Τα προβλήματα της οικονομίας που κρύβονται κάτω από το χαλί

Λέξεις: Δημήτρης Μάρδας

«Το 2015 υπογράψατε ένα αχρείαστο Μνημόνιο». Το πρώτο επικοινωνιακό σλόγκαν της ΝΔ κατά του ΣΥΡΙΖΑ την πρόσφατη προεκλογική περίοδο. Υπονοούν οι υποστηρικτές αυτής της θέσης ότι αν υπογραφόταν το περιβόητο mail Χαρδούβελη το 2014 θα λύνονταν αυτόματα όλα τα προβλήματα της χώρας. Ερώτηση αφελούς. Γιατί δεν το υπόγραψε η τότε κυβέρνηση της ΝΔ μετά από τόσους μήνες άκαρπων διαπραγματεύσεων; Την απάντηση τη δίνει ο Τόμσεν ο εκπρόσωπος του ΔΝΤ, ο οποίος χαρακτήρισε τα προτεινόμενα μέτρα της πρότασης Χαρδούβελη ως μέτρα Μίκυ Μάους. Και με μέτρα Μίκυ Μάους δεν κλείνει η οποιαδήποτε διαπραγμάτευση.

Όσοι στη ΝΔ είχαν μια επαρκή γνώση των οικονομικών εξελίξεων στη χώρα το 2014,  αμέσως μετά εκλογές του Ιανουαρίου του 2015 και την παράδοση της εκτροχιασμένης οικονομίας στον ΣΥΡΙΖΑ, άναψαν ένα λιανοκέρι στο πρώτο παρεκκλήσι που συνάντησαν. Ο εκτροχιασμός σκιαγραφείται και από τις προβλέψεις του Απριλίου του 2014 που δεν είχαν την παραμικρή σχέση με τα αποτελέσματα της ίδιας χρονιάς.

Ενδεικτικά σημειώνεται ότι προβλεπόταν αύξηση του ΑΕΠ κατά 2,5% ενώ η πραγματική αύξηση ήταν μόνο 0,7%. Ως προς τις επενδύσεις αντί της προβλεπόμενης αύξησης  κατά 10,3% είχαμε κατακόρυφη πτώση κατά – 2,8%. Παρόλα αυτά ο κόσμος των ψευδαισθήσεων ήταν πολύ ζωντανός στους κύκλους της ΝΔ, που ζούσαν τον δικό τους μύθο.

Και ερχόμαστε στις εκλογές του 2019 και ακολούθως του 2024.  «Επιβάλατε αβάστακτους φόρους κατά τη διακυβέρνησης σας». Το νέο επικοινωνιακό σλόγκαν της τωρινής προεκλογικής καμπάνιας της ΝΔ όπως και της προγενέστερης για την πολιτική ΣΥΡΙΖΑ 2015-19. Το νέο αυτό σύνθημα υπονοεί μάλλον ότι παραδόθηκε ένας φορολογικός… παράδεισος (με ΕΝΦΙΑ, κ.λπ) ο οποίος μετατράπηκε σε κόλαση. Απλώς, το 2015 παραδόθηκε μια κατάσταση με πολλά φορολογικά βάρη, η οποία ως ένα βαθμό επιδεινώθηκε ως το 2019, αφήνοντας όμως ένα κρατικό ταμείο με 37 δις ευρώ.

Με τα 37 δις ευρώ μια αναδιανεμητική πολιτική μετά το 2019 υπέρ του συνόλου των πολιτών μπορούσε κάλλιστα να επιστρέψει στους πολίτες μεγάλο μέρος των απωλειών του εισοδήματος τους κατά την περίοδο 2015-19.

Και τελικά, ποιο ήταν το ύψος αυτών των… φοβερών πρόσθετων φόρων, κυρίως έμμεσων, κατά την περίοδο 2015-19;  5,5 δις ευρώ σε πέντε χρόνια. Ποιο είναι το ύψος των πρόσθετων φόρων λόγω επιβολής του αμείωτου ΦΠΑ στις αυξημένες τιμές προϊόντων εξαιτίας του πληθωρισμού για το 2022; 4,5 δις ευρώ σε μια χρονιά!!!

Βέβαια, τονίζει η ΝΔ, ότι μειώθηκαν διάφοροι φόροι όπως του εισοδήματος, των μερισμάτων κ.ά. Ο τελευταίος αφορά εταιρίες με διπλογραφικό σύστημα που αντιπροσωπεύουν το 15% του συνόλου των εταιριών και αναφέρεται κατά κύριο λόγο στις μεγάλες επιχειρήσεις.

Παρά την όποια μείωση όμως των φόρων το ιδιωτικό χρέος εκτοξεύθηκε στα 380 δις ευρώ  ή κατά την κυβέρνηση στα 256 δις ευρώ, χωρίς ιδιαίτερες λύσεις εκ  μέρους της ΝΔ με σκοπό τον περιορισμό του. Από τα 115 δις ευρώ των χρεών προς την εφορία λόγου χάριν, μόνο τα 5 δις έχουν τη δυνατότητα να ρυθμιστούν!

Από την άλλη, παρά το ανθηρό κρατικό ταμείο που παρέλαβε η ΝΔ (1,6 δις παρέδωσε το 2015) η αναδιανεμητική της πολιτική αρκείται στα διάφορα pass. Σημειώνεται όμως ότι η φτώχεια μετά το 2020 αυξάνεται. Επί ΣΥΡΙΖΑ μειώθηκε.

Επί της ΝΔ το κρατικό χρέος έφτασε τα 400 δις ευρώ ενώ δεν γίνεται επί αυτού η παραμικρή συζήτηση στα ΜΜΕ. Η διανομή 60 εκ ευρώ στα ΜΜΕ –τόσο στοιχίζει ένα ερευνητικό σκάφος που θα μπορούσε να «αλωνίζει» το Αιγαίο και το Κρητικό πέλαγος– και η επιτυχής, μπορούμε να πούμε, επικοινωνιακή πολιτική της ΝΔ δεν επέτρεψαν καθ’ όλη την προεκλογική περίοδο να γίνει συζήτηση για τα πεπραγμένα της του 2019-23. Η επικοινωνιακή όμως πολιτική χάνεται όταν τα κουκουλωμένα από την ίδια νούμερα και οι άσχημες εξελίξεις αποκαλυφθούν.

Η ΝΔ επένδυσε δίνοντας πολλά χρήματα στην επιστήμη της επικοινωνίας και μέσω έμπειρων ξένων τεχνοκρατών –μη πολιτικών προσώπων– και της χρήσης προγραμμάτων τεχνητής νοημοσύνης πέτυχε τον κυριότερο ίσως στόχο της που ήταν ο ακόλουθος:  Αντί να συζητείται το πρόγραμμα της ως κυβέρνησης στις ημέρες μας,  κατάφερε να γυρίζει τις όποιες συζητήσεις στο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ, σπέρνοντας, εκτός των άλλων, τη γνωστή πολιτική του φόβου με τα περί επιστροφής στα Μνημόνια διάφορα συνθήματα (κάτι που το επισημάναμε στις 21 Απριλίου, βλ. https://www.euro2day.gr/specials/opinions/article/2185190/ta-oikonomika-pepragmena-ths-kyvernhshs-kai-to-har.html )

Ως προς το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ, αυτό το κοστολόγησε με… τρία νούμερα!. Πρωτοφανής κριτική, αλλά έμεινε στο ράφι των συζητήσεων από τους… εμπείρους δημοσιογράφους της χώρας. Να σημειωθεί βέβαια ότι η όλη μορφή της ενημέρωσης των μεγάλων τηλεοπτικών και  ραδιοφωνικών μας σταθμών έχουν οδηγήσει την υπόληψη του Ελληνικού Τύπου στην 107 θέση διεθνώς ως προς την ανεξαρτησία του.

Ως προς την επικοινωνιακή πολιτική της ΝΔ –που υποθέτουμε ότι δεν πληρώθηκε από τον κρατικό προϋπολογισμό– διάφορα ανέλπιστα γεγονότα την διευκόλυναν. Αρχικά το σχέδιο «Δήμητρα» του Βαρουφάκη που εύστοχα, αλλά αδίκως,  το χρέωσε στον ΣΥΡΙΖΑ συνδέοντας το με τις περί τοπικών νομισμάτων απόψεις κάποιων μελών του. Ακολούθησαν οι στοχασμοί Κατρούγκαλου περί ασφαλιστικών εισφορών και επιστέγασμα όλων ήταν η πρόταση για την απλή αναλογική.

Η ίδια πολιτική επέβαλε την τακτική της σιωπής στους υποψήφιους βουλευτές της ΝΔ, οι οποίοι κινούνταν σε συγκεκριμένες θέσεις και συνθήματα  χωρίς την παραμικρή απόκλιση.

Το τσουνάμι όμως των εξελίξεων του 2024-25, είναι ante portas. Αυτή τη φορά δε θα ανάψουν λιανοκέρι οι βουλευτές της ΝΔ γιατί οι ίδιοι θα αντιμετωπίσουν ό,τι έρχεται σε λίγους μήνες ως συνέχεια της πολιτικής τους. Η εισροή κεφαλαίων (και όχι των Ξένων Άμεσων Επενδύσεων όπως λάθος αποκαλούνται) δεν έχει προσδώσει τον παραμικρό δυναμισμό στην Ελληνική οικονομία, σύμφωνα με τον κο Στουρνάρα, τον Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας, γιατί τα χρήματα αυτά δεν επενδύθηκαν  κυρίως σε εμπορεύσιμα αγαθά και υπηρεσίες, αλλά σε κατοικίες κ.ά. Επίσης, ο εκτροχιασμός των δαπανών κατά 6,5 δις του κρατικού προϋπολογισμού του 2022 ούτε που συζητήθηκε.

Η απερίγραπτη σπατάλη στον κρατικό προϋπολογισμό μάλλον θεωρείται… φυσιολογική εξέλιξη και ανάξια συζητήσεων στα ΜΜΕ! Χαρακτηριστικό παράδειγμα –και όχι μοναδικό– δίνεται από το υπέρμετρο κόστος μέρους των κρατικών προμηθειών της περιόδου μας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θορυβήθηκε από τις μαζικές κρατικές προμήθειες των εκτός ανταγωνιστικών διαδικασιών. Σύμφωνα με παλαιότερη μελέτη της Επιτροπής οι αγορές αυτές είναι ακριβότερες κατά 30%.

Ακόμη, η έκρηξη του ελλείμματος των εμπορικών μας σχέσεων με το εξωτερικό (του ισοζυγίου των τρεχουσών συναλλαγών) των 20 δις ευρώ ανά έτος (2,9 δις ευρώ το 2019) δεν ανησυχεί το οικονομικό επιτελείο ούτε τα τηλεοπτικά κανάλια. Τέλος η αποπληρωμή των τόκων που διαχρονικά αυξάνονται, αγγίζοντας τα 5,5 δις ευρώ κάθε έτος και η αναπτυξιακή δυναμική που δεν ξεπερνά σε αύξηση του ΑΕΠ το 2% θεωρούνται επιτυχία από την ΝΔ!.

Και σε όλο αυτό το πανδαιμόνιο, ετοιμάζεται η νέα πρόταση της δημοσιονομικής πειθαρχίας στην ΕΕ που, εκτός των άλλων, για εμάς προβλέπει πρωτογενές πλεόνασμα στο κρατικό προϋπολογισμό 2,6% (ενώ είχε συμφωνηθεί το 2015 το 2,2%) και μια αυξημένη εποπτεία, σύμφωνα με το «πακέτο των δυο μέτρων» του 2013 της ΕΕ, καθώς δεν έχουμε αποπληρώνει το 75% του χρέους μας απέναντι στην ΕΕ.

Η Ελλάδα ως υπερχρεωμένη χώρα θα είναι υποχρεωμένη επιπλέον να συντάξει το δικό της σταθεροποιητικό πρόγραμμα, που πρέπει να εγκριθεί όμως από την Επιτροπή, αλλά δε θα χρηματοδοτηθεί από την ΕΕ όπως έγινε στα προηγούμενα Μνημόνια.

Το μόνο που απομένει ως κύκνειο άσμα της πολιτικής επικοινωνίας της ΝΔ και της συνθηματολογίας της είναι το ακόλουθο και δε θα απορήσουμε αν το ακούσουμε. «Για τα όσα δυσάρεστα πρόκειται να συμβούν το 2024-25 φταίει ο… ΣΥΡΙΖΑ και όχι οι αστοχίες της πολιτικής της ΝΔ του 2019-23!!!» Ενδεχομένως αν τα καταφέρουν, μπορεί να εντάξουν στο νέο τους άλλοθι και τον… Τρικούπη αφήνοντας μάλλον εκτός της επιχειρηματολογίας τους τον Καποδίστρια, μιας και είναι πολύ μακριά η εποχή της διακυβέρνησής του!

*Ο Δημήτρης Μάρδας είναι Καθηγητής Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΑΠΘ, π. Αν. Υπουργού Οικονομικών και Υφ/γού Εξωτερικών