Πώς οι εξεγέρσεις του Stonewall άλλαξαν για πάντα την ιστορία

Κάθε Ιούνιο, η κοινότητα LGBTQIA+ βγαίνει δυναμικά στους δρόμους για να ακουστεί. Μία μεγάλη γιορτή που λαμβάνει χώρα σε πολλές πόλεις του κόσμου. Ο μήνας της Υπερηφάνειας είναι μήνας χαράς και ακτιβισμού. 

Και ενώ έχουν κερδηθεί μεγάλες μάχες από την ομοφυλοφιλική κοινότητα τις τελευταίες δεκαετίες, αν γυρίσουμε μερικά χρόνια πίσω τα πράγματα ήταν εντελώς διαφορετικά. 

Μια νύχτα πυροδότησε μια φωτιά που θα άλλαζε την ιστορία. 

Χάρη στις εξεγέρσεις του Stonewall το 1969,ένα νέο κύμα ακτιβισμού γεννήθηκε έθεσε τα πολιτικά δικαιώματα των ομοφυλόφιλων στην πρώτη γραμμή.

Συχνά αποκαλείται η εξέγερση του Stonewall. Tα γεγονότα που έλαβαν χώρα στις 28 Ιουνίου 1969 άλλαξαν τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονταν η ομοφυλοφιλική κοινότητα σε όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Αυτό που συνέβη εκείνο το βράδυ στο Γκρίνουιτς Βίλατζ στο Stonewall Inn, ένα μικρό γκέι μπαρ στην οδό Christopher Street, είχε επιπτώσεις που μπορούν να γίνουν αισθητές ακόμα και σήμερα. Η ομοφυλοφιλική κοινότητα οφείλει ένα μεγάλο ευχαριστώ στους άνδρες και στις γυναίκες που έβαλαν τον εαυτό τους σε κίνδυνο εκείνο το βράδυ.

Ας δούμε τους λόγους που οδήγησαν στην εξέγερση του Stonewall και πώς άλλαξε η αμερικανική ιστορία, προκειμένου να καταλάβουμε πόσο μακριά έχουμε φτάσει και πόσα βήματα πρέπει να κάνουμε ακόμη.

Η κοινότητα των ομοφυλόφιλων στη Νέα Υόρκη της δεκαετίας του 1960

Στη δεκαετία του 1960, η ομοφυλοφιλία εξακολουθούσε να καταγράφεται ως ψυχική διαταραχή από την Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία και πολλοί άνθρωποι έχασαν τη δουλειά τους λόγω της σεξουαλικής τους ταυτότητας. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η αμερικανική κυβέρνηση θεώρησε την ομοφυλοφιλία ως μια πράξη διαστροφής. Για την Πολιτεία οι ομοφυλόφιλοι θα μπορούσαν να αποτελέσουν κίνδυνο για την δημόσια ασφάλεια.

Οι αρχές επιβολής του νόμου κρατούσαν λίστες ομοφυλόφιλων και παρακολουθούνταν οι δραστηριότητές τους. Στη Νέα Υόρκη, το Γκρίνουιτς Βίλατζ και το Χάρλεμ ήταν οι κόμβοι μεγάλων, ενεργών ομοφυλοφίλων και λεσβιακών κοινοτήτων. Οι επιδρομές της αστυνομίας ήταν συνηθισμένες στην πόλη, ιδιαίτερα μέχρι την Παγκόσμια Έκθεση του 1964, όταν ο δήμαρχος είχε ανησυχίες για την εικόνα της πόλης. Οι άδειες αλκοολούχων ποτών για τα γκέι μπαρ αφαιρέθηκαν και οι μυστικοί αξιωματικοί στόχευαν να παγιδεύσουν τους ομοφυλόφιλους άντρες ώστε να κατηγορηθούν για παρότρυνση.

Το Gay Bar ως Καταφύγιο

Τα πράγματα εξομαλύνθηκαν κάπως μετά το 1965, όταν μια πρώιμη ομάδα για τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων -η Εταιρεία Mattachine- έκανε εκστρατεία στον νέο δήμαρχο της πόλης για να σταματήσει τον εγκλωβισμό. Ωστόσο, μέλη της κοινότητας συχνά παρενοχλούνταν. Τα γκέι μπαρ ήταν ένα από τα λίγα καταφύγια όπου οι άνθρωποι μπορούσαν να βγουν έξω, να χαλαρώσουν και να υπερασπίζονται την σεξουαλικότητα τους. Αλλά, ακόμη και εκεί, δεν ήταν όλα όπως φαινόταν. Κανένα από αυτά τα μπαρ δεν ανήκε σε ομοφυλόφιλους.

Σχεδόν όλα ανήκαν σε μέλη της Μαφίας, τα οποία ήταν σε θέση να βγάλουν άδειες οινοπνεύματος και να πληρώσουν την αστυνομία, ώστε η πελατεία τους να συναναστραφεί χωρίς παρενοχλήσεις από τις αρχές. Οι επιδρομές, γίνονταν στην αρχή της νύχτας όταν υπήρχαν λίγοι πελάτες. Όταν γινόντουσαν επιδρομές, οι άνθρωποι παρατάσσονταν σε έναν τοίχο και τους ζητούνταν να προσκομίσουν στοιχεία ταυτότητας. Όποιος είχε ταυτότητα που δεν ταίριαζε με το φύλο που παρουσίαζε συνελήφθη αμέσως. Αυτό περιλάμβανε γυναίκες που δεν φορούσαν τουλάχιστον τρία «κατάλληλα γυναικεία» ρούχα, drag queens και τρανς.

Μια επιδρομή τις πρώτες πρωινές ώρες

Σάββατο, 28 Ιουνίου 1969,στο Stonewall Inn. Οι υπάλληλοι δεν θυμούνταν ότι είχαν πληροφορηθεί για έφοδο της αστυνομίας, οπότε όταν αστυνομικοί με πολιτικά ρούχα μπήκαν στη 01:20 και ανακοίνωσαν πως θα κάνουν επιδρομή στο μπαρ, όλοι εξεπλάγησαν.

Νωρίτερα το βράδυ, τέσσερις μυστικοί αστυνομικοί -δύο άνδρες και δύο γυναίκες- είχαν μπει στο μπαρ για να συγκεντρώσουν οπτικά στοιχεία και μόλις δόθηκε το σήμα, μπήκαν οι ενισχύσεις. 

Τα φώτα άναψαν και οι 205 θαμώνες του μπαρ βρέθηκαν σε σύγχυση καθώς η αστυνομία είχε κλείσει τις πόρτες και δεν υπήρχε διαφυγή.

Οι αξιωματικοί προσπάθησαν να συνεχίσουν με τη συνήθη διαδικασία αυτών των επιδρομών – να βάλουν τους πάντες στη σειρά στα δωμάτια με βάση το φύλο τους και να δείξουν την ταυτότητα. Αλλά αυτή τη φορά, τα πράγματα δεν πήγαν όπως τα σχεδίαζαν. Οι πελάτες του Stonewall αρνήθηκαν να πάνε με τους αξιωματικούς αλλά και να δείξουν ταυτότητα.

Η Maria Ritter, μια τρανς γυναίκα που ήταν στο μπαρ θυμάται όσα συνέβησαν: «Ο μεγαλύτερος φόβος μου ήταν ότι θα με συλλάβουν. Ο δεύτερος μεγαλύτερος φόβος μου ήταν ότι η φωτογραφία μου θα ήταν σε εφημερίδα ή σε τηλεοπτικό ρεπορτάζ με το φόρεμα της μητέρας μου!».

Τελικά, η αστυνομία χώρισε όλους όσοι ήταν ντυμένοι με ρούχα που δεν ταίριαζαν στο φύλο τους σε άλλο δωμάτιο και αποφάσισε να τους μεταφέρει όλους στο σταθμό. Οι υπόλοιποι θαμώνες ήταν ελεύθεροι να φύγουν, αλλά αντί να διασκορπιστούν αθόρυβα, συγκεντρώθηκαν έξω από το μπαρ. Πολλοί εξ αυτών κάλεσαν φίλους για να τους ενημερώσουν για το τι συνέβαινε και το πλήθος μεγάλωνε.

«Γιατί παιδιά δεν κάνετε κάτι;»

Κάποιοι από το πλήθος πραγματοποίησαν παράσταση με πόζες μπροστά στην αστυνομία. Το μόνο που ακουγόταν ήταν το σύνθημα “Gay Power.” Το πλήθος πέταξε μπουκάλια μπύρας στο βαγόνι της περιπολίας και επευφημούσε μια drag queen καθώς χτύπησε έναν αστυνομικό στο κεφάλι με την τσάντα της αφού τo όργανο της τάξης την είχε σπρώξει.

Το σημείο ανατροπής ήρθε όταν μια γυναίκα με χειροπέδες, που συχνά αναγνωρίζεται ως η λεσβία διασκεδαστής Stormé DeLarverie, χτυπήθηκε στο κεφάλι με ρόπαλο όταν παραπονέθηκε ότι οι χειροπέδες της ήταν πολύ σφιχτές. Αφού δραπέτευσε επανειλημμένα και τσακώθηκε με τους αστυνομικούς, φώναξε στο πλήθος: «Γιατί δεν κάνετε κάτι;»

Τότε ξέσπασαν επεισόδια, με το πλήθος να προχωρά προς την αστυνομία. Εκσφενδόνισαν τούβλα προς το μέρος των αστυνομικών και έσπασαν τζάμια, με το μπαρ τελικά να πυρπολείται.

Η εξέγερση συνεχίστηκε για τις επόμενες πέντε ημέρες ως αυθόρμητη απάντηση στην οργή που είχε δημιουργηθεί στην κοινότητα της LGTBQIA+ για χρόνια λόγω των διακρίσεων και της κακομεταχείρισης. Ήταν σαν την σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι.

Ο Michael Fader, ο οποίος ήταν στο Stonewall εκείνο το βράδυ, εξηγεί τους λόγους οι οποίοι οδήγησαν στις ταραχές: «Όλοι είχαμε ένα συλλογικό συναίσθημα σαν να είχαμε χορτάσει από αυτό το είδος της κατάκρισης. Ήταν σαν όλη αυτή η οργή που μαζεύαμε τα τελευταία χρόνια να είχε ξεσπάσει εκείνο το βράδυ και δεν ήταν μια οργανωμένη διαδήλωση… Ήταν σαν την σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Ήταν καιρός να διεκδικήσουμε όλα εκείνα που από πάντα μας στερούσαν…Μας γέμιζαν συναισθήματα κυρίως οργή, θυμός, θλίψη, όλα μαζί, και όλα αυτά βγήκαν στον δρόμο εκείνο το βράδυ.

Ήταν η αστυνομία που έκανε το μεγαλύτερο μέρος της καταστροφής. Εμείς απλώς προσπαθούσαμε να απελευθερωθούμε. Εκείνη τη στιγμή νιώσαμε ότι είχαμε επιτέλους την ελευθερία, ή ελευθερία να δείξουμε τουλάχιστον ότι απαιτούσαμε ελευθερία. Εκείνη τη νύχτα δεν τους αφήσαμε να μας σπρώξουν. Υπήρχε κάτι στον αέρα, η ελευθερία μας είχε καθυστερήσει πολύ καιρό, και ήμασταν αποφασισμένοι να παλέψουμε για αυτήν, μπορεί να είχε διαφορετικές μορφές, αλλά η ουσία ήταν ότι δεν επρόκειτο να φύγουμε. Και δεν το κάναμε.»

Γιατί στο Stonewall Inn;

Πολλά γκέι μπαρ αντιμετώπισαν απροσδόκητες επιδρομές κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Τι ήταν αυτό που έκανε το Stonewall Inn τόσο ξεχωριστό;

Για να καταλάβει κανείς πραγματικά, πρέπει να δει το πλαίσιο της εποχής. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η κοινότητα LGBTQIA+ ήταν πολύ διχασμένη. Πολλά γκέι μπαρ δεν άφηναν λεσβίες, queers, υπερβολικά θηλυκούς άντρες ή τρανς να περάσουν από τις πόρτες τους. Μερικά από τα μπαρ ήταν επίσης πολύ ακριβά για όσους δεν είχαν σταθερό εισόδημα. Το Stonewall ήταν διαφορετικό.

«Οι «drags» και οι «queens», δύο ομάδες που έτρωγαν πόρτα στα άλλα γκέι κλαμπ, έβρισκαν καταφύγιο στο Stonewall». λέει ο Ντικ Λάιτς, δημοσιογράφος και εκτελεστικός διευθυντής της Εταιρείας Mattachine.

Ο Leitsch επισημαίνει ότι το Stonewall εξυπηρετούσε επίσης ένα μεγάλο, αλλά συχνά αγνοούμενο, μέρος του γκέι πληθυσμού της Νέας Υόρκης — νέους, άστεγους άνδρες. Ήταν πολλά νεαρά αγόρια, ηλικίας 16-25 ετών, που εκδιώχθηκαν από τα σπίτια τους μετά την αποκάλυψη της σεξουαλικής τους ταυτότητας. Με μόλις 3 $, ο καθένας μπορούσε να μείνει στο Stonewall για τη νύχτα και να πιει δύο ποτά. Οι άστεγοι νέοι έκαναν τα πάντα κατά τη διάρκεια της ημέρας για να βγάλουν τα χρήματα της εισόδου και μετά περνούσαν το βράδυ στην ασφάλεια και τη ζεστασιά του Stonewall.

Έτσι, είναι εύκολο να καταλάβει κανείς γιατί το Stonewall Inn ήταν κάτι περισσότερο από ένα μπαρ σε αυτήν την κοινότητα.

Ο αντίκτυπος της εξέγερσης του Stonewall

Η εξέγερση του Stonewall ήταν μια στροφή για την ομοφυλοφιλική κοινότητα, όχι μόνο στη Νέα Υόρκη και τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά διεθνώς. Μετά τα γεγονότα της 28ης Ιουνίου επικράτησε μια νέα μορφή ακτιβισμού – πιο ριζοσπαστική. Ομάδες για τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων, όπως η Mattachine Society και οι Daughters of Bilitis, υπήρχαν από τη δεκαετία του 1950, αλλά από εκείνη την ημέρα και μετά ήταν πιο ενεργές.

Όχι μόνο χρησιμοποίησαν σκόπιμα ασαφή ονόματα για να κρύψουν τον πραγματικό τους σκοπό, αλλά φρόντιζαν τους ομοφυλόφιλους άνδρες ή τις λεσβίες γυναίκες χωρίς να φαίνονται πως αναμιγνύονται.

Μετά τα γεγονότα στο Stonewall, υπήρξε μια αισθητή αλλαγή προσέγγισης. Το Stonewall επέφερε αλληλεγγύη στην κοινότητα και, για πρώτη φορά, δημιουργήθηκαν σύλλογοι που αποτελούνταν από γκέι, λεσβίες και τρανς άτομα. Το Gay Liberation Front (GLF) και η Gay Activists Alliance (GAA) ήταν δύο ομάδες που δημιουργήθηκαν στον απόηχο της εξέγερσης του Stonewall που έβαλαν το queerness μέτωπο και το κέντρο στα ονόματά τους.

Εκτός από την οργάνωση δημόσιων διαδηλώσεων, τα μέλη αυτών των ομάδων πραγματοποιούσαν αντιπαραθέσεις με πολιτικούς σε δημόσια φόρουμ σε μια προσπάθεια να τους πιέσουν για τα πολιτικά δικαιώματα. Αυτό απαιτούσε να τίθενται επί τόπου οι πολιτικοί για ζητήματα που αντιμετώπιζε η ομοφυλοφιλική κοινότητα και να δίνουν τις απαντήσεις τους δημόσια.

Η κατάσταση αυτή μαζί με τις διαταραχές που προκάλεσε στις δημόσιες συνεδριάσεις, άνοιξε τα όρια αποδοχής από το κατεστημένο και βοήθησε να καθοριστεί μια τάση πολιτικών χωρίς διακρίσεις από τη δεκαετία του 1970 και μετά.

Ο Μήνας της Γέννησης της Υπερηφάνειας

Το Stonewall Rebellion γέννησε επίσης τον Μήνα Υπερηφάνειας. Η 28η Ιουνίου 1970 ονομάστηκε Ημέρα Απελευθέρωσης της οδού Christopher για να σηματοδοτήσει την πρώτη επέτειο της εξέγερσης του Stonewall. Υπήρξε μια μεγάλη συνέλευση από το Stonewall Inn, καθώς και ταυτόχρονες πορείες στο Σικάγο και το Λος Άντζελες. Αυτές θα ήταν οι πρώτες πορείες Gay Pride στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Οι διαδηλωτές στη Νέα Υόρκη κάλυψαν 15 οικοδομικά τετράγωνα, ανεμίζοντας πανό και κουβαλώντας πινακίδες για να επιδείξουν την περηφάνια τους. Η Village Voice περιέγραψε τη σκηνή ως εξής: «την εξωστρεφή αντίσταση που προέκυψε από την επιδρομή της αστυνομίας στο Stonewall Inn πριν από ένα χρόνο».

Το επόμενο χρόνο, πραγματοποιήθηκαν πορείες σε άλλες πόλεις των ΗΠΑ όπως η Βοστώνη, το Ντάλας και το Μιλγουόκι. Πραγματοποιήθηκαν επίσης διεθνείς πορείες στο Βερολίνο, το Παρίσι, το Λονδίνο και τη Στοκχόλμη. Η εξέγερση του Stonewall είναι ένα σημείο καμπής τόσο στην αμερικανική ιστορία όσο και στο κίνημα για τα δικαιώματα των ομοφυλοφίλων. Μια ολόκληρη κοινότητα έδρασε και πολέμησε κατά των διακρίσεων.

*Με πληροφορίες από modernmet