Τι ισχύει σήμερα στην Ευρώπη με την επιστολική ψήφο

Στον προθάλαμο της εισαγωγής της επιστολικής ψήφου στην εκλογική διαδικασία βρίσκεται η χώρα μας με τους τόνους της πολιτικής αντιπαράθεσης όμως να έχουν ανέβει κατακόρυφα μετά την πρωτοβουλία της κυβέρνησης να φέρει στη Βουλή τροπολογία για την επέκτασή της και στις εθνικές εκλογές για τους Έλληνες του εξωτερικού, η οποία γνώρισε την καθολική απόρριψη από τα κόμματα της αντιπολίτευσης.

Αν και η διαδικασία είναι γνωστή σε ορισμένες χώρες εδώ και δεκαετίες, σε γενικές γραμμές η επιστολική ψήφος έχει περιορισμένη εφαρμογή σε παγκόσμιο επίπεδο. Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Διεθνούς Ινστιτούτου για τη Δημοκρατία και την Εκλογική Υποστήριξη (IDEA) με έδρα στη Σουηδία, μόλις 33 από τις 204 χώρες της υφηλίου που περιλαμβάνονται στην ανάλυση επιτρέπουν την επιστολική ψήφο για ορισμένους ή όλους τους ψηφοφόρους.

Γερμανία

Στη δεύτερη περίπτωση συμπεριλαμβάνεται η Γερμανία, όπου όποιος ψηφοφόρος το αιτηθεί, μπορεί να ψηφίσει μέσω ταχυδρομείου. Όπως αναφέρουν οι γερμανικές εκλογικές αρχές, από τις ομοσπονδιακές και ευρωπαϊκές εκλογές του 2009 δεν είναι πλέον απαραίτητο να επικαλεστεί ο πολίτης ένα σημαντικό λόγο για να απουσιάσει την ημέρα των εκλογών.

Από τη δεκαετία του 1990 η επιστολική ψήφος γνωρίζει συνεχή άνοδο στη Γερμανία, ενώ το Σεπτέμβριο του 2021 η συμμετοχή στις εκλογές μέσω του ταχυδρομείου εκτοξεύτηκε στο 47,3% όσων ψήφισαν – συνολικά, 22,2 εκατομμύρια άτομα – εν μέσω της πανδημίας του κορωνοϊού.

Ηνωμένο Βασίλειο 

Η επιστολική ψήφος έχει βαρύνουσα συμμετοχή και στις εκλογές στο Ηνωμένο Βασίλειο, ιδιαίτερα από το 2001 και μετά, όταν αποσύρθηκε η υποχρέωση της αναφοράς του λόγου για την αποστολή της ψήφου μέσω ταχυδρομείου. Στις εθνικές εκλογές του 2019, το 20% περίπου των ψηφοφόρων επέλεξαν το ταχυδρομείο για να ασκήσουν το δημοκρατικό τους δικαίωμα.

Γαλλία

Η ψήφος μέσω επιστολής εφαρμοζόταν στη Γαλλία από το 1946 έως το 1975, όμως κατέληξε να καταργηθεί, γιατί με τους όρους που ίσχυε τότε συνέβαλε σε νοθεία του εκλογικού αποτελέσματος. Το σύστημα ήταν εξαρτημένο από τη συμμετοχή των δημοτικών αρχών και ουσιαστικά δεν γίνονταν έλεγχοι της ταυτότητας των ψηφοφόρων.

Από το 2020 και μετά, η επιστολική ψήφος στις εκλογές κατοχυρώθηκε για τους έγκλειστους στα σωφρονιστικά καταστήματα και για τους Γάλλους πολίτες που διαμένουν στο εξωτερικό.

Ιταλία

Στη γειτονική χώρα, οι ψηφοφόροι που είναι εγγεγραμμένοι στο Μητρώο Ιταλών στο Εξωτερικό – υποχρεωτικό για τους πολίτες που διαμένουν για περισσότερο από ένα έτος στο εξωτερικό – μπορούν να ψηφίσουν μέσω ταχυδρομείου στις εθνικές εκλογές από το 2002 και μετά.

Το 2015, η ιταλική νομοθεσία επέτρεψε την επιστολική ψήφο και στους Ιταλούς πολίτες που βρίσκονται στο εξωτερικό λόγω εργασίας, σπουδών ή ιατρικής θεραπείας για τουλάχιστον τρεις μήνες. Στις εκλογές του 2022, άσκησαν το δικαίωμα της ψήφου μέσω ταχυδρομείου το 26,4% των εγγεγραμμένων στους εκλογικούς καταλόγους του εξωτερικού.

Εντούτοις, το σύστημα της επιστολικής ψήφου δεν ισχύει ακόμη για ψηφοφόρους που βρίσκονται την ημέρα των εκλογών σε διαφορετική περιοχή της ιταλικής επικράτειας από αυτήν στην οποία είναι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους.

Ισπανία

Στην Ισπανία, η επιστολική ψήφος βρίσκεται σε ισχύ από το 1985 και προβλέπει την προκαταβολική αποστολή της ψήφου μέσω ταχυδρομείου για τους πολίτες που για κάποιο λόγο δεν μπορούν να προσέλθουν στο εκλογικό τους τμήμα την ημέρα των εκλογών.

Τις δύο τελευταίες δεκαετίες, η επιστολική ψήφος γίνεται όλο και πιο δημοφιλής στη χώρα της Ιβηρικής, με τις αιτήσεις για συμμετοχή στις εκλογές μέσω ταχυδρομείου να ξεπερνά το ένα εκατομμύριο στις τελευταίες δημοτικές και περιφερειακές εκλογές του Μαΐου του 2023.

Πηγή: IDEA – ERT