Η περίπτωση του ρατσισμού κατά Ασιατών

Λέξεις: Γιάννης Τσεκούρας

Πριν από περίπου δέκα ημέρες, στην περιοχή της Ατλάντα στην Αμερική, σημειώθηκε μια ομαδική δολοφονία 8 ανθρώπων ασιατικής καταγωγής. Συγκεκριμένα, ο 21χρονος λευκός Αμερικανός Ρόμπερτ Άαρον Λόνγκ, ο οποίος συνελήφθη λίγο μετά τα γεγονότα, άνοιξε πυρ σε τρία διαφορετικά κέντρα αισθητικής και μασάζ.

Αρχικά, εισέβαλε σε μια επιχείρηση μασάζ σε προάστιο της πρωτεύουσας της Τζόρτζια, ανοίγοντας πυρ, ενώ μια ώρα αργότερα, σε ένα διαφορετικό προάστιο της Ατλάντα, έκανε το ίδιο σε δύο γειτονικά ινστιτούτα μασάζ. 6 από τα 8 θύματα ήταν γυναίκες ασιατικής καταγωγής, ενώ τα υπόλοιπα δύο μια λευκή γυναίκα και ένας λευκός άνδρας.

Ο δράστης, δήλωσε στους αστυνομικούς που τον συνέλαβαν πως είναι εθισμένος στο σεξ, σύχναζε σε τέτοια μαγαζιά, και το κίνητρό του δεν ήταν η καταγωγή των θυμάτων, αλλά η εξάλειψη του πειρασμού του. Παρά τις δηλώσεις του όμως, δεν μπορούν να αποκλειστούν τα ρατσιστικά κίνητρα, σε μια εποχή μάλιστα που οι επιθέσεις εναντίον ανθρώπων ασιατικής καταγωγής αυξάνονται διεθνώς.

Η συγκεκριμένη επίθεση λοιπόν, αποτέλεσε αφορμή για διαδηλώσεις στην Ατλάντα. Οι συγκεντρωμένοι, απαίτησαν δικαιοσύνη, αλλά και δήλωσαν πως είναι «ενάντια στον σεξισμό και τον ρατσισμό». Για πολλούς, το γεγονός πως τα 7 από τα 8 θύματα ήταν γυναίκες, μπορεί να έπαιξε ρόλο, υποδηλώνοντας ουσιαστικά πως η επίθεση, ίσως είχε και σεξιστικά κίνητρα πέρα από ρατσιστικά, παρά τις δηλώσεις του δράστη για το αντίθετο. Ειδικοί άλλωστε, κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου σχετικά με το φαινόμενο που ονομάζουν «τρομοκρατία της ανδρικής κυριαρχίας», που μεταξύ άλλων βλέπει τον φεμινισμό σαν απειλή, και συνδέεται μάλιστα με την ακροδεξιά.

Η πανδημία λοιπόν, που όπως έχει υποστηριχθεί, λειτουργεί και ως «επιταχυντής των ανισοτήτων», φαίνεται πως προκάλεσε και αύξηση των επιθέσεων κατά Ασιατών παγκοσμίως.

Τον Ιούλιο του 2020, το Pew Research Center δημοσίευσε μια έρευνα, σύμφωνα με την οποία, περίπου 4 στους 10 μαύροι και Ασιάτες ενήλικοι Αμερικανοί έχουν αντιληφθεί πως ορισμένες στιγμές, από το ξεκίνημα της πανδημίας, άνθρωποι που βρίσκονταν γύρω τους, ένιωθαν άβολα λόγω της φυλής ή της εθνικότητάς τους.

Η έρευνα, στην οποία πήραν μέρος περίπου 10 χιλιάδες ενήλικοι, παρουσιάζει και κάποια ακόμη αξιοσημείωτα ευρήματα.

Οι Ασιάτες, από το ξέσπασμα της πανδημίας κι έπειτα, είναι πιθανότερο συγκριτικά με άλλες μειονότητες, όπως οι μαύροι ή οι Ισπανόφωνοι, να δεχθούν προσβολές και αστεία λόγω της φυλής ή της εθνικότητάς τους (1 στους 3).

Να σημειωθεί πως, η παραπάνω έρευνα πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο του 2020, όταν ακόμη οι διαδηλώσεις για το θάνατο του George Floyd συνεχίζονταν. Έτσι, μπορεί να εξηγηθεί ως ένα βαθμό και το γεγονός πως, σχεδόν οι μισοί από τους μαύρους Αμερικανούς (52%), δήλωσαν πως έχουν ακούσει εκφράσεις υποστήριξης προς αυτούς εξαιτίας της φυλής ή της εθνικότητάς τους, ενώ αυτό συναντάται και στους Ασιάτες, σε μικρότερο ποσοστό ωστόσο (28%, σχεδόν 1 στους 3).

Ένα ακόμη ενδιαφέρον εύρημα της έρευνας, είναι το γεγονός πως περίπου 4 στους 10 Αμερικανοί ενήλικοι (39%), υποστήριξαν πως είναι πιο συχνό οι άνθρωποι να εκφράζουν ρατσιστικές απόψεις για άτομα ασιατικής καταγωγής κατά την περίοδο της πανδημίας. Το ποσοστό αυτό ανεβαίνει όταν οι απαντήσεις προέρχονται από τους Ασιάτες (58%). Οι Ασιάτες Αμερικανοί, να τονίσουμε, αποτελούν το 6% του πληθυσμού των Ηνωμένων Πολιτειών.

Τέλος, το 36% των Ασιατών (και το 42% των μαύρων Αμερικανών), απάντησαν πως ένιωθαν ότι οι υπόλοιποι άνθρωποι μπορεί να τους αντιμετωπίζουν με καχυποψία, αν φορούσαν μάσκα σε ένα κατάστημα ή κάπου αλλού, εξαιτίας της φυλής ή της εθνικότητάς τους.

Μένοντας στην Αμερική, τα στοιχεία που παρουσιάζει το Statista για το έτος 2020, επιβεβαιώνουν τους ισχυρισμούς πολλών περί αύξησης του ρατσισμού κατά Ασιατών. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας λοιπόν, τα καταγεγραμμένα εγκλήματα μίσους κατά Ασιατών αυξήθηκαν κατά 149%. Ειδικότερα, το 2019 καταγράφηκαν 49 περιπτώσεις, ενώ το 2020 122. Συνολικά πάντως, μεταξύ του 2019 και του 2020, υπήρξε μια μείωση 7% στα εγκλήματα μίσους συνολικά (1,845 και 1,717 αντίστοιχα). Αξίζει να αναφερθεί πάντως πως τα προαναφερθέντα στοιχεία αφορούν τις 15 μεγαλύτερες πόλεις των Ηνωμένων Πολιτειών.

Το συγκεκριμένο φαινόμενο ωστόσο, δεν αφορά μόνο τις ΗΠΑ. Σύμφωνα με το περιοδικό “Time”, αναφορές για αύξηση των ρατσιστικών επιθέσεων εις βάρος Ασιατών έρχονται από όλο τον κόσμο, από χώρες όπως ο Καναδάς (το 70% των περιστατικών αφορά γυναίκες), η Ρωσία, η Αυστραλία (πάνω από 500 περιστατικά από τον περασμένο Απρίλιο) και η Ιταλία. Στη Νέα Ζηλανδία επίσης, σύμφωνα με έρευνα της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, το 54% των Κινέζων ερωτηθέντων απάντησε πως είχε βιώσει κάποιου είδους διάκριση. Η πιο συνηθισμένη μορφή ήταν η αποδοχή αρνητικών σχολίων ή η εξύβριση, αλλά και το επίμονο κοίταγμα σε κάποιο δημόσιο χώρο.

Σύμφωνα με στοιχεία της αστυνομίας, στο Ηνωμένο Βασίλειο παρατηρήθηκε αύξηση 300% στα εγκλήματα μίσους εις βάρος Κινέζων και γενικά Ασιατών τους πρώτους μήνες του 2020, συγκριτικά με την ίδια περίοδο του 2018 και του 2019. Άνθρωποι από την Ανατολική και Νοτιοανατολική Ασία, όπως ιδιοκτήτες καταστημάτων που λειτουργούν με takeaway, έχουν αναφέρει πως έχουν δεχθεί επιθέσεις, ενώ ακόμη και νοσοκόμες, έχουν δεχθεί ρατσιστικά σχόλια από ασθενείς. Πολλοί έχουν δεχθεί και βίαιες επιθέσεις στο δρόμο.

Στο σημείο αυτό, αξίζει να αναφερθούμε στην εθνική αναφορά (για τις ΗΠΑ) της οργάνωσης Stop AAPI (Asian American and Pacific Islander) Hate. Σύμφωνα με τα στοιχεία λοιπόν, από τον Μάρτιο του 2020 μέχρι τις αρχές Φεβρουαρίου 2021, έφθασαν στην οργάνωση 3,975 αναφορές για περιστατικά εκδήλωσης μίσους προς τους Ασιάτες Αμερικανούς (το 42% ήταν Κινέζοι, και το 68% γυναίκες).

Οι περισσότερες διακρίσεις έλαβαν χώρα στον τομέα εργασίας (35,4%), με δεύτερο συχνότερο μέρος τον δρόμο και το πεζοδρόμιο (25,3%). Το διαδίκτυο, τα πάρκα, οι συγκοινωνίες, και η ιδιωτική κατοικία συγκέντρωσαν το ίδιο ποσοστό (περίπου 10%).

Η πιο συνηθισμένη μορφή επίθεσης ήταν η λεκτική παρενόχληση (68% των περιστατικών), με την αποφυγή (20,5%), δηλαδή το να αγνοείς ή να προσπερνάς το άτομο σκόπιμα, και τις σωματικές επιθέσεις (11,1%) να ακολουθούν.

Ποια είναι όμως η αιτία όλων των παραπάνω; Η ηλιθιότητα και η ημιμάθεια; Ο Τραμπ και η ρητορική του; Ίσως όλα αυτά μαζί, δίχως όμως να είναι οι μοναδικοί λόγοι. Ο χαρακτηρισμός του ιού ως «κινέζικου» από τον Τραμπ και η γενικότερη συμπεριφορά του σε αυτό το ζήτημα, σίγουρα δεν μπορεί να αποκλειστεί ως ένας παράγοντας που έπαιξε ρόλο στην αύξηση του ρατσισμού εις βάρος των Ασιατών. Υπάρχουν άλλωστε έρευνες που υποστηρίζουν την παραπάνω άποψη. Βέβαια, ακόμη κι αν πάρουμε ως δεδομένο πως υπάρχει μια άμεση σχέση, είναι δύσκολο να μετρήσουμε το επίπεδό της.

Στο άρθρο του περιοδικού “Time” ωστόσο, υποστηρίζεται πως το πρόβλημα υπήρχε από πριν. Ο Tim Soutphommasane, πρώην μέλος της Αυστραλιανής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και νυν καθηγητής Κοινωνιολογίας και Πολιτικής Θεωρίας στο Πανεπιστήμιο του Σίντνεϊ, τονίζει πως, σύμφωνα με την ιστορία, και σε προηγούμενες πανδημίες οι μειονότητες δεν αντιμετωπίζονταν ιδιαίτερα καλά. Επίσης, είναι πολύ εύκολο κάποια μειονότητα να μετατραπεί σε αποδιοπομπαίο τράγο.

Σε χώρες όπως η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία, ο αντι-Ασιατικός ρατσισμός έχει μακρά ιστορία, σύμφωνα με το “Time”. Στα τέλη του 19ου αιώνα, στην Αυστραλία περνούσαν νόμοι που περιόριζαν τη μετανάστευση Κινέζων, ενώ στις αρχές του 20ού αιώνα έχουμε την πολιτική της «Λευκής Αυστραλίας». Ο φόβος της στρατιωτικής εισβολής της Ιαπωνίας, η απειλή για τις συνθήκες διαβίωσης από τους φθηνούς αλλά αποδοτικούς Ασιάτες εργάτες, αλλά και ο λευκός ρατσισμός, κρύβονταν πίσω από τη συγκεκριμένη πολιτική, σύμφωνα με τη Britannica.

Μπορούμε επίσης να θυμηθούμε τα Ιαπωνικά στρατόπεδα συγκέντρωσης κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στην Αμερική, τα οποία δημιούργησε ο Φρανκλίνος Ρούσβελτ, με το Εκτελεστικό Διάταγμα 9066. Το 1942, μετά την επίθεση στο Pearl Harbor, ο πρόεδρος υπέγραψε το προαναφερθέν διάταγμα, υποτίθεται με στόχο να αποτρέψει την κατασκοπεία. Το διάταγμα προέβλεπε τον εκτοπισμό σχεδόν 120 χιλιάδων ανθρώπων ιαπωνικής καταγωγής, σε στρατόπεδα στο εσωτερικό της χώρας.

Ωστόσο, το 1987, έπειτα από έρευνα, το Κογκρέσο παραδέχθηκε πως δεν υπήρχε κανένα επίσημο στοιχείο για σαμποτάζ ή κατασκοπεία, ή άλλες ενέργειες ανυπακοής των κατοίκων της Δυτικής Ακτής. Επομένως, δεν υπήρχε κανένας λόγος για εγκλεισμό, ενώ «ο εγκλεισμός των ατόμων Κορεάτικης καταγωγής προκλήθηκε από φυλετικό ρατσισμό, πολεμική υστερία και αποτυχία της πολιτικής ηγεσίας» (εδώ το έγγραφο).

Όσον αφορά τη Νέα Ζηλανδία, όπως επισημαίνει ο Meng Foon, Επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, «οι Ασιάτες μεταχειρίζονται άδικα εδώ και 150 χρόνια από τις Κυβερνήσεις, αλλά και από την κοινότητα».

Επίσης, είναι τρομερό λάθος να συνοδεύονται ειδήσεις για τον κορονοϊό από ανθρώπους Ασιατικής καταγωγής, διότι έτσι δημιουργούνται λανθασμένοι συνειρμοί και διαδίδονται στερεότυπα.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνει στα στερεότυπα και ο Pawan Dhingra, στην ιστοσελίδα “The Conversation”. Υποστηρίζει πως ανεξάρτητα από το εάν ένα συμβάν θα καταχωρηθεί ως «έγκλημα μίσους», τα στερεότυπα παίζουν σημαντικό ρόλο. Έτσι, ανεξάρτητα από την ύπαρξη ξεκάθαρων ρατσιστικών απόψεων, η φυλή μπορεί να παίξει κρίσιμο ρόλο όταν πρόκειται για επιθέσεις. ο Pawan Dhingra τα γράφει αυτά με αφορμή το τραγικό περιστατικό της Ατλάντα που αναφέραμε στην αρχή.

Για παράδειγμα, ο δράστης υποστήριξε πως είχε σεξουαλική εμμονή και όχι ρατσιστικά κίνητρα. Υπονοείται δηλαδή, σύμφωνα με τον αρθρογράφο, πως οι γυναίκες που σκότωσε, ήταν πόρνες. Διαφορετικά, ποια είναι η σχέση της σεξουαλικής εμμονής που υποστήριξε ότι έχει με την πράξη;

Η υπόθεση αυτή έχει παρελθόν. Το 1875, το Κογκρέσο, ψήφισε τον νόμο “Page”, ο οποίος ουσιαστικά απέκλειε τις Κινέζες από τη μετανάστευση, διότι ήταν πολύ πιθανό αυτές να ταξιδεύουν για «ανήθικους σκοπούς». Λαμβάνονταν ως δεδομένο δηλαδή πως ο χαρακτήρας τους ήταν «ανήθικος», έπρεπε να αποδείξουν πολλές φορές πως δεν ήταν πόρνες.

Οι προκαταλήψεις εις βάρος των γυναικών από την Ασία έχουν μακρά παράδοση, και συναντώνται ακόμη και στην pop κουλτούρα, όπως για παράδειγμα ο ρόλος πολλών ως εργαζομένων σε σπα και ινστιτούτα μασάζ, όπως αυτά που δέχθηκαν την επίθεση στην Ατλάντα.

Κλείνοντας το άρθρο του, ο Pawan Dhingra επισημαίνει πως, ανεξάρτητα από τον χαρακτηρισμό που θα προσδώσουμε στις επιθέσεις εις βάρος των Ασιατών, πρόκειται για μια κοινότητα που συχνά νιώθει πως θα είναι «για πάντα ξένη» (όπως για παράδειγμα στις ΗΠΑ, η υπόθεση πολλών μόλις δουν ένα άτομο Ασιατικής καταγωγής, πως είναι ξένο, ακόμη κι αν έχει χαρακτηριστικά που φανερώνουν ότι είναι από την Αμερική). Η φυλή, φαίνεται πως παίζει ρόλο ιστορικά.

Πηγή: anti-churnalism.blogspot.com