Στη Βουλή το ζήτημα για το λογότυπο του Μετρό Θεσσαλονίκης

Το ζήτημα της οπτικής ταυτότητας του μετρό της Θεσσαλονίκης δεν έχει περάσει απαρατήρητο. Χάρη στην επιμονή πολλών ανθρώπων, το θέμα έχει παραμείνει στη δημοσιότητα και δεν φαίνεται να φεύγει από αυτήν.

Όχι μόνον οι απλοί πολίτες μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα, αλλά και εφημερίδες, blog, ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί σταθμοί έχουν εντάξει τη συζήτηση για τα όσα συνέβησαν και συμβαίνουν στην καθημερινή τους θεματολογία. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τόσο οι ιθύνοντες του μετρό όσο και οι πολιτικοί, θέλοντας και μη να αναγκαστούν να ασχοληθούν με τα παράπονα και την κατακραυγή που έχουν προκύψει.

Το όλο ζήτημα μάλιστα έφτασε και στην βουλή. Το έθεσαν οι τέσσερις βουλευτές που παραιτήθηκαν από την Κ.Ο του ΣΥΡΙΖΑ και πρόσκεινται στον Στέφανο Κασσελάκη (Κυριακή Μάλαμα, Πέτρος Παππάς, Ραλλία Χρηστίδου και Αλέξανδρος Αυλωνίτης). Σημειολογικά σημαντικό, μάλιστα, το γεγονός ότι είναι η πρώτη φορά που η συγκεκριμένη ομάδα προβαίνει σε επίσημη κίνηση. Πρόκειται για κατάθεση κοινής αναφοράς προς το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών καταγγέλλοντας διασπάθιση δημοσίου χρήματος γύρω από την υπόθεση του λογοτύπου του Μετρό Θεσσαλονίκης.

Προφανώς το θέμα που συζητούν έχει να κάνει κυρίως με το οικονομικό σκέλος του όλου ζητήματος, γίνεται όμως και ρητή αναφορά στην ανάγκη να βελτιωθεί ο λογότυπος. Ολόκληρη η ανακοίνωση έχει ως εξής:

Σε κοινοβουλευτική αναφορά προς τον Υπουργό Υποδομών και Μεταφορών προχωρούν οι τέσσερις ανεξάρτητοι βουλευτές Κυριακή Μάλαμα, Ραλλία Χρηστίδου, Αλέξανδρος Αυλωνίτης και Πέτρος Παππάς, σε σχέση με το θέμα που έχει προκύψει με το λογότυπο του Μετρό Θεσσαλονίκης. Οι ανεξάρτητοι βουλευτές προχωρούν στην κατάθεση ως αναφορά της από 14 Νοεμβρίου 2024 δημόσιας επιστολής του Συλλόγου Αρχιτεκτόνων Θεσσαλονίκης, με την οποία επισημαίνονται σοβαρότατες ενδείξεις διασπάθισης δημοσίου χρήματος στην διαδικασία ανάθεσης του έργου της δημιουργίας του λογότυπου του Μετρό Θεσσαλονίκης. Όπως επισημαίνεται στην επιστολή, την ώρα που ο εν λόγω επιστημονικός φορέας ενημέρωνε τα μέλη του για ανοικτό διαγωνισμό επί του αντικειμένου, η Εταιρία Ελληνικό Μετρό ακύρωνε τον διαγωνισμό, προετοίμαζε έναν άλλον πιο κοστοβόρο, τον οποίο ακύρωσε τελικά κι αυτόν για να προχωρήσει σε απευθείας ανάθεση του έργου της δημιουργίας του λογότυπου.

Επειδή είναι απαράδεκτο να προχωράει η Ελληνικό Μετρό σε τέτοιες διαδικασίες, την ώρα μάλιστα που το λογότυπο του Μετρό Θεσσαλονίκης απογοητεύει ως προς την αισθητική του πρωτοτυπία, παρακαλούμε όπως προχωρήσετε σε όλες τις άμεσες ενέργειες που απαιτούνται ώστε να βελτιωθεί το λογότυπο του Μετρό Θεσσαλονίκης και να προστατευτεί το δημόσιο χρήμα.

Από την πλευρά της κυβέρνησης, με το θέμα έχουν ασχοληθεί τόσο ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος, κ. Παύλος Μαρινάκης, όσο και ο αρμόδιος Υφυπουργός κ. Νίκος Ταχιάος.

Ο μεν πρώτος στη χθεσινή ενημέρωση των πολιτικών συντακτών είπε «Θεμιτή η οποιαδήποτε αντίδραση κάποιου για ένα ζήτημα αισθητικής. Έχει βγάλει εμπεριστατωμένη ανάλυση η εταιρεία που το δημιούργησε. Και η εταιρεία του Μετρό που έκανε την ανάθεση. Είναι απολύτως σύννομα όλα. Είχαμε δύο διαφορετικές περιπτώσεις διαγωνισμών η μια κηρύχθηκε άγονη και οι άλλες υποψηφιότητες δεν μπορούσαν να σταθούν. Υπάρχει δικαιολόγηση από σχετική μελέτη. Δεν μπορώ να κάνω κάποιο άλλο σχόλιο. Το λογότυπο έχει μια σχετική φιλοσοφία».

Ο δε κ. Υφυπουργός Υποδομών και Μεταφορών κ. Νίκος Ταχιάος σε δήλωση του στον Ελεύθερο Τύπο σημείωσε:

«Δεν είχα την παραμικρή ψευδαίσθηση ότι το λογότυπο του μετρό της Θεσσαλονίκης θα τύχαινε ομόθυμης αποδοχής. Κατ’ αρχάς γιατί αυτό θα ήταν αδύνατον να συμβεί εφόσον καθένας έχει το δικό του αισθητικό μέτρο. Επίσης, δεν έχει συμβεί ποτέ.

Ας κάνουμε μία απλή σκέψη: Ποιο ήταν το ζητούμενο της οπτικής ταυτότητας του μετρό της Θεσσαλονίκης; Ο σχεδιασμός ενός σήματος στο οποίο το κεντρικό στοιχείο είναι ένα γράμμα, το Μ. Όσο απλό ακούγεται, τόσο περίπλοκο είναι. Δεν ζητείται να δημιουργηθεί το ένα εικοστό τέταρτο μίας γραμματοσειράς, ούτε μία ταυτότητα εν κενώ. Ούτε ένα σήμα που μπορεί να απέχει από την πολύ απλή υπόμνηση ότι σηματοδοτεί εγκατάσταση του μετρό.

Στην περίπτωση της ταυτότητας του μετρό της Θεσσαλονίκης, η σύλληψη ανατρέχει στην ιστορία της πόλης, στην ενδοξότερη περίοδό της ως Συμβασιλεύουσας του Βυζαντίου. Διερευνήθηκε η απόδοση του “μ” στα χειρόγραφα της εποχής και επελέγη η προσαρμογή της πεζής γραφής του σε μία πιο σύγχρονη μορφή, εύληπτη στον αποδέκτη της σήμανσης και συνάμα ελάχιστα φλύαρη.

Δημιουργήθηκε έτσι μία ταυτότητα που και το παρελθόν της πόλης υπαινίσσεται, χωρίς όμως να καθηλώνεται σε αυτό, και την απλουστευτική καταφυγή σε αναγνωρίσιμα τοπόσημα αποφεύγει, και χαρακτήρα διαθέτει, και κίνηση επιδεικνύει, και στην αρετή της λιτότητας υπακούει. Είναι μία εικόνα που υποδηλώνει και την ταυτότητα μίας πόλης, την ίδια που το έργο ξέθαψε από τα σπλάχνα της, αλλά και ένα σύγχρονο έργο της, το δικό της σούπερ μετρό. Είναι εν τέλει μία μοντέρνα εικόνα που ξεφεύγει από τα τετριμμένα».

Εν τω μεταξύ, τη δική της απάντηση έδωσε και η εταιρεία Ελληνικό Μετρό Α.Ε.. Με μία ανακοίνωση που πρακτικά δεν λέει τίποτα το ουσιαστικό, επιχειρεί να εξηγήσει τους λόγους για τους οποίους ακυρώθηκαν οι δυο διαγωνισμοί για τον λογότυπο και την εν τέλει απευθείας ανάθεση του έργου στην εταιρεία Marketing and Media Services Mονοπρόσωπη IKE.

Αναλυτικά η ανακοίνωση της εταιρείας:

Η ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΜΕΤΡΟ Α.Ε. στο πλαίσιο ολοκλήρωσης του Έργου του Μετρό Θεσσαλονίκης και της επικείμενης θέσης σε λειτουργία, στις 28/02/24 προχώρησε σε διενέργεια διαγωνισμού, με ανοικτή διαδικασία, για τη «ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΛΟΓΟΤΥΠΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΣΗΜΑ ΤΟΥ ΜΕΤΡΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ», που είχε ως αντικείμενο τη δημιουργία ενός απεικονιστικού σήματος/εμβλήματος (λογότυπο), το οποίο θα αποτελούσε το διακριτικό σήμα του Μετρό στην πόλη της Θεσσαλονίκης.

Ο Διαγωνισμός προέβλεπε την απονομή χρηματικών βραβείων στις τρεις πρώτες, κατά την αξιολόγηση της Επιτροπής, προτάσεις, συνολικής αξίας δεκατεσσάρων χιλιάδων ευρώ (14.000,00 €), χωρίς Φ.Π.Α.

Κατά τη διαδικασία του Διαγωνισμού, η ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΜΕΤΡΟ Α.Ε. επαναξιολόγησε τις επιλογές της σχετικά με το αντικείμενο και προέβη στον ανασχεδιασμό του, λόγω της ανάγκης για τη δημιουργία οπτικής ταυτότητας του έργου. Για το λόγο αυτό προχώρησε στη ματαίωση του Διαγωνισμού.

Στις 25/06/24 δημοπράτησε Διαγωνισμό με αναθεωρημένο αντικείμενο και ποιοτικά κριτήρια και με εκτιμώμενη αξία τριάντα χιλιάδες ευρώ (30.000,00€), χωρίς ΦΠΑ, λόγω της αλλαγής του αντικειμένου.

Στο πλαίσιο του νέου Διαγωνισμού υποβλήθηκαν οκτώ (8) προσφορές, τις οποίες η Επιτροπή Διαγωνισμού ομόφωνα απέρριψε, λαμβάνοντας υπόψη τις αξιολογήσεις τόσο των δικαιολογητικών συμμετοχής όσο και των τεχνικών προσφορών. Λόγω απόρριψης όλων των προσφορών, η διαδικασία απέβη άγονη και ο Διαγωνισμός ματαιώθηκε.

Για την αυστηρή τήρηση του χρονοδιαγράμματος, λόγω της λειτουργίας του Μετρό στις 30/11/24, και προκειμένου η ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΜΕΤΡΟ Α.Ε. να έχει στη διάθεσή της την απαιτούμενη οπτική ταυτότητα του έργου προέβη στη διαδικασία της απ’ ευθείας ανάθεσης, λαμβάνοντας υπόψη ότι η εκτιμώμενη αξία της σύμβασης ήταν 30.000,00€, δηλαδή εντός του ορίου της απευθείας ανάθεσης.

Το αντικείμενο της εν λόγω σύμβασης ήταν όμοιο με του προηγούμενου Διαγωνισμού, δηλαδή περιελάμβανε τον σχεδιασμό λογοτύπου του Μετρό Θεσσαλονίκης καθώς και τη δημιουργία σήμανσης των σταθμών του Βασικού Έργου και της Επέκτασης προς Καλαμαριά, στοιχεία τα οποία αποτελούν την οπτική ταυτότητα του έργου.

Συγκεκριμένα, ο Ανάδοχος θα εκπονούσε: α. Τη Μεθοδολογική προσέγγιση υλοποίησης του αντικειμένου της Σύμβασης β. Το Λογότυπο του Μετρό Θεσσαλονίκης και τη Σήμανση των σταθμών για το σύνολο των σταθμών του Βασικού Έργου και της Επέκτασης προς Καλαμαριά γ. Τις Επιγραφές των σταθμών και των αποβαθρών και τις κατευθυντήριες σημάνσεις συμπεριλαμβανομένων των πικτογραμμάτων για το σύνολο των σταθμών του Βασικού Έργου και της Επέκτασης προς Καλαμαριά. δ. Το Διάγραμμα στάσεων των γραμμών του ΜΕΤΡΟ, το οποίο θα τοποθετηθεί εντός των συρμών ε. Το Εγχειρίδιο οπτικής ταυτότητας (brandmanual), το οποίο θα πρέπει να περιλαμβάνει κατ’ ελάχιστον:

Κανόνες ορθής και επιτρεπτής χρήσης του λογοτύπου για διαφορετικές ανάγκες, μεγέθη, υλικά κ.λπ. και τα σχετικά lock-ups, αποστάσεις ασφαλείας κ.ο.κ. Λεπτομέρειες για τη σωστή χρωματική απόδοση σε διαφορετικά μεγέθη, υλικά κ.λπ. Πρότυπα (templates) χρήσης του λογοτύπου όπως π.χ. σε καταχωρήσεις, ανακοινώσεις, διαφημίσεις, χορηγίες, χάρτες, παρουσιάσεις κ.ο.κ. Κανόνες συνύπαρξης του λογοτύπου με άλλα λογότυπα. Χρωματική παλέτα. Γραμματοσειρές και ορθή χρήση τους. Πικτογράμματα. Για το σκοπό αυτό, στις 02/10/24 ανατέθηκε η σχετική σύμβαση στην εταιρεία MARKETING AND MEDIA SERVICES MON. IKE, η οποία διαθέτει εμπειρία στον τομέα της επικοινωνίας και του μάρκετινγκ και δεν είχε συμμετοχή στη διαγωνιστική διαδικασία που προηγήθηκε.

Από την πλευρά του δε, ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Ελληνικό Μετρό, Νίκος Κουρέτας, δήλωσε πως ο λογότυπος «τηρεί τους βασικούς κανόνες αισθητικής και αυτό μας καλύπτει».

Τέλος, το θέμα σχολίασε και ο τ. πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ κ. Στέφανος Κασσελάκης με μια ιδιαίτερα σκωπτική του ανάρτηση στο Χ, όπου απευθυνόμενος στον Υπουργό Υποδομών και Μεταφορών κ. Χρήστο Σταϊκούρα του ζητά να του συστήσει γραφίστα για τον λογότυπο του νέου του κόμματος, ενώ σε ένα πιο σοβαρό ύφος απαιτεί να σταματήσουν οι απευθείας αναθέσεις.

Από τη δική μας πλευρά, στο +DESIGN, έχουμε αναδείξει το θέμα στο μέγιστο βαθμό που επιτρέπουν οι δυνατότητες μας (όπως είχαμε πράξει και στην αντίστοιχη περίπτωση της Εθνικής Πινακοθήκης) και θα συνεχίσουμε να το πράττουμε μέχρι να παγειωθεί η αντίληψη ότι ο κλάδος του σχεδιασμού οπτικής επικοινωνίας έχει ένα πολύ σημαντικό βάρος, τόσο σε κοινωνικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο. Για αυτόν τον λόγο η πολιτεία οφείλει να τον αντιμετωπίζει με τον ανάλογο σεβασμό! Έχουν ήδη γίνει κάποια πράγματα και θα γίνουν τις επόμενες ημέρες ακόμη περισσότερα. Εδώ είμαστε και θα τα δούμε…

Πηγή: designmag.gr