Νέο χαλινάρι στην αυτοδιοίκηση μέσω της Αποκεντρωμένης Διοίκησης;

Το επόμενο διάστημα αναμένεται να γίνει η αλλαγή σκυτάλης στις Αποκεντρωμένες Διοίκησης της χώρας, με τον διορισμό γενικών γραμματέων, στο πλαίσιο του νόμου που ψήφισε η κυβέρνηση τον περασμένο Ιούλιου, βάσει του οποίου πλέον στη θέση του επικεφαλής των Α.Δ. θα διορίζονται μετακλητά πολιτικά στελέχη, τα οποία θα ελέγχονται και θα αναφέρονται άμεσα στον εκάστοτε υπουργό Εσωτερικών.

Η αντικατάσταση του μέχρι τώρα «συντονιστή» των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων, από «γραμματέα», μετακλητό πολιτικό στέλεχος, απευθείας από την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εσωτερικών, ισχυροποιεί τη θέση του κεντρικού κράτους έναντι των αυτοδιοικήσεων.

Αυτό σημαίνει ότι ο βαθμός παρέμβασης του κεντρικού κράτους στη λειτουργία της τοπικής αυτοδιοίκησης, ενδυναμώνεται. Με λίγα λόγια το κεντρικό κράτος αναλαμβάνει πιο ισχυρό και αναβαθμισμένο ρόλο ελέγχου των πράξεων και των αποφάσεων των αιρετών της αυτοδιοίκησης, καθώς οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις έχουν την ευθύνη του ελέγχου της νομιμότητας των πολιτικών οργάνων των δήμων και των περιφερειών.

Να τονίσουμε ότι μέχρι τώρα στη θέση του συντονιστή τοποθετούνταν υπηρεσιακοί παράγοντες και τεχνοκράτες, ώστε η Αποκεντρωμένη Διοίκηση να λειτουργεί ως «ουδέτερη ανεξάρτητη αρχή», που καλούνταν να ελέγξει την νομιμότητα των αποφάσεων των αιρετών της αυτοδιοίκησης.

Με την θεσμοθέτηση του μετακλητού γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, η ΝΔ επαναφέρει ένα καθεστώς μεγαλύτερου και πιο ασφυκτικού πολιτικού ελέγχου στην αυτοδιοίκηση. Με δεδομένο ότι οι περισσότεροι αυτοδιοικητικοί, δήμαρχοι και περιφερειάρχες πρόσκεινται στο χώρο της ΝΔ, η επιλογή της επιστροφής σε ένα πιο αυστηρό καθεστώς πολιτικού ελέγχου, ερμηνεύεται ως προσπάθεια του κυβερνώντος κόμματος να επιβάλει ένα συγκεκριμένο πολιτικό πλαίσιο στην αυτοδιοίκηση, που θα εξυπηρετεί τις πολιτικές επιδιώξεις και τη στρατηγική του της ΝΔ ενόψει των εθνικών αλλά και των αυτοδιοικητικών εκλογών.

Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι στο στόχαστρο βρίσκονται αυτοδιοικητικοί, που κατά καιρούς έχουν διαφοροποιηθεί από κεντρικές επιλογές της κυβέρνησης και έχουν εκφραστεί με αρνητικό τρόπο για νομοθετικές πρωτοβουλίες στο χώρο της αυτοδιοίκησης. Επί παραδείγματι να αναφέρουμε ότι πολλοί γαλάζιοι αυτοδιοικητικοί έχουν διαφοροποιηθεί από ρυθμίσεις του υπουργείου Εσωτερικών ή έχουν εκφράσει επιφυλάξεις για το νόμο Θεοδωρικάκου, που σε πολλά σημεία του έχουν κριθεί αντισυνταγματικός από το ΣτΕ.

Ωστόσο υπάρχει και η άλλη παράμετρος που συνδέεται με φιλοδοξίες στελεχών από το χώρο του κυβερνώντος κόμματος ή εσωκομματικές τακτοποιήσεις της ΝΔ, προκειμένου κάποιοι να «αξιοποιηθούν» σε άλλα πόστα.

Ποιοι παίζουν για τη θέση του γγ της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας – Θράκης

Οι πληροφορίες από στελέχη της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας Θράκης, αναφέρουν ότι μέχρι πρότινος δεν υπήρχε θέμα αλλαγής προσώπου στη θέση του επικεφαλής της υπηρεσίας.

Ωστόσο, σύμφωνα με άλλες πληροφορίες, ο νυν συντονιστής Ιωάννης Σάββας, που κληρονομήθηκε από την προηγούμενη κυβέρνηση και προέρχεται από τους ΑΝΕΛ, θεωρείται βέβαιο ότι δεν θα αναβαθμιστεί στη θέση του γραμματέα.

Τη θέση θα αναλάβει πρόσωπο από το χώρο της ΝΔ, που θα μπορεί να χειριστεί τις πολιτικές προκλήσεις της προεκλογικής περιόδου.

Το πρώτο όνομα που ακούγεται είναι του νυν προέδρου της Αττικό Μετρό, Νίκου Ταχιάου ο οποίος αν και θεωρείτε πετυχημένος στα θέματα που κλήθηκε να διαχειριστεί, όπως το μετρό Θεσσαλονίκης, μπορεί να επιλεγεί για τη θέση λόγω της πολιτικής εμπειρίας που διαθέτει. Επίσης ακούγεται το όνομα του Νίκου Παπαδόπουλου, που διαθέτει εμπειρία στα κομματικά και είναι συνεργάτης της ευρωβουλευτού Μαρίας Σπυράκης. Τη θέση φέρεται να διεκδικεί και η γενική γραμματέας του Δήμου Καλαμαριάς. Ελένη Φύκα που ως εφοριακός γνωρίζει τα οικονομικά θέματα.

Επιφυλακτικοί και αρνητικοί οι αιρετοί των ΟΤΑ

Η ρύθμιση αυτή πάντως από την αρχή δεν είχε γίνει δεκτή με ενθουσιασμό από τους αιρετούς, που σε μεγάλο βαθμό θεωρούν τις αποκεντρωμένες διοικήσεις αναχρονιστικές, που πρέπει, είτε να συρρικνωθούν, είτε ακόμα και να καταργηθούν.

«Η αυτοτέλεια της αυτοδιοίκησης κατοχυρώνεται από το σύνταγμα, και για τις πράξεις των ΟΤΑ επιτρέπεται μόνο έλεγχος νομιμότητας και όχι σκοπιμότητας» τονίζει ο δήμαρχος Αμπελοκήπων – Μενεμένης και αντιπρόεδρος της ΚΕΔΕ, Λάζαρος Κυρίζογλου, και σημειώνει πως ο ρόλος της Αποκεντρωμένης Διοίκησης είναι συγκεκριμένος και ορίζεται από το σύνταγμα. «Έχω ταχθεί υπέρ της κατάργησης της Α.Δ. αλλά το κράτος πρέπει να διαθέτει περιφερειακές υπηρεσίες έλεγχου νομιμότητας. Θα πρέπει λοιπόν να αλλάξει το σύνταγμα για να καταργηθεί η Α.Δ» τονίζει και αναφέρει ότι εναλλακτικά υπάρχει ο θεσμός του ελεγκτή νομιμότητας για την αυτοδιοίκηση, «που κακώς μέχρι σήμερα δεν έχει εφαρμοστεί».

Επίσης, ο δήμαρχος Νεάπολης – Συκεών Σίμος Δανιηλίδης, με μεγάλη θητεία στην αυτοδιοίκηση, θεωρεί ότι αυτή η ρύθμιση δεν θα λειτουργήσει υπέρ της αυτοτέλειας της αυτοδιοίκησης. «Πρόκειται για οπισθοδρόμηση και όχι για εξέλιξης, διότι ενισχύει τον εναγκαλισμό της αυτοδιοίκησης με το κράτος» τονίζει και υποστηρίζει ότι πρόκειται για ένα θεσμό αναχρονιστικό που πρέπει να καταργηθεί ή να συρρικνωθεί. Προτείνει δε οι αρμοδιότητες της Αποκεντρωμένης να μεταφερθούν στους δήμους και στις περιφέρειες.

Επιφυλακτικός επίσης είναι και ο δημοτικός σύμβουλος Θεσσαλονίκης Σάκης Τζακόπουλος, που υποστηρίζει ότι τα δεδομένα στην αυτοδιοίκηση έχουν αλλάξει και ο ρόλος των Α.Δ. θα πρέπει να επανεξεταστεί. Όπως τονίζει ο θεσμός «πρέπει να εξυπηρετεί το δημόσιο συμφέρον, να εξυπηρετεί τους πολίτες και να μην κάνει χατίρια. Σε άλλη περίπτωση ας δώσει το κράτος τις αρμοδιότητές τους στη αιρετή αυτοδιοίκηση και ας κάνει άλλο μηχανισμό για να ελέγχει ότι οι δημόσιοι οργανισμοί επιτελούν τον ρόλο τους».

Τι είναι ο θεσμός της Αποκεντρωμένης Διοίκησης

Η Αποκεντρωμένη Διοίκηση αποτελεί βαθμίδα της ελληνικής δημόσιας διοίκησης, η οποία συστάθηκε το 2011, όταν τέθηκε σε ισχύ η νέα διοικητική διαίρεση της χώρας σύμφωνα με το Πρόγραμμα «Καλλικράτης» (Ν. 3852/2010).

Οι Αποκεντρωμένες ∆ιοικήσεις αποτελούν ενιαίες μονάδες για τις αποκεντρωμένες υπηρεσίες του κράτους και ασκούν γενική αποφασιστική αρμοδιότητα στις κρατικές υποθέσεις της περιφέρειάς τους, σύμφωνα με το άρθρο 101 του Συντάγματος.

Η σύσταση των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων έγινε για να αναλάβουν βασικές αρμοδιότητες των Περιφερειών, μετά την καθιέρωση των τελευταίων ως τοπικών αυτοδιοικούμενων οργανισμών. Πρόκειται για αρμοδιότητες που, είτε λόγω των διατάξεων του Συντάγματος, είτε λόγω του χαρακτήρα τους, αποφασίστηκε να μην περάσουν στην τοπική αυτοδιοίκηση, αλλά να παραμείνουν στην ευθύνη του κράτους.

Συνολικά συστάθηκαν επτά Αποκεντρωμένες Διοικήσεις με χώρο ευθύνης που περιλαμβάνει από μία έως τρεις περιφέρειες και καθήκον την εφαρμογή των κυβερνητικών πολιτικών σε περιφερειακό επίπεδο.

Πιο συγκεκριμένα οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις είναι όλα τα παρακάτω:

• Αποτελούν έκφραση της Συνταγματικής επιταγής του άρθρου 101, παρ. 1,2,3 που οργανώνει την ελληνική δημόσια διοίκηση κατά το «αποκεντρωτικό σύστημα», με βασικό στόχο την εξυπηρέτηση του πολίτη στο πλησιέστερο του επίπεδο και στον πληρέστερο βαθμό.
• Συστάθηκαν με τον Ν. 3852/2010 (άρθρο 6), «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης – Πρόγραμμα Καλλικράτης», ως ενιαίες αποκεντρωμένες δομές της κεντρικής διοίκησης και αποτελούν φυσική συνέχεια, κατά διοικητική και νομική άποψη, των κρατικών Νομαρχιών, Περιφερειακών Διοικήσεων και κρατικών Περιφερειών.
• Ασκούν τις αρμοδιότητες εκείνες που ασκούνταν από τις 13 κρατικές Περιφέρειες και δεν μεταφέρθηκαν στις αιρετές Περιφέρειες μετά τον «Καλλικράτη», όπως αυτές καθορίζονταν στον ιδρυτικό νόμο 2503/1997, ενώ επιφορτίστηκαν και με επιπλέον αρμοδιότητες, όπως αυτές ειδικότερα, απαριθμούνται στο άρθρο 280 του Ν. 3852/10.

Αποστολή των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων είναι η εν γένει εκτελεστική και ελεγκτική δραστηριότητα του Κράτους για κρατικές υποθέσεις στην περιοχή ευθύνης τους.

Ειδικότερα, στις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις ανήκουν :

• κρατικές υποθέσεις που για συνταγματικούς λόγους δεν μπορούν να μεταφερθούν και διεκπεραιωθούν από την Αυτοδιοίκηση,
• κρατικές αρμοδιότητες που αποκεντρώνονται από την κεντρική διοίκηση, με στόχο τη δημιουργία και ενίσχυση του επιτελικού ρόλου του Κράτους και
• υποθέσεις για τις οποίες κρίνεται σκόπιμη η μεταφορά της καθ’ ύλη αρμοδιότητας των υπηρεσιών των υπουργείων σε αποκεντρωμένες υπηρεσίες.

Οι αρμοδιότητες των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων επικεντρώνονται στους εξής βασικούς πυλώνες πολιτικής:

Α. Δασικής και περιβαλλοντικής πολιτικής-χωροταξίας-πολεοδομίας:

• διαχείριση, παρακολούθηση και έλεγχος του κρατικού πλούτου των δασών και των δασικών εκτάσεων,
• αποτελεσματική διαχείριση θεμάτων αγροτικής ανάπτυξης,
• ορθολογική διαχείριση του κρατικού πλούτου των φυσικών πόρων και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας
• προστασία, αξιοποίηση και παρακολούθηση των υδάτινων πόρων,
• ορθή εφαρμογή της πολεοδομικής και περιβαλλοντικής νομοθεσίας και εξειδίκευση γενικών κατευθύνσεων και εφαρμογή οδηγιών περιβαλλοντικής, χωροταξικής και πολεοδομικής πολιτικής,
• εργαστηριακός έλεγχος υλικών δημοσίων έργων και εκτέλεση ποιοτικών ελέγχων

Β. Μεταναστευτικής Πολιτικής:

• διαχείριση ζητημάτων νόμιμης εισόδου και νόμιμης διαμονής και εργασίας

Γ. Έλεγχος Νομιμότητας των πράξεων της Αυτοδιοίκησης

• έλεγχος νομιμότητας πράξεων των συλλογικών οργάνων των ΟΤΑ Α’ και Β’ βαθμού, των νομικών τους προσώπων, καθώς και των κοινωφελών επιχειρήσεων, των ΔΕΥΑ και των μονομετοχικών ανωνύμων εταιρειών Ο.Τ.Α..

Δ. Δημόσια Περιουσία – Κρατικός Πλούτος :

• εποπτεία διαδικασιών διοίκησης, εκκαθάριση και διαχείριση των κοινωφελών περιουσιών, σχολαζουσών κληρονομιών, ιδρυμάτων και κληροδοτημάτων

Βασικό πλεονέκτημα των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων αποτελεί η οργανωτική τους δομή, καθώς συνδυάζει τα πλεονεκτήματα τόσο της κάθετης όσο και της οριζόντιας επιτελικής οργάνωσης. Υπάρχει κατανοητή δομή εξουσίας με συγκεκριμένο αριθμό ιεραρχικών επιπέδων, ενώ το κέντρο ενδιαφέροντος κάθε οργανωτικής μονάδας είναι οι διαδικασίες που αυτή ακολουθεί για την παραγωγή διοικητικών πράξεων και την παροχή υπηρεσιών στους πολίτες.

Περαιτέρω, η ιδιαίτερη συνύπαρξη αρμοδιοτήτων πολλών διαφορετικών Υπουργείων «υπό την ίδια σκέπη» σε συνδυασμό με την ευέλικτη οργανωσιακή τους δομή προσδίδει συγκριτικό πλεονέκτημα στην λειτουργία τους, το οποίο συνίσταται στην:

• Πολύπλευρη συνεργατικότητα μεταξύ των Διευθύνσεων με αξιοποίηση της γνώσης και της εξειδίκευσης των κάθετων δομών για την βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών,
• αποτελεσματικότερη αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού, το οποίο δύναται να μετακινείται εύκολα από μία οργανωτική μονάδα σε άλλη αναλόγως με τις εκάστοτε, εξειδικευμένες υπηρεσιακές ανάγκες και τις ικανότητες του,
• αποτελεσματικότερη αξιοποίηση των πληροφοριακών συστημάτων και των βάσεων δεδομένων λόγω της απλοποιημένης και ευέλικτης δομής των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων και

καλύτερη παρακολούθηση των αναγκών και των προβλημάτων που ανακύπτουν από την παροχή των διοικητικών υπηρεσιών στον πολίτη με συνέπεια την ευκολότερη προσαρμογή στις διαφοροποιούμενες απαιτήσεις και τον εντοπισμό των σημείων των διαδικασιών που χρήζουν αλλαγής με απώτερο στόχο την βελτίωση τους.