Ευρωεκλογές: Οι 5 νέες «φυλές» των ψηφοφόρων και ο ρόλος των κρίσεων

Οι διαδοχικές κρίσεις των τελευταίων ετών είναι φυσικό να τροφοδοτήσουν την αβεβαιότητα, η οποία με τη σειρά της δεν γίνεται να αφήσει ανεπηρέαστο το εκλογικό τοπίο (και) στην Ευρώπη, διαμορφώνοντας νέα κριτήρια εκτός των παραδοσιακών (πχ. Αριστερά ή δεξιά, υπέρ ή κατά της ΕΕ κτλ).

Αυτό δείχνει μία νέα έρευνα, σύμφωνα με την οποία οι Ευρωπαίοι ψηφοφόροι χωρίζονται πλέον σε πέντε νέες «φυλές», των οποίων οι αντικρουόμενες ανησυχίες είναι πιθανό να κυριαρχήσουν σε σχεδόν 20 εκλογικές αναμετρήσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη φέτος.

Οι πέντε μεγάλες κρίσεις που «σφράγισαν» τις πέντε νέες φυλές ψηφοφόρων

Πιο αναλυτικά, σύμφωνα με τον Guardian, η έκθεση «A Crisis of One’s Own: the Politics of Trauma in Europe’s Election Year» (ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ) δείχνει ότι οι Ευρωεκλογές και οι εθνικές εκλογές του 2024 θα διεξαχθούν με βάση τη στάση απέναντι σε πέντε μεγάλες κρίσεις που επηρέασαν τις ζωές των ψηφοφόρων τα τελευταία χρόνια:

• η κλιματική κρίση,
• η μεταναστευτική κρίση του 2015,
• η παγκόσμια οικονομική αναταραχή,
• ο πόλεμος στην Ουκρανία,
• ο Covid.

Οι συντάκτες της έκθεσης υποστηρίζουν ότι και οι πέντε από αυτές τις κρίσεις «έγιναν αισθητές σε όλη την Ευρώπη, αν και σε διαφορετικές εντάσεις σε διάφορες γωνιές της ηπείρου, αντιμετωπίστηκαν ως υπαρξιακή απειλή από πολλούς Ευρωπαίους, επηρέασαν δραματικά τις κυβερνητικές πολιτικές – και σε καμία περίπτωση δεν έχουν τελειώσει».

Τέλος τα κριτήρια δεξιά – αριστερά;

«Το 2019, η κεντρική μάχη ήταν μεταξύ λαϊκιστών που ήθελαν να γυρίσουν την πλάτη τους στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και κυρίαρχων κομμάτων που ήθελαν να σώσουν το ευρωπαϊκό εγχείρημα από το Brexit και τον Τραμπ», λέει ένας από τους συντάκτες της έκθεσης, ο Mark Leonard.

«Αυτήν τη φορά, θα είναι ένας αγώνας μεταξύ των ανταγωνιστικών φόβων για την άνοδο της θερμοκρασίας, τη μετανάστευση, τον πληθωρισμό και τις στρατιωτικές συγκρούσεις», δήλωσε ο Leonard, διευθυντής του thinktank του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR) με έδρα το Βερολίνο.

Ο Ivan Krastev του Κέντρου Φιλελεύθερων Στρατηγικών στη Σόφια, στη Βουλγαρία, είπε ότι η μελέτη έδειξε ότι όσον αφορά στον τρόπο με τον οποίο βλέπουν την ΕΕ, οι πολίτες «απομακρύνονται από τους ιδεολογικούς δεσμούς της δεξιάς και της αριστεράς» και αντ’ αυτού επηρεάζονται περισσότερο από τις απόψεις τους για αυτές τις κρίσεις.

Η έκθεση υποδηλώνει ότι τα κυρίαρχα πολιτικά κόμματα ενδέχεται να δυσκολευτούν να κινητοποιήσουν τους ψηφοφόρους σε ζητήματα όπως το μέλλον του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, προτείνοντας αντ’ αυτού να «εξετάσουν και να προτείνουν λύσεις» για τις πιο επείγουσες ανησυχίες των ψηφοφόρων.

Οι κάλπες του 2024

Συνολικά, σύμφωνα με τους συντάκτες της έκθεσης, η κλιματική κρίση και η μετανάστευση θα αποδειχθούν ως οι δύο μεγαλύτεροι κινητοποιητές στις προεκλογικές εκστρατείες που θα διεξαχθούν σε ολόκληρη την Ευρώπη το 2024 – όπως έγινε και στις ολλανδικές εκλογές τον περασμένο Νοέμβριο.

Στην Ολλανδία, λοιπόν, οι ψηφοφόροι έδωσαν τα ηνία στο αντιμεταναστευτικό κόμμα Ελευθερία (PVV) του Geert Wilders, με τη συμμαχία των Πρασίνων-Εργατικών υπέρ του περιβάλλοντος, με επικεφαλής τον πρώην αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Φρανς Τίμερμανς, να τερματίζει δεύτερος.

«Ο αγώνας μεταξύ αυτών των δύο ‘φυλών’ είναι μια σύγκρουση δύο ‘εξεγέρσεων’ της εξαφάνισης», ανέφεραν οι συντάκτες της έρευνας. «Οι ακτιβιστές για το κλίμα φοβούνται την εξαφάνιση της ανθρώπινης ζωής. Οι ακτιβιστές κατά της μετανάστευσης φοβούνται την εξαφάνιση των εθνών και της πολιτιστικής τους ταυτότητας».

Οι ψηφοφόροι που θεωρούν τη μετανάστευση ως τη μεγαλύτερη κρίση υποστηρίζουν κυρίως δεξιά κόμματα όπως τον Εθνικό Συναγερμό στη Γαλλία ή το Ενναλακτική για Τη Γερμανία (AfD). Όσοι δίνουν προτεραιότητα στο κλίμα τείνουν να υποστηρίζουν πράσινα ή αριστερά κόμματα, όπως οι Σοσιαλιστές της Ισπανίας ή η Αριστερά της Πολωνίας.

Μια πρώιμη πολιτική συνέπεια αυτού ήταν ο «εξευρωπαϊσμός» της μετανάστευσης καθώς η ΕΕ προσπάθησε να κατευνάσει τις ανησυχίες των ψηφοφόρων, ανέφεραν οι συντάκτες, και, ταυτόχρονα, η «επανεθνικοποίηση» από τους δεξιούς της συζήτησης για την επιβράδυνση της παγκόσμιας θέρμανσης.

Εκτός από τις Ευρωεκλογές 2024 του Ιουνίου, οι ψηφοφόροι σε 15 ευρωπαϊκές χώρες -μεταξύ των οποίων η Πορτογαλία, το Βέλγιο, η Αυστρία, η Κροατία, η Λιθουανία και το Ηνωμένο Βασίλειο- προσέρχονται φέτος στις κάλπες για εθνικές βουλευτικές και προεδρικές εκλογές.

Η έρευνα -σε εννέα κράτη μέλη της ΕΕ που αντιπροσωπεύουν το 75% του πληθυσμού του ευρωπαϊκού μπλοκ, συν τη Μεγάλη Βρετανία και την Ελβετία- έδειξε ότι 73,4 εκατομμύρια Ευρωπαίοι ψηφοφόροι πιστεύουν ότι η κλιματική κρίση ήταν η μοναδική και πιο σημαντική κρίση που επηρεάζει το μέλλον τους.

Σχεδόν άλλοι τόσοι (72,8 εκατομμύρια) ένιωσαν ότι ο Covid -ο οποίος εξέθεσε την ευπάθεια των εθνικών συστημάτων υγειονομικής περίθαλψης, με σημαντικές οικονομικές συνέπειες- ήταν η πιο σημαντική κρίση, ενώ 69,3 εκατομμύρια είπαν ότι η παγκόσμια οικονομική αναταραχή ήταν η κύρια ανησυχία τους, 58,2 εκατομμύρια επέλεξαν τη μετανάστευση, 49 εκατομμύρια την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και 46,4 εκατομμύρια δεν επέλεξαν καμία από τις πέντε αυτές κρίσεις.

Η κατανομή των «φυλών»

Η μελέτη διαπίστωσε, ωστόσο, ότι αυτές οι «φυλές» των ψηφοφόρων δεν ήταν ομοιόμορφα κατανεμημένες ούτε γεωγραφικά, ούτε κατά ηλικία, ούτε κατά εκπαίδευση. Οι ψηφοφόροι στη Γερμανία, για παράδειγμα, ένιωσαν ότι η μετανάστευση ήταν η πιο μετασχηματιστική κρίση (31%), ενώ στη Γαλλία ήταν η κλιματική αλλαγή (27%).

Στην Ιταλία και την Πορτογαλία, που και οι δύο επλήγησαν σοβαρά από το χρηματοπιστωτικό κραχ του 2008 και την επακόλουθη κρίση της ευρωζώνης, πολλοί (34%) ερωτηθέντων δήλωσαν ότι η παγκόσμια οικονομική αναταραχή και το αυξανόμενο κόστος ζωής ήταν οι πρωταρχικές ανησυχίες τους.

Οι φόβοι για τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία, εν τω μεταξύ, ήταν μεγαλύτεροι στις χώρες που βρίσκονται πιο κοντά στη σύγκρουση: οι ερωτηθέντες στην Εσθονία (40%), την Πολωνία (31%) και τη Δανία (29%) την είδαν ως τη σημαντικότερη κρίση, έναντι 7% στη Γαλλία και Ιταλία και 6% στην Ισπανία και τη Μεγάλη Βρετανία.

Όσον αφορά τις ηλικίες, η κλιματική κρίση ήταν στην κορυφή της ατζέντας μεταξύ των νέων, με το 24% των νέων ηλικίας 18 έως 29 ετών να τη θεωρεί ως το πιο σημαντικό ζήτημα για το μέλλον τους. Αυτή η ηλικιακή ομάδα είδε επίσης τη μετανάστευση ως τη λιγότερο σημαντική ανησυχία της (9%).

Οι πολίτες μεγαλύτερης ηλικίας ανησυχούσαν περισσότερο για τη μετανάστευση ως ζωτικής σημασίας ζήτημα, με το 13% των ατόμων ηλικίας 50 έως 69 ετών και το 16% των ερωτηθέντων ηλικίας άνω των 70 ετών να την κατατάσσουν ως τη μεγαλύτερη ανησυχία τους. Μεταξύ των ψηφοφόρων με υψηλή μόρφωση, η κλιματική κρίση ήταν η κύρια ανησυχία (22%).

Για τους υποστηρικτές των ακροδεξιών κομμάτων σε χώρες όπου δεν έχουν εξουσία, η μετανάστευση ήταν το ζήτημα που είχε αλλάξει περισσότερο τον τρόπο με τον οποίο βλέπουν το μέλλον τους.

Ωστόσο, σε χώρες όπου κυβερνά η ακροδεξιά, όπως η Ιταλία, μόλις το 10% των ερωτηθέντων ανέφερε τη μετανάστευση ως τη μεγαλύτερη ανησυχία τους, συμπεριλαμβανομένου μόνο του 17% των ψηφοφόρων που ευθυγραμμίζονται με το κόμμα της πρωθυπουργού της Ιταλίας, Giorgia Meloni.

Σύμφωνα με τους συντάκτες της έκθεσης, οι Ευρωεκλογές 2024 θα αφορούν «προβολές και όχι έργα».

Οι εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο του 2024 θα αφορούν «προβολές και όχι έργα», είπαν οι συντάκτες της μελέτης.

«Οι ευρωπαϊκές εκλογές δεν θα είναι απλώς ένας ανταγωνισμός μεταξύ αριστεράς και δεξιάς –και ευρωσκεπτικιστών και φιλοευρωπαίων– αλλά και μια μάχη για την υπεροχή μεταξύ των διαφορετικών ”φυλών κρίσης” της Ευρώπης».

πηγή ieidiseis