Αρχαία: Μικρό χρονικό μιας μεγάλης υπαναχώρησης

Παρασκευή βράδυ. Ένα τηλεφώνημα από τη Τζένη Βελένη, διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης βάζει μπρος το συναγερμό. Την Τρίτη λέει το ΚΑΣ πρόκειται να συζητήσει εκτάκτως το θέμα των Αρχαίων με προτεραιότητα να παρθεί απόφαση μεταφοράς τους.

Το σκεπτικό που υποβάλλεται στο ΚΑΣ λέει τα έξης: ‘’Έγκριση ή μη μελέτης απόσπασης αρχαιολογικών καταλοίπων που αποκαλύφθηκαν στο σταθμό «Βενιζέλου», στο πλαίσιο των εργασιών για την κατασκευή του Μητροπολιτικού Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης’’.

Τι εννοούν στην πραγματικότητα; Ότι η προηγούμενη απόφαση είχε νομικά κενά που πρέπει να διορθωθούν. Όπως πολύ σωστά επισημαίνει ο συνάδελφος Γιώργος Μούλκας ‘’ Έπειτα από σκόπιμη σιωπή και παρασκηνιακές διαβουλεύσεις πολλών εβδομάδων και παρά τις δημόσιες διαβεβαιώσεις για σεβασμό στη βούληση της κοινωνίας της Θεσσαλονίκης, η γενική γραμματεία Πολιτισμού φέρνει αιφνιδίως προς ψήφιση στο ΚΑΣ το θέμα της πλήρους απομάκρυνσης των ανασκαφικών ευρημάτων από το χώρο εκσκαφής.  Την ώρα που η κυβέρνηση κράτα σε μαύρο σκότος την οθόνη της ΕΡΤ και οι δημοσιογράφοι των ΜΜΕ συνεχίζουν τις πανελλαδικές κινητοποιήσεις τους, παρά τα φαινόμενα εκτεταμένης απεργοσπασίας, τα 17 μέλη του ανώτατου γνωμοδοτικού οργάνου καλούνται εσπευσμένα να διορθώσουν την προσεχή Τρίτη τις ατέλειες προηγούμενης γνωμοδότησής τους και να εγκρίνουν μία από τις τρεις μελέτες απόσπασης των εξαίρετων αρχαιολογικών καταλοίπων.

Με τον τρόπο αυτό, τούς ζητείται να παράσχουν τον αναγκαίο νομικό μανδύα επί της διάτρητης απόφασης του αναπληρωτή υπουργού Πολιτισμού, Κώστα Τζαβάρα, που ελήφθη τον Ιανουάριο, και κατ΄ επέκταση να ανοίξουν το δρόμο, ώστε να αρχίσει αμέσως η αποκόλληση, η συσκευασία και η μεταφορά των αρχαιοτήτων της Βενιζέλου εκτός του χώρου εργασιών κατασκευής του μετρό, σε προσωρινό χώρο αποθήκευσης.  Επί της ουσίας στο ΚΑΣ δεν αναπέμπεται το όλο ζήτημα, όπως ζητούσε εξαρχής ο δήμος Θεσσαλονίκης και πλήθος επιστημονικών και κοινωνικών φορέων της πόλης, ούτε τίθενται προς συζήτηση και επιλογή οι τέσσερις τεχνικές λύσεις που επεξεργάστηκαν σε τάχιστο χρόνο το ΑΠΘ και το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος / Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας. Αντιθέτως, επιδιώκεται απλώς και μόνον να συμπληρωθούν τα νομικά κενά της μετέωρης απόφασης Τζαβάρα και να παρακαμφθούν τα εμπόδια που ανακύπτουν από τη ρητή υποχρέωση εφαρμογής του ισχύοντος αρχαιολογικού νόμου’’.

Από τη στιγμή εκείνη ακολούθησε ένας αγώνας δρόμου. Στις έντεκα το βράδυ της Παρασκευής ανεβάσαμε στο parallaximag.gr ένα κείμενο με όλες τις πληροφορίες για αυτή την εν κρυπτώ μεθόδευση. Σε λίγες ώρες το κείμενο διαδόθηκε ταχύτατα στα social media και η κινητοποίηση της κοινής γνώμης ήταν πρωτοφανής για ένα ζήτημα αρχαιολογικού ενδιαφέροντος.

Σε τηλεφωνική επικοινωνία με το δήμαρχο Θεσσαλονίκης με διαβεβαίωσε ότι θα παραστεί ο ίδιος στη συνεδρίαση του ΚΑΣ για να προσπαθήσει να μεταπείσει τα μελή του.

Η μεθόδευση βέβαια προέβλεπε τη συζήτηση του θέματος αγνοώντας τη σημερινή συζήτηση της προσφυγής στο ΣΤΕ από το Δήμο Θεσσαλονίκης εναντίον της προηγούμενης απόφασης όπου ζητούνται ασφαλιστικά μέτρα.

Η κατακραυγή εναντίον των μελών του ΚΑΣ, που στην πλειοψηφία τους δεν επισκέφτηκαν ποτέ τα αρχαία της Βενιζέλου και καλούνταν να αποφασίσουν για τη μεταφορά τους ήταν πρωτοφανής, όπως φαντάζομαι και η πίεση που τους ασκήθηκε. Η αρχαιολογική κοινότητα της χώρας κινητοποιήθηκε μέσα στο Σαββατοκύριακο.

Σήμερα το πρωί μπροστά στη νέα κατάσταση που διαμορφώθηκε η κ. Λίνα Μενδώνη, γ.γ. του υπουργείου και πρόεδρος του ΚΑΣ αναγκάστηκε να αποσύρει με «Ανακοινοποίηση επί τω ορθώ» την πρωτοφανή μεθόδευση της αυριανής συζήτησης και να παραπέμψει το θέμα για τις 2 Ιουλίου, δεδομένης της συνεχιζόμενης απεργίας της ΕΣΗΕΑ, όπως ισχυρίζεται με ανακοίνωσή του το Υπουργείο. Συγκεκριμένα η “Αττικό Μετρό” απέστειλε στις αρμόδιες Εφορείες Αρχαιοτήτων, 9η ΕΒΑ και ΙΣΤ΄ΕΠΚΑ, καθώς και στις αρμόδιες Κεντρικές Διευθύνσεις της ΓΓΠ, τρεις εναλλακτικές προτάσεις μελετών απόσπασης των αρχαιοτήτων του Σταθμού Βενιζέλου.Το θέμα δεν εισήχθη αιφνιδιαστικά, αλλά μάλλον με καθυστέρηση, όπως υποστηρίζει η σχετική ανακοίνωση, στην ημερήσια διάταξη του ΚΑΣ της 18.6.2013. Σύμφωνα με την ίδια ανακοίνωση,η απόσυρση έγινε για λόγους απόλυτης διαφάνειας, προκειμένου να καλυφθεί από τον Τύπο, καθώς έχει απασχολήσει έντονα την κοινή γνώμη.. Πιθανά και μια μελλοντική κυβέρνηση.

Η πρώτη νίκη είναι γεγονός. Η επαγρύπνηση συνεχίζεται….