Η παραχώρηση της Εγνατίας για 35 χρόνια, οι αντιδράσεις και η σημασία του δρόμου

Καραμανλής: Σπουδαίο νέο για την ελληνική οικονομία

Σπουδαίο νέο για την ελληνική οικονομία χαρακτηρίζει τη σύμβαση παραχώρησης της Εγνατίας Οδού ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Κώστας Καραμανλής, κάνοντας λόγο για το μεγαλύτερο τίμημα που έχει γίνει ποτέ για περιουσιακό στοιχείο του ΤΑΙΠΕΔ και μία από τις μεγαλύτερες επενδύσεις ιδιωτικών κεφαλαίων που έχουν γίνει στη χώρα την τελευταία δεκαετία.

Αναλυτικά, αναφέρει σε δήλωσή του: 

«Η σημερινή ανακοίνωση σχετικά με τη σύμβαση παραχώρησης της Εγνατίας Οδού για 35 χρόνια, έναντι σχεδόν 1,5 δισ. ευρώ και με συνολικό όφελος για το ελληνικό δημόσιο πάνω από 2,7 δισ. ευρώ, αποτελεί ένα σπουδαίο νέο για την ελληνική οικονομία.

Πρόκειται για τη συμφωνία με το μεγαλύτερο τίμημα που έχει γίνει ποτέ για περιουσιακό στοιχείο του ΤΑΙΠΕΔ και μία από τις μεγαλύτερες επενδύσεις ιδιωτικών κεφαλαίων που έχουν γίνει στη χώρα μας την τελευταία δεκαετία, η οποία εδώ και χρόνια είχε εμπλακεί σε καθυστερήσεις, ελλείψεις και προβλήματα. Αποτελεί ψήφο εμπιστοσύνης για τον τρόπο που μπορούν και πρέπει να δράσουν Δημόσιο και ιδιωτικοί φορείς, προκειμένου και επενδύσεις να γίνουν και ανάπτυξη να επιτευχθεί.

Καταφέραμε να γίνει πραγματικότητα, με τη συνεπή δουλειά και συστηματική προσπάθεια των τελευταίων δύο ετών. Γι’ αυτό και θέλω για άλλη μια φορά να ευχαριστήσω θερμά όσους εργάστηκαν για αυτό το στόχο στο Υπουργείο Υποδομών, στο ΤΑΙΠΕΔ, στο ΕΕΣΥΠ και στην Εγνατία Οδό ΑΕ. Και ευελπιστώ ότι η ανάδοχος κοινοπραξία θα εργαστεί με συνέπεια και ταχύτητα για να προσφέρει υπηρεσίες υψηλού επιπέδου σε εκατομμύρια κατοίκους της Μακεδονίας, αλλά και ταξιδιώτες Έλληνες και ξένους».

Τον περασμένο Μάρτιο ο Σύλλογος Εργαζομένων της Εγνατίας Οδού παρουσίασε συνοπτικά τα συμπεράσματα της τεχνικοοικονομικής μελέτης που εκπόνησε σε συνεργασία με καταξιωμένους επιστήμονες, η οποία αποτυπώνει αυτό που οι εργαζόμενοι της Εγνατίας οδού προσπαθούν να αποτυπώσουν με κάθε τρόπο μια δεκαετία τώρα: 

Η παραχώρηση, της Εγνατίας οδού, ενός ολοκληρωμένου κατασκευαστικά οδικού άξονα τεράστιας γεωπολιτικής σημασίας,  είναι ενάντια στο δημόσιο συμφέρον από κάθε άποψη (οικονομική, κοινωνική, πολιτική).

Το έργο της Εγνατίας Οδού & των Κάθετων Αξόνων που πρόκειται να παραχωρηθεί:

• 900χλμ κατασκευασμένων αυτοκινητόδρομων (40% της Ελλάδας)
• 110 χλμ σηράγγων, 50 χλμ γεφυρών
• Όλες οι υπεραστικές μεταφορές της Βόρειας Ελλάδας και οι συνοριακές συνδέσεις με γειτονικά κράτη
• Καταβληθέν κόστος κατασκευής ~7 δις. €
• Χρηματοδότηση κατασκευής: Εθνικοί πόροι (μέσω δανεισμού) & Προγράμματα Ε.Ε.
• Αποπληρωθέντα δάνεια «Εγνατία Οδός Α.Ε.»: 1,1 δις. € (100%) – Χρέος: 0€
• Κατασκευαστικές εκκρεμότητες: ~0,25 δις. € (Σταθμοί Εξυπηρέτησης, τμήμα 44χλμ  Χαλάστρα – Εύζωνοι)

Αποτελέσματα της Παραχώρησης της Εγνατίας Οδού & των Κάθετων Αξόνων:

• Απώλεια από το δημόσιο εξασφαλισμένων ετήσιων κερδών 90 ως 175 εκ.€/έτος, ήτοι 3-6 δις για 35 έτη, και αντ’ αυτού εφάπαξ είσπραξη ποσού 0,5-1 δις. €. Το εφάπαξ ποσό ουσιαστικά θα αποτελεί κεφαλαιοποίηση μόνο μικρού ποσοστού των μελλοντικών εσόδων, με επιτόκιο πολλαπλάσιο από το τρέχον επιτόκιο δημόσιου δανεισμού της χώρας (στη δημοπράτηση της 17.3.2021 ήταν 1,9% για ομόλογα 30ετίας ).
• Υπερδιπλασιασμός κόστους διοδίων για τους χρήστες (από 3 στα 6,5 λεπτά/χλμ).
• Κατάργηση απαλλαγών διοδίων για τοπικούς χρήστες και ανέργους.
• Ανάληψη από το Δημόσιο των σημαντικών ρίσκων (γεωτεχνικά, πανδημίες, οικονομικές κρίσεις) με επιπλέον αποζημιώσεις στον παραχωρησιούχο.
• Απαγόρευση ανάπτυξης νέων αυτοκινητοδρόμων & οδών ταχείας κυκλοφορίας (π.χ. Θεσσαλονίκη – Έδεσσα, Πατρίδα – Σκύδρα κτλ.) ως ανταγωνιστικών έργων στην παραχώρηση.
• Το μοντέλο της παραχώρησης που επιλέχθηκε είναι εξ αρχής στρεβλό καθότι τα έσοδα διοδίων και εκμετάλλευσης υπερεπαρκούν για την αυτοχρηματοδότηση τόσο της συντήρησης και λειτουργίας όσο και των νέων κατασκευών και άρα δεν υφίστανται ανάγκες προσέλκυσης ιδιωτικών κεφαλαίων μέσω μιας σύμβασης παραχώρησης.

Επίσης ο «Σύλλογος Εργαζομένων της Εγνατία Οδός Α.Ε.» (ΣΕΤΕΟ) πριν δύο χρόνια έχει δημιουργήσει ένα ντοκιμαντέρ ενάντια στη σχεδιαζόμενη από το ΤΑΙΠΕΔ παραχώρηση της Εγνατίας Οδού και των Κάθετων Αξόνων, δηλ. του συνόλου των αυτοκινητοδρόμων της Βόρειας Ελλάδας μήκους σχεδόν χιλίων χιλιομέτρων.

Η ιστορία του δρόμου

Η Εγνατία Οδός ή αλλιώς ο Αυτοκινητόδρομος 2 (Α2) είναι ο μεγαλύτερος αυτοκινητόδρομος της Ελλάδας με μήκος 670 χιλιόμετρα και αποτελεί τμήμα της Ευρωπαϊκής Οδού 90. Ξεκινάει από την Ηγουμενίτσα στην Ήπειρο και καταλήγει στα Ελληνοτουρκικά σύνορα στους Κήπους στην Θράκη. Κατασκευάστηκε μεταξύ 1994 και 2014. Η σύγχρονη Εγνατία Οδός κατασκευάστηκε κοντά στην Εθνική Οδό 2 την οποία και αντικατέστησε στο μεγαλύτερο ποσοστό της στο τμήμα από τη Θεσσαλονίκη μέχρι τους Κήπους. Το όνομά της προέρχεται από την Αρχαία Εγνατία Οδό που διέσχιζε την ίδια σχεδόν περιοχή. Εταιρία συντήρησης της είναι η Εγνατία Οδός Α.Ε., της οποίας κύριος μέτοχος είναι το Ελληνικό Δημόσιο και ανήκει στους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης.

Η κατασκευή της Εγνατίας ξεκίνησε το 1994. Ένα μέρος της Εγνατίας μήκους 24 χλμ. (κοινό τμήμα Εγνατίας Οδού – Α1 (Αθηνών-Θεσσαλονίκης-Ευζώνων) είχε ολοκληρωθεί πριν το 1994. Επίσης ένα τμήμα το οποίο διατρέχει η Εγνατία μήκους 69 χλμ. είχε ολοκληρωθεί πριν το ίδιο έτος ως εθνική οδός. Μέχρι το 2003 είχαν παραδοθεί 355 χιλιόμετρα εκ των οποίων: 35 στην Ήπειρο, 69 στην Δυτική Μακεδονία, 77 στην Κεντρική Μακεδονία και 174 στην Ανατολική Μακεδονία και στην Θράκη. Η Εγνατία Οδός ουσιαστικά ολοκληρώθηκε ως προς τον βασικό της άξονα το 2009, ενώ στις 10 Μαΐου 2014 ολοκληρώθηκε και τυπικά στο σύνολο της, με την παράδοση στην κυκλοφορία και των δύο κλάδων της Γέφυρας Περιστερίου στην περιοχή του Μετσόβου.

Ο αυτοκινητόδρομος έχει δύο ρεύματα κυκλοφορίας, ένα με κατεύθυνση προς Ηγουμενίτσα κι ένα με κατεύθυνση προς Κήπους Έβρου, χωριζόμενα από διαχωριστική νησίδα στη μέση. Κάθε ρεύμα διαθέτει δύο λωρίδες κυκλοφορίας και μια λωρίδα έκτακτης ανάγκης και στο τμήμα Κλειδί – Λαγκαδάς τρεις λωρίδες κυκλοφορίας και μία Λ.Ε.Α. Η μέγιστη επιτρεπόμενη ταχύτητα είναι τα 130 χλμ/ώρα.

Ο αυτοκινητόδρομος περιλαμβάνει πλήθος σηράγγων και γεφυρών, καθώς διέρχεται διαμέσου του ορεινού αναγλύφου της οροσειράς της Πίνδου και πλησίον του ορεινού όγκου του Βερμίου. Ο συνολικός αριθμός των δίδυμων οδικών σηράγγων επί της Εγνατίας Οδού είναι 73, με συνολικό μήκος 100 χιλιόμετρα (σε μονό κλάδο, 50 χλμ. κατά μήκος του αυτοκινητοδρόμου) και συνολικό κόστος κατασκευής 1800 εκατομμυρίων ευρώ.

Τροφοδοτείται από τέσσερα λιμάνια και έξι αεροδρόμια. Τη διαχείριση και συντήρηση του αυτοκινητοδρόμου έχει αναλάβει η Εγνατία Οδός Α.Ε., η οποία κατασκευάζει παράλληλα και πέντε κάθετους οδικούς άξονες που συνδέουν την Εγνατία με τα βόρεια σύνορα της χώρας.

Όλο το έργο της Εγνατίας Οδού κοστολογείται κοντά στα 6 δισεκατομμύρια ευρώ. Μόνο οι σήραγγες κοστολογούνται κοντά στα 1,8 δισεκατομμύρια ευρώ. Συγκεκριμένα το έργο περιλαμβάνει:

• 63 κόμβοι σύνδεσης με οδικό δίκτυο.
• 177 μεγάλες γέφυρες, συνολικού μήκους 42 χλμ. .
• 350 άνω και κάτω διαβάσεις εισόδου – εξόδου.
• 73 σήραγγες μέγιστου μήκους 4,8 χλμ. και συνολικού μήκους 50 χλμ..
• 43 περάσματα ποταμών.
• 11 διασταυρώσεις με σιδηροδρομικές γραμμές.

Η περιοχή επιρροής και εξυπηρέτησης συγκεντρώνει:

• Το 36% του συνολικού πληθυσμού της χώρας.
• Το 33% του συνολικού ακαθάριστου εθνικού προϊόντος.
• Στον πρωτογενή τομέα, το 54% της συνολικής γεωργικής γης της χώρας και το 65% της αρδευόμενης έκτασης. Στο δευτερογενή τομέα, το 41% της συνολικής απασχόλησης στη βιομηχανία-βιοτεχνία της χώρας.
• Το 51% της εξορυκτικής δραστηριότητας της χώρας.

Γέφυρες

Η Εγνατία Οδός διαθέτει 42 χιλιόμετρα γεφυρών, οι οποίες αποτελούν το 6% του συνολικού μήκους του άξονα, καθώς περίπου και το 12% της συνολικής δαπάνης. Αυτό οφείλεται κυρίως στην ποικιλία του εδαφικού ανάγλυφου, σε συνδυασμό και με περιβαλλοντικούς όρους. Πρόκειται για δίδυμες γέφυρες, με ανεξάρτητους φορείς ανά κλάδο κυκλοφορίας, σύμφωνα με την πρακτική των γερμανικών αυτοκινητοδρόμων. Για την κατασκευή των γεφυρών, έχουν εφαρμοστεί, όλες σχεδόν οι σύγχρονες μέθοδοι κατασκευής.

Σήραγγες

Η Εγνατία Οδός είναι ένας από τους άξονες με τις περισσότερες σήραγγες στην Ευρώπη. Διαθέτει 73 δίδυμες σήραγγες συνολικού μήκους 50 χιλιομέτρων γεγονός που σημαίνει ότι αποτελούν 7% του μήκους του οδικού άξονα, ενώ το κόστος κατασκευής τους είναι περίπου το 30% της συνολικής δαπάνης κατασκευής της Οδού. Οι σήραγγες είναι σχεδιασμένες με προδιαγραφές 21ου αιώνα. Καθοριστικό στοιχείο του σχεδιασμού τους αποτελεί η πρόβλεψη εγκάρσιων διαδρόμων διαφυγής μεταξύ των κλάδων της σήραγγας για την περίπτωση πυρκαγιάς. Επίσης, ιδιαίτερο βάρος δίδεται στην εγκατάσταση υψηλών προδιαγραφών συστήματος παρακολούθησης και ελέγχου γενικώς της ασφαλούς λειτουργίας των σηράγγων. Το κόστος των σηράγγων κυμαίνεται από 8.000 ευρώ ανά μέτρο μήκους έως 30.000 ευρώ ανά μέτρο μήκους. Οι σημαντικότερες κατασκευασμένες σήραγγες:

• Σήραγγα Δρίσκου (4.600 μ.)
• Σήραγγα Μετσόβου (3.500 μ.).
• Σήραγγα Δωδώνης (3.360 μ.)
• Σήραγγα Παγγαίου (2.400 μ.)
• Σήραγγα Καστανιά (2.225 μ.)
• Σήραγγα Ανήλιου (2.100 μ.)

Ο Αυτοκινητόδρομος 2 περνάει πλησίον των εξής πόλεων: Ηγουμενίτσα (δυτικό τέρμα – συνδέεται με το λιμάνι), Παραμυθιά, Ιωάννινα, Μέτσοβο, Γρεβενά, Σιάτιστα (5 χλμ. νότια – σύνδεση μέσω του Α29), Κοζάνη (2 χλμ. βόρεια – σύνδεση μέσω του Α27), Βέροια, Αλεξάνδρεια, Θεσσαλονίκη (7 χλμ. δυτικά – σύνδεση μέσω της Νέας Δυτικής Εισόδου Θεσσαλονίκης), Λαγκαδάς, Ασπροβάλτα, Ελευθερούπολη, Καβάλα, Χρυσούπολη, Ξάνθη, Ίασμος, Κομοτηνή, Αλεξανδρούπολη, Κήποι (ανατολικό τέρμα – σύνορα με Τουρκία).