Πώς οι εκλογές εξαφανίζουν ολόκληρα δάση

Στον πυρετό της προεκλογικής περιόδου, για ακόμα μία φορά, φαίνεται να «πέφτει» θύμα το περιβάλλον που εξακολουθεί να εξυπηρετεί τις ορέξεις των ανθρώπων, βάσει των εκάστοτε αναγκών του και, πάντα, εις βάρος του ίδιου.

Η χώρα έχει μπει για τα καλά σε προεκλογικούς ρυθμούς, με την ανακοίνωση των ψηφοδελτίων, τις προεκλογικές καμπάνιες, τις προεκλογικές ομιλίες και την παρουσία των υποψήφιων βουλευτών που δεν γίνεται γνωστή μόνο μέσα από τα social media, αν και αυτή τη φορά είναι πολύ πιο έντονη η ηλεκτρονική παρουσία τους, αλλά και από τις χιλιάδες κάρτες, τους φακέλους, τις αφίσες και τα φυλλάδια που κατακλύζουν τους δρόμους.

Θα μπορούσαν να τρομάξουν οι αριθμοί των τόνων χαρτιού που χρειάζονται σε κάθε εκλογική διαδικασία για να προωθηθούν άνθρωποι και προγράμματα, όταν μάλιστα στις περισσότερες των εκλογικών περιπτώσεων – αν όχι όλες – ακόμα δεν χρησιμοποιείται χαρτί που ανακυκλώνεται, αν και σύμφωνα με στοιχεία των τελευταίων χρόνων, η ανακύκλωση χαρτιού βρίσκεται σε πολύ καλό επίπεδο σε σχέση με τα παλιότερα χρόνια.

Από το 2000, η ευρωπαϊκή αλυσίδα αξίας χαρτιού έχει δεσμευτεί να βελτιώσει τη διαδικασία και την ποιότητα της ανακύκλωσης και να ξεπεράσει τα εμπόδια στην ανακύκλωση χαρτιού στην Ευρώπη. Για το σκοπό αυτό, η αλυσίδα αξίας χαρτιού έχει αναλάβει διάφορες πρωτοβουλίες για να διευκολύνει τη διαδικασία ανακύκλωσης και να αυξήσει τα ποσοστά ανακύκλωσης.

Από την άλλη, στην Ελλάδα εξακολουθούμε να επιμένουμε στην ασύδοτη κατανάλωση χαρτιού, ειδικά σε περιόδους όπως αυτή των εκλογών – που αν σκεφτούμε πως μετά από τις διαδοχικές διαδικασίες των Εθνικών Εκλογών, ακολουθούν οι Δημοτικές και Περιφερειακές τον Οκτώβριο στην Ελλάδα – καταλαβαίνουμε την μεγάλη ποσότητα χαρτιού που θα καταναλωθεί για την διαφήμιση κομμάτων και υποψηφίων, καθώς και για τα ψηφοδέλτια.

Και αν η αφισοκόλληση απαγορεύεται βάσει νόμου, αυτό δεν πτοεί κανέναν τελικά, αφού κολώνες, τοίχοι και στύλοι ηλεκτροδότησης μοιάζουν με ευφάνταστα κολάζ δεκάδων κομματικών αφισών, δείχνοντας βέβαια και την διάθεση των κομμάτων να αγνοήσουν τους νόμους αλλά και το περιβάλλον, στην πρόθεση τους να εξυπηρετηθούν.

Πόσες κάρτες βρήκατε αυτές τις μέρες κάτω από την πόρτα του γραφείου; Πόσα φυλλάδια βγάλατε μέσα στο γραμματοκιβώτιο σας; Πόσους φακέλους υποψηφίων δεν άφησαν στην  είσοδο της πολυκατοικίας σας;

Κι αφήνουμε από έξω, ως άλλη μία ξεχωριστή κατηγορία κατανάλωσης χαρτιού, τα εκατομμύρια ψηφοδέλτια που φτιάχνονται σε μία εκλογική διαδικασία.

Το περιβαλλοντικό αντίκτυπο όλων των παραπάνω, είναι τεράστιο.

Χαρτί και ανακύκλωση

Ας δούμε όμως, τι είχε συμβεί στις εκλογές του 2019,  όταν το υπουργείο Εσωτερικών είχε παραγγείλει εκλογικό υλικό για την προμήθεια 106.000 καλπών. Συγκεκριμένα, είχαν προμηθευτεί 77 εκατομμύρια εκλογικούς φακέλους έναντι του ποσού του 1.329.032,00 ευρώ, εκ των οποίων τα 11 εκατομμύρια ήταν απόχρωσης «ανοιχτό σιέλ» για τις Ευρωεκλογές. Για τις κοινοτικές εκλογές είχαν παραγγείλει 10 εκατομμύρια φακέλους, 22 εκατομμύρια φακέλους δημοτικών εκλογών, 22 εκατομμύρια τεμάχια φακέλων περιφερειακών εκλογών και 12 εκατομμύρια τεμάχια φακέλων βουλευτικών εκλογών. Αντίστοιχα, η ποσότητα χαρτιού για τα ψηφοδέλτια, ήταν 107.700 δεσμίδες (από 500 φύλλα) με το κόστος να φτάνει στα 5.701.272 ευρώ.

Σε εκείνες τις εκλογές, είχε μιλήσει ο Γιώργος Μήλιος (διευθυντής ενός εκ των μεγαλύτερων τυπογραφείων της Θεσσαλονίκης), για τους 400.000 ψηφοφόρους της Θεσσαλονίκης, όπου όπως είχε αναφέρει, χρειάστηκαν περίπου 500-1.000 τόνοι χαρτιού για τα ψηφοδέλτια. Οι αριθμοί αυτοί είναι σχεδόν εικοσαπλάσιοι σε επίπεδο επικράτειας. Με πρόχειρους υπολογισμούς, για τις ευρωεκλογές και τις περιφερειακές εκλογές, χρειάστηκαν δηλαδή τουλάχιστον 150.000 δέντρα για να παραχθούν τα ψηφοδέλτια.

Στις Σκανδιναβικές χώρες για την παραγωγή χαρτιού χρησιμοποιείται κυρίως το έλατο. Η ποσότητα που λαμβάνεται έχει άμεση σχέση με το μέγεθος του δέντρου και τη μάζα του κορμού του. Συνήθως ένα μέσο δέντρο δίνει 40 κιλά γραφικής ύλης (8.000 φύλλα Α4) και 80 κιλά περίπου αν μιλάμε για χαρτί εφημερίδας, που αντιστοιχεί σε αυτό των ψηφοδελτίων.

Για την παραγωγή παρθένου χαρτιού, σύμφωνα με τα στοιχεία, αποψιλώνονται ετησίως 18 δισεκατομμύρια δέντρα και καταναλώνεται ένας τόνος 33 BTUs ενέργειας, 22,835 γαλόνια νερό ενώ παράγονται περίπου 2 τόνοι στερεών αποβλήτων. Η διαδικασία παραγωγής του χαρτιού απελευθερώνει διοξείδιο του αζώτου, διοξείδιο του θείου και διοξείδιο του άνθρακα στον αέρα, συμβάλλοντας στην ατμοσφαιρική ρύπανση και σε φαινόμενα, όπως η όξινη βροχή και τα αέρια του θερμοκηπίου.

Παρόλο που έχει σημειωθεί πρόοδος στην ανακύκλωση και τα στοιχεία της Έκθεσης Παρακολούθησης του 2021, έδειξαν πως το 71,4% του συνόλου του χαρτιού και του χαρτονιού που καταναλώθηκε στην Ευρώπη ανακυκλώθηκε, είναι σίγουρο πως έχουμε ακόμα πολύ δρόμο μπροστά μας για μία πιο φιλική αντιμετώπιση του περιβάλλοντος και της ζωής μας. Τόσο η κατανάλωση νέου χαρτιού και χαρτονιού όσο και η συλλογή χαρτιού για ανακύκλωση (PfR) αναφέρεται πλέον πως έχουν αυξηθεί στην εποχή μας. Σε σύγκριση από έτος σε έτος, η συνολική ποσότητα χαρτιού και χαρτονιού που συλλέγεται και ανακυκλώνεται στον τομέα του χαρτιού το 2021 αυξήθηκε κατά 2%, σε 57,1 εκατομμύρια τόνους κι αυτό είναι ελπιδοφόρο, ωστόσο οι αριθμοί σε μία προεκλογική περίοδο, δεν είναι πολύ ευχάριστοι, αν σκεφτούμε πως περίπου 500.000 ψηφοδέλτια αντιστοιχούν σε ένα τόνο χαρτί. Αν λάβουμε λοιπόν υπόψη ότι για το δημοψήφισμα του 2015 εκδόθηκαν 13 εκατ. ψηφοδέλτια, αυτό σημαίνει πως καταναλώθηκαν 26 τόνοι χαρτιού που αντιστοιχούν σε 78 τόνους ξύλου, αν αναλογιστούμε ότι ένα κιλό χαρτί, απαιτεί 3 φορές το βάρος του σε δέντρα!

Σήμερα περίπου 15 δισεκατομμύρια δέντρα, κόβονται ή καίγονται κάθε χρόνο και από αυτά, μόνο τα 5 δισεκατομμύρια ξαναφυτεύονται ή ξαναφυτρώνουν μόνα τους. Έτσι, κάθε χρόνο εκτιμάται ότι υπάρχει καθαρή απώλεια 10 δισεκατομμυρίων δέντρων και μειώνεται κατά το 0,3% περίπου ο δασικός πλούτος της Γης.

Το χαρτί που χρησιμοποιείται βέβαια για τα ψηφοδέλτια είναι πιο φιλικό προς το περιβάλλον σε σχέση με το χαρτί που χρησιμοποιούμε για γραφική ύλη, αυτό όμως δεν σημαίνει πως είναι «αθώο».

Τα προϊόντα από ανακυκλωμένο χαρτί, σε αντίθεση με αυτά που προέρχονται από παρθένο, απατούν για την κατασκευή τους μηδέν δέντρα και καταναλώνουν 33% λιγότερη ενέργεια, 49% λιγότερο νερό και παράγονται 39% λιγότερα στερεά απόβλητα και 37% λιγότερες εκπομπές διοξείδιού του άνθρακα. Εκτός από το ότι βοηθούν στη διατήρηση των δασών, μειώνουν και τον αριθμό των απορριμμάτων στις χωματερές μιας και το χαρτί ανακυκλώνεται μέχρι και 5 φορές.

Ο αγώνας δρόμου που καλούνται να κάνουν τα τυπογραφεία για την ικανοποίηση των αναγκών των υποψηφίων και τους συνδυασμών τους σε ό, τι αφορά το προεκλογικό υλικό έχει ξεκινήσει εδώ και μήνες ενόψει των εκλογών της 21ης Μαΐου, δεν αφήνει πολλά περιθώρια εναλλακτικών τρόπων, εμμένοντας στην παραδοσιακή χρήση χαρτιού – ειδικά χαρτιού που προέρχεται από την επεξεργασία ξύλου ως η φθηνότερη λύση έναντι του χαρτιού που ανακυκλώνεται.

Συνεπώς η ρύπανση του περιβάλλοντος, είναι δεδομένη για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, με σκοπό εκείνη την μία ημέρα που θα πάμε να ασκήσουμε το εκλογικό μας δικαίωμα. Το θέμα είναι πλέον, το 2023 αν θα έπρεπε ακόμα να ψηφίζουμε όλοι με τον γνωστό τρόπο, ή θα μπορούσαμε να μεταβούμε πλέον σε μία ψηφιακή εποχή όπου, έστω, να υπήρχε η επιλογή του τρόπου που θέλει – ή μπορεί – να ασκήσει το εκλογικό του δικαίωμα. Έτσι, θα ήταν σαφώς πολύ μικρότερη η κατανάλωση χαρτιού, αλλά και κατά συνέπεια και πιο φθηνή για το κράτος.