επιλογή. Ωστόσο το να μεταναστεύσω σε αυτή τη φάση της ζωής μου δεν είναι στα πλάνα μου. Δεν επιθυμώ να ζήσω μόνιμα στο εξωτερικό με βάση τα τωρινά δεδομένα της ζωής μου». 

Πως αντιδρούν οι άνθρωποι όταν λες πως είσαι από την Ελλάδα;

«Οι άνθρωποι μπορώ να πω ότι στην πλειονότητά τους ενθουσιάζονται. Δεν υπάρχουν πάρα πολλοί Έλληνες στη Μαδρίτη και ως εκ τούτου δεν τους είναι το πιο οικείο να συναντούν Έλληνες. Με ρωτούν αν είμαι από την Αθήνα ή από τη Μύκονο και τη Σαντορίνη και μου μιλάνε για το ελληνικό γιαούρτι. Δεν έχω αντιμετωπίσει προς το παρόν κάποια αρνητική αντίδραση».

Για τις δυσκολίες

«Αυτό που με δυσκόλεψε πιο πολύ στην αρχή ήταν να βρω τα πατήματά μου σε μια τόσο μεγάλη πόλη και στο πανεπιστήμιο εδώ μόνη μου. Το πιο λογικό θεωρώ. Δεν είναι μικρό πράγμα από την ασφάλεια του πατρικού σου και της πόλης σου ξαφνικά να είσαι σε μια πρωτεύουσα , ξένης χώρας , περιτριγυρισμένη από αγνώστους. Η Μαδρίτη επίσης είναι τεράστια , επομένως μέχρι να εξοικειωθώ με τα μέσα μεταφοράς και τις αποστάσεις, ζορίστηκα».

Για το αν οι πολίτες έχουν γνώσεις για το τι συμβαίνει στην Ελλάδα

«Η αλήθεια είναι πως όχι. Δεν γνωρίζουν τα τεκταινόμενα πλην ελαχίστων εξαιρέσεων. Πιο συγκεκριμένα, πριν την επέτειο για την τραγωδία των Τεμπών κλήθηκα να εξηγήσω σε πάρα πολλούς το συμβάν , διότι κανείς από όσους μίλησα δεν γνώριζε κάτι περί αυτού».

Για τις διαφορές μεταξύ των ανθρώπων

«Για να είμαι ειλικρινής δεν παρατήρησα κάποια τεράστια διαφορά μεταξύ εμού και των Ισπανών συνομηλίκων μου. Οι λαοί έχουν αρκετά κοινά και εκτός αυτού , λόγω του διαδικτύου και της παγκοσμιοποίησης , η μόδα στις 2 χώρες είναι όμοια , όπως και τα μοντέλα συμπεριφοράς».

Γιατί επέλεξες να πας Erasmus;

«Θέλησα να πάω Erasmus διότι ήθελα μια μεγάλη αλλαγή στη ζωή μου. Να ζήσω μόνη μου, μετά από 21 χρόνια στο πατρικό μου, σε μια μεγάλη πόλη , μεγαλύτερη από τη γενέτειρά μου , να διευρύνω τους ορίζοντες μου και να βρω τον εαυτό μου. Πέρασα μια μακρά περίοδο με τάσεις φυγής και η απόληξη ήταν το Erasmus , διότι ήταν η πιο πρόσφορη λύση. Παράλληλα, ήθελα να είμαι σε ένα μέρος που θα μπορώ να μιλάω όλη μέρα ισπανικά, ήταν το πάθος μου! Και μετά από 4 μήνες μπορώ με βεβαιότητα να πω ότι ήταν η καλύτερη απόφαση που πήρα στη μέχρι τώρα ζωή μου».

Τι θα ήθελες να πάρεις μαζί σου από την φοιτητική ζωή;

«Σίγουρα θα ήθελα να αξιοποιήσω στην επιστροφή μου τη μεγαλύτερη εξοικείωση που απέκτησα με τα ψηφιακά εργαλεία κατά τη μελέτη. Υπήρξα και παραμένω υπέρμαχος της παραδοσιακής μεθόδου (έντυπο βιβλίο), ωστόσο στη σημερινή εποχή είναι πολύ σημαντικό να μην παραμένουμε στάσιμοι και να είμαστε ευέλικτοι σε ό,τι αφορά τη χρήση πραγμάτων τα οποία μπορούν να μας διευκολύνουν να πετύχουμε τους στόχους μας. Αναφορικά με τη φοιτητική ζωή εν γένει θα ήθελα να πάρω μαζί μου την ελευθερία που νιώθω εδώ πέρα. Την ελευθερία να κάνω αυτό που μου ταιριάζει χωρίς στεγανά». 

Τι σου λείπει από το ελληνικό πανεπιστήμιο;

«Αν κάτι μου λείπει από το ΑΠΘ είναι η σιγουριά που νιώθω σε ό,τι το αφορά . Ότι γνωρίζω πρόσωπα, πράγματα, καταστάσεις και πού να απευθυνθώ σε περίπτωση κάποιας παρεξήγησης. Κατά την περίοδο της εξεταστικής εδώ , αυτό ήταν πιο έντονο καθώς τολμώ να πω ότι αισθανόμουν μεγάλη αβεβαιότητα , λόγω της άγνωστης σε μένα μέχρι τότε κατάστασης».