Αδέσποτο με είπες

της Κύας Τζήμου

Με τον ανασχηματισμό των αντιδημάρχων πριν λίγες βδομάδες, ο Αντιδήμαρχος Περιβάλλοντος Ποιότητας Ζωής & Ελεύθερων Χώρων κ. Κων/νος Ζέρβας διατήρησε την θέση του και μάλιστα έλαβε και τον τίτλο του μόνιμου αναπληρωτή του δημάρχου Θεσσαλονίκης. Πριν λίγες μέρες με την κάπως ασαφή ανακατανομή των αρμοδιοτήτων κάθε αντιδημαρχίας το μόνο που μας έχει γίνει σαφές είναι ότι εξακολουθεί να παραμένει υπεύθυνη η αντιδημαρχία του για την διαχείριση των αδέσποτων. Αρμοδιότητα που βρίσκεται στην επικαιρότητα αυτές τις μέρες μετά τη πρόθεση της κυβέρνησης να αλλάξει το νόμο και να κάνει ελαστικότερα τα κριτήρια για να οδηγηθεί ένα αδέσποτο ζώο στην ευθανασία, γεγονός που δικαίως έχει προκαλέσει την έντονη αντίδραση φιλοζωικών οργανώσεων. Γιατί για τους λιγότερο ευαισθητοποιημένους, μπορεί να φαίνεται ότι ο νόμος απλώς παίζει με τις λέξεις αλλά πιστέψτε με είναι σημαντική η διαφοροποίηση των λέξεων όταν πρόκειται για ασαφή όρια του ορισμού ενός ζώου ως επικίνδυνου.

Ο νέος νόμος περί επικινδυνότητας των ζώων

Με τον ισχύοντα νόμο, οδηγούνται σε ευθανασία τα ζώα που εκδηλώνουν «απρόκλητα έντονη επιθετική συμπεριφορά προς τον άνθρωπο ή τα άλλα ζώα”, ενώ με την προτεινόμενη αλλαγή απειλούνται με ευθανασία “τα ζώα που προέβησαν σε «ανεπιτυχή απόπειρα επίθεσης» ή όσα επιδεικνύουν «αφύσικα απειλητική στάση και συμπεριφορά». Ποια όμως θα είναι η Αρχή που θα κληθεί να διαχωρίσει τους αμνούς από τα ερίφια, αφού στο Νόμο υπάρχει μεγάλη ασάφεια ώς προς τον μηχανισμό που θα ελέγχει τον όποιου χαρακτηρισμό του τετράποδου που ο κάθε “ενοχλημένος” πολίτης μπορεί να καταγγέλλει. Αυτό φυσικά ανοίγει πλέον το δρόμο σε κάθε μη φιλόζωο (και πιστέψτε με είναι πολλοί) να μπορεί να οδηγήσει σε καταγγελίες για επιθετικότητα ζώων απλώς και μόνο επειδή ενοχλούνται από την παρουσία των αδέσποτων. Ποιος θα κρίνει το “γράμμα” του νόμου;

Υποτίθεται ότι αυτή είναι δουλειά της πενταμελούς Επιτροπής που σύμφωνα με το νόμο έχει διορίσει ο αντιδήμαρχος για να διευθετεί τα θέματα που αφορούν στα αδέσποτα. Η πενταμελής αυτή επιτροπή, σύμφωνα με το νόμο πάντα, πρέπει να αποτελείται από δύο εκπροσώπους φιλοζωικών οργανώσεων, έναν αντιπρόσωπο του κυνηγετικού συλλόγου (;), έναν υπεύθυνο του δήμου και έναν κτηνίατρο. Στον μόνο που μπορώ να βασιστώ για μια δίκαιη μεταχείριση με κλειστά μάτια είναι στους δυο εκπροσώπους φιλοζωικών σωματείων. Τα περισσότερα από αυτά κάνουν εξαιρετική εθελοντική κυρίως εργασία εις βάρος ακόμα και της προσωπικής τους ζωής και ξέρω καλά ότι το μέτρο της ευθανασίας δεν βρίσκεται στις λίστες κανενός σωματείου. Τα επικίνδυνα ζώα απλώς περιορίζονται στο χώρο κάποιας φιλοζωικής.

Η Επιτροπή

Στα όρια του δήμου Θεσσαλονίκης λειτουργούν δύο φιλοζωικά σωματεία. Το νεοσύστατο “Νοιάζομαι” και το πολύ παλιότερο (από το 1996, “Καταφύγιο Ζώων”). Ρωτήσαμε τον κ. Ζέρβα για την πενταμελή αυτή Επιτροπή: “Όπως προβλέπει ο Νόμος 4039/2012, και με απόφαση του Δημάρχου, έχει συσταθεί πενταμελής επιτροπή παρακολούθησης του προγράμματος, η οποία αποτελείται από 2 μέλη φιλοζωικών σωματείων που εδρεύουν στο Δήμο Θεσσαλονίκης, 1 μέλος κυνηγετικού συλλόγου, 1 κτηνίατρο – υπάλληλο του Δήμου, και τον αρμόδιο Αντιδήμαρχο. Βέβαια αυτό αφορά το τυπικό της υπόθεσης. Στην ουσία όπως σας είπα υπάρχει συχνή επικοινωνία και συνεργασία με σωματεία και φιλόζωους”. Αυτά μας είπε ο κ. Ζέρβας και ακόμη μάθαμε ότι τα 2 μέλη των σωματείων ήταν ένα από κάθε φιλοζωική που δρα εντός των ορίων του δήμου. Την κ. Χατζημανώλη (από το “Καταφύγιο Ζώων”) και την κ. Καλαϊτζίδου (από το “Νοιάζομαι”). Η κτηνίατρος που που συμμετέχει στην Επιτροπή είναι η κ. Παπαγεωργίου, που ασκεί χρέη κτηνιάτρου στον Ζωολογικό κήπο στο Σέιχ Σου. Σύμφωνα με τον κ. Ζέρβα, “Η Αντιδημαρχία ανέλαβε την διεκπεραίωση του προγράμματος “Φροντίδα Αδέσποτων ζώων” από τον Φεβρουάριο του 2011 και ως πρώτη διερευνητική κίνηση ήταν η διοργάνωση της ημερίδας με θέμα την πολιτική που θα ακολουθήσει ο Δήμος Θεσσαλονίκης με τα αδέσποτα ζώα. Θέλαμε να γνωρίσουμε τα φιλοζωικά σωματεία και τους φιλόζωους της πόλης μας, να πληροφορηθούμε από πρώτο χέρι για την κατάσταση που επικρατεί ώστε να μπορέσουμε να σχεδιάσουμε ένα πλάνο δράσης. Από τότε έχουμε συνεργασία με πολλές φιλοζωικές οργανώσεις, οι οποίες κάνουν πολύ καλή δουλειά. Είμαστε σε συνεχή επαφή μαζί τους, μας βοηθούν και τους βοηθούμε. Χωρίς τη συνεργασία τους δεν μπορούμε να έχουμε αποτελέσματα στο δύσκολο αυτό έργο. Βρισκόμαστε επίσης κοντά στη δημιουργία ενός καταφυγίου ζώων του δήμου, σε έκταση που μας παραχωρήθηκε και σε συνεργασία μαζί τους”. Αυτά μας είπε ο κ. Ζέρβας, αλλά σύμφωνα με την κυρία Χατζημανώλη μετά από την πρώτη εκείνη συνάντηση του 2011, ουδεμία επαφή έγινε με τις φιλοζωικές για τον σχεδιασμό πλάνου. Στα αρχεία του δήμου παρόλα αυτά τα ονόματά της υπάρχουν μέσα στην Επιτροπή από τον Οκτώβριο του 2012 (;) που ορίστηκε η επιτροπή. Έτσι έχουμε ήδη μια μεγάλη αργοπορία στη σύσταση της Επιτροπής και μια ακόμα μεγαλύτερη στην συστηματική λειτουργία της. Καμιά από τις δυο εκπροσώπους των φιλοζωικών δεν ειδοποιήθηκε, ούτε της έγινε γνωστό ότι συμμετέχει σε οποιαδήποτε επιτροπή. Η κ. Παπαγεωργίου μας πληροφόρησε πως δεν χρειάστηκε να ασκήσουν το συμβουλευτικό τους ρόλο και μέχρι στιγμής και δεν έχουν καμιά συνεργασία μαζί τους. Προφανώς τα καταφέρνουν και χωρίς τις φιλοζωικές; Σημειωτέον ότι σύμφωνα με τα στοιχεία του δήμου “Υπολογίζεται ότι ο πληθυσμός των αδέσποτων σκυλιών στο πολεοδομικό συγκρότημα της πόλης είναι περίπου 10.000! Τα αδέσποτα που ζουν γύρω μας υπήρξαν κάποτε δεσποζόμενα. Εμείς, οι κάτοικοι της πόλης κάποια στιγμή τα εγκαταλείψαμε. Συνεπώς όσοι αποφασίζουν να αποκτήσουν ένα σκυλί ή μια γάτα να έχουν στο μυαλό τους ότι θα ζήσουν μαζί μέχρι το τέλος της (σχετικά σύντομης) ζωής του”.

Φροντίδα και έλεγχος σε 4 βήματα

Για τον έλεγχο αυτών των αδέσποτων η διαδικασία που ακολουθείται είναι η εξής:

1. Έχει συσταθεί ένα Γραφείο αδέσποτων ζώων, το οποίο δέχεται τηλεφωνικές κλήσεις από τους δημότες που υποδεικνύουν σημεία όπου υπάρχουν αδέσποτα ζώα. Αλλά και το συνεργείο περισυλλογής εντοπίζει ζώα και προβαίνει στην περισυλλογή ή φροντίδα τους. Τα τηλέφωνα για οποιοδήποτε πρόβλημα με τα αδέσποτα είναι τα 2310-906.200 και 2310-219.980.

2. Αυτή την στιγμή υπάρχει ένα αυτοκίνητο περισυλλογής, που φέρει τα διακριτικά του Δήμου Θεσσαλονίκης, το οποίο περισυλλέγει και μεταφέρει τα αδέσποτα ζώα. Και είναι λίγο.

3. Το πρόγραμμά περιλαμβάνει σύμβαση με την Κτηνιατρική Χειρουργική Κλινική του ΑΠΘ, η οποία συνεχίζεται για 3ο χρόνο, όπου στα ζώα που διακομίζονται γίνεται αιματολογικός έλεγχος, ένδο & έξω αποπαρασιτισμός, εμβολιασμός (συμπεριλαμβανομένου και εμβολίου κατά της λύσσας, η οποία εμφανίστηκε στη χώρα μας μετά από πολλά χρόνια), στείρωση και ηλεκτρονική σήμανση. Στην Κτηνιατρική κλινική του ΑΠΘ τα ζώα διαμένουν έως την αποθεραπεία τους και ύστερα επανεντάσσονται στα σημεία από όπου έγινε η περισυλλογή τους. Δυστυχώς υπάρχουν καταγγελίες για “εξαφανίσεις” ζώων και γι΄αυτό επισημαίνουμε ότι η παρουσία των φιλοζωικών είναι άκρως απαραίτητη.

4. Όσα ζώα χρειάζονται περαιτέρω φροντίδα φιλοξενούνται σε ιδιωτικό ξενοδοχείο μικρών ζώων με το οποίο υπάρχει σύμβαση με το δήμο και επιλέχτηκε μετά από μειοδοτικό διαγωνισμό.

Εμβολιασμός και μέριμνα

Οικονομικά ο δήμος προσπαθεί να αντεπεξέλθει στα μεγάλα έξοδα που έχει η μέριμνα των αδέσποτων, ιδιαίτερα τους τελευταίους μήνες που έχει εκδηλωθεί επιδημία λύσσας στην Β. Ελλάδα και πρέπει να προστατευθούν όλα τα ζώα: “Το οικονομικό έτος 2011 το κονδύλι που είχαμε για το πρόγραμμα ήταν 40.000 ευρώ, για το 2012 ήταν 50.000 ενώ για το 2013 το κονδύλι θα είναι 70.000 ευρώ. Τα χρήματα αυτά δαπανώνται για φιλοξενία, στείρωση, αγορά αναλώσιμων υλικών, και φιλοξενία αρρώστων και παραβατικών σκυλιών. Οι ανάγκες έχουν αυξηθεί, ειδικά τώρα με το Πρόγραμμα επιτήρησης της λύσσας, που θα πρέπει να γίνει εμβολιασμός και ηλεκτρονική σήμανση σε όλο τον αδέσποτο πληθυσμό της πόλης. Και για το λόγο αυτό ο Δήμος έχει προμηθευτεί μια σημαντική ποσότητα εμβολίων κατά της λύσσας”, μας πληροφόρησε ο κ. Ζέρβας. Η ηλεκτρονική σήμανση των ζώων, μην ξεχνάμε, είναι ένα από τα πιο σημαντικά βήματα στον έλεγχο του πληθυσμού όσον αφορά όλα τα ζώα, αδέσποτα και κατοικίδια και η εφαρμογή της ως μέτρο πρέπει να είναι στις προτεραιότητες του δήμου και των πολιτών.

Δυστυχώς μέριμνα για τις αδέσποτες γάτες δεν υπάρχει παρόλο που η λύσσα δεν κάνει διακρίσεις. Σύμφωνα με τον κύριο Ζέρβα “…προσπαθούμε μέσα στο έτος να επεκταθούμε και στις γάτες. Και εδώ θα χρειαστούμε την συμβολή των φιλοζωικών σωματείων της πόλης, γιατί η γάτα είναι ένα ζώο που χρειάζεται ιδιαίτερους χειρισμούς και εκτός αυτού ο πληθυσμός τους είναι αρκετά μεγάλος, διάσπαρτος και πιο δύσκολα προσεγγίσιμος”.

Αυτά όλα βέβαια αν γίνει η επαφή με τις φιλοζωικές που καθυστερεί χωρίς κανένα λόγο. Ένα θετικό βήμα πάντως για τον έλεγχο του αδέσποτου πληθυσμού είναι ότι ο δήμος προτίθεται να καταγράψει όλα τα αδέσποτα με σκοπό τον έλεγχο αλλά και την ανεύρεση ανθρώπων που θα ήθελαν να αναλάβουν την φροντίδα κάποιου, μέσα από τη λειτουργία ιστοσελίδας, η οποία θα λειτουργήσει σύντομα. Εκεί θα προβάλλονται με φωτογραφίες όλα τα αδέσποτα της Θεσσαλονίκης τα οποία καταγράφονται στο μητρώο του δήμου, έτσι ώστε να προχωρήσει περισσότερο και ο θεσμός της υιοθεσίας. Αναμένουμε λοιπόν τις θετικές εξελίξεις αλλά κυρίως τη συνεργασία του δήμου με τις φιλοζωικές και τους κτηνιάτρους ώστε να υπάρχει έλεγχος από ευαισθητοποιημένες ομάδες για να αποφευχθούν εγκλήματα στο χαρακτηρισμό των αδέσποτων ως επικίνδυνα.

Ειδικοί κάδοι

Εδώ και ένα χρόνο περίπου έγινε η αναγγελία τοποθέτησης ειδικών κάδων για τα απορρίμματα σκύλων αλλά μέχρις στιγμής δεν είδαμε κάτι παραπάνω από τον ένα πιλοτικό κάδο της πλατείας Ναυαρίνου. Ο κ. Ζέρβας, μας είπε ότι είναι σε εξέλιξη ένας μεγάλος διαγωνισμός προμήθειας κάδων για την καθαριότητα του Δήμου, που περιλαμβάνει και ειδικούς κάδους για τα απορρίμματα των σκύλων. “Βλέπετε κι εδώ έχουμε τη γραφειοκρατία του Καλλικράτη, όπου έπρεπε να γίνει ενιαίος διαγωνισμός προμήθειας κάδων για όλο το Δήμο! Ξεκίνησε πάντως εδώ κι ένα μήνα πρόγραμμα κατασκευής σε πάρκα της πόλης μας ειδικών χώρων από άμμο περιφραγμένων από ξύλο με ειδικές πινακίδες, τα οποία θα χρησιμοποιούν τα σκυλιά για την …τουαλέτα τους. Ήδη έχουν κατασκευασθεί δύο τέτοια στην Τούμπα”. Είναι υποχρέωση όλων των ιδιοκτητών σκύλων να μαζεύουν τα περιττώματα των κατοικίδιών τους και η άρνηση μερικών να συμμορφωθούν γίνεται συχνά αντικείμενο λογομαχιών, ακόμη και μεταξύ ιδιοκτητών σκύλων. Η αλήθεια είναι ότι υπάρχει κάποια πρόοδος στην ευαισθητοποίησή τους προς αυτήν την κατεύθυνση, αλλά έχουμε πολύ δρόμο ακόμα για να συμμορφωθούν όλοι. Η παρουσία ειδικών κάδων πάντως θα βοηθήσει πολύ στο να περάσει στη συνείδηση όλων η υποχρέωση αυτή. Αναμένουμε λοιπόν, άγνωστο για πόσο, να δούμε και τους άκρως απαραίτητους κάδους για τα απορρίμματα των σκύλων.

Συμβίωση στο αστικό περιβάλλον

Η συμβίωση με τα αδέσποτα της πόλης μας μπορεί να γίνει πολύ εύκολη αν υπάρχει μια σταθερή πολιτική και φροντίδα από τις δημοτικές αρχές και ενδιαφέρον από όλους τους πολίτες. Τα περισσότερα από τα αδέσποτα είναι φοβισμένα και μερικά έχουν υποστεί δυστυχώς άγρια κακομεταχείριση. Πίσω από την επιθετικότητα μερικών (ελάχιστων) ζώων κρύβεται η ανθρώπινη συμπεριφορά απέναντί τους. Καθημερινά εγκαταλείπονται από ανθρώπους που τα πήραν ελαφρά τη καρδία και τα εγκαταλείπουν με την ίδια απάνθρωπη ελαφρότητα θεωρώντας ότι μπορούν να τα αντιμετωπίσουν σαν παιχνίδια. Η εγκατάλειψή τους θα έπρεπε να τιμωρείται από το νόμο όπως ακριβώς και η εγκατάλειψη ανηλίκων.

Στο κέντρο της πόλης τα συναντούμε παντού και είναι ιδιαίτερα φιλικά. Είναι πάντα πρόθυμα να ακολουθήσουν τις εξίσου μοναχικές ψυχές που έχουν κάνει σπίτι τους τους δρόμους και είναι συγκινητική η εικόνα της συντροφικότητας των περιθωριακών αυτών της ζωής, ανθρώπων και ζώων. Πολύ σπάνια κάποια από αυτά θα επιδείξουν επιθετικότητα και συνήθως μόνο στις περιπτώσεις που σχηματίζουν αγέλες σε ερημικές περιοχές όπως τα εγκαταλειμμένα στρατόπεδα. Η στείρωσή των αρσενικών είναι πολύ αποτελεσματικό μέτρο για τον έλεγχο της επιθετικότητάς τους και θα πρέπει να γίνει από τις πρώτες προτεραιότητες της φροντίδας τους, όπως κι ο εμβολιασμός τους.

Αν πάλι θελήσετε να αποκτήσετε έναν αχώριστο σύντροφο, μη διστάσετε να προχωρήσετε στην υιοθεσία ενός από τα πολλά αδέσποτα που περιμένουν φροντίδα και σπιτικό. Μην ξεχνάμε ότι είναι στη φύση των σκυλιών να αναζητούν την ανθρώπινη παρουσία και να γίνονται οι πιο πιστοί του φίλοι.

*Οι φωτογραφίες είναι της Ελένης Βράκα