Η μεγάλη περιουσία του ΑΠΘ που παραμένει αναξιοποίητη

Στα γρανάζια του υδροκέφαλου ελληνικού κράτους αλλά και στην ατελέσφορη, μέχρι σήμερα, διαχείριση που ασκούν οι διοικούντες του ΑΠΘ, αποδίδεται η μη αξιοποίηση της σημαντικής περιουσίας του μεγαλύτερου πανεπιστημίου της χώρας, που μόνο για τη στέγαση των, εκτός campus, σχολών του ιδρύματος, πληρώνει δεκάδες χιλιάδες ευρώ σε ενοίκια κάθε χρόνο.

Σύμφωνα με πληροφορίες το ΑΠΘ, ξοδεύει ετησίως πάνω από 250.000 ευρώ σε ενοίκια για να στεγάσει τμήματα και σχολές, όπως των Πολιτικών Επιστημών, της Δημοσιογραφίας, των Καλών Τεχνών και του Θεάτρου – Κινηματογράφου.

Την ίδια ώρα διαθέτει μία αξιόλογη ακίνητη περιουσία, μεταξύ των οποίων είναι 4 σημαντικά και αξιόλογα κτίρια που βρίσκονται στην οδό Παύλου Μελά, στη Μεγάλου Αλεξάνδρου, στην Ολύμπου και στη Λεωφόρου Νίκης. Επίσης διαθέτει πολλά μικρά ακίνητα, όπως οικόπεδα και διαμερίσματα, που συνθέτουν μία κατατμημένη και διασπαρμένη, αλλά σημαντική, περιουσία

Ποιο είναι το πρόβλημα – Το παράδειγμα

Δύο είναι οι βασικές αιτίες που λειτουργούν ως τροχοπέδη και φρενάρουν την αξιοποίηση αυτής της μη ευκαταφρόνητης περιουσίας του ΑΠΘ: ο νόμος περί κληροδοτημάτων και η έλλειψη χρηματοδότησης.

Σε ότι αφορά το νόμο, πρέπει να επισημανθεί ότι ο νόμος θέτει φραγμό στη χρήση της δωρεάς ή του κληροδοτήματος πέραν των όρων που έχει θέσει ο δωρητής του ακινήτου. Δηλαδή για να μη παραβιαστεί η βούληση των κληροδοτών, όλα τα κληροδοτήματα είναι δεσμευμένα από τους όρους της δωρεάς.

Όπως εξηγεί ο Γιάννης Μυλόπουλος, καθηγητής του Πολυτεχνείου και πρώην πρύτανης του ΑΠΘ, που γνωρίζει καλά το θέμα και ως πρύτανης το έχει «αντιμετωπίσει», «ο νόμος περί κληροδοτημάτων θέτει πολύ αυστηρούς περιορισμούς στην αλλαγή της χρήσης τους».

Μάλιστα ως τρανταχτό παράδειγμα αναφέρει το «Μανδαλίδειο Μέγαρο», ιδιοκτησίας του ΑΠΘ επί της Λεωφόρου Νίκης. Το κτίριο είναι κληροδότημα του Ιωάννη και της Βάγιας Μανδαλίδη, που το 1931 αγόρασαν το κτίριο και αργότερα το κληροδότησαν στο πανεπιστήμιο. Από τα μέσα του 1980, και μέχρι τα τελευταία χρόνια, το 2016, κατά διαστήματα, τελούσε υπό κατάληψη και από ομάδες φοιτητών που το χρησιμοποιούσαν ως στέγη.

Όπως αναφέρει ο Γιάννης Μυλόπουλος το «Μανδαλίδειο το έκανε δωρεά στην Οδοντιατρική Σχολή ο Μανδαλίδης  που ήταν οδοντίατρος, και σύμφωνα με το νόμο δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί πέραν της Οδοντιατρικής Σχολής. Το κτίριο είναι δεσμευμένο να λειτουργήσει ως οδοντιατρική σχολή, σύμφωνα με το νόμο».

«Όμως επειδή κάθε σχολή δεν διαθέτει δικό της ΑΦΜ, δηλαδή δεν είναι αυτόνομες οικονομικά, αλλά ανήκουν στον πανεπιστήμιο, όταν ο Μανδαλίδης δωρίζει ένα κτίριο στην Οδοντιατρική Σχολή, στην πραγματικότητα το δωρίζει στο ΑΠΘ. Οπότε εδώ υπάρχει ένα πρόβλημα καθώς το πανεπιστήμιο δεν μπορεί να πάρει αυτό το κτίριο και να το κάνει κτίριο π.χ. σχολής Δημοσιογραφίας. Πρέπει να γίνει κτίριο της οδοντιατρικής, η οποία δεν το χρειάζεται», αναφέρει και τονίζει πως «υπάρχουν λοιπόν σε όλα τα κληροδοτήματα τέτοιου τύπου όροι, οι οποίοι εμποδίζουν την αξιοποίηση τους από το Πανεπιστήμιο».

Σημειώνει δε, πως αυτός ο νόμος δεν έχει αλλάξει ποτέ, παρά τις προσπάθειες που έγιναν και από τον ίδιο την περίοδο 2012 – 2014, όταν το ΑΠΘ δεν διέθετε χρήματα για να νοικιάζει κτίρια για τις σχολές και αναζητούσε τρόπο να αξιοποιήσει την περιουσία του.

«Ποτέ όμως δεν είδε κανείς σοβαρά αυτό το θέμα με τον νόμο των κληροδοτημάτων, διότι υπάρχει ο φόβος της εκμετάλλευσης των δωρεών για σκοπούς άλλους. Δηλαδή για να μη παραβιαστεί η βούληση των κληροδοτών. Έτσι όλα τα κληροδοτήματα είναι δεσμευμένα» τονίζει.

Απουσία βούλησης και διεκδίκησης κονδυλίων

Η δεύτερη αιτία, αυτή της έλλειψης ιδίων πόρων, που θα μπορούσαν να δαπανηθούν για την ανακαίνιση και αξιοποίηση αυτών των κτιρίων, σκοντάφτει στην έλλειψη βούλησης από τους διοικούντες ή στην απουσία στρατηγικής για την αξιοποίηση των περιουσιακών στοιχείων.

Σύμφωνα με πληροφορίες το ΑΠΘ εδώ και 30 χρόνια δεν έχει καλύψει ποτέ σε ποσοστό 100% τα κονδύλια που διαθέτει ή μπορεί να διεκδικήσει από το πρόγραμμα δημόσιων επενδύσεων. Όπως αναφέρουν καθηγητές του ΑΠΘ άλλα πανεπιστήμια έχουν διεκδικήσει κονδύλια και ολοκλήρωσαν σημαντικά έργα όπως το Δυτικής Μακεδονίας που έκτισε καινούργιο “campus” και το Δημοκρίτειο που ανακαίνισε με κρατικά κονδύλια όλα τα κτίρια του. «Εμείς επίσης διαθέτουμε και την τεχνογνωσία γιατί έχουμε ολόκληρη Πολυτεχνική Σχολή» τονίζει καθηγητής του ΑΠΘ.

Σε ότι αφορά τη στρατηγική και τη βούληση του ΑΠΘ, Γρηγόρης Ζαρωτιάδης, καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών και Κοσμήτορας της Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών, τονίζει πως «κάθε φορέας πρέπει να έχει ένα σχεδιασμό αξιοποίησης των περιουσιακών του στοιχείων και το ΑΠΘ δυστυχώς δεν έχει κάποιο σχετικό συνδυασμό».

Σημειώνει δε πως «η περιουσία του ΑΠΘ μένει αναξιοποίητη και σαφέστατα θα μπορούσε να αξιοποιηθεί είτε για τις στεγαστικές ανάγκες του ΑΠΘ είτε να εισφέρει έσοδα, πάντα βέβαια με σεβασμό στο δημόσιο χαρακτήρα τους, και στο πλαίσιο των εκπαιδευτικών και ερευνητικών αναγκών του Πανεπιστημίου».

Αναφέρει δε πως «σαν σύστημα φέρουμε ευθύνες όλοι, διότι αν τα αξιοποιούσαμε θα γλιτώναμε πολλά χρήματα και μάλιστα σε ένα ασφυκτικό οικονομικό πλαίσιο με ένα ισχνό προϋπολογισμό λόγω της υποχρηματοδότησης, και όταν χρειαζόμαστε ένα πολύ μεγάλο κονδύλιο είναι τα ετήσια μισθώματα που πληρώνουμε για να φιλοξενούμε και να στεγάζουμε τμήματα και σχολές» ενώ επισημαίνει και τον κίνδυνο βάσει του νέου νόμου πλαισίου τελικά αυτή η περιουσία να περάσει ακόμα και σε χέρια ιδιωτών.