Χαλκιδική: Τρεις αρχαιολογικοί χώροι αναζητούν αποκάλυψη και ανάδειξη

Η Χαλκιδική κατοικείται από αρχαιοτάτων χρόνων. Πέρα από το Σπήλαιο Πετραλώνων, όπου βρέθηκαν ίχνη κατοίκησης και λείψανα αρχανθρώπων, οργανωμένοι οικισμοί και πόλεις υπήρχαν από την Νεολιθική Εποχή, όπως στην Όλυνθο.

Η περιοχή είναι γεμάτη από αρχαιότητες που ακόμα δεν έχουν αποκαλυφθεί ούτε αναδειχτεί. Ο αρχαιολογικός πλούτος της περιοχής του «Κοινού των Χαλκιδέων», όπως ονομαζόταν στην αρχαιότητα, λόγω των αποικιών των Ευβοέων, είναι σημαντικός αλλά ακόμα το ελληνικό κράτος δεν έχει κατορθώσει να τον αναδείξει και να τον αξιοποιήσει.

Υπάρχουν δηλαδή γνωστοί αρχαιολογικοί χώροι, όπου είτε δεν έχουν γίνει καθόλου ανασκαφές, ή οι ανασκαφές έχουν ξεκινήσει και σταματήσει, αφήνοντας ακόμα και εκτεθειμένα τα ευρήματα. Εμείς θα αναφέρουμε τρείς χαρακτηριστικές περιπτώσεις, γνωστές στην τοπική κοινωνία, για τις οποίες έχει κατατεθεί και ερώτηση στη Βουλή και στο υπουργείο Πολιτισμού από την Κυριακή Μάλαμα βουλευτή Χαλκιδικής του ΣΥΡΙΖΑ.

Στο στρατόπεδο του Φιλίππου Β΄

Έξω από το χωριό Νέα Σύλατα, ανάμεσα στις κοινότητες του Ροδόκηπου, των Ελαιοχωρίων και της Τρίγλιας, βρίσκεται η περιοχή γνωστή ως Νερόμυλοι Τρίγλιας, όπου σύμφωνα με κατοίκους της περιοχής, πέρα από το γεγονός ότι είναι κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος, υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ότι στην αρχαιότητα υπήρχαν οικισμοί και οχυρωματικές θέσεις. Πρόκειται για μία περιοχή που εκτείνεται από τους πρόποδες του όρους Κατσίκα μέχρι κι έξω από τα Νέα Σίλατα.

ΔΕΙΤΕ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ:

Όπως αναφέρει ο Κώστας Χατζηασημίδης Κώστας, τέως αντιδήμαρχος Νέας Τρίγλιας και υποψήφιος Περιφερειακός Σύμβουλος Περιφερειακής Ενότητας Χαλκιδικής, «υπάρχουν έξι ΦΕΚ αρχαιολογικού χαρακτηρισμού» και εκεί «είναι καταγεγραμμένα ως ευρήματα δύο αρχαίες τράπεζες (βωμοί προσφορών), δύο τούμπες, μία εκ των οποίων ενδέχεται να χρησιμοποιήθηκε ως οχυρωματική θέση αλλά και νερόμυλοι βυζαντινών χρόνων, ένας εκ των οποίων μερικώς ιστάμενος. Ο εν λόγω αρχαιολογικός χώρος είναι άλλος από εκείνον των Νέων Σιλάτων».

Να σημειωθεί πως οι ντόπιοι αναφέρουν ότι στο σημείο στρατοπέδευσε για δύο χρόνια ο Φίλιππος Β, στην προσπάθεια του να αλώσει την Όλυνθο και πως έχουν «βρεθεί» πολλά αντικείμενα.

Τα σπασμένα κεραμικά και η προστασία με πλαστικό πλέγμα  

Μία ακόμη, μεγάλης αρχαιολογικής σημασίας, περιοχή, είναι ο «Λόφος Καστρί», που βρίσκεται ανάμεσα στα χωριά Λάκκωμα και Νέα Γωνιά. Πρόκειται για ένα ακόμα κηρυγμένο αρχαιολογικό χώρο ο οποίος όμως είναι απόλυτα εγκαταλελειμμένος. Πρόκειται για ένα ύψωμα που θυμίζει οχυρό ή ακρόπολη αρχαίας πόλης, με τους κατοίκους της περιοχής να υποστηρίζουν ότι εκεί βρισκόταν η αρχαία «Αντιγόνεια». Στην περιοχή δεν έχει γίνει ποτέ ερευνητική ανασκαφή, παρότι υπάρχουν ευρήματα που φαίνονται στην επιφάνεια όπως σπασμένα αγγεία και κεραμικά, ενώ δεν υπάρχει καμία φύλαξη.

ΔΕΙΤΕ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ:

Πιο χαρακτηριστική περίπτωση είναι αρχαίο δημοπρατήριο στο λιμένα της Νέας Καλλικράτειας. Εδώ οι αρχαιολογικές εργασίες έχουν ξεκινήσει, αλλά σταμάτησαν κάπου στη μέση, αφήνοντας τα ευρήματα εκτεθειμένα και αναξιοποίητα. Το ανασκαφικό έργο έχει αναδείξει μία εγκατάσταση, όπου σύμφωνα με εκτιμήσεις γινόταν εμπορικές συναλλαγές της εποχής. Πρόκειται για ένα σημείο μεγάλου αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, καθώς έχει αναδειχτεί ένα εξαιρετικά διατηρημένο εύρημα, αλλά η ανασκαφή δεν έχει ολοκληρωθεί ενώ για προστασία έχει τοποθετηθεί ένα πλαστικό πλέγμα. Ευρήματα βρίσκονται και σε διπλανά σημεία ακόμα και δίπλα σε μαντρότοιχους.

Τι μπορεί να γίνει και δεν γίνεται

Οι τρεις συγκεκριμένοι αρχαιολογικοί χώροι δεν είναι οι μοναδικοί που μπορούν να αποκαλυφθούν και να αξιοποιηθούν, επιστημονικά, ιστορικά αλλά και τουριστικά.

Όπως τονίζει ο Νικόλας Κουντούρης, διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, επιστημονικός συνεργάτης της βουλευτού Χαλκιδικής και Τομεάρχη Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ Κυριακής Μάλαμα, υπάρχουν τρόποι το αρχαιολογικό έργο στις συγκεκριμένες περιοχές να προχωρήσει με δεδομένα ότι «έχει καταγραφεί η επιθυμία του Τμήματος Ιστορίας κι Αρχαιολογίας του ΑΠΘ για ερευνητικές ανασκαφές στα σημεία, όπως προκύπτει από απαντητικό έγγραφο σε σχετική κοινοβουλευτική ερώτηση της Κυριακής Μάλαμα».

Τονίζει δε πως «για τα συγκεκριμένα έργα μπορεί η χρηματοδότηση να εξασφαλιστεί από το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας ενώ απαιτείται και η άμεση ανάληψη πρωτοβουλίας από τον Δήμο Νέας Προποντίδας ενώ θα μπορούσε να συνδράμει και η  Περιφερειακή Ενότητα Χαλκιδικής, με δεδομένο ότι το σχέδιο αυτό θα αποκτήσει υπερτοπική εμβέλεια που θα ωφελήσει όλη την Χαλκιδική».

Επίσης ο Κώστας Χατζηασημίδης που προσυπογράφει τις παραπάνω προτάσεις για την εξεύρεση χρηματοδότησης, τονίζει πως «ο δήμος Νέας Προποντίδας πρέπει να προχωρήσει άμεσα στην περίφραξη του αρχαιολογικού χώρου στο λόφο Καστρί και να φροντίσει για την ολοκλήρωση των εργασιών στο οικόπεδο που βρέθηκε το δημοπρατήριο του αρχαίου λιμένα της Νέας Καλλικράτειας. Πρόκειται για απαραίτητη δαπάνη για να διασωθεί και να αναδειχθεί ένας άκρως ανταποδοτικός για την τοπική κοινωνία πλούτος».

Επίσης προτείνουν «η Εφορεία Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής κι Αγίου Όρους να φωτογραφίσει και να βιντεοσκοπήσει άμεσα με drone τους αρχαιολογικούς χώρους στο λόφο Καστρί και στους Νερόμυλους Τρίγλιας και να αναρτήσει το υλικό αυτό και σην εφαρμογή του αρχαιολογικού κτηματολογίου, αλλά και στη σελίδα της στο Facebook, όπως ακριβώς έχει πράξει και για τους αρχαιολογικούς χώρους των αρχαίων Σταγείρων και της αρχαίας Ολύνθου».

Δέσποινα Κουτσούμπα: Σημαντικός ο ρόλος της τοπικής κοινωνίας

Η γνωστή αρχαιολόγος Δέσποινα Κουτσούμπα, αντιπρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, τονίζει ότι πέρα από τις δυσκολίες που υπάρχουν λόγω και του τεράστιου αρχαιολογικού έργου που εκκρεμεί σε όλη της χώρα, σημαντικός παράγοντας στο να προχωρήσουν οι ανασκαφές και να αποκαλυφθούν αρχαιότητες, είναι η στάση της τοπικής κοινωνίας.

«Οι αποφάσεις ανήκουν στο υπουργείο Πολιτισμού, αλλά αν η τοπική κοινωνία θέλει να αναδειχτεί ένας αρχαιολογικός χώρος, αυτό βοηθάει και διευκολύνεις τις διαδικασίες» τονίζει και σημειώνει ότι ο κόσμος είναι φιλικός και ο τοπικός δήμος στείλει επιστολή στο ΥΠΠΟ και δηλώνει ότι ενδιαφέρεται και θέλει να βοηθήσει, αυτό πάντα μετράει».

Σε ότι αφορά την ανακήρυξη κάποιων περιοχών σε αρχαιολογικούς χώρους, αναφέρει πως αυτό γίνεται για λόγους προστασίας, δηλαδή να μη κτιστεί ο χώρος ενώ σημειώνει ότι «μερικές φορές είναι καλύτερο κάτι να μείνει θαμμένο, διότι αν αποκαλυφθεί πρέπει να συντηρηθεί κατάλληλα».

Όσο για τις καθυστερήσεις τονίζει χαρακτηριστικά πως «στην Ελλάδα έχουμε πάρα πολλούς, ακόμα αν είχαμε το απαιτούμενο προσωπικό και πάλι θα είχαμε καθυστερήσεις. Προσωπικά εργάζομαι σε μία ανασκαφή στο Λιμάνι της Αίγινας που ως αρχαιολογικός χώρος είναι γνωστός από το 1968».