Πώς επηρεάζουν το μέσο νοικοκυριό ο πληθωρισμός, τα επιτόκια και η αγορά των ακινήτων
Τα νεότερα επίσης για την ενέργεια.
Οι νέες προκλήσεις που έχουν να αντιμετωπίσουν τα νοικοκυριά σχετίζονται με τον υψηλό πληθωρισμό και τις πιέσεις στο διαθέσιμο εισόδημά τους.
Ακόμη με την επικείμενη αύξηση των επιτοκίων της ΕΚΤ και τις αυξήσεις στις τιμές των ακινήτων
Όλα τα παραπάνω βρίσκονται στο επίκεντρο του προϋπολογισμού κάθε οικογένειας.
Στην έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ) δίνει απαντήσεις σε μια σειρά θεμάτων που απασχολούν τα νοικοκυριά.
Εκεί εκτιμά τον πραγματικό κίνδυνο για μια σειρά επιμέρους ζητημάτων, κάνοντας μια αναδρομή από το 2021 στο σήμερα.
Κίνδυνος επιτοκίου για τα νοικοκυριά
Τα επιτόκια των στεγαστικών δανείων αναμένεται να παραμείνουν σε χαμηλό επίπεδο για ολόκληρο το 2022, ασκώντας μικρή μόνο επίδραση στο κόστος εξυπηρέτησης του χρέους των νοικοκυριών.
Τα ιδιαίτερα χαμηλά επιτόκια χορηγήσεων διευκόλυναν τα νοικοκυριά να ανταποκριθούν στις δανειακές τους υποχρεώσεις το 2021 και να αποφευχθούν αρνητικές επιδράσεις στη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Οι δαπάνες για τόκους ως ποσοστό του ακαθάριστου διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών μειώθηκαν περαιτέρω, λόγω της μείωσης των υπολοίπων των στεγαστικών και καταναλωτικών δανείων, αλλά και της μείωσης του επιτοκιακού κόστους στα στεγαστικά δάνεια. Κατά το πρώτο τρίμηνο του 2022, το μέσο σταθμισμένο επιτόκιο του συνόλου των υφιστάμενων δανείων παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητο στο 3,5%., αναφέρει η ΤτΕ.
Ειδικότερα, το μέσο επιτόκιο στα υφιστάμενα υπόλοιπα των στεγαστικών δανείων με διάρκεια άνω των πέντε ετών και το αντίστοιχο επιτόκιο των καταναλωτικών και λοιπών δανείων προς ιδιώτες και ιδιωτικά μη κερδοσκοπικά ιδρύματα παρέμειναν σχεδόν αμετάβλητα στο 1,9% και 6,3% αντίστοιχα.
Όπως αναφέρει η ΤτΕ, μεσοπρόθεσμα αναμένεται σταδιακή άρση της διευκολυντικής κατεύθυνσης της νομισματικής πολιτικής του Ευρωσυστήματος, λαμβάνοντας υπόψη και την πρόσφατη έξαρση των πληθωριστικών πιέσεων. Ωστόσο, τα επιτόκια των στεγαστικών δανείων αναμένεται να παραμείνουν σε χαμηλό επίπεδο για ολόκληρο το 2022, ασκώντας μικρή μόνο επίδραση στο κόστος εξυπηρέτησης του χρέους των νοικοκυριών.
Κίνδυνος εισοδήματος για τα νοικοκυριά
Το διαθέσιμο εισόδημα θα δεχθεί προκλήσεις το 2022 εντούτοις, υπάρχουν παράγοντες που εξακολουθούν να επιδρούν θετικά.
Η εξέλιξη του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών αποτελεί βασικό προσδιοριστικό παράγοντα της σχετικής ευχέρειας εξυπηρέτησης των δανειακών τους υποχρεώσεων. Σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το ακαθάριστο διαθέσιμο εισόδημα ανήλθε από 118,7 δισ. ευρώ το 2020 σε 125,6 δισ. ευρώ το 2021, σημειώνοντας αύξηση κατά 5,8%. Επισημαίνεται ότι το εισόδημα των νοικοκυριών ενισχύθηκε από τα δημοσιονομικά μέτρα αντιμετώπισης της πανδημίας, συνολικού ύψους περίπου 2 δισ. ευρώ για το 2021, τα οποία παράλληλα συνετέλεσαν στην προστασία της απασχόλησης και στη μείωση του ποσοστού ανεργίας.
Όπως αναφέρει η ΤτΕ, το πραγματικό Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) αυξήθηκε κατά 8,3% το 2021 σε σχέση με το προηγούμενο έτος, αντισταθμίζοντας μεγάλο μέρος την απότομης πτώσης που παρατηρήθηκε το 2020. Η τελική καταναλωτική δαπάνη των νοικοκυριών παρουσίασε σημαντική αύξηση κατά 8,9% για το 2021 σε σχέση με το 2020. Το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε σημαντικά από 16,3% το 2020 σε 14,7% το 2021, με τις προοπτικές απασχόλησης να παραμένουν θετικές κυρίως χάρη στην άρση των περιορισμών και τη σταδιακή επάνοδο στην κανονική λειτουργία των επιχειρήσεων. Η στήριξη του εισοδήματος των νοικοκυριών αντανακλάται και στην αύξηση των καταθέσεων που παρατηρήθηκε κατά το 2021, αν και με επιβραδυνόμενο ρυθμό συγκριτικά με το 2020.
Αναφορικά με τις πιέσεις στο εισόδημα των νοικοκυριών, ο εναρμονισμένος δείκτης τιμών καταναλωτή (ΕνΔΤΚ) κατέγραψε θετικό ρυθμό αύξησης και διαμορφώθηκε σε 0,6% το 2021 ύστερα από την υποχώρηση που σημειώθηκε το 2020 (-1,3%). Επιπροσθέτως, από τις αρχές του 2022 παρατηρείται μία αναζωπύρωση του πληθωρισμού (αύξηση κατά 9,1% τον Απρίλιο του 2022 σε σχέση με τον Απρίλιο του 2021) λόγω των σημαντικών αυξήσεων στις τιμές των διατροφικών αγαθών, του μεταφορικού και ενεργειακού κόστους, αλλά και της διατάραξης της λειτουργίας των παγκόσμιων αλυσίδων εφοδιασμού. Η πρόσφατη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ενέτεινε τις πληθωριστικές πιέσεις μέσω της αύξησης των τιμών ενέργειας και της διάχυσης των ανατιμήσεων στο σύνολο των αγαθών και υπηρεσιών. Συνολικά, καθίσταται σαφές ότι για το 2022, το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών θα δεχθεί προκλήσεις λόγω της απόσυρσης των περισσότερων δημοσιονομικών μέτρων στήριξης, των πληθωριστικών πιέσεων και των γεωπολιτικών εξελίξεων που προκαλούν αβεβαιότητα στις καταναλωτικές και επενδυτικές αποφάσεις. Εντούτοις, εκτιμά η ΤτΕ, υπάρχουν παράγοντες που εξακολουθούν να επιδρούν θετικά, γεγονός που αντανακλάται στο ρυθμό μεγέθυνσης της ελληνικής οικονομίας που προβλέπεται για το 2022 και στην ενίσχυση της απασχόλησης από την ανθεκτικότητα μεμονωμένων κλάδων, όπως η οικοδομική δραστηριότητα και οι εξαγωγές.
Κίνδυνος τιμών κατοικιών
Οι προσδοκίες για την ελληνική αγορά ακινήτων παραμένουν θετικές και οι τιμές απέχουν ακόμη σημαντικά από το ιστορικό υψηλό.
Ο ρυθμός αύξησης των τιμών των διαμερισμάτων επιταχύνθηκε το 2021 στο 7,1% σε ετήσια βάση, έναντι 4,5% το 2020. Μάλιστα, το δ΄ τρίμηνο του 2021 οι τιμές των διαμερισμάτων για το σύνολο της χώρας αυξήθηκαν κατά 9,1% συγκριτικά με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2020. Για το 2021, υψηλότερο ετήσιο ρυθμό αύξησης των τιμών παρουσιάζουν τα νεόδμητα διαμερίσματα έναντι των παλαιών, όπου καταγράφηκαν αυξήσεις 7,4% και 6,9%, αντίστοιχα. Από την ανάλυση των στοιχείων κατά γεωγραφική περιοχή προκύπτει πως η μεγαλύτερη αύξηση καταγράφηκε, για το σύνολο του 2021, στην Αθήνα (9,1%).
Όπως εκτιμά η ΤτΕ, παρά την αστάθεια των τελευταίων δύο ετών, ως απόρροια της πανδημίας και προσφάτως της αύξησης του ενεργειακού κόστους, του κόστους κατασκευής και των επιπτώσεων του πολέμου στην Ουκρανία, οι προσδοκίες για την ελληνική αγορά ακινήτων παραμένουν θετικές. Αφενός η διαφαινόμενη πολύ καλή πορεία του τουρισμού και αφετέρου η προοπτική για άμβλυνση της γεωπολιτικής αστάθειας σε εύλογο χρονικό διάστημα, συντηρούν τις θετικές μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες προσδοκίες γεγονός που αποτυπώνεται στις αξίες και τις χαμηλές αναλογικά αποδόσεις των ακινήτων εισοδήματος. Παρά το γεγονός ότι η σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για περιορισμό των προγραμμάτων χορήγησης άδειας διαμονής σε επενδυτές (χρυσή βίζα ή χρυσό διαβατήριο), ενδέχεται να επηρεάσει εν μέρει τη ζήτηση, εκτιμάται ότι το επενδυτικό ενδιαφέρον θα παραμείνει έντονο ειδικά για συγκεκριμένες προνομιακές θέσεις στο λεκανοπέδιο της Αττικής και σε περιοχές με τουριστικά χαρακτηριστικά. Επιπροσθέτως, επισημαίνεται ότι οι τιμές απέχουν ακόμη σημαντικά από το ιστορικό υψηλό που είχε καταγραφεί πριν τη δημοσιονομική κρίση.
Με βάση το δείκτη τιμών διαμερισμάτων που καταρτίζει η Τράπεζα της Ελλάδος για το σύνολο της χώρας, η υψηλότερη τιμή του δείκτη παρατηρήθηκε το έτος 2008 (101,7) και στη συνέχεια ακολούθησε μία σταθερά καθοδική πορεία, για να καταγραφεί η χαμηλότερη τιμή το 2017 (59). Έκτοτε, ο δείκτης τιμών διαμερισμάτων καταγράφει σταθερά ανοδική πορεία, ανερχόμενος σε 72,1 το 2021.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
Tα νεότερα επίσης για οικονομία- ενέργεια:
Μάιος: Μήνας αποφάσεων για οικονομία – ενέργεια
Αυτή την εβδομάδα θα αρχίσει να ξετυλίγεται το κουβάρι για την πορεία της ευρωπαϊκής οικονομίας αλλά και το σχέδιο αντίδρασης της Ευρώπης απέναντι στην ενεργειακή κρίση. Ωστόσο μέχρι να τελειώσει ο Μάιος αλλεπάλληλες θα είναι οι συσκέψεις και οι συναντήσεις που θα γίνουν σε επίπεδο υπουργών με ορίζοντα τη Σύνοδο Κορυφής στις 30 και 31 Μαΐου.
Η αρχή θα γίνει τη Δευτέρα 16 Μαΐου με την ανακοίνωση των εαρινών προβλέψεων της Κομισιόν για την πορεία των οικονομιών των κρατών-μελών. Πρόκειται για μία πρώτη αποτίμηση για τις επιπτώσεις που προκαλεί η ενεργειακή κρίση στην ευρωπαϊκή οικονομία, την πιθανή διάρκεια αλλά και ένταση που θα έχει. Οι συγκεκριμένες προβλέψεις θα αποτελέσουν τη βάση για τη συζήτηση που θα ακολουθήσει στο Eurogroup στις 23 Μαΐου με θέμα, μεταξύ άλλων, το αν η ρήτρα διαφυγής θα παραμείνει ενεργοποιημένη και το 2023 ή όχι.
Στα μέσα της εβδομάδας, την Τετάρτη 18 Μαΐου η Ευρώπη σχεδιάζει να δώσει την δική της απάντηση απέναντι στην ενεργειακή κρίση (RePower EU). Βασικό συστατικό στοιχείο, η εξασφάλιση της ενεργειακής επάρκειας στην Ευρώπη δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας καθώς αναζητά εναλλακτικές λύσεις για τις εισαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου από τη Ρωσία.
Για την ελληνική πλευρά, ιδιαίτερης σημασίας κρίνεται η επόμενη εβδομάδα (23-27 Μαΐου) καθώς εκτιμάται ότι τότε θα δοθεί στη δημοσιότητα η 14η έκθεση αξιολόγησης της χώρας σε καθεστώς ενισχυμένης εποπτείας. Μία έκθεση βάση της οποίας οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης, στη συνεδρίαση του Ιουνίου, αναμένεται να καταλήξουν στους όρους εξόδου της χώρας από το καθεστώς ενισχυμένης εποπτείας αλλά και την εκταμίευση των δύο δόσεων, συνολικού ύψους 1,5 δισ. ευρώ. Υπενθυμίζεται ότι η μία από τις δύο δόσεις σχετίζεται με τα 744 εκατ. ευρώ τα οποία δεν είχαν εκταμιευθεί το καλοκαίρι του 2019 και εκκρεμεί από τότε. Πρόσφατα μάλιστα ο υπουργός Οικονομικών κ. Χρήστος Σταϊκούρας είχε δηλώσει ότι στο Eurogroup του Ιουνίου η Ελλάδα θα καταθέσει το αίτημα για έξοδο της χώρας από το συγκεκριμένο καθεστώς στα τέλη Αυγούστου.
Ο μήνας αυτός θα κλείσει με τη συνάντηση των ηγετών των κρατών-μελών της Ε.Ε. στις 30 και 31 Μαΐου, οπότε και αναμένεται να συζητηθεί η κατάσταση στην Ευρώπη μετά το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία. Ερωτηματικό παραμένει το αν τελικά στη συγκεκριμένη συνάντηση οι ευρωπαίοι ηγέτες θα καταφέρουν να βρουν μία κοινή συνισταμένη για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης και γενικότερα την εξασφάλιση της ενεργειακής επάρκειας στην Ευρώπη και την απεξάρτηση της από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα.
Η Ελλάδα, αναμένεται να προσέλθει στη Σύνοδο Κορυφής με συγκεκριμένο πακέτο προτάσεων οι οποίες θα αφορούν στην θέσπιση πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου, την αποσύνδεση της τιμής του καυσίμου από την τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος και κοινές ευρωπαϊκές προμήθειες καυσίμων. Ακόμα όμως και στην περίπτωση που στη Σύνοδο Κορυφής δεν επιτευχθεί κάποιας μορφής συμφωνία, η Αθήνα έχει ήδη ανακοινώσει το δικό της σχέδιο, ύψους 3,2 δισ. ευρώ, προκειμένου να μειωθούν σημαντικά οι επιβαρύνσεις νοικοκυριών και επιχειρήσεων το επόμενο χρονικό διάστημα.
Πηγή: Ραλλού Αλεξοπούλου, naftemporiki.gr
Ρεύμα: Ερχονται οι προτάσεις της Κομισιόν – Πιο κοντά η έγκριση του ελληνικού σχεδίου
Άρχισε η αντίστροφη μέτρηση για τις ανακοινώσεις της Κομισιόν σχετικά με τις βραχυπρόθεσμες αλλά και μακροπρόθεσμες παρεμβάσεις που προτείνει στη χονδρική και τη λιανική αγορά ηλεκτρισμού, προκειμένου να μειωθούν οι τιμές για τους τελικούς καταναλωτές ρεύματος.
Το προσχέδιο των μέτρων για την αγορά ηλεκτρισμού εν μέσω της συνεχιζόμενης ενεργειακής κρίσης αναμένεται παρουσιάζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή την επόμενη εβδομάδα.
Το τελικό προσχέδιο μέτρων θα περιλαμβάνει έναν συνδυασμό νόμων της ΕΕ, μη δεσμευτικών συστημάτων και συστάσεων στις εθνικές κυβερνήσεις, μεταξύ άλλων και για την αναθεώρηση των σχεδίων ανάκαμψής τους από τον COVID-19, προκειμένου να απελευθερωθεί περισσότερη χρηματοδότηση για την ενεργειακή μετάβαση.
Δικαιολογημένα τα μέτρα άρσης των υπεραποδόσεων
Η Κομισιόν θεωρεί δικαιολογημένα τα φορολογικά ή ρυθμιστικά μέτρα που αίρουν τις υπεραποδόσεις των μονάδων παραγωγής ηλεκτρισμού με κόστος χαμηλότερο του οριακού και εκτιμάται ότι στο πλαίσιο αυτό θα εγκρίνει και το ελληνικό σχέδιο παρέμβασης στη χονδρική αγορά από την 1η Ιουλίου αλλά και τη φορολόγηση των υπερεσόδων των εταιριών ενέργειας.
Πληροφορίες αναφέρουν ότι τα μακροπρόθεσμα μέτρα που εισηγείται η Κομισιόν θα φέρουν ουσιαστικές αλλαγές της ευρωπαϊκής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας όπως έχει δομηθεί σήμερα.
Συγκεκριμένα, τα μακροπρόθεσμα μέτρα αναμένεται να περιλαμβάνουν:
- Προθεσμιακά συμβόλαια: Θα προτείνει ρυθμιστικές παρεμβάσεις για τη βελτίωση της ρευστότητας στις προθεσμιακές αγορές ενέργειας.
- Ασφάλιση κινδύνου τιμών: Θα προταθεί η εισαγωγή εργαλείων, βασισμένων στην αγορά, για την προστασία των καταναλωτών από τους κινδύνους τιμών. Αυτά τα μέσα περιλαμβάνουν συνήθως μια συμβατική υπόσχεση από έναν παραγωγό να διαθέσει ηλεκτρική ενέργεια σε ορισμένες κατηγορίες καταναλωτών υπό προκαθορισμένες συνθήκες, μόλις η κανονική τιμή της αγοράς φτάσει σε ένα ορισμένο επίπεδο.
- Μηχανισμοί Επάρκειας: Θα εισηγηθεί μηχανισμούς επάρκειας με μακροπρόθεσμα χαρακτηριστικά στο σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας, για να εξασφαλιστεί η βεβαιότητα των επενδυτών σε ένα περιβάλλον αυξημένων ρυθμιστικών παρεμβάσεων στις αγορές.
- Μείωση κόστους των ουρανοκατέβατων κερδών: Ο Ευρωπαίος Ρυθμιστής (ACER) στην πρόσφατη έκθεσή του εντόπισε την ανάγκη για περισσότερη προσοχή στις ευρύτερες γεωγραφικές περιοχές όπου βρίσκονται οι μονάδες κατά τον σχεδιασμό της ευρωπαϊκής αγοράς. Αυτό συνεπάγεται τη δημιουργία διαφορετικών τιμών αγοράς σε διαφορετικά μέρη για να αντικατοπτρίζει την τοπική ισορροπία προσφοράς και ζήτησης και τη διαθεσιμότητα της μεταφοράς.
- Εποπτεία και διαφάνεια της αγοράς: Μολονότι δεν υπάρχουν αποδείξεις κατάχρησης της αγοράς κατά τη διάρκεια της τρέχουσας κρίσης, ένα νέο πλαίσιο προστασίας από τέτοιες καταχρήσεις είναι πολύ σημαντικό σε περιόδους υψηλών τιμών και αστάθειας της αγοράς.
Πηγή: Άλκης Καλογήρου, Ημερησία
