Πολύ βαθιά η εμπλοκή Μακρόν στο σκάνδαλο Uber

Σάλος έχει προκληθεί στην Γαλλία μετά τις αποκαλύψεις για τη σχέση του Εμανουέλ Μακρόν με την Uber, την περίοδο που ήταν υπουργός Οικονομίας.

Στο πλαίσιο των «Uber Files», έρευνας που βασίζεται σε χιλιάδες εσωτερικά έγγραφα της εταιρείας υπηρεσιών ταξί – με πρόσωπο πίσω από τη διαρροή ένα πρώην ηγετικό στέλεχος της εταιρίας, τον Mark Macgann, που μίλησε στον Guardian – και αυτή κατόπιν μοιράστηκε με την Διεθνή Κοινοπραξία Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ) και τα 42 ΜΜΕ-εταίρους της, η εφημερίδα Le Monde ανέδειξε τις σχέσεις ανάμεσα στην Uber και τον Μακρόν την εποχή που ήταν υπουργός Οικονομίας (2014-2016).

Τα έγγραφα που ανέλυσε η Le Monde, δείχνουν πώς, μεταξύ 2014 και 2016, ο Μακρόν εργάστηκε στο παρασκήνιο για την εταιρεία VTC, η οποία προσπαθούσε να επιβάλει απορρύθμιση της αγοράς και αντιμετώπισε την κυβερνητική εχθρότητα.

Τα μεσάνυχτα της 1η Οκτωβρίου 2014 τέθηκε σε ισχύ ο ολοκαίνουργιος νόμος «Thévenoud», ο οποίος ρυθμίζει πολύ πιο αυστηρά τις προϋποθέσεις για να γίνει κάποιος οδηγός Uber, τρία χρόνια μετά την άφιξη της αμερικανικής εταιρείας στη Γαλλία, και de facto απαγορεύει το UberPop, την υπηρεσία που προκάλεσε μια γιγαντιαία διαμαρτυρία μεταξύ των ταξί στη Γαλλία, επιτρέποντας σε όλους να γίνουν περιστασιακοί οδηγοί.

Όμως, στις 8:30 το πρωί εκείνο το πρωί, ένα κάπως ασυνήθιστο όχημα Uber στάθμευσε μπροστά από τη rue de Bercy 145 – την είσοδο του Υπουργείου Οικονομίας, από την οποία πέρασαν οι καλεσμένοι του Μακρόν, ο οποίος διορίστηκε ένα μήνα νωρίτερα στη θέση αυτή.

Μέσα στο Mercedes Viano βανάκι βρίσκονται… τέσσερα πρόσωπα της Uber: ο Pierre-Dimitri Gore-Coty, ο διευθυντής της Δυτικής Ευρώπης, σήμερα υπεύθυνος για την Uber Eats, ο Mark MacGann, επικεφαλής λόμπι για Ευρώπη, Αφρική, Μέση Ανατολή και πλέον πληροφοριοδότης του σκανδάλου, ο David Plouffe, πρώην σύμβουλος του Barack Obama, νεοδιορισθείς αντιπρόεδρος της Uber και ο ίδιος ο ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας, Travis Kalanick.

Μια ώρα αργότερα, η ομάδα λόμπι βγήκε άναυδη από το γραφείο του Εμανουέλ Μακρόν. «Με μια λέξη: θεαματικό. Ακολουθεί πολλή δουλειά, αλλά σύντομα θα χορέψουμε!» Mega top συνάντηση με τον Εμανουέλ Μακρόν σήμερα το πρωί. Η Γαλλία μας αγαπά τελικά», έγραψε ο MacGann στους συναδέλφους του.

Αυτή η συνάντηση, η οποία παρέμεινε εμπιστευτική, δεν ήταν στην ατζέντα του Μακρόν, αποκαλύπτει η Le Monde.

Τα «Αρχεία Uber», δεκάδες χιλιάδες email, παρουσιάσεις, υπολογιστικά φύλλα και έγγραφα PDF, που γράφτηκαν μεταξύ 2013 και 2017, ρίχνουν άπλετο φως σε αυτά τα χρόνια, κατά τα οποία η εταιρία φέρεται να χρησιμοποίησε όλα τα έσοδα από τα λόμπι για την προσπάθεια απορρύθμισης της αγοράς στη Γαλλία.

«Η… παράκαμψη της κυβέρνησης»

Οι ηγέτες της Uber ήταν ιδιαίτερα ευχαριστημένοι με την εξαιρετικά εγκάρδια υποδοχή από τον Υπουργό Οικονομίας, καθώς η υπόλοιπη κυβέρνηση ήταν εχθρική απέναντί ​​τους. Ο Πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ όντως συνάντησε τον Τράβις Καλάνικ πολύ διακριτικά τον Φεβρουάριο του 2014, αλλά κανείς από την εκτελεστική εξουσία δεν φάνηκε έτοιμος να υπερασπιστεί την Uber.

Ο Arnaud Montebourg, ο προκάτοχος του Emmanuel Macron στη Bercy, κατηγόρησε ευθέως την Uber ότι «καταστρέφει επιχειρήσεις». Στο Υπουργείο Εσωτερικών από την άλλη, ο Μπερνάρ Καζνέβ, υπεύθυνος για τα ταξί, δεν κρύβει την εχθρότητά του προς την υπηρεσία, η οποία λειτουργεί στο περιθώριο του νόμου και αποτελεί αντικείμενο τουλάχιστον τεσσάρων διαφορετικών ερευνών.

Στα τέλη του 2014, Ο Εμανουέλ Μακρόν υπερασπίστηκε δημόσια το μοντέλο της Uber κατά τη διάρκεια της διάσκεψης Le Web, κατά την οποία μίλησε κατά της απαγόρευσης της Uber στο Παρίσι και εξήγησε ότι «η δουλειά του δεν είναι να βοηθά καθιερωμένες εταιρείες αλλά να εργάζεται για τους ξένους, τους καινοτόμους».

Αλλά τα «Αρχεία Uber» δείχνουν πόσο ο Εμανουέλ Μακρόν παρείχε κάτι περισσότερο από υποστήριξη στην uber. Ήταν σχεδόν συνεργάτης της.

«Σχέση αμοιβαίου κέρδους»

Τα στελέχη της Uber France είδαν γρήγορα πώς μπορούν, σε μια μορφή συμβίωσης, να δημιουργήσουν μια σχέση «win-win» με τον Μακρόν, παρέχοντας στον υπουργό ευκαιρίες να παρουσιάσει τον εαυτό του ως πρωταθλητή της καινοτομίας.

Στα τέλη του 2014, τα νέα προσφέρουν μια ιδανική στιγμή: ο γίγαντας των μεταφορών Mory Ducros, σε σοβαρή οικονομική δυσκολία εδώ και αρκετά χρόνια, ετοιμάζεται να κηρύξει πτώχευση. Το αρχείο παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον για την Uber και ο Τράβις Καλάνικ το συζητά με τον Εμανουέλ Μακρόν.

«Αντί να αφήνετε τους 2.200 υπαλλήλους της εταιρείας να εξακολουθούν να χάνουν τις δουλειές τους, γιατί να μην τους προσφέρετε την ευκαιρία να γίνουν οδηγοί της Uber; Η εταιρεία αντιμετωπίζει έλλειψη ανεφοδιασμού».

Τον Φεβρουάριο του 2015, όταν ο Mory Ducros υπέβαλε τελικά αίτηση πτώχευσης, τα βασικά στελέχη της Uber France είδαν την τέλεια ευκαιρία να «σπρώξουν» την πρότασή τους για απλοποίηση των όρων πρόσβασης στην άδεια VTC (για μεταφορικό όχημα με οδηγό).

«Αυτή θα μπορούσε να είναι μια διέξοδος από την κρίση για τον υπουργό Μακρόν, με χιλιάδες οδηγούς φορτηγών που θα γίνονταν οδηγοί Uber», είπε ο Alexandre Molla, επικεφαλής ανάπτυξης της Uber στη Γαλλία. «Θα πρέπει να το συζητήσουμε το συντομότερο δυνατό στο υπουργικό συμβούλιο του Μακρόν (…) για να δούμε αν θα τον ενδιέφερε να εξερευνήσει αυτή την ιδέα με τον Καλανίκ», απάντησε ο Μαξίμ Ντροουινό, από την ομάδα δημοσίων υποθέσεων της Uber.

Το έργο δεν θα πετύχει ποτέ. Όχι περισσότερο από αυτό, όσο πολύ προχωρημένο κι αν είναι, η οργάνωση μιας επίσκεψης στις εγκαταστάσεις της Uber France και μιας συνάντησης με τους οδηγούς. Ο Εμανουέλ Μακρόν είχε επίσης συμφωνήσει σε μια παράκαμψη στα κεντρικά γραφεία της Uber στην Καλιφόρνια στο Σαν Φρανσίσκο, στο περιθώριο του ταξιδιού του στο Consumer Electronics Show, την έκθεση τεχνολογίας του Λας Βέγκας, μια επίσκεψη που δεν θα πραγματοποιηθεί ποτέ. Στα τέλη του 2015, ένας εκπρόσωπος της Uber France ενοχλήθηκε επίσης δημόσια ότι οι συναντήσεις με τον Διευθύνοντα Σύμβουλό της δεν ήταν «ποτέ στην ημερήσια διάταξη» των πολιτικών συνομιλητών του.

Στο παρασκήνιο, ο Μακρόν και το υπουργικό του συμβούλιο παλεύουν να βοηθήσουν την αμερικανική εταιρεία. Από την πρώτη του συνάντηση με τον Travis Kalanick, ο υπουργός Οικονομίας ανέλαβε να δώσει ώθηση στην Uber σε ένα πολύ συγκεκριμένο αρχείο: το DGCCRF. Εκείνη την εποχή, η Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού, Καταναλωτικών Υποθέσεων και Πρόληψης Απάτης, υπό την επίβλεψη της Bercy, διερεύνησε την Uber και το μοντέλο της, θεωρώντας ότι η UberPop παρουσιαζόταν εσφαλμένα ως υπηρεσία ομαδικής συναλλαγής.

Οι έλεγχοι οδηγών αυξάνονται και, στο Παρίσι, στελέχη της εταιρείας υποψιάζονται ότι επίκειται έρευνα. Αυτήν την 1η Οκτωβρίου 2014, ο Εμμανουέλ Μακρόν τους καθησυχάζει: αντίθετος στο ότι οι πράκτορες του DGCCRF είναι «πολύ συντηρητικοί» στην ερμηνεία των κειμένων, ζητά από το γραφείο του να έχει «μια τεχνική συζήτηση» μαζί τους, σύμφωνα με έκθεση της συνάντηση που γράφτηκε από την Uber.

Αλλά έξι εβδομάδες μετά από αυτή τη συνάντηση και άλλες πιο ανεπίσημες ανταλλαγές, δύο πράκτορες από το DGCCRF εμφανίζονται στις εγκαταστάσεις της Uber France στη Λυών. Τρεις μέρες αργότερα, είναι τα κεντρικά γραφεία στο Παρίσι που γίνεται στόχος έρευνας.

Κ’ατι παρόμοιο σημειώθηκε και τον Οκτώβριο του 2015: ο νομάρχης της αστυνομίας της Μασσαλίας, Laurent Nuñez, εξέδωσε διάταγμα που απαγόρευε de facto την Uber σε μεγάλο μέρος του Bouches-du-Rhône. «Κύριε υπουργέ, είμαστε τρομοκρατημένοι από το νομαρχιακό διάταγμα στη Μασσαλία», έγραψε αμέσως ο Mark MacGann, επικεφαλής λομπίστε της Uber, στον Emmanuel Macron.

«Θα μπορούσατε να ζητήσετε από την εταιρεία σας να μας βοηθήσει να καταλάβουμε τι συμβαίνει; Ο Εμανουέλ Μακρόν απαντά μέσω SMS ότι «θα το εξετάσει προσωπικά». Τρεις μέρες αργότερα, η αστυνομική νομαρχία «ξεκαθαρίζει» τα περιγράμματα της παραγγελίας της: η απαγόρευση εξαφανίζεται υπέρ της απειλής αυξημένων ελέγχων για τους οδηγούς που δεν είναι σε καλή κατάσταση.

Tον Ιανουάριο του 2015, η Uber France διαβίβασε τροπολογίες στον σοσιαλιστή βουλευτή Luc Belot, αντίθετες με το UberPop αλλά πολύ ευνοϊκές για την Uber, με την οποία βρίσκονται ήδη σε επαφή.

Το σχέδιο εκτυλίσσεται χωρίς προβλήματα: οι τροπολογίες που υπέβαλε ο Luc Belot απορρίπτονται ή αποσύρονται, αλλά ο Emmanuel Macron αδράττει την ευκαιρία, στη Συνέλευση, για να ανακοινώσει ότι ένα διάταγμα θα αναλάβει τις κύριες γραμμές. Στις αρχές του 2016, η κυβέρνηση μείωσε τη διάρκεια της εκπαίδευσης που απαιτείται για την απόκτηση άδειας VTC, από 250 σε μόλις επτά ώρες.