Ακρίβεια: Σε ποια προϊόντα οι τιμές έφτασαν στο… Θεό με αύξηση 30% την τελευταία 5ετία

Η ακρίβεια δεν χρειάζεται ανακοινώσεις. Δεν περιμένει κανείς να ακούσει για τον πληθωρισμό ή για νέες αυξήσεις στις ειδήσεις για να καταλάβει τι συμβαίνει.

Το μαθαίνει κάθε εβδομάδα, στο ταμείο του σούπερ μάρκετ, όταν το συνολικό ποσό στο τέλος της απόδειξης είναι ξανά λίγο μεγαλύτερο από την προηγούμενη φορά.

Η ακρίβεια δεν είναι πια κάτι θεωρητικό. Είναι κομμάτι της καθημερινότητας. Κάθε επίσκεψη για ψώνια είναι και μια μικρή επιβεβαίωση.

Ό,τι έβαζες παλιά στο καλάθι χωρίς δεύτερη σκέψη, τώρα το υπολογίζεις. Κι ό,τι θεωρούσες δεδομένο, αρχίζει να μοιάζει πολυτέλεια.

Από τα κρέατα και τα γαλακτοκομικά μέχρι το ψωμί και τα φρούτα, οι τιμές ανεβαίνουν σταθερά τα τελευταία χρόνια. Και πίσω από κάθε απόδειξη, κρύβεται η ίδια ιστορία: οικογένειες που προσπαθούν να τα βγάλουν πέρα, να μειώσουν σπατάλες και να προσαρμοστούν σε μια πραγματικότητα που γίνεται ολοένα και πιο ακριβή.

ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ ΩΣ ΣΥΜΒΟΛΟ ΤΗΣ ΑΚΡΙΒΕΙΑΣ

Αν υπάρχει ένα προϊόν που αποτυπώνει τη σημερινή οικονομική πραγματικότητα, αυτό είναι το λάδι.

Η ξηρασία, η κλιματική αλλαγή, οι αυξημένες τιμές ενέργειας και οι πόλεμοι έχουν ανεβάσει το κόστος παραγωγής σε ιστορικά επίπεδα.

Μπουκάλια που κάποτε κόστιζαν 5 ή 6 ευρώ, σήμερα ξεπερνούν τα 12. Πολλές οικογένειες περιορίζουν την κατανάλωση ή αναζητούν εναλλακτικές χαμηλότερης ποιότητας.

Το ελαιόλαδο, ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα ελληνικά προϊόντα, έχει μετατραπεί σε είδος πολυτελείας.

ΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙ ΟΛΟ ΚΑΙ…ΜΙΚΡΑΙΝΕΙ

Η εικόνα στα ψυγεία των σπιτιών έχει αλλάξει. Παλιά, οι οικογένειες γέμιζαν τα ράφια με φαγητά και προμήθειες για όλη την εβδομάδα. Έκαναν μεγάλα ψώνια, χωρίς να χρειάζεται να σκέφτονται πολύ τις τιμές.

Σήμερα, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Οι περισσότεροι αγοράζουν μόνο ό,τι χρειάζονται για τις επόμενες δύο ή τρεις ημέρες. Υπολογίζουν προσεκτικά κάθε ευρώ και πολλές φορές αφήνουν πίσω πράγματα που μέχρι πριν λίγο καιρό θεωρούσαν αυτονόητα.

«Δεν παίρνω πια ολόκληρη τσάντα φρούτα ή λαχανικά», λέει μια καταναλώτρια. «Αγοράζω λίγα, όσα θα φάμε σήμερα ή αύριο, γιατί αλλιώς δεν βγαίνουμε».

Τα φρούτα και τα λαχανικά —θεωρητικά τα πιο προσιτά προϊόντα— αυξήθηκαν κατά σχεδόν 20% μέσα σε έναν χρόνο, σύμφωνα με τα στοιχεία του 2024. Ένα κιλό ροδάκινα ή βερίκοκα που πέρυσι κόστιζε 1,50€, φέτος μπορεί να φτάσει πάνω από 3,00€.

Οι παραγωγοί εξηγούν πως τα κόστη μεταφοράς, ενέργειας και λιπασμάτων έχουν ανέβει πολύ. Από την άλλη, οι καταναλωτές προσπαθούν να προσαρμοστούν — αγοράζουν μικρότερες ποσότητες, επιλέγουν εποχικά προϊόντα και κυνηγούν τις προσφορές.

Το αποτέλεσμα; Ένα τραπέζι που όλο και μικραίνει. Πιο άδειο, πιο μετρημένο. Με λιγότερη ποικιλία, αλλά με περισσότερο άγχος πίσω από κάθε απόφαση αγοράς.

ΤΟ ΜΟΣΧΑΡΙ ΩΣ ΠΟΛΥΤΕΛΕΙΑ

Το μοσχάρι, που κάποτε ήταν κυριακάτικο φαγητό για πολλές οικογένειες, έχει γίνει είδος πολυτελείας. Τώρα το παίρνουν μόνο σε γιορτές ή ειδικές περιπτώσεις.

Η εναλλακτική είναι το χοιρινό ή το κοτόπουλο, που είναι πιο φθηνά και πιο εύκολα στην καθημερινή κουζίνα.

«Πήγαινα κάθε εβδομάδα στο κρεοπωλείο, τώρα πάω κάθε δεκαπέντε μέρες», λέει μια καταναλώτρια από τη Θεσσαλονίκη. «Τα παιδιά μου τρώνε περισσότερο κοτόπουλο, γιατί είναι πιο οικονομικό».

Οι κρεοπώλες επιβεβαιώνουν ότι οι πωλήσεις μοσχαριού έχουν μειωθεί, ενώ αυξάνεται η ζήτηση για φθηνότερα κομμάτια ή κιμά. Το μοσχάρι πλέον μετριέται με το γραμμάριο και μπαίνει πιο σπάνια στο τραπέζι.

Η ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΛΑΘΙΟΥ

Η ακρίβεια δεν είναι μόνο θέμα χρημάτων — επηρεάζει και την ψυχολογία.

Πλέον, κάθε αγορά συνοδεύεται από υπολογισμούς, άγχος και ανασφάλεια. Οι πελάτες κοιτάζουν τις τιμές, συγκρίνουν προϊόντα και ψάχνουν προσφορές, αλλά οι διαφορές συχνά είναι μικρές.

Μια μελέτη δείχνει πως οι 6 στους 10 δεν τα βγάζουν πέρα με την ακρίβεια, πως δεν υπάρχουν κατάλληλες αποταμιεύσεις και πως η λόγω της ακρίβειας οι 9 στους 10 αναγκάζονται να κόψουν από τα τρόφιμα…

ΔΕΝ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΤΑ ΔΕΛΤΙΑ ΕΙΔΗΣΕΩΝ ΓΙΑ ΝΑ ΑΝΤΙΛΗΦΘΕΙΣ ΤΗΝ ΑΚΡΙΒΕΙΑ

Η ακρίβεια έχει γίνει πια καθημερινό θέμα κουβέντας: στο γραφείο, στο λεωφορείο, στην παρέα. Δεν αφορά μόνο τα νούμερα των δελτίων ειδήσεων αλλά τη ζωή κάθε νοικοκυριού.

Όσο το καλάθι μικραίνει, οι αριθμοί των στατιστικών μεταφράζονται σε πραγματικότητα: λιγότερα φρούτα, λιγότερο λάδι, λιγότερο κρέας. Κι ένα τραπέζι που, χρόνο με τον χρόνο, φαντάζει όλο και πιο ακριβό.

ΤΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ

Σύμφωνα με νέα έρευνα του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ), την τελευταία 15ετία, οι τιμές των τροφίμων στην χώρα έχουν αυξηθεί κατά 38,97%. Το πρόβλημα της ακρίβειας συναντάται σε πολλές χώρες της ΕΕ, καθώς παρατηρείται αύξηση κατά 56,17%.

Συγκεκριμένα από το 2010 έως το 2011 η Ελλάδα κατέγραψε αύξηση τιμών 8,14% με μέσο ετήσιο ρυθμό αύξησης 0,67%. Από το 2021 έως το 2024 οι τιμές στην Ελλάδα αυξήθηκαν κατά 28,50% με μέση ετήσια αύξηση 9,50%.

Ενώ οι τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν κατά 34,81% από το 2010 έως το 2023, το κατά κεφαλήν διαθέσιμο εισόδημα αυξήθηκε μόνο κατά 14,79%.

Παρά τη μικρή αποκλιμάκωση που καταγράφηκε το φθινόπωρο του 2025, οι τιμές παραμένουν κατά μέσο όρο 0,6% υψηλότερες σε σχέση με έναν χρόνο πριν, αποτυπώνοντας τη διαρκή πίεση που δέχονται τα ελληνικά νοικοκυριά από την ακρίβεια στα βασικά αγαθά.

ΆΛλη έρευνα του ΙΕΛΚΑ δείχνει πως οι τιμές των τροφίμων στην Ελλάδα αυξήθηκαν κατά 38,97% την τελευταία δεκαπενταετία!

ΤΙ ΛΕΝΕ ΟΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ ΣΤΟ ΚΑΠΑΝΙ 

Σε τυροκομείο στο Καπάνι, ακούμε τον κύριο Νίκο να λέει πως η ακρίβεια δεν έχει χτυπήσει τόσο πολύ το δικό του κομμάτι και όσα δουλεύει αυτός. «Εμείς εδώ δεν νιώθουμε τόση αύξηση στις τιμές, σίγουρα δεν είναι όπως παλιότερα τα πράγματα, έχουν αλλάξει αλλά δεν έχουμε τόσο μεγάλο πρόβλημα. Παρ’ όλα αυτά, επειδή γύρω μου έχω παρά πολλά είδη μαγαζιών, νιώθουμε και βλέπουμε πως οι τιμές ανεβαίνουν ραγδαία»

«Εμείς εδώ δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά, οι προμηθευτές μας τα πουλάνε ακριβά. Δεν γίνεται εμείς να κρατάμε τις τιμές που είχαμε τα προηγούμενα χρόνια και αυτό μας πλήττει, δεν πουλάμε όσα πουλούσαμε γιατί ο κόσμος δεν έχει τα λεφτά για να δώσει αφού τα κρέατα ξεφεύγουν… είναι αισθητή η διαφορά πάντως». Λέει η κυρία Μαρία που εργάζεται σε κρεοπωλείο.

ΤΙ ΛΕΕΙ ΤΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ

Τι αναφέρει ο Παναγιώτης Γεωργιάδης

«Οι τιμές στα τρόφιμα αυξήθηκαν πάνω από το 30% από το 2020 με σταθμό-ορόσημο την περίοδο της πανδημίας γιατί από εκεί και πέρα άρχισε το μεγάλο πρόβλημα του πληθωρισμού.

Αντίστοιχα οι τιμές στα ακίνητα, στην αγορά και της μισθώσεις έχουν ξεπεράσει το 50% την τελευταία πενταετία και δυστυχώς το εισόδημα δεν έχει αυξηθεί ανάλογα με τις αυξήσεις.

Είμαστε στην τελευταία θέση ως προς την αγοραστική δύναμη του μέσου Έλληνα καταναλωτή σε σχέση με τον Ευρωπαίο καταναλωτή, είμαστε στο 70% της αγοραστικής δύναμης που έχει ο Ευρωπαίος καταναλωτής

Ο κατώτατος μισθός ως προς την σύγκριση σε ονομαστικές τιμές, είμαστε λίγο πιο πάνω από το τέλος αν το κάνουμε αναγωγή στο μέσο προσαρμοσμένο πρότυπο μισθού που προκύπτει από τον μισθό σε σχέση με την αγοραστική δύναμη που έχουν οι τιμές, εκεί είμαστε στην τελευταία θέση…

Οι τρεις άξονες που μπορούν να αντιμετωπίσουν την ακρίβεια είναι:

1. Εντατικοποίηση ελέγχων, πάταξη φαινομένων κατά της οικονομίας, κάτι που παραδέχεται και η κυβέρνηση αλλά και ο διοικητής τράπεζας ότι έχουμε φαινόμενα καρτελοποίησης στην Ελλάδα.
2. Μείωση έμμεσων και άμεσων φόρων. Με αυτόν τον τρόπο οι καταναλωτές θα νιώσουν μια ανακούφιση, είτε με μείωση ΦΠΑ είτε με άλλη μείωση φόρων που είναι άδικοι φόροι γιατί πλήττουν και τους εύπορους αλλά και τους πιο ευάλωτους.
3. Αύξηση του εισοδήματος.

Ένας συνδυασμός αυτών, μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν και ούτε βρίσκονται έτσι απλά με μειώσεις τιμών που ναι μεν είναι κάτι θετικό, αλλά είναι σαν να δίνεις ένα παυσίπονο σε ασθενή, αυτός θα το πάρει αλλά η ανακούφιση θα κρατήσει για λίγο δεν θα δώσει λύσει στο πρόβλημά του…»

Οι λόγοι στους οποίους αποδίδεται η τάση των τιμών προϊόντων στα σουπερμάρκετ

* Αποκλιμάκωση πληθωρισμού. Οι τιμές παρουσιάζουν συγκράτηση το τελευταίο δωδεκάμηνο στα μεγάλα καταστήματα τροφίμων λόγω των μεγάλων όγκων προϊόντων που διακινούν, των οικονομιών κλίμακας, της οργανωσιακής τεχνολογικής ετοιμότητας τους και των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας.

* Η πορεία των τιμών των πρώτων υλών τους προηγούμενους μήνες στις διεθνείς αγορές και η ομαλοποίηση της αγοράς. Οι διεθνείς δείκτες πρώτων υλών τροφίμων (π.χ. FAO Food Price Index) καταγράφουν αύξηση από τα μέσα του 2024 στις περισσότερες περιπτώσεις. Σε περιπτώσεις όπως ο καφές και το κακάο όμως, η επίδραση είναι εντονότερη.

* Κυβερνητικές θεσμικές παρεμβάσεις. Οι αλυσίδες σουπερμάρκετ λειτουργούν σε αυστηρό θεσμικό πλαίσιο (π.χ. Απαγόρευση προωθητικών ενεργειών σε περίπτωση ανατιμήσεων 6969/2024). Τον Μάρτιο μπαίνει σε εφαρμογή ο νέος κώδικας δεοντολογίας για τις προωθητικές ενέργειες.

* Προσφορές και εκπτώσεις. Οι προσφορές και οι εκπτώσεις στο κανάλι του οργανωμένου λιανεμπορίου είναι περισσότερες σε αριθμό, σε ένταση και σε ποσοστιαία έκπτωση, κάτι που επηρεάζει τις τελικές τιμές των προϊόντων.

* Υψηλή κυκλοφοριακή ταχύτητα αποθεμάτων. Η συγκράτηση στις τιμές εμφανίζεται πολύ πιο γρήγορα στα μεγάλα σημεία πώλησης λόγω μεγαλύτερης κυκλοφοριακής ταχύτητας αποθεμάτων. Δηλαδή διακινούν πιο γρήγορα το απόθεμα τους και προβαίνουν πιο σύντομα σε νέες αγορές για αναπλήρωση των αποθεμάτων.

* Επίδραση προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας. Τα μερίδια πωλήσεων προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας είναι μεγαλύτερα στις μεγάλες αλυσίδες σουπερμάρκετ λόγω μεγαλύτερου εύρους κωδικολογίου, ενώ την τελευταία διετία καταγράφουν αύξηση.

Αυξήσεις στα ενοίκια κατοικιών

Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, για το 2024 το 31% των ελληνικών νοικοκυριών ξοδεύει πάνω από το 40% του εισοδήματός του για στέγαση – το υψηλότερο ποσοστό σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ανάμεσα στους ενοικιαστές, το ποσοστό αυτό αγγίζει το 60%, ενώ σε περιοχές όπως η Κρήτη και η Δυτική Ελλάδα, σχεδόν το 85% των ενοικιαστών βρίσκεται σε κατάσταση στεγαστικής υπερέντασης. Την ίδια στιγμή, η Τράπεζα της Ελλάδος καταγράφει συνεχή αύξηση στις τιμές ακινήτων. Μόνο για το 2024, οι τιμές των διαμερισμάτων αυξήθηκαν κατά 8,9% κατά μέσο όρο.

Τα προϊόντα µε τις µεγαλύτερες αυξήσεις τα τελευταία πέντε χρόνια

Σοκολάτες και προϊόντα σοκολάτας 66,4% Κακάο και σοκολάτα σε σκόνη 62,3% Ελαιόλαδο 58,5% Αρνί και κατσίκι 57,9% Μοσχάρι 54,4% Καφές 46,7% Παρασκευάσµατα κρέατος 42,1% Τυριά 41,4% Χυµοί φρούτων 38,7% Φρούτα 38,6% Ψωµί 36,2% Ψάρια νωπά 35,7% Αυγά 35,4% Γάλα διατηρηµένο 32,8% Βούτυρο 32,1%

ΜΕ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΑΠΕ-ΜΠΕ, ΙΕΛΚΑ, ΤΟ ΒΗΜΑ