Πανδημία: Πώς επηρεάστηκε ο πληθυσμός των Ρομά από την κοινωνική και υγειονομική κρίση;

Ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ (FRA) δημοσίευσε την ετήσια έκθεσή του για τα Θεμελιώδη Δικαιώματα 2021, η οποία καλύπτει όλες τις πτυχές που σχετίζονται με τα θεμελιώδη δικαιώματα στην Ευρώπη για το 2020.

Η έκθεση καλύπτει τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ καθώς και τη Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας και τη Δημοκρατία της Σερβίας.

Το κύριο κεφάλαιο αυτής της έκθεσης εστιάζει στον αντίκτυπο της πανδημίας Covid- 19 στα θεμελιώδη δικαιώματα (όσον αφορά στην υγεία, την εκπαίδευση, την απασχόληση, τη δικαιοσύνη κ.λπ.).

Αυτό το κεφάλαιο αναφέρεται σε συγκεκριμένες ομάδες, συμπεριλαμβανομένου του πληθυσμού των Ρομά, και πώς έχουν επηρεαστεί από την κοινωνική και υγειονομική κρίση.

Ειδικότερα, δείχνει την προηγούμενη κατάσταση ευπάθειας πολλών Ρομά που όχι μόνο αντιμετώπισαν υψηλότερο κίνδυνο μετάδοσης αλλά έχουν επίσης επηρεαστεί περισσότερο από τα μέτρα περιορισμού.

Αυτά τα μέτρα, για παράδειγμα, έχουν αφήσει πολλές οικογένειες Ρομά χωρίς εργασία και χωρίς άλλα μέσα επιβίωσης.

Επιπλέον, κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι Ρομά έχουν υποστεί διακρίσεις και παραβιάσεις των θεμελιωδών δικαιωμάτων τους.

Ορισμένες αναφορές σε μέτρα σχετικά με τον πληθυσμό των Ρομά μπορούν να βρεθούν στα κεφάλαια για την ισότητα, τις διακρίσεις και τον ρατσισμό ή στο κεφάλαιο για τα δικαιώματα του παιδιού, αλλά το μεγαλύτερο μέρος των πληροφοριών για τα θεμελιώδη δικαιώματα των Ρομά στην Ευρώπη το 2020 βρίσκεται στο Κεφάλαιο 5 της έκθεσης, η οποία εξετάζει τις κύριες εξελίξεις που πραγματοποιήθηκαν στα κράτη μέλη κατά το τελευταίο στρατηγικό πλαίσιο, το οποίο έληξε το 2020.

Σε γενικό επίπεδο εξάγεται το συμπέρασμα ότι, παρά τις διαφορές μεταξύ των κρατών μελών, η πρόοδος στην ένταξη των Ρομά κατά τα τελευταία 10 χρόνια έχει περιοριστεί.

Παρόλο που το πλαίσιο συνέβαλε στην ανάπτυξη των μέσων και των δομών που στοχεύουν στην προώθηση της ένταξης των Ρομά, ο στόχος «να τεθεί τέλος στον αποκλεισμό των Ρομά» δεν έχει επιτευχθεί.

Ελάχιστη πρόοδος έχει σημειωθεί για την ακρίβεια στην εκπαίδευση και τη μείωση της φτώχειας, αλλά δεν υπάρχει πρόοδος (ή υπάρχει ακόμα και επιδείνωση) στην απασχόληση, τη στέγαση και την υγεία.

Σε αυτό το κεφάλαιο, η έκθεση αφιερώνει συγκεκριμένες ενότητες για την καταπολέμηση του αντιτσιγγανισμού και των διακρίσεων, την εκπαίδευση, τη στέγαση και την υγεία.

Όσον αφορά στο θέμα του αντιτσιγγανισμού, η έκθεση εκφράζει τις ανησυχίες της για την επιμονή αυτής της μορφής ρατσισμού, επικαλούμενη αποτελέσματα από την έρευνα του FRA το 2019, η οποία έδειξε ότι σχεδόν ο μισός πληθυσμός στην ΕΕ- 27 δήλωσε ότι θα ένιωθε άβολα έχοντας τους Ρομά για γείτονες.

Σε αρκετές μελέτες που πραγματοποιήθηκαν στην Ευρώπη διαπιστώνονται και πάλι υψηλά επίπεδα μισαλλοδοξίας προς τον πληθυσμό των Ρομά. Υπάρχουν επίσης πολυάριθμες περιπτώσεις διακρίσεων και παρενόχλησης από τις αρχές, που οδηγούν σε δυσπιστία εκ μέρους των Ρομά προς την αστυνομία και το δικαστικό σύστημα.

Η έκθεση τονίζει ιδιαίτερα πώς κατά τη διάρκεια της πανδημίας του Covid- 19 ο πληθυσμός των Ρομά υπήρξε αποδιοπομπαίος τράγος σε πολλές περιπτώσεις, ειδικά κατά το πρώτο κύμα.

Όσον αφορά στην εκπαίδευση, η έκθεση υπογραμμίζει την ανησυχητική κατάσταση του εκπαιδευτικού διαχωρισμού των παιδιών Ρομά, υποστηρίζοντας την ανάγκη για περαιτέρω μέτρα για την προώθηση της εκπαιδευτικής ένταξης και τονίζοντας τον σαφή κίνδυνο που ενέχει το ψηφιακό χάσμα για τα παιδιά Ρομά.

Τονίζεται ο ρόλος των διαμεσολαβητών και των βοηθών στην εκπαίδευση των Ρομά για τη διευκόλυνση της επικοινωνίας μεταξύ σχολείων και οικογενειών.

Οι κακές συνθήκες στέγασης πολλών Ρομά δημιουργούν ακόμα ανησυχία. Αυτή η κατάσταση έχει επιδεινωθεί από τα lockdown κατά τη διάρκεια της πανδημίας, τις εξώσεις και την περιορισμένη διαθέσιμη υποστήριξη.

Τα μέτρα που λήφθηκαν για τη βελτίωση των συνθηκών υγείας των Ρομά επικεντρώθηκαν σε αντιδράσεις έκτακτης ανάγκης και στις περισσότερες περιπτώσεις δεν παρείχαν μακροπρόθεσμες λύσεις.

Οι δυσμενείς συνθήκες διαβίωσης και οι περιορισμοί στην πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας είναι ένα σοβαρό πρόβλημα, το οποίο μπορεί να οδηγήσει, σύμφωνα με την έρευνα του FRA από το 2019, σε 10 λιγότερα χρόνια στο προσδόκιμο ζωής των Ρομά σε σύγκριση με το γενικό πληθυσμό.

Ως θετικό στοιχείο αναφέρεται η κινητοποίηση διαμεσολαβητών υγείας, η βοήθεια στη διανομή φαρμάκων, η καραντίνα των ανθρώπων, η αξιολόγηση και παρακολούθηση των μέτρων υγιεινής και κοινωνικής αποστασιοποίησης, ακόμη και η ψυχολογική υποστήριξη των οικογενειών.

Η έκθεση περιέχει μια ειδική ενότητα που ασχολείται με το νέο Στρατηγικό Πλαίσιο για την Ισότητα, την Ένταξη και τη Συμμετοχή του πληθυσμού των Ρομά, το οποίο εξετάζει ορισμένα από τα διδάγματα που ενσωματώνονται σε αυτή τη νέα στρατηγική.

Αυτή η ανάλυση δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη δημιουργία δεικτών που συνδέονται με τους στόχους που έχουν τεθεί, καθώς και στη σύσταση για ενίσχυση της συλλογής δεδομένων και της παρακολούθησης των στρατηγικών.

Ακολουθεί μια σειρά από γνωμοδοτήσεις του FRA για αυτά τα θέματα και τον ρόλο των κρατών μελών στον σχεδιασμό των εθνικών στρατηγικών σύμφωνα με το στρατηγικό πλαίσιο της ΕΕ για τους Ρομά αναφορικά με την ισότητα, την ένταξη και τη συμμετοχή για την περίοδο 2020- 2030:

1. Η καταπολέμηση των διακρίσεων και του αντιτσιγγανισμού θα πρέπει να ενσωματωθεί σε όλους τους τομείς πολιτικής των εθνικών στρατηγικών για τους Ρομά και θα πρέπει να περιλαμβάνει στοχευμένα μέτρα. Τέτοια μέτρα θα πρέπει να σχεδιαστούν και να εφαρμοστούν από κοινού με τους εκπροσώπους των κοινοτήτων των Ρομά, για την προώθηση θετικών αφηγήσεων για τους Ρομά και τους ταξιδιώτες, ευαισθητοποιώντας την ιστορία τους όσον αφορά στις διακρίσεις, τους διαχωρισμούς και τις διώξεις.

2. Θα πρέπει να εφαρμοστούν συντονισμένα μέτρα για να διασφαλιστεί ότι όλα τα παιδιά έχουν πρόσβαση σε εργαλεία εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Οποιαδήποτε μέτρα στον τομέα της εκπαίδευσης θα πρέπει να περιλαμβάνουν στοχευμένες δράσεις προσαρμοσμένες στις συγκεκριμένες ανάγκες των διαφόρων ομάδων Ρομά και ταξιδιωτών. Θα πρέπει να ενθαρρυνθεί η πρόσληψη, η κατάρτιση και η ανάπτυξη περισσότερων μεσολαβητών και δασκάλων Ρομά με καταγωγή Ρομά. Τα στοχευμένα μέτρα είναι βιώσιμα και καλά χρηματοδοτούμενα, χρησιμοποιώντας κονδύλια της ΕΕ.

3. Θα πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην εφαρμογή του νέου στρατηγικού πλαισίου της ΕΕ για τους Ρομά. Τα εθνικά σχέδια θα πρέπει να είναι φιλόδοξα και να περιλαμβάνουν αποτελεσματικά συστήματα παρακολούθησης για την αξιολόγηση της προόδου, μετρώντας τον αντίκτυπο τόσο των γενικών όσο και των στοχευμένων μέτρων, καθώς και της αποτελεσματικής χρήσης των εθνικών και κοινοτικών κονδυλίων. Οι εθνικές στρατηγικές για τους Ρομά θα πρέπει να περιλαμβάνουν ειδική αναφορά στην ουσιαστική συμμετοχή των Ρομά και των ταξιδιωτών.

Πηγή: euromanet.eu