ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ: Συγκλονιστική μαρτυρία από τον Έβρο

Την εβδομάδα 15-21 Αυγούστου 2022, το #έβρος ήταν στην κορυφή του ελληνικού Twitter. Την ίδια περίοδο γνώρισε δημοτικότητα το ακροδεξιάς έμπνευσης #απελάσεις _τώρα.

Αιτία για αυτά τα hashtags ήταν ο εγκλωβισμός ομάδας 39 προσφύγων σε νησίδα του Έβρου. Εκεί βρήκε τραγικό θάνατο ένα πεντάχρονο κορίτσι από δάγκωμα σκορπιού, ενώ στις 14 Ιουλίου αναφέρεται ότι σκοτώθηκαν άλλοι τρεις Σύριοι πρόσφυγες, ένας από ξυλοδαρμό και δύο από πνιγμό, κατά την διάρκεια της βίαιας μεταφοράς τους στην εν λόγω νησίδα, από δυνάμεις της ΕΛΑΣ. Η αρχική αντίδραση των ελληνικών αρχών ήταν η άρνηση ύπαρξης προσφύγων στη νησίδα, κάτι που αργότερα μετατράπηκε σε παραδοχή ότι ναι μεν υπάρχουν εκεί εγκλωβισμένοι άνθρωποι, αλλά η νησίδα είναι εκτός ελληνικής επικράτειας, οπότε η Ελλάδα δεν φέρει κάποια ευθύνη, προσπαθώντας έτσι να ρίξει το μπαλάκι στην τουρκική πλευρά.

Το ελληνικό κράτος δέχτηκε πιέσεις, τόσο από τις οργανώσεις υπεράσπισης των δικαιωμάτων των προσφύγων, όσο και από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, που ήδη από τις 20 Ιουλίου είχε εκδώσει εντολή για τον εντοπισμό τους.

 Παρά τις δηλώσεις στρατού και αστυνομίας, ότι δεν μπορούσαν να εντοπίσουν την ομάδα των εγκλωβισμένων ανθρώπων, με κάποιον μαγικό τρόπο τα καταφέρνουν να τους εντοπίσουν και να τους διασώσουν στις 15 Αυγούστου, μετά από έναν ολόκληρο μήνα παραμονής τους στη νησίδα που βουλευτές υποστηρίζουν ότι είναι γραμμένη στο ελληνικό κτηματολόγιο.

Η αλήθεια είναι ότι μερίδιο ευθύνης έχουν τόσο οι ελληνικές, όσο και οι τουρκικές και οι ευρωπαϊκές αρχές, που δεν έδρασαν με την ταχύτητα και την αποτελεσματικότητα που όφειλαν. Αντ’ αυτού ρίχνουν ευθύνες οι μεν στους δε, παίζοντας ουσιαστικά με τις ζωές των εγκλωβισμένων προσφύγων.

Δεν είναι η πρώτη φορά όμως που η περιοχή του Έβρου μετατρέπεται σε διακρατική «σκακιέρα», με τα πιόνια να είναι πρόσφυγες και μετανάστες και από τις δύο πλευρές των συνόρων.

Στις 28 Φεβρουαρίου του 2020 η Τουρκία ανακοίνωσε ότι ανοίγει μονομερώς τα σύνορα προς την Ευρώπη και εργαλειοποιώντας με αυτόν τον τρόπο χιλιάδες απελπισμένους πρόσφυγες και μετανάστες, που βρίσκονταν στα εδάφη της, τους μετέφερε με λεωφορεία στα ελληνοτουρκικά σύνορα, ασκώντας έτσι μεγάλη πίεση στην ελληνική πλευρά. Μια πρωτοφανής ενέργεια χρησιμοποίησης χιλιάδων απελπισμένων. 

Η Ελλάδα, όπως έχει καταγγελθεί, με χιλιάδες ανθρώπων στα σύνορα της, προχώρησε τότε σε μαζικές παράνομες επαναπροωθήσεις προσφύγων και μεταναστών που ήταν εγκατεστημένοι σε κοντινά κέντρα κράτησης.

Διεθνή δημοσιεύματα της περιόδου, ανάμεσα στα οποία και των New York Times, κατήγγειλαν την Ελλάδα για παράνομες επαναπροωθήσεις αλλά και για την ύπαρξη μυστικών κέντρων κράτησης στην περιοχή. 

Η Parallaxi μίλησε με τον Γ., ο οποίος έζησε τα γεγονότα από την πρώτη στιγμή, καθώς εκείνη τη περίοδο υπηρετούσε τη στρατιωτική του θητεία σε στρατόπεδο στην περιοχή της Ορεστιάδας. Σχετικά με την μεταχείριση των προσφύγων και των μεταναστών από τις ελληνικές αρχές εκείνες τις μέρες αναφέρει: «Όταν εμείς οι στρατιώτες πιάναμε κάποιους που είχαν περάσει τα σύνορα, ειδοποιούσαμε τους ανωτέρους μας. Αυτοί με τη σειρά τους ειδοποιούσαν την αστυνομία. Μετά από λίγη ώρα έφταναν στο σημείο κάποιοι άνδρες με πολιτικά με ένα άσπρο βανάκι με φιμέ τζάμια και χωρίς πινακίδες. Έβαζαν τους ανθρώπους μέσα στο βανάκι, κάποιες φορές αφού πρώτα τους χτυπούσαν, και έφευγαν με άγνωστο προορισμό.»

Τα όσα λέει ο Γ., επιβεβαιώνουν τις καταγγελίες για εργαλειοποίηση της κατάστασης της έντασης δυστυχώς (και) από την Ελλάδα και χρησιμοποίησή της για να απαλλαγεί από ανθρώπους που βρίσκονταν στα κοντινά κέντρα κράτησης.

Μια τέτοια απόπειρα μαζικής επαναπροώθησης έγινε μπροστά στα μάτια του. «Έγινε τον Μάρτιο, όταν είχαν ηρεμήσει λίγο τα πράγματα. Έκανα σκοπιά κοντά στα σύνορα. Μαζί μας ήταν ένα ανώτερο στέλεχος του στρατού, ο οποίος ήταν εκεί για να επιθεωρήσει την επιχείρηση επαναπροώθησης. Ήταν κάτι το προγραμματισμένο. Πλησίασε το «κλασικό» άσπρο βανάκι χωρίς διακριτικά, και προσπάθησε να περάσει στην άλλη πλευρά. Αλλά λίγο πριν ολοκληρωθεί η επιχείρηση, εντοπίστηκε από ένα τουρκικό ραντάρ και αναγκάστηκε να αποχωρήσει άρον άρον. Είμαι σίγουρος ότι επρόκειτο για αποτυχημένη απόπειρα παράνομης επαναπροώθησης. Αν έγινε κάτι τέτοιο εν μέσω αυτών των συνθηκών, με την Τουρκία να είναι σε επιφυλακή, σίγουρα είναι κάτι που συμβαίνει κατά κόρον.»

Πέρα από τις επαναπροωθήσεις, οι πρακτικές των ελληνικών αρχών, περιλαμβάνουν και μαζικούς ξυλοδαρμούς προσφύγων και μεταναστών που είχαν περάσει τα σύνορα. Ανθρώπους δηλαδή, που θεωρητικά θα έπρεπε να προστατεύουμε και να τους παρέχουμε άσυλο. Όπως λέει ο ίδιος ο Γ., αυτό το γεγονός τον συγκλόνισε. «Ήμουν σε ένα φυλάκιο της περιοχής, στις αρχές Μαρτίου. Γύρω στα μεσάνυχτα, εντοπίσαμε περίπου 40 άτομα να έχουν περάσει τα σύνορα και να προχωρούν σε ένα κοντινό χωράφι. Ειδοποιήσαμε το στρατόπεδο στη Καβύλη. Σε λίγη ώρα συλλάβαμε τα άτομα, τα οποία ήταν άοπλα. Τα στελέχη του στρατού από την άλλη ήταν οπλισμένα με γκλόμπς. Εκεί έπεσε πολύ ξύλο. Είδα ανθρώπους που ήταν ήρεμοι στην καθημερινότητά τους, να θολώνουν και να χτυπούν συνεχόμενα με το γκλόμπ.»

Ένα άλλο παράδειγμα ‘’ελληνικής φιλοξενίας’’ έλαβε χώρα μπροστά του στις Καστανιές. Αυτό έχει πρωταγωνιστές άνδρες της Ελληνικής Αστυνομίας και συγκεκριμένα των ΕΚΑΜ. «Οι άνδρες των ΕΚΑΜ άνοιξαν μια μικρή τρύπα στο συρματόπλεγμα από την δική μας πλευρά και έκαναν νόημα στους πρόσφυγες και στους μετανάστες από την άλλη πλευρά να περάσουν. Όσοι πίστεψαν το τέχνασμα και προσπάθησαν να περάσουν έφυγαν σε λιπόθυμη κατάσταση πίσω, από το ξύλο.»

Η μαρτυρία του Γ., αποτελεί ένα μικρό πειστήριο για τον τρόπο με τον οποίο οι ελληνικές αρχές αντιμετωπίζουν σε πολλές περιπτώσεις το προσφυγικό/μεταναστευτικό ζήτημα. 

Πέρα από αυτό, τόσο τα πρόσφατα γεγονότα στον Έβρο, όσο και αυτά προ διετίας φανερώνουν πως στις πλάτες δυστυχισμένων ανθρώπων παίζονται γεωπολιτικά παιχνίδια, και από τις δύο πλευρές των συνόρων, τα οποία στο εσωτερικό της εκάστοτε χώρας γεννούν ρατσισμό, μισαλλοδοξία και μίσος πολλές φορές και με την αρωγή ξένων ακραίων στοιχείων.