Δεκατρία χρόνια που άλλαξαν τη ζωή μας

Λίγα λεπτά μετά τα μεσάνυχτα της 1ης Ιανουαρίου 2000, όταν τελικά ο κόσμος δεν έφτασε στο τέλος του, η τηλεόραση έπαιζε  και το internet ήταν απελπιστικά αργό, ξεκινούσε μια δεκαετία με αλλαγές τόσο στην προσωπική, όσο και την επαγγελματική σου ζωή. Το ζώδιο σου δεν έλεγε ψέματα όταν σε συμβούλευε να προσέχεις τα οικονομικά σου, τις συναισθηματικές τρικυμίες και να μην πέσεις στην παγίδα των νέων προκλήσεων.

Για να δεις που ζούμε, σκέψου ότι περάσαμε μια δεκαετία χωρίς όνομα. Παλιότερα είχαμε τα sixties ή τη δεκαετία του ’60, τα seventies, τα eighties και τα nineties. Τα 00’s όμως δεν βαφτίστηκαν ποτέ με κάποιο όνομα που να αρέσει σε όλους. Το «zero’s» για παράδειγμα ακούγεται πολύ μηδενιστικό, ενώ το «The nοughties» που υιοθέτησαν ορισμένα αμερικανικά ΜΜΕ (nοught, σημαίνει τίποτα) δεν εδραιώθηκε. Οι εξελίξεις όμως στην τεχνολογία, η επέκταση του internet σε πολλούς τομείς της ζωής μας, η έκρηξη των τηλεπικοινωνιών, η στροφή προς την οικολογία, οι emo είναι ορισμένες από τις τάσεις, ιδέες και μόδες που εμφανίστηκαν τα δέκα τελευταία χρόνια. Βέβαια, τα Ηνωμένα Έθνη ανακήρυξαν τη δεκαετία 2000-2010, ως «Δεκαετία προώθησης της ειρήνης και της αποκήρυξης της βίας για τα παιδιά του κόσμου». Φοβάμαι όμως ότι δεν έπεσαν και πολύ μέσα…

Παίζοντας με τα πρότυπα

Τα ρούχα, τα παπούτσια, τα αξεσουάρ «μιλούν» πολλές φορές για το βιοτικό επίπεδο των ανθρώπων, τη δουλειά τους, τον πολιτισμό τους. Για τα αγόρια, το πρότυπο της δεκαετίας ήταν ο τύπος metro sexual. Περιποίηση, κρέμες προσώπου, αποτρίχωση, γυμναστήρια και ανταύγειες στα μαλλιά. Φόρεσες τις μπλούζες «χαμόγελο» που λάνσαρε ο Sakis, τα στενά tweed σακάκια και τα καρό παντελόνια, στα πουκάμισα προτίμησες τη διχρωμία του λευκού γιακά ή slimfit ριγέ. Για πιο χαλαρά πράγματα συνδύαζες το preppy και bohemian look με καζάκα, αποχρώσεις του ροζ και vintage αξεσουάρ. Τα κορίτσια ντυθήκανε super bitch. Σαρκώδη χείλη, λεπτό κορμί, βλέμμα σκληρό και αδυσώπητο. Αγόρασες τουλάχιστον ένα φόρεμα baby doll και ένα γραμμή Α και το συνδύασες με μπότες σε όλα τα χρώματα και στιλ. Το καλοκαίρι προτίμησες το μίνι και τα καυτά σορτς του ’70, τα παντελόνια κάπρι, τις μπαλαρίνες, τα pee ptoe, τις πλατφόρμες, ασύμμετρες κουπ και ξασμένο μαλλί, επικράτησαν στη δεκαετία μας. Και οι δύο φορέσατε μυτερά παπούτσια, σταράκια και γυαλιά ηλίου «μάσκα». Στα μπαρ έπινες mohito, στα καφέ espresso και τα ροφήματα εις –ccino (fredoccino, frapuccino κτλ.), ενώ έμαθες τη Βαλαωρίτου και τα στενά της Συγγρού. 

«Βαθιές αναπνοές στο πλιέ»

Η ένταση, οι απαιτήσεις της δουλειάς, το άγχος σε οδηγούσαν κατευθείαν σε κέντρα περιποίησης, ευεξίας και αναζήτησης του τίγρη που έκρυβες μέσα σου. Γυμναστήρια – αλυσίδες, powerplate, pilates, ποδήλατο στην παραλία και personal training έγιναν θεσμός στη Θεσσαλονίκη. Κέντρα ανανέωσης, spa, σάουνες και χαμάμ έγιναν πιο προσιτά για το μέσο αστό, ενώ τα τελευταία χρόνια οι υπηρεσίες μανικιούρ/ πεντικιούρ μπήκαν στο πρόγραμμα της Θεσσαλονικιάς ελίτ. Το «πακέτο» ολοκληρώθηκε με τα γρήγορα και ανώδυνα bottox που έκαναν θαύματα για πολλούς και πολλές. Στο λεξιλόγιο μας μπήκαν οι μεσοθεραπείες και το υαλουρινικό οξύ.

Βιολογικά στο καλάθι

Γυμναστική όμως χωρίς σωστή διατροφή είναι η μισή δουλειά. Το junk food ζει και βασιλεύει αλλά η πλειοψηφία του άρχισε τα τελευταία χρόνια να στρέφεται ολοένα και περισσότερο στα βιολογικά τρόφιμα. Ειδικά καταστήματα, βιολογικές λαϊκές, «πράσινα» ράφια στα σούπερ μάρκετ ψωμιά ολικής αλέσεως και πολύσπορα, μαύρα, ανάμικτα και κίτρινα, με σφραγίδες και πιστοποιητικά. Η δεκαετία μας σημαδεύτηκε από τον προβληματισμό της ανθρωπότητας για τα περιβαλλοντικά προβλήματα, το μέλλον του πλανήτη γη, αλλά και από το νόμο για την απαγόρευση του καπνίσματος σε εσωτερικούς χώρους.

Προτιμούμε φωτοβολταϊκά

Ξαφνικά διαπιστώσαμε πως οι πόλεις μας είναι από τσιμέντο, ότι τα ενεργειακά αποθέματα δεν μας φτάνουν και ότι τα πολλά φυτοφάρμακα βλάπτουν. Κάλλιο αργά παρά ποτέ. Η πράσινη οικονομία, η πράσινη ανάπτυξη, ο προβληματισμός για τα δάση που καίγονται κάθε χρόνο, η σπατάλη του νερού, τα φωτοβολταϊκά συστήματα, η γεωθερμική ενέργεια, τα αιολικά πάρκα, το φυσικό αέριο, η ανακύκλωση, οι αυξημένοι ρύποι των αυτοκινήτων, ο εναλλακτικός τουρισμός, η βιοκλιματική σχεδίαση έγιναν έννοιες με τις οποίες συνταχθήκαμε τα τελευταία χρόνια περισσότερο από ποτέ.

0101010101 παντού

Η επιστροφή στη φύση και τις «πρασινάδες» δεν σήμαιναν με κανένα τρόπο πισωγύρισμα στην τεχνολογία. Το αντίθετο μάλιστα. Την τελευταία 10ετία όλα έγιναν πιο μικρά. Τα walkman αντικαταστάθηκαν από mp3 players και iPods, τα laptop έφτασαν στην κατηγορία «φτερού», η apple σήκωσε πανιά λανσάροντας τα Macbook, οι εξωτερικοί σκληροί δίσκοι τείνουν να αντικατασταθούν από usbsticks με χωρητικότητα πάνω από 200GB, οι φωτογραφικές μηχανές και οι κάμερες έγιναν ψηφιακές σε μέγεθος τσέπης, το κινητό σου είναι έγχρωμο, τεχνολογίας 3G με οθόνη αφής, μιλάς με handsfree ή ακουστικό Bluetooth, το blueray επιτίθεται στα αγαπημένα σου HD, ενώ το βίντεο και η VHS πέθαναν στις αρχές του 2000.

Είμαστε (στον αέρα) online

Ο σπαστικός ήχος που έκανε το μόντεμ καθώς επιχειρούσε να συνδεθεί στον παγκόσμιο ιστό εξαφανίστηκε και οι γρήγορες συνδέσεις dsl μπήκαν σχεδόν σε κάθε σπίτι, από τον ΟΤΕ και τους «εναλλακτικούς πάροχους». Οι δήμοι ήταν οι τελευταίοι που κατάλαβαν την ανάγκη των hot-spots με υπηρεσίες wi-fi, ενώ κάποια συσκευή που κουβαλάς σου επιτρέπει να είσαι online. Οι υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης γιγαντώθηκαν και επηρέασαν πολλούς τομείς της καθημερινής μας ζωής. Εκφράζεσαι στα blogs, σκέφτεσαι «φωναχτά» στο twitter, αναβαθμίζεις την εικόνα σου στο facebook, ανοίγεις λογαριασμό στο myspace, googlάρεις τις απορίες σου, μιλάς μέσω skype, αγοράζεις στο e-bay, ενημερώνεσαι από ηλεκτρονικές εφημερίδες και κάνεις ατέλειωτο downloading ταινιών, μουσικής, εφαρμογών. Τα social media άλλαξαν τα εργαλεία του marketing, το χρόνο σου, τον τρόπο που δουλεύεις, διεύρυναν τους ορίζοντες και τις δυνατότητες σου, σε έφεραν πιο κοντά στον υπόλοιπο κόσμο αλλά από τον υπολογιστή του δωματίου σου. Αλλά και η τηλεόραση οπτικοποίησε το TrumanShow εισάγωντας τις εκπομπές κλειδαρότρυπα όπως το Big Brother και όσα ακολούθησαν και talent show που γεννούν ελπίδες για λάμψη σε εκατομμύρια παιδιά και όχι μόνο σε όλο τον κόσμο.

Κρίση στη δημοσιογραφία

Ο ηλεκτρονικός νέος κόσμος θέλει τις εφημερίδες του; Ή κάτι παραπλήσιο; Η κρίση στον Τύπο δεν είναι μόνο θέμα κυκλοφορίας φύλλων ή διαφημιστικού χρόνου, αλλά και ζήτημα αξιοπιστίας. Η επέλαση του internet, η πολλαπλή και εναλλακτική πληροφόρηση, τα free-press, οι νέοι που δεν διαβάζουν πια εφημερίδες, η πτώση των διαφημιστικών εσόδων και αντίστοιχα της ποιότητας των γραφομένων, η έκρηξη και καθιέρωση του σελοφάν που περιέχει ταινίες, ντοκιμαντέρ, βιβλία, περιοδικά, τσάντες, πετσέτες, είδη θαλάσσης, συνταγές μαγειρικής, αποδυνάμωσε την ισχύ της γνώμης και της πένας. Οι δημοσιογράφοι κλαίγαμε όλη την προηγούμενη δεκαετία και θα συνεχίσουμε και την επόμενη.

Πού πήγαν τα λεφτά;

Το ευρώ αντικατέστησε ολοκληρωτικά τη δραχμή το 2002. «Με το ευρώ καλύτερα» μας έλεγε η διαφήμιση, αλλά τελικά η τελευταία δεκαετία στιγματίστηκε από μια παγκόσμια κρίση στο πιστωτικό σύστημα. Στις ανεπτυγμένες χώρες χιλιάδες άνθρωποι έχασαν τις δουλειές τους. Στη εστιατόρια της Νέας Υόρκης έτρωγες και άφηνες ό,τι είχες ευχαρίστηση, ενώ την ίδια στιγμή η Ινδία λάνσαρε το αυτοκίνητο των 1.000 ευρώ. Στη χώρα μας, που περνούσε ούτως ή άλλως μια κοινωνικο-οικονομική κρίση, η γενιά των 700 ευρώ έγινε σήμερα γενιά των 400 και εξακολουθεί να διεκδικεί χωρίς αποτέλεσμα μια μη προσωρινή θέση εργασίας, με ωράριο που πληρώνεται, χωρίς «μπλοκάκι» και παρακάλια. Τα ασφαλιστικά ταμεία δεν έχουν «μία», ενώ το ΑΜΚΑ έγινε η καινούργια σου ταυτότητα. Η απελευθέρωση των αγορών έφερε τις πολυεθνικές στην πόλη μας και τα εμπορικά κέντρα συγκέντρωσαν τα τελευταία χρόνια (μέχρι πυο η κρίση τα έκλεισε κι αυτά) τα βλέμματα και τα πορτοφόλια. Τα μικρά καταστήματα κλείνουν, αλλά ανοίγουν αμέτρητα στο διαδίκτυο. Η «κινέζικη επέλαση» άλλαξε τα δεδομένα στο εμπόριο, οι Νιγηριανοί πλανόδιοι βρήκαν το «αντίπαλο δέος» στους Κινέζους με τα ρολόγια και τις ξυριστικές μηχανές και στους πακιστανούς με τις δερμάτινες ζώνες. Τα παιδιά των φαναριών αντί να μειωθούν, αυξήθηκαν με την προσθήκη ανάπηρων ηλικιωμένων από τη Βουλγαρία που ήρθαν με το τρένο της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Το άδειο πορτοφόλι και οι υπέρογκοι, για τον μέσο εργαζόμενο, μισθοί των golden boys έφεραν κοινωνικές αναταραχές που εκφράστηκαν με πολλούς τρόπους. 

Τρομολαγνεία

Ο «πόλεμος κατά της τρομοκρατίας» έγινε η «πιπίλα» των ΜΜΕ και πίσω από αυτή πέρασαν πολιτικές βασανιστηρίων και περιορισμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που στιγμάτισαν τα 00’s. Η «9/11» του 2001 έκανε τον κόσμο να κλάψει για την Αμερική, έφερε όμως τους προληπτικούς πολέμους, τις αδικαιολόγητες συλλήψεις, το κυνήγι «φαντασμάτων», ενίσχυσε το αίσθημα της ανασφάλειας και κάλυψε με ένα πέπλο φόβου ολόκληρο τον κόσμο.

Emo-tional

Πρώτα στην Αθήνα και μετά στη Θεσσαλονίκη εμφανίστηκαν οι emo, ίσως η νέα «φυλή» των εφήβων που καθόρισε τη δεκαετία. Η λέξη προέρχεται από το αγγλικό emotional(συναισθηματικός) και οι πρώτες αναφορές για τους emo μας πηγαίνουν πίσω στο πανκ του ’80. Από undergroundέγιναν mainstream και η σημερινή χρήση του όρου συνδέθηκε με την εμφάνιση ορισμένων συγκροτημάτων όπως οι My Chemical Romance. Χάρη στο διαδίκτυο διαδόθηκε ένα lifestyle που ήθελε παιδιά με ίσια ξασμένα μαλλιά, μια μακριά φράντζα, βαμμένα μάτια, κολλητά τζιν και βλέμμα στο κενό. Αλλαγές στα κοινωνικά δεδομένα έφερε και ένα «κύμα» ανάδειξης των δικαιωμάτων των ομοφυλόφιλων. Έγιναν οι πρώτοι γάμοι μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλλου, άνοιξαν οι συζητήσεις για την ομοφοβία μαζί με τα gay στέκια, καθιερώθηκαν φεστιβάλ και κινηματογραφικά αφιερώματα, ενώ ιδρύθηκε το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης το οποίο πιο πολύ μπέρδεψε παρά ξεκαθάρισε τα πράγματα, τουλάχιστον στη χώρα μας.

Designάτες αλλαγές

Στο χώρο του design «έφυγε» ο μεγάλος Άλαν Φλέτσερ αλλά πρόλαβε να μας αφήσει μια από τις σημαντικότερες «καταθέσεις» με την έκδοση του βιβλίου The Art of Looking Sideways. Το design δεν θα μπορούσε να απομακρυνθεί από τις γενικότερες τάσεις της κοινωνίας, οπότε επιχειρεί να συνδυάσει οικολογικές αξίες και πρακτικές με hi-tech λύσεις τόσο στην αρχιτεκτονική, όσο και στα έπιπλα και την μόδα. Με τη βοήθεια του internet αναπτύσσεται το interaction design χάρη στο οποίο η πλοήγηση σου σ’ ένα site γίνεται ολοένα και πιο εύκολη. Το 2004 οι άνθρωποι του χώρου επικροτούν το iMacG5, της Apple, σχεδιασμένο από τον Jonathan Ive. Στη βιομηχανία εμφανίζονται νέα υλικά, όπως τα Gas-Filled Panels, Aerogels, DyneemaSB61, τα οποία συνυπάρχουν με τις πρώτες ύλες που προέρχονται από την ανακύκλωση. Αναπτύσσεται το σύστημα σχεδιασμού και παραγωγής CAD/CAM μέσω των διαδικασιών του rapid prototyping. Οι Droop Design συνεχίζουν εντατικά να «παραδίδουν μαθήματα»  της Ολλανδικής σχολής. Στην πόλη μας εμφανίζονται νέες ομάδες, κυρίως στο graphic design και βραβεύονται διεθνώς. Το Concorde, ένας σταθμός στο design των αεροσκαφών, κάνει την τελευταία του πτήση το 2003. Από την άλλη μεριά, ούτε την τελευταία δεκαετία βρήκε στέγη το μουσείου Design Θεσσαλονίκης και το Διεθνές Συνέδριο Τυπογραφίας & Οπτικής Επικοινωνίας έφυγε παρά τη θέληση του από το πανεπιστήμιο Μακεδονία για να το αγκαλιάσουν στην Κύπρο μαζί με τον εμπνευστή του Κλήμη Μαστορίδη.