Πώς η πανδημία του κορονοϊού «έσπρωξε» τη Gen Z στη Δεξιά

Εδώ και δεκαετίες, οι νέοι ψηφοφόροι της Αμερικής – και όχι μόνο – είναι βαθιά προοδευτικοί.

Το 2008, ένας νεανικός «σεισμός» έστειλε τον Μπαράκ Ομπάμα στον Λευκό Οίκο. Το 2016, οι ψηφοφόροι ηλικίας 18 έως 29 ετών, τάχθηκαν υπέρ της Χίλαρι Κλίντον με 18 μονάδες διαφορά. Το 2020, ψήφισαν τον Τζο Μπάιντεν με 24 μονάδες. Το 2024, ο Ντόναλντ Τραμπ κάλυψε το μεγαλύτερο μέρος της ψαλίδας, χάνοντας τους ψηφοφόρους κάτω των 30 ετών με διαφορά 51-47.

Σε μια πρόσφατη δημοσκόπηση του CBS, οι Αμερικανοί κάτω των 30 ετών δεν ήταν απλώς ισομερώς μοιρασμένοι μεταξύ των κομμάτων. Ήταν ακόμη περισσότερο υπέρ του Τραμπ από ό,τι οι Boomers άνω των 65 ετών.

Η ακριβής δημοσκόπηση των εφήβων και των 20άρηδων είναι μια δύσκολη υπόθεση. Μάλιστα, ορισμένες έρευνες υποδηλώνουν ότι το πλεονέκτημα του Τραμπ μεταξύ των νέων, μπορεί ήδη να έχει αρχίσει να εξανεμίζεται.

Όμως η εμφανής μετατόπιση των νέων προς τα δεξιά, δεν είναι μια τάση που αφορά μόνο τους Αμερικανούς.

«Τα ακροδεξιά κόμματα αυξάνονται σε όλη την Ευρώπη – και οι νέοι ψηφοφόροι το αγοράζουν», έγραψε πέρυσι η δημοσιογράφος Hanne Cokelaere στο Politico. Στη Γαλλία, τη Γερμανία, τη Φινλανδία και όχι μόνο, οι νέοι ψηφοφόροι στρέφουν την υποστήριξή τους προς τα αντικαθεστωτικά ακροδεξιά κόμματα «σε αριθμούς ίσους με τους ηλικιωμένους ψηφοφόρους ή και μεγαλύτερους». Στη Γερμανία, μια έρευνα του 2024 σε 2.000 άτομα έδειξε ότι οι νέοι έχουν υιοθετήσει μια σχετικά νέα «ζοφερή προοπτική» για το μέλλον. Δεν αποτελεί έκπληξη, λοιπόν, το γεγονός ότι η AfD για τη Γερμανία έχει γίνει το πιο δημοφιλές κόμμα μεταξύ των Γερμανών, κάτω των 30 ετών. Όπως τα περισσότερα ενδιαφέροντα φαινόμενα, έτσι και αυτό έχει ακόμη και γερμανικό όνομα: Rechtsruck, ή μετατόπιση προς τα δεξιά.

Τι οδηγεί την παγκόσμια μετατόπιση προς τα Δεξιά;

Είναι δύσκολο να πούμε με βεβαιότητα. Ίσως όλος ο κόσμος να δίνει ψήφο διαμαρτυρίας μετά από αρκετά χρόνια πληθωρισμού. Το περασμένο έτος ήταν η μεγαλύτερη καταστροφή για τα πολιτικά κατεστημένα στον ανεπτυγμένο κόσμο από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Ένα επίπεδο βαθύτερα, δεν ήταν ο πληθωρισμός από μόνος του, αλλά μάλλον ο συνδυασμός της αδύναμης πραγματικής οικονομικής ανάπτυξης και του μεταναστευτικού ρεκόρ που έσκαψε το έδαφος για τους ακροδεξιούς αντάρτες, οι οποίοι μπορούν να επικρίνουν τις προοδευτικές κυβερνήσεις και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού για την αποτυχία τους να φροντίσουν πρώτα τους πολίτες τους.

Υπάρχει και μια άλλη πιθανή κινητήρια δύναμη της παγκόσμιας δεξιάς στροφής: η πανδημία.

Οι πανδημίες μπορεί αρχικά να μην φαίνεται ότι εξαργυρώνονται προς κάποια συγκεκριμένη πολιτική κατεύθυνση. Εξάλλου, την άνοιξη του 2020, μια πιθανή συνέπεια της πανδημίας φαινόταν ότι θα ένωνε τους ανθρώπους πίσω από ένα όραμα συλλογικής θυσίας -ή, τουλάχιστον, συλλογικής εκτίμησης για τους επαγγελματίες υγείας ή για την επίδραση των εμβολίων στη μείωση των σοβαρών ασθενειών μεταξύ των ενηλίκων.

Αλλά η πολιτική επιστήμη υποδεικνύει ότι οι πανδημίες είναι πιο πιθανό να μειώσουν παρά να ενισχύσουν την εμπιστοσύνη στις επιστημονικές αρχές. Μια διακρατική ανάλυση που δημοσιεύθηκε από το Κέντρο Συστημικού Κινδύνου στο London School of Economics διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που βιώνουν επιδημίες, μεταξύ των ηλικιών 18 και 25 ετών, έχουν λιγότερη εμπιστοσύνη στην επιστημονική και πολιτική ηγεσία τους. Αυτή η απώλεια εμπιστοσύνης παραμένει για χρόνια, ακόμη και δεκαετίες, εν μέρει, επειδή η πολιτική ιδεολογία τείνει να παγιώνεται στα 20 χρόνια του ατόμου.

Η ανάλυση αυτή ταιριάζει σίγουρα με τα στοιχεία των ερευνών των νέων Αμερικανών. Οι νέοι που ψήφισαν για πρώτη φορά το 2024 ήταν «πιο κουρασμένοι από ποτέ για την κατάσταση της αμερικανικής ηγεσίας», σύμφωνα με το Harvard Political Review. Μια ανάλυση του 2024 για τους Αμερικανούς κάτω των 30 ετών, διαπίστωσε τα «χαμηλότερα επίπεδα εμπιστοσύνης στους περισσότερους δημόσιους θεσμούς από τότε που ξεκίνησε η έρευνα». Μόνο την τελευταία δεκαετία, η εμπιστοσύνη των νέων Αμερικανών στον πρόεδρο έχει μειωθεί κατά 60%, ενώ η εμπιστοσύνη τους στο Ανώτατο Δικαστήριο, τη Wall Street και το Κογκρέσο έχει μειωθεί κατά περισσότερο από 30%.

Ένας άλλος τρόπος με τον οποίο ο COVID μπορεί να επιτάχυνε τη στροφή των νέων προς τη Δεξιά σε όλο τον κόσμο, ήταν η δραματική μείωση της κοινωνικοποίησης στον φυσικό κόσμο. Αυτό οδήγησε, με τη σειρά του, σε μεγάλη αύξηση του χρόνου που περνούσαν μόνα τους τα αγόρια και τα κορίτσια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ο Νορβηγός ερευνητής Ruben B. Mathisen έχει γράψει ότι «τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης [δημιουργούν] ξεχωριστές διαδικτυακές σφαίρες για τους άνδρες και τις γυναίκες».

Ανταλλάσσοντας τα κοινά στέκια στα υπόγεια και τα εστιατόρια με τους διαχωρισμένους κατά φύλο διαδικτυακούς χώρους, η πολιτική των νεαρών ανδρών έγινε πιο ξεκάθαρα φιλο-ανδρική -και, πιο συγκεκριμένα, αντι-φεμινιστική, σύμφωνα με τον Mathisen. Τα νορβηγικά αγόρια έλκονται όλο και περισσότερο από τη δεξιά πολιτική, ένα φαινόμενο που «καθοδηγείται σε μεγάλο βαθμό από ένα νέο κύμα πολιτικά ισχυρού αντιφεμινισμού», έγραψε. Αν και ο Mathisen επικεντρώθηκε στη σκανδιναβική νεολαία, σημείωσε ότι η έρευνά του βασίζεται σε ένα σύνολο βιβλιογραφίας ερευνών που δείχνει ότι «η ιδεολογική απόσταση μεταξύ των νέων ανδρών και γυναικών έχει επιταχυνθεί σε αρκετές χώρες».

Οι αλλαγές αυτές μπορεί να μην είναι μόνιμες

Ωστόσο, οι πολιτικές προτιμήσεις πολλών ανθρώπων παγιώνονται όταν είναι στην εφηβεία και στη δεκαετίας των 20’s – το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με άλλες προτιμήσεις και συμπεριφορές, όπως οι μουσικές προτιμήσεις και ακόμη και οι καταναλωτικές συνήθειες.

Γνωστό είναι ότι τα λεγόμενα Depression babies, που μεγάλωσαν τη δεκαετία του 1930, αποταμίευσαν περισσότερο ως ενήλικες, και υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι τα στελέχη επιχειρήσεων που γεννήθηκαν τη δεκαετία του ’30 ήταν ασυνήθιστα απρόθυμα να πάρουν δάνεια.

Ίσως η Gen Z των 18-25 ετών, της οποίας τα νιάτα αναστατώθηκαν από τον κορονοϊό, να υιοθετήσει ένα σύνολο κοινωνικοπολιτικών παραδοχών, που θα διαμορφώσουν ένα νέο είδος ιδεολογίας που δεν έχει ακόμη όνομα. Όπως έχει γράψει η Anne Applebaum του The Atlantic, πολλά αναδυόμενα ευρωπαϊκά λαϊκιστικά κόμματα συνδυάζουν πλέον τον σκεπτικισμό του εμβολίου, τον μυστικισμό της «λαϊκής μαγείας» και το βαθύ αντιμεταναστευτικό συναίσθημα. «Οι πνευματικοί ηγέτες γίνονται πολιτικοί και οι πολιτικοί παράγοντες έχουν στραφεί στον αποκρυφισμό», έγραψε.

Οι νέες ιδεολογίες είναι δύσκολο να περιγραφούν και ακόμη πιο δύσκολο να ονομαστούν. Αλλά σε λίγα χρόνια, αυτό που έχουμε συνηθίσει να αποκαλούμε Generation Z μπορεί να αποκαλυφθεί ότι περιέχει μια υποομάδα: Γενιά C, επηρεασμένη από το COVID και, προς το παρόν, εντυπωσιακά συντηρητική.

Για αυτή τη μικρο-γενιά νέων ανθρώπων στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και σε ολόκληρη τη Δύση, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης λειτούργησαν ως χωνευτήρι, όπου συγχωνεύτηκαν διάφορες τάσεις: μειωμένη εμπιστοσύνη στις πολιτικές και επιστημονικές αρχές, θυμός για τις υπερβολές του φεμινισμού και της κοινωνικής δικαιοσύνης και προτίμηση στη δεξιά πολιτική.

*Με πληροφορίες από Atlantic