Πεζόδρομοι πνοής ζωής και ανάπτυξης: Η περίπτωση του Πολυγύρου Χαλκιδικής

Λέξεις: Γιάννης Κύρκου Αικατερινάρης

Δεν ήταν στις προθέσεις μου να γράψω ακόμη μια φορά για τον πεζόδρομο του Πολυγύρου, για την χρησιμότητά του και την επιτακτική ανάγκη της αναβάθμισής του με τις απαιτούμενες προδιαγραφές. Άλλωστε για την σημασία χώρων μέσα στον πολεοδομικό ιστό των πόλεων, χωρίς κυκλοφορία αυτοκινήτων, έχουν αποφανθεί οι πλέον αρμόδιοι σε όλο τον πλανήτη.

Θυμίζω ακόμη ότι πριν 6 και παραπάνω χρόνια κατατέθηκαν με υπόμνημα στον Δήμο Πολυγύρου (12-12-2014), υπογεγραμμένο από εκατοντάδες συνδημότες, αίτημα με το οποίο ζητούνταν η αναβάθμισή του υφιστάμενου, έστω και κατ’ όνομα, «πεζοδρόμου». Η δημοτική αρχή ανταποκρίθηκε σ’ αυτό μετά από παρέλευση μεγάλου χρονικού διαστήματος (ολόκληρων χρόνων) και συγκάλεσε Δ.Σ., κατά το οποίο έγινε συζήτηση για την αναγκαιότητα της ανακατασκευής του. Απ’ όλη την μακρόσυρτη διαδικασία, φάνηκε -στους περισσότερους εκτιμώ από τους παρευρεθέντες- ότι θα ήταν πολύ δύσκολο να υπάρξει εναντίωση συμπολιτών μας, με πειστικά επιχειρήματα, σε ένα εγχείρημα αναβάθμισής του. Βασική βεβαίως προϋπόθεση παραμένει η τήρηση όλων των κανόνων της σωστής κατασκευής και της λειτουργίας του (κανονιστικών όρων), σύμφωνα πάντα με όσα θα θεσμοθετήσει η δημοτική αρχή.

Με αυτά τα δεδομένα και έχοντας υπόψη πρόσφατο διαδικτυακό διάλογο μεταξύ συνδημοτών, που αφορούσε σε απόφαση ανακατασκευής του, θεώρησα καθήκον μου ως περισσότερο κοντά στο αντικείμενο, να επαναλάβω και πάλι τα όσα υποστήριξα και παλαιότερα. Πριν ωστόσο απ’ οτιδήποτε θα πρέπει να επισημάνω τον χαρακτήρα και τη σημασία ενός πεζοδρόμου, ιδιαίτερα όταν αυτός είναι ο μοναδικός σ’ ένα οικισμό, όπως δηλαδή συμβαίνει στην περίπτωση του Πολυγύρου. Πέρα από την επιχειρηματολογία του αρχικού υπομνήματος των δημοτών και των όσων συζητήθηκαν κατά τη σχετική συνεδρίαση του Δ.Σ., στα οποία ήδη αναφέρθηκα, είναι αναγκαίο να διευκρινιστεί ακόμη μια φορά το ζήτημα της χωροθέτησής του.

Από την διεθνή, αλλά και την εγχώρια εμπειρία στο σύνολο σχεδόν των ελληνικών πόλεων και οικισμών, για την χωροθέτηση και την κατασκευή τέτοιων πεζοδρόμων λαμβάνονται υπόψη τα χαρακτηριστικά του κάθε τόπου. Με αυτή την έννοια θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι δεν μπορεί να επιλεχθεί ένας οποιοδήποτε δρόμος του οικισμού, να αλλάξει χρήση και να ονοματιστεί «πεζόδρομος», αν δεν πληροί τις αναγκαίες προϋποθέσεις, ώστε να ανταποκρίνεται στους στόχους του.

Οι βασικότερες απ’ αυτές αφορούν:

• Στη θέση του στον πολεοδομικό ιστό του οικισμού και στην εύκολη προσέγγισή του από δημότες και επισκέπτες.
• Στις δυνατότητες να αναπτυχθούν σ’ αυτόν οι κατά παράδοση του τόπου κοινωνικές, οικονομικές και δημόσιες γενικότερα σχέσεις.
• Στην ύπαρξη σ’ αυτό τον δρόμο δημοσίων κτιρίων (όπως δημαρχείο, εκκλησία, υπηρεσίες, ιστορικά αρχεία κ.λπ.) και αξιοθέατων (πάρκα, δημόσιες βρύσες, κ.α.), ώστε να αποτελούν πόλους προσέλκυσης και συνάντησης δημοτών και επισκεπτών και να εξασφαλίζουν κατ’ ακολουθία χώρους αναψυχής -ιδιαίτερα των ηλικιωμένων- αλλά και παιχνιδότοπων για τα παιδιά.

Έτσι στην προκειμένη περίπτωση ο δρόμος αυτός δεν μπορεί να είναι άλλος από την οδό Πολυτεχνείου, όπως άλλωστε είχε προκριθεί μετά από πολλές συζητήσεις σε παλαιότερα δημοτικά συμβούλια. Πιθανές αντίθετες απόψεις, ιδιαίτερα όταν δεν υπάρχει η απαιτούμενη γνώση του αντικειμένου, ελάχιστους πιστεύω μπορούν να πείσουν.

Ενισχυτικές των όσων προανέφερα είναι οι αδιαμφισβήτητες ωφέλειες που προέκυψαν στο σύνολο των πόλεων της χώρας μας, όπου κατά τις τελευταίες δεκαετίες κατασκευάστηκαν πεζόδρομοι. Συμμετέχοντας ο ίδιος σε αντίστοιχες μελέτες διαφόρων Δήμων (Λιβαδειάς, Κιλκίς, Θεσσαλονίκης κ.α.), διαπίστωσα την ευεργετική συμβολή τους στην μετέπειτα ποιότητα της ζωής των πολιτών, στην οικονομική ανέλιξη των τοπικών αγορών, αλλά και στην προβολή των συγκριτικών πλεονεκτημάτων του τόπου! Ανάλογα οφέλη προέκυψαν και με τον πεζόδρομο του Πολυγύρου, κατά το πρώτο τουλάχιστον διάστημα της λειτουργίας του, πριν δηλαδή υποβαθμιστεί με την καταστρατήγηση βασικών κανόνων της λειτουργίας του, που προβλέπονταν στην αρχική μελέτη (αστικός εξοπλισμός, πράσινο, φωτισμός, αστοχίες στις κατασκευές και στην επιλογή υλικών). Κι αυτό πριν ακόμη πραγματοποιηθούν, όπως εξ αρχής προτάθηκε, οι θεσμοθετημένες δράσεις με εικαστικές παρεμβάσεις και τον «καλλωπισμό» των παρόδιων κτιρίων (αρκάδων-τυφλών τοίχων), οργάνωση εκθέσεων, μουσικών εκδηλώσεων και δρώμενων κ.ά.

Προς επίρρωση αυτών των απόψεων και εκτιμήσεών μου θα επικαλεστώ επικουρικά την απάντηση πολλών συνδημοτών μας, που συμμετείχαν παλαιότερα σε πρόγραμμα δράσης («Εργαστήριο Δημιουργικής Γραφής»), που υλοποίησε ο Δήμος Πολυγύρου με τίτλο «Τέχνες και πολιτισμός- Σημείο συνάντησης των νέων της Ευρώπης». Κατά την πρώτη μέρα του σεμιναρίου (Δευτέρα 26 Ιανουαρίου 2015), στο «ερώτημα – άσκηση» του συντονιστή του προγράμματος κ. Ιορδάνη Κουμασίδη για το «τι θα έπρεπε να συμβουλέψει ένας επισκέπτης που αναχωρούσε από την πόλη του Πολυγύρου σε έναν άλλο που μόλις θα κατέφθανε σ’ αυτή και τί θα του συνιστούσε να επισκεφτεί ως αξιοθέατο ή να αποφύγει ως άσχημο ένα άλλο», οι απαντήσεις ήταν χαρακτηριστικές. Τις μεταφέρω περιγραφικά όπως τις έδωσαν πολλοί «μαθητές» από τους 30 συνολικά που συμμετείχαν στο πρόγραμμα. Ήταν διατυπωμένες αυθόρμητα στην πέντε σειρών απάντησή τους, όπου επισημαίνονταν η τότε απαράδεκτη έως ντροπιαστική κατάσταση του «πεζοδρόμου», όπως άλλωστε συμβαίνει και σήμερα. Τον θεωρούσαν ως ένα υποβαθμισμένο τόπο… που θα έπρεπε ο επισκέπτης να τον αποφύγει!

Κι αυτή η τοποθέτησή τους προέκυπτε ασφαλώς από την σύγκριση που έκαναν με την προηγούμενη κατάσταση του πεζοδρόμου ή ακόμη και με τις εικόνες του από το απώτερο παρελθόν, όπως τους τις μετέφεραν οι παλαιότεροι. Η οδός Πολυτεχνείου ήταν για πολλά χρόνια το «παζάρι» της πρωτεύουσας του νομού και τόπος συνάντησης των δημοτών της. Κι έγινε περισσότερο θελκτική όταν το 1927 ο Γεώργιος Μαγδάλης, τότε δήμαρχος Πολυγύρου και ένας από τους πιστότερους φίλους του Ελ. Βενιζέλου, είχε προχωρήσει σε έργα διαπλάτυνσης και αναβάθμισής της.

Μακάρι λοιπόν η δημοτική αρχή του Πολυγύρου να προχωρήσει στις σωστές επιλογές. Να ανακτήσει η πόλη τον πεζόδρομο, που θα είναι και πάλι εφάμιλλος της ποιότητας του περιβάλλοντος, του Πολιτισμού και της ιστορίας της!