Ένας τόπος με το όνομα «Ελπίδα»!

Λέξεις–Εικόνες: Γκέλη Δούμπη

Έλαμπε ο τόπος το πρωί της προηγούμενης Παρασκευής. Ένα όψιμο καλοκαιράκι έκαιγε με το δυνατό του φως το φιλμ της μίζερης καθημερινότητας. Με το πόδι πατημένο στο γκάζι άφηνα πίσω μου τοξικές ιστορίες και ειδήσεις που μυρίζουν σαπίλα. Οδηγούσα με πυξίδα τα θηριώδη φουγάρα της τσιμεντοβιομηχανίας που ορθώνονται στις παρυφές της Θεσσαλονίκης και προορισμό ένα μέρος με το όνομα “Ελπίδα”.

«Θα βγεις στο δρόμο για Καβάλα και, αμέσως μετά, θα κόψεις δεξιά», μου είπε ο Βαγγέλης απ’ το τηλέφωνο. «Εκεί θα μας βρεις.»

Ανάμεσα σε βιομηχανικά κουφάρια μιας ξεπεσμένης ευμάρειας που αρχίζει να μοιάζει μακρινή, μiα ανάσα μόνο από αποθήκες και στρατόπεδα που στεγάζουν ακόμη καταβεβλημένους και απελπισμένους ανθρώπους, σε ένα εγκαταλειμμένο, εδώ και χρόνια, εργοστάσιο το οποίο μεταμορφώνεται με υπομονή και επίμονη δουλειά σε χώρο φιλοξενίας και φροντίδας προσφύγων –εκεί τους βρήκα.

Τον Amed, τον Βαγγέλη και μια συντροφιά από αεικίνητους και πρόσχαρους ανθρώπους. Μιλούσαν αγγλικά που πρόδιδαν τις διαφορετικές καταγωγές τους αλλά και μια γλώσσα κοινή που πρόδιδε μια ενθουσιώδη δημιουργικότητα. Με παρέσυρε σαν ανεμοστρόβιλος.

Για τον αμερικανό επενδυτή Amed Khan, έναν ευαίσθητο, δυναμικό και πολύ αποτελεσματικό νέο άνθρωπο υψηλής κοινωνικής ευαισθησίας, οι «φρικτές και απάνθρωπες», όπως τις περιγράφει, συνθήκες στα στρατόπεδα και στις διάφορες αποθήκες που μεταφέρθηκαν οι πρόσφυγες μετά την εκκένωση της Ειδομένης και άλλων άτυπων καταυλισμών, ήταν το έναυσμα. Συνέλαβε την ιδέα να δημιουργήσει ένα χώρο με προδιαγραφές αξιοπρεπούς διαβίωσης. Έβαλε τον πήχη ψηλά και ξεκίνησε. Μαζί με τον επιχειρηματία φίλο του Frank Giustra αλλά και την πολύτιμη βοήθεια εθελοντών. Σε τρεις μόνο εβδομάδες ο ημιώροφος και ο πρώτος όροφος είχαν ανακαινιστεί και είχαν εξοπλιστεί με εξαιρετικού επιπέδου υποδομές.

Σχεδόν 180 άνθρωποι έχουν βρει, μέχρι στιγμής, στέγη στην …ανακατασκευασμένη «Ελπίδα». Τα μισά είναι παιδιά. Ζουν -ανά οικογένεια- σε αυτόνομα δωμάτια, μοιράζονται ανά δέκα άτομα ένα μπάνιο, οι μάνες και οι γιαγιάδες απολαμβάνουν τη μαγειρική στις κοινές και πολύ καλά εξοπλισμένες κουζίνες, συναντιούνται για τσάι και χαλαρή κουβέντα σε έναν ανοιχτόκαρδο χώρο με μεγάλα παράθυρα, εξυπηρετούν τις ανάγκες τους για ιατρική φροντίδα στο μικρό ιατρείο που διαθέτει βασικό εξοπλισμό και ένα εξαιρετικά οργανωμένο φαρμακείο, γυμνάζονται, περιποιούνται ένα κηπάκι με βότανα και μυρωδικά, μαθαίνουν να ράβουν ρούχα και χρηστικά αντικείμενα, φροντίζουν οι ίδιοι για την καθαριότητα του ιδιωτικού και του κοινόχρηστου χώρου…

Και όταν, με το καλό, ξεκινήσουν οι εργασίες ανακατασκευής και διαμόρφωσης του ισόγειου χώρου, οι φιλοξενούμενοι της «Ελπίδας» θα φτάσουν τους 700.

Οι δραστηριότητες στην «Ελπίδα» μοιάζουν σαν γρανάζια που θηλυκώνουν καλά και περιστρέφονται συντονισμένα. Δοκιμάζονται, εφαρμόζονται, εμπλουτίζονται, βελτιώνονται… Και σιγά-σιγά ξεκλειδώνουν τη διάθεση, απελευθερώνουν τη δημιουργικότητα, αναδεικνύουν τα χαρίσματα του κάθε ανθρώπου που ζει εκεί. Πάνω απ’ όλα μαλακώνουν την ψυχή και ημερεύουν τη σκέψη.

Το σχολείο έχει ξεκινήσει εδώ και μερικές εβδομάδες. Με προγράμματα δημιουργικής απασχόλησης για τα μικρά παιδιά και ένα καλά οργανωμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τα μεγαλύτερα. Σε λίγο καιρό, όσα παιδιά είναι μεγαλύτερα από 7 χρονών, θα αρχίσουν να παρακολουθούν, κάθε απόγευμα, το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που προβλέπει το υπουργείο. Σε ένα δημόσιο σχολείο της περιοχής.

Οι πρόσφυγες έχουν πάψει εδώ και καιρό να αποτελούν θελκτικό υλικό για κάμερες και δημοσιογράφους. Άλλωστε, οι καιροί είναι δύσκολοι για όλους μας και οι αντοχές μας περιορισμένες.

Έτσι, έγιναν ένα από αυτά τα σκοτεινά προβλήματα που εύκολα …μπαίνουν κάτω απ’ το χαλί της συλλογικής μας συνείδησης. Λες και με αυτόν τον τρόπο θα πάψουν να υπάρχουν.

Στην επιφάνεια έρχονται μόνο όταν προσφέρουν ιστορίες που φέρνουν θλίψη και ταΐζουν τα δελτία των ειδήσεων. Ιστορίες που γίνονται φυτίλι στο εύφλεκτο κοινωνικό υλικό μιας βεβαρημένης χώρας και πυρπολούν αντιδράσεις ποτισμένες με έχθρα.

Και ύστερα ξεχνιούνται πάλι. Το απόστημα όμως κακοφορμίζει, εκτρέφει βία και ανομία, γεννάει οργή και επιφυλάσσει κινδύνους.

Σε λίγες μέρες, για τους πρόσφυγες ξεκινάει ο δεύτερος δύσκολος χειμώνας στην Ελλάδα.

Πάνω από ένα χρόνο πριν, βάρκες μετέφεραν όνειρα από τη μια ακτή στην άλλη και μια μακάβρια αριθμητική μετρούσε ψυχές και ελπίδες που τις ρουφούσε η θάλασσα στο βυθό της.

Ακολούθησε ο πρώτος δύσκολος χειμώνας, με λεωφορεία που ξέβραζαν εκατοντάδες ταλαιπωρημένους ανθρώπους στη συνοριακή γραμμή του βορρά.

Η βροχερή και λασπωμένη άνοιξη τους βρήκε σε χωράφια και αυτοσχέδιους καταυλισμούς.

Τα σύνορα έκλεισαν και ακολούθησε ακόμα ένα καλοκαίρι που, αυτήν τη φορά, κύλησε ανελέητο, πυρωμένο και αργόσυρτο, σε άθλιες αποθήκες, ρημαγμένα εργοστάσια και στρατόπεδα που μοιάζουν φυλακές.

Ποιος, άραγε, αναμετριέται με τις ευθύνες του για όλα αυτά;

«Όσο υπάρχουν άνθρωποι που θα περάσουν έναν ακόμα χειμώνα εξαθλιωμένοι μέσα σε βρωμερές αποθήκες, στοιβαγμένοι κάτω από τέντες και πρόχειρα σκέπαστρα εγώ θα συνεχίσω να κάνω αυτό που κάνω. Το γεννάμε το πρόβλημα και έχουμε υποχρέωση να το αντιμετωπίσουμε.» Κάθε κουβέντα του Amed Khan κουβαλάει το ειδικό βάρος της γνώσης, της εμπειρίας και της αποφασιστικότητας. Στην εκφορά του, όμως, ο λόγος του έχει τον τόνο της ηρεμίας και τη γλυκύτητας.

Αυτήν τη φορά -για πρώτη φορά- τα μάτια μου πλημμύρισαν με εικόνες όλο χρώματα και φως και η μηχανή μου γέμισε με ψηφίδες χαράς.

Έδυε ο ήλιος το απόγευμα της προηγούμενης Παρασκευής. Το ροδοκόκκινο φως του ορίζοντα γλύκαινε το φιλμ της μίζερης καθημερινότητας., Με το πόδι πατημένο στο γκάζι άφηνα πίσω μου το μέρος με το όνομα “Ελπίδα”. Στους καθρέφτες του αυτοκινήτου μου τα θηριώδη φουγάρα της τσιμεντοβιομηχανίας μίκραιναν καθώς πλησίαζα στην πόλη. Οδηγούσα με πυξίδα τις τοξικές ιστορίες και τις ειδήσεις που μυρίζουν σαπίλα.

Πιο καλοδιάθετη, όμως. Και ίσως λίγο πιο αισιόδοξη.

Η ιστορία του Elpida Home

Λέξεις: Χριστίνα Παρασκευοπούλου

Γνωστοί στον φιλανθρωπικό χώρο και φίλοι από παλιά, οι κύριοι Khan και Giustra παρακολουθούσαν και βοηθούσαν με κάθε τρόπο από την αρχή της προσφυγικής κρίσης και συνεχίζουν να το κάνουν μέχρι και σήμερα.

Έχοντας την εμπειρία του γενικού συντονιστή στο μεγαλύτερο προσφυγικό camp στον κόσμο, ο κ. Amed Khan αντιλήφθηκε αμέσως τι πρέπει να γίνει και ποιος ακριβώς είναι o τρόπος. Η ιδέα του project ήταν μια καθαρά προσωπική πρωτοβουλία του ίδιου, αφού γρήγορα αντιλήφθηκε πως οι υπάρχουσες συνθήκες δε θυμίζουν σε τίποτα ανθρώπινες.

Μετά την εκκένωση της Ειδομένης και καθώς οι υπάρχουσες δομές φιλοξενίας στην περιοχή ήταν ανεπαρκείς σε όλα σχεδόν τα επίπεδα, ο μόνος τρόπος για τον κ. Khan, ώστε να δοθεί πραγματική λύση στο πρόβλημα και να δείξει τον δρόμο και στους υπόλοιπους, ήταν να δημιουργηθεί ένας χώρος που θα φιλοξενήσει τον κόσμο με ανθρώπινες συνθήκες.

Ο κ. Giustra, φίλος του κ. Khan και συγχρηματοδότης του Elpida Home μέσω του Radcliffe Foundation, υπήρξε από την πρώτη στιγμή ενθουσιασμένος με το εγχείρημα αυτό. Οι δύο τους χρηματοδοτούν εξ’ολοκλήρου το project και μελετούν την πιθανότητα για συνέχιση του. Έλληνες υποστηρικτές του project είναι η κ. Παρασκευή Παπαπέτρου του EGNATIA Group και η Uniliver.

Το κτίριο όπου στήθηκε το Elpida Home στέγαζε παλαιότερα βιοτεχνία ρούχων. Η μίσθωση του χώρου έγινε από το Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής και την ανακατασκευή του ανέλαβε εξ’ολοκλήρου ο κ. Khan με το ίδρυμα Radcliffe. Το διάστημα πριν την κατασκευή, η συντονιστική ομάδα μαζί με τον μηχανικό του πρότζεκτ κ. Γιάννη Διονυσόπουλο βρισκόταν σε συνεχή επικοινωνία με ειδικούς από την Ελλάδα και το εξωτερικό ώστε να ληφθούν όλες οι απαραίτητες αποφάσεις για την επίτευξη της μεταμόρφωσης του κτιρίου από βιομηχανικό σε χώρο φιλοξενίας προσφύγων. Το ποσό που έχει δαπανηθεί μέχρι στιγμής από τους δωρητές για την κατασκευή καθώς και για την λειτουργεία του χώρου είναι 600.000€.

Το Elpida Home φιλοξένησε τους πρώτους ενοίκους του στα τέλη Ιουλίου. Αυτή τη στιγμή, φιλοξενεί 175 άτομα και μετά την ολοκλήρωση της δεύτερης φάσης θα δύναται να φιλοξενήσει συνολικά 600-700 άτομα. Στο Elpida Home φιλοξενούνται μόνο οικογένειες, και υπάρχουν ξεχωριστά δωμάτια που κλειδώνουν για την κάθε οικογένεια, καθώς και κοινόχρηστοι χώροι συνάθροισης, χώρος για τις γυναίκες και χώρος για τους άντρες, γήπεδο για τα παιδιά, κοινόχρηστη κουζίνα, μπάνια και τουαλέτες για άντρες και γυναίκες ξεχωριστά, μεταξύ άλλων.

Είναι ο μοναδικός χώρος φιλοξενίας με εγκεκριμένο σχέδιο πυρασφάλειας από την Πυροσβεστική υπηρεσία, και ξεχωριστό ηλεκτρικό πίνακα για κάθε δωμάτιο ώστε να αποφευχθεί υπερφόρτωση του δικτύου που θα μπορούσε να προκαλέσει πυρκαγιά. Δεν υπήρξε καμία διαπραγμάτευση από πλευράς των δωρητών και της συντονιστικής ομάδας για θέματα ασφαλείας.

Στο Elpida Home λειτουργεί ακόμη ένα πρότυπο εκπαιδευτικό πρόγραμμα για παιδιά από 4-17 το οποίο έχει αναλάβει η ERCI, ελληνικός μη κερδοσκοπικός οργανισμός, και παρέχει μαθήματα αγγλικών, μαθηματικών, μητρικής γλώσσας, καθώς και ενδυνάμωσης νέων (Youth leadership & Empowerment), το οποίο θα λειτουργεί συμπληρωματικά της σχολικής εκπαίδευσης, η οποία αναμένεται να διευθετηθεί που και πως θα πραγματοποιείται. Η σίτιση γίνεται από εγκεκριμένη εταιρία catering, όμως σταδιακά οι κάτοικοι του Elpida Home ξεκινούν να μαγειρεύουν μόνοι τους τα φαγητά και τις γεύσεις της προτίμησης τους στην κοινόχρηστη κουζίνα. Λειτουργεί επίσης Ιατρείο 7 ημέρες την εβδομάδα, το οποίο στεγάζεται εντός του κτιρίου, με συνεχή παρακολούθηση των ευπαθών ατόμων. Επιπλέον, ψυχολόγοι υπάρχουν καθημερινά στον χώρο στηρίζοντας με τη σειρά τους τους κατοίκους του Elpida Home.

Όπως αναφέρει ο κ. Βαγγέλης Ξαφίνης, μέλος της συντονιστικής ομάδας του project, «Σημαντική ήταν η βοήθεια των Better Days, εθελοντικής ομάδας με βάση την Λέσβο, που στάθηκαν από την αρχή στο πλευρό μας, έχοντας κατανοήσει 100% τον σκοπό του project, και μας βοήθησαν με κάθε δυνατο μέσο. Αυτή τη στιγμή έχουν τον ρόλο του volunteer coordinator, αναλαμβάνοντας δράσεις για τους μικρούς και τους μεγάλους κατοίκους του χώρου και βοηθώντας στις καθημερινές δραστηριότητες.»

Όσον αφορά τα μελλοντικά σχέδια για επιπλέον χώρους φιλοξενίας, ο κ. Ξαφίνης υπογραμμίζει πως «Το Elpida home είναι πιλοτικό project που στοχεύει στην ανάδειξη λύσεων στο σύνθετο πρόβλημα που ονόμαζεται προσφυγική κρίση. Σκοπός μας, μιλώντας εκ μέρους των δωρητών και της συντονιστικής ομάδας, είναι να αποδείξουμε ότι “μπορεί να γίνει”. Η κατασκευή και άλλων τέτοιων παρόμοιων χώρων είναι ο επόμενος μας στόχος.»

Ένα εγχείρημα που δίνει κυριολεκτικά «Ελπίδα», το οποίο θέλουμε να δούμε να μεγαλώνει και να επεκτείνεται.