Ξενόγλωσσα Προγράμματα στο ΑΠΘ: Ανακοίνωση μελών ΕΣΔΕΠ κατά της ίδρυσης

Η Δημοκρατική Πανεπιστημονική Κίνηση εκφράζει την έντονη αντίθεσή της  στη δημιουργία ξενόγλωσσων προπτυχιακών προγραμμάτων με δίδακτρα στο ΑΠΘ, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Aristotle International», χαρακτηρίζοντάς τα κομμάτι της εμπορευματοποίησης και επιχειρηματικής μετατροπής της ανώτατης εκπαίδευσης.

Οι βασικές ενστάσεις τους είναι:

1. Έλεγχος & Διοίκηση: Τα προγράμματα λειτουργούν με διοικητική και οικονομική αυτονομία, χωρίς ουσιαστική εποπτεία από τα τμήματα, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε φαινόμενα αδιαφάνειας.

2. Οικονομικό όφελος: Τα υποσχόμενα κέρδη για τα μέλη ΔΕΠ και τους διδάκτορες είναι ελάχιστα· στην πράξη προσφέρονται χαμηλά αμειβόμενες θέσεις με επισφαλείς συνθήκες.

3. Υποδομές: Τα έσοδα κυρίως καλύπτουν μισθοδοσία και λειτουργικά έξοδα, χωρίς ουσιαστική βελτίωση για τις υπάρχουσες υποδομές ή τα δωρεάν προγράμματα.

4. Επιπτώσεις στα δημόσια προγράμματα: Η λειτουργία τους επιβαρύνει αίθουσες, διοικητικό προσωπικό και μέλη ΔΕΠ, υποβαθμίζοντας την ποιότητα της διδασκαλίας και της κλινικής εκπαίδευσης στα δωρεάν προγράμματα, ενώ εντείνει και τις κοινωνικές ανισότητες.

Κλείνοντας, τα μέλη της ΔΗΠΑΚ υποστηρίζουν ότι τα ξενόγλωσσα προγράμματα με δίδακτρα δεν ενισχύουν το δημόσιο πανεπιστήμιο, αλλά το αποδυναμώνουν και ενισχύουν την ιδιωτικοποίησή του.

Ολόκληρη η ανακοίνωση:

Με αφορμή τη συζήτηση στις Συνελεύσεις των Τμημάτων της πρότασης των Πρυτανικών Αρχών του ΑΠΟ για συμμετοχή ατην πρωτοβουλία “Arίstotle International” για ίδρυση Ξενόγλωσσων Προπτυχιακών Προγραμμάτων Σπουδών (ΞΠΠΣ) με δίδακτρα, η ΔΗΠΑΚ είχε έγκαιρα υπογραμμίσει ότι η εν λόγω πρωτοβουλία αποτελεί μια ακόμη ψηφίδα στο ψηφιδωτό της εμπορευματικής “διεθνοποίησης και εξωστρέφειας” του ΑΠΟ, στρατηγικού στόχού της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του αποκαλούμενού Ευρωπαϊκού Χώρου Εκπαίδευσης. Αποτελεί συνέχεια των πρωτοβουλιών της προηγούμενης Πρυτανικής Αρχής για δημιουργία επιχειρηματικού παραρτήματος του ΑΠΟ στην Πάφο και κεντρική κατεύθυνση της κυβέρνησης για την υλοποίηση τον στρατηγικού της στόχού περί πλήρους επιχειρηματικού μετασχηματισμού της δημόσιας Ανώτατης Εκπαίδεύσης. Οι πρωτοβουλίες αυτές λαμβάνονται με αποκλειστικό κριτήριο και σκοπό την προσέλκυση φοιτητών/πελατών από το εξωτερικό στο όνομα της οικονομικής αυτοτέλειας και χρηματοδοτικής εγκατάλειψης της δημόσιας Ανώτατης Εκπαίδεύσης στη χώρα μας.

Με αφορμή τα non-paper της Πρυτανείας και τους ατεκμηρίωτονς ισχυρισμούς και διαβεβαιώσεις της προς τους Προέδρους των Τμημάτων, που καλούνται να εισηγηθούν την ίδρυση των εν λόγω προγραμμάτων, η ΔΗΠΑΚ επανέρχεται σε μια προσπάθεια αποσαφήνισης των μύθων και προσδοκιών που καλλιεργούνται σχετικά με αυτά τα προγράμματα.

Μύθος 1ος — Τα ΞΠΠΣ με δίδακτρα Θα τελούν υπό τον έλεγχο του επισπεύδοντος Τμήματος

Οι Πρυτανικές Αρχές ισχυρίζονται ότι «ο Δ/ντης του ΞΠΠΣ Θα αναφέρεται στον Πρόεδρο του Τμήματος» και κατά αυτόν τον τρόπο θα διασφαλίζεται ότι το πρόγραμμα θα τελεί υπό τον ακαδημαϊκό και οικονομικό έλεγχο τον Τμήματος. Στην πραγματικότητα, όπως καταδεικνύει και το σχετικό ΦΕΚ ίδρυσης του ΞΠΠΣ τον Τμήματος Ιατρικής ΑΠΘ, η διοικητική δομή των ΞΠΠΣ προσομοιάζει με διοικητική δομή ιδιωτικής επιχείρησης, αντίστοιχη με την επιχειρηματική διοικητική δομή σε επίπεδο ΑΠΘ. Διοικούνται από 7μελη Επιτροπή, η οποία ορίζεται από τη Σύγκλητο και στην οποία συμμετέχει ex oficio ο εκάστοτε Πρόεδρος και Αναπληρωτής Πρόεδρος του Τμήματος.

Τα ΞΠΠΣ δεν έχουν τη τυπική ακαδημαϊκή διάρθρωση, με Τομείς και Γενική Συνέλευση, δεν διαθέτουν δηλαδή εσωτερικό ακαδημαϊκό, εποπτικό μηχανισμό. Ομοίως, τα ΞΠΠΣ και η Επιτροπή διοίκησής τούς δεν είναι υπόλογοι στούς Τομείς και τη Συνέλευση τον Τμήματος, υπόκεινται μόνο στον όποιο οικονομικό έλεγχο τον ΕΛΚΕ. Τα ΕΠΠΣ λειτουργούν, με άλλα λόγια, σε καθεστώς διοικητικής και οικονομικής αυτοτέλειας και πλήρους θεσμικής τους απόσπασης από τα Τμήματα, γεγονός που αντικειμενικά δύναται να εκκολάψει φαινόμενα οικονομικής διαφθοράς και άτυπων εξαρτητικών σχέσεων μεταξύ της Επιτροπής και των μελών ΔΕΠ που συμμετέχουν στα προγράμματα αυτά.

Μύθος 2ος — Τα ΞΠΠΣ με δίδακτρα Θα εξασφαλίσουν πρόσθετο εισόδημα για τα μέλη ΔΕΠ και ευκαιρίες απασχόλησης για τους διδάκτορες

Στο έδαφος της πολυετούς μισθολογικής απαξίωσης των μελών ΔΕΠ, κυβέρνηση και Πρυτανικές Αρχές καλούν τα μέλη ΔΕΠ να συμπληρώσουν το εισόδημά τους δια της απασχόλησής τους μεταξύ άλλων σε αλλότρια εκπαιδευτικά προγράμματα (πχ ΠΜΣ με δίδακτρα, Παραρτήματα στο Εξωτερικό, ΞΠΠΣ με δίδακτρα κτλ.). Πέραν των σημαντικών επιπτώσεων της ετεροαπασχόλησης των μελών ΔΕΠ στην ποιότητα ζωής τους και στην ποιότητα του κύριου εκπαιδευτικούς τους έργου, το οποίο οφείλει να αφορά τα τρέχοντα ΠΠΣ χωρίς δίδακτρα, η εμπειρία του ΞΠΠΣ του Τμήματος Ιατρικής καταδεικνύει ότι είναι άνθρακας ο θησαυρός των υποσχέσεων περί αύξησης του εισοδήματος των μελών ΔΕΠ μέσω αυτών των προγραμμάτων.

Σύμφωνα με τα οικονομικά στοιχεία του ΞΠΠΣ του Τμήματος Ιατρικής ΑΠΘ, κατά τα τρια πρώτα έτη λειτουργίας του οι μέσες ετήσιες πρόσθετες μικτές αμοιβές των μελών ΔΕΠ κυμάνθηκαν μεταξύ 833-1.000€ (ήτοι 42-50€ καθαρές πρόσθετες αποδοχές, μηνιαίως)!

Όσο για τις «ευκαιρίες απασχόλησης των διδακτόρων των Τμημάτων», τα ΞΠΠΣ προσφέρουν χαμηλά αμειβόμενες, ορισμένου χρόνον ευκαιρίες απασχόλησης, με κριτήρια και διαδικασίες πρόσληψης που δεν ακολουθούν τις αντίστοιχες διαδικασίες για το υπόλοιπο διδακτικό και διοικητικό προσωπικό των ΑΕΙ. Είναι ενδεικτικό ότι το ΞΠΠΣ του Τμήματος Ιατρικής ΑΠΘ στην πλήρη λειτουργία του θα στηρίζει το εκπαιδευτικό και διοικητικό τον έργο σε μια στρατιά βοηθητικού διδακτικού προσωπικού (80 αποκαλούμενοι “readers”) και διοικητικού προσωπικού, με συμβάσεις ορισμένου χρόνον και καθαρές μηνιαίες αποδοχές που κυμαίνονται από 800-1.200€, η πρόσληψη δε των οποίων γίνεται από τριμελή επιτροπή απευθείας οριζόμενη από την Επιτροπή τον ΞΠΠΣ.

Μύθος 3ος — Τα ΞΙΠΙΙΣ θα ενισχύσουν τις υποδομές των Τμημάτων

Το βασικό νεοκλασικό επιχείρημα που χρησιμοποιεί η κυβέρνηση, διαδίδουν οι Πρυτανικές Αρχές και υιοθετούν τελικά οι Διοικήσεις των Τμημάτων, οι οποίες λειτουργούν ή προτίθενται να λειτουργήσουν τέτοια προγράμματα σπουδών με δίδακτρα, είναι ότι με την επιχειρηματική τους αυτή δραστηριότητα θα παράξονν πρόσθετους πόρους οι οποίοι και θα αξιοποιηθούν για την αναβάθμιση των υποδομών και τη βελτίωση των δωρεάν προπτυχιακών προγραμμάτων που παρέχει το Τμήμα.

Το επιχείρημα είναι παλιό, το ίδιο και η εμπειρία της πανεπιστημιακής κοινότητας. Όπως τα εκατοντάδες μεταπτυχιακά με δίδακτρα δεν αναβάθμισαν τις υποδομές των Τμημάτων και τα δωρεάν μεταπτυχιακά, έτσι και τα προπτυχιακά με δίδακτρα δεν πρόκειται να αναβαθμίσούν τα προπτυχιακά προγράμματα χωρίς δίδακτρα. Ο κύριος όγκος των εσόδων των ΞΠΠΣ χρησιμοποιείται για την κάλυψη των εξόδων μισθοδοσίας τούς (έως και 70%) και την κάλυψη των λειτουργικών τους δαπανών (έως και 20%). Το όποιο πλεόνασμα χρησιμοποιείται κύρια για έργα βιτρίνας, ανακαινίσεις ή εξοπλισμό άμεσα σχετιζόμενο και σε ευθεία χρήση από τους φοιτητές/πελάτες των ΞΠΠΣ με δίδακτρα.

Μύθος 4ος — Τα ΞΠΠΣ με δίδακτρα δεν Θα επιβαρύνουν τη λειτουργία των υπαρχόντων ΤΙΙΙΣ χωρίς δίδακτρα

Η κυβέρνηση και οι Πρυτανικές Αρχές τον ΑΠΟ ισχυρίζονται ότι η λειτουργία των ΞΠΠΣ «δεν Θα επηρεάσει τα υπάρχοντα ΠΠΣ … και δεν Θα επιβαρύνει τα μέλη ΔΕΠ». Με άλλα λόγια το επιχειρηματικό πανεπιστήμιο δεν έχει καμία αρνητική επίπτωση στη λειτουργία των ΑΕΙ, προσφέρει μόνο οφέλη! Κλασικές «μαγικές εικόνες» της ιδιωτικοποίησης της ΑΕ, που συγκρούονται με την κοινή λογική και τη συσσωρευμένη εμπειρία από την εφαρμογή της. Τα ΞΠΠΣ πέραν του ότι εντείνουν τις ταξικές ανισότητες στην πρόσβαση στην Ανώτατη Εκπαίδευση έχούν σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στα υπάρχοντα Π1 Ι2: χωρίς δίδακτρα. Πιο συγκεκριμένα:

• Τα ΒΠΠΣ με δίδακτρα δεν αυξάνούν τις διαθέσιμες αίθούσες διδασκαλίας των Τμημάτων. Στο Τμήμα Ιατρικής ΑΠΟ για παράδειγμα 3 αμφιθέατρα και 2 αμφιθεατρικές αίθουσες λειτουργούσαν πριν την ίδρυση τον ΞΙΙΙΙΣ, τα ίδια παραμένουν 4 χρόνια μετά την έναρξη λειτουργίας του.

• Τα ΞΠΠΣ με δίδακτρα αντικειμενικά Θα μειώσουν την πρόσβαση των ΠΠΣ χωρίς δίδακτρα και των δωρεάν ΠΜΣ τον Τμήματος στις ήδη περιορισμένες αίθουσες διδασκαλίας.

• Τα ΞΠΠΣ με δίδακτρα Θα αποδυναμώσουν τη διοικητική υποστήριξη των υπαρχόντων ΠΠΣ, κύρια δια της μετακίνησης έμπειρου προσωπικού προκειμένου να στηθούν και να λειτουργήσουν τα νέα προγράμματα. Ενδεικτικά στο Τμήμα Ιατρικής ΑΠΟ 5 έμπειροι διοικητικοί υπάλληλοι μετακινήθηκαν στο ΞΠΠΣ το 2020-1, χωρϊς να έχουν αντικατασταθεί έως και σήμερα.

• Τα ΞΠΠΣ δεν πρόκειται να επιλύσούν κανένα από τα προβλήματα των φοιτητών των υπαρχόντων ΠΠΣ αναφορικά με τη φοιτητική τους μέριμνα. Τα «καθρεφτάκια προς ιθαγενείς» – 600 στηθοσκόπια που δώρισε το ΞΠΠΣ τον Τμήματος Ιατρικής ΑΠΟ στους πρωτοετείς του ΠΠΣ χωρίς δίδακτρα κατά τα τελευταία δύο έτη – αποτελούν ομολογία και απόπειρα εξαγοράς της ανοχής τον ιατρικού φοιτητικού πληθυσμού στον ραγδαίο επιχειρηματικό μετασχηματισμό τον Τμήματος Ιατρικής και στις εκρηκτικές ανισότητες που αυτός προκαλεί. Τα πάγια αιτήματα των φοιτητριών/των ιατρικής για δωρεάν μετακίνηση στα νοσοκομεία και για δωρεάν πλήρη ιατρικό εξοπλισμό για την κλινική τούς άσκηση παραμένούν ακόμη και σήμερα ανικανοποίητα.

• Τα ΞΠΠΣ επιβαρύνούν σημαντικά το φόρτο εργασίας των μελών ΔΕΠ, ωθώντας μεταξύ άλλων στη γενίκευση μονομερών και αντιεκπαιδεντικών τρόπων αξιολόγησης των φοιτητριών/των. Ενδεικτικά κατά τα 4 πρώτα έτη λειτουργίας του ΞΠΠΣ του Τμήματος Ιατρικής ΑΠΟ γενικεύτηκε η αξιολόγηση των φοιτητριών/των τον υπάρχοντος ΠΠΣ με χρήση tablets και multiple choice (>80% των ερωτήσεων είναι πολλαπλής επιλογής), με κύριο σκοπό την μείωση του φόρτού εργασίας των μελών ΔΕΠ για διόρθωση γραπτών των δύο παράλληλων ΠΠΣ.

• Τα ΞΠΠΣ θα επιβαρύνουν αντικειμενικά και θα υποβαθμίσούν την πρακτική ή κλινική εκπαίδεύση των φοιτητών των υπαρχόντων ΠΠΣ χωρίς δίδακτρα. Ενδεικτικά στο Τμήμα Ιατρικής ΑΠΟ μετά την ίδρυση του ,ΠΠΣ, η Θεωρητική εκπαίδευση στο πλαίσιο της κλινικής άσκησης των 5ετών φοιτητών του ΠΠΣ χωρίς δίδακτρα γίνεται πλέον σε μεγάλες αμφιθεατρικές ομάδες αντί σε μικρές ομάδες εντός των κλινικών, με σκοπό την εξοικονόμηση χώρου και χρόνον για την κλινική άσκηση των φοιτητών/πελατών του ΞΠΗΣ. Σοβαρές επίσης ανησυχίες εγείρει η έκθεση των ασθενών και η σημαντική επιβάρυνση των κλινικών τον ΕΣΥ, από την κλινική άσκηση των ιδιωτών και ανεπαρκούς γλωσσομάθειας φοιτητών/πελατών τον ΞΠΠΣ.