Φωτιές στα ελληνικά δάση – Η απαξίωση των Δασαρχείων και η επόμενη μέρα
Τι φταίει και είναι όλο και πιο συχνές αυτές οι εικόνες; Σήμερα ζητάμε απαντήσεις και προτάσεις από εκείνους που ξέρουν τα δάση και μας τις δίνουν.
Οι φωτιές τα τελευταία καλοκαίρια, είναι ένα ιδιαίτερα συχνό φαινόμενο που αποδίδουν πολλοί στην κλιματική αλλαγή και στους μεγάλους καύσωνες.
Εικόνες από μεγάλες καταστροφές, δάση που χάνονται, άνθρωποι που τρέχουν να σωθούν και να σώσουν την περιουσία τους, ζώα που σώζονται, ζωές που παλεύουν μέσα στις φλόγες χωρίς πάντα να τα καταφέρνουν τελικά.
Οι ευθύνες από κάπου ξεκινούν και κάπου φτάνουν. Σίγουρα στο φετινό καλοκαίρι που η κατάσταση είναι πολύ έντονη σε δεκάδες δασικές περιοχές της χώρας, πολλοί θα είναι αυτοί που θα πουν πως δεν είναι ακόμα καιρός για ευθύνες.
Κι όμως, οι ευθύνες δεν έχουν να κάνουν πάντα με το αποτέλεσμα, ούτε καν πολλές φορές και με τον χρόνο που θα αποδοθούν. Συνδέονται όμως πολύ έντονα με το πριν και το μετά. Με όλα εκείνα που θα μπορούσαν να γίνουν και με όλα αυτά που θα πρέπει να δούμε να γίνονται από την επόμενη μέρα.
Για όλα εκείνα που θα έπρεπε να έχουν γίνει, μιλάει στην Parallaxi ο Δασάρχης του Κιλκίς, Γεώργιος Βούρτσας, λέγοντας αρχικά πως «Μέσα από όλες αυτές τις θεομηνίες, τα μεγάλα και τα δύσκολα που περνάμε σε σχέση με τις δασικές πυρκαγιές, αναδεικνύεται ακόμα μια φορά ότι το παν στις δασικές πυρκαγιές είναι η πρόληψη. Και εμείς, στην πρόληψη υστερούμε. Είμαστε πάρα πολύ πίσω. Οι κατ’ εξοχήν δασικές υπηρεσίες δεν έχουν τον πρώτο λόγο, δεν έχουν τα μέσα να κάνουν ουσιαστική πρόληψη, δε χρηματοδοτούνται για να ολοκληρώσουν όλα τα έργα που προτείνουν», ενώ συνεχίζει λέγοντας, «Φέτος με το ΤΑΙΠΕΔ έπεσαν κατά περιοχές κάποια χρήματα, αλλά ενδεικτικά να σας αναφέρω ότι οι δασικές υπηρεσίες ζητάνε 17 εκ. ευρώ για να γίνουν οι καθαρισμοί των δρόμων – που είναι το πρώτο, ώστε να οργανώσεις και να πας γρήγορα αν κάτι συμβεί – και χρηματοδοτήθηκαν με 1.6 εκ. ευρώ. Από εκεί και πέρα, ότι οι δασικές υπηρεσίες δεν συμμετέχουν ουσιαστικά και στην πρόληψη, βγαίνει σαν πρόβλημα στη συνέχεια, όπου υπάρχουν όλοι αυτοί οι μη συντονισμοί. Έγινε φέτος μια προσπάθεια είναι η αλήθεια να γίνουν συντονισμοί, να εμπλακούν δασικές υπηρεσίες, αλλά δασικές υπηρεσίες… γερασμένες.»
Η ΔΑΣΑΡΧΗΣ ΤΟΥ ΣΟΥΦΛΙΟΥ ΤΑ ΕΛΕΓΕ ΔΥΟ ΜΗΝΕΣ ΠΡΙΝ
Ο Δασάρχης του Κιλκίς, για να εξηγήσει τα παραπάνω, μας παραπέμπει στην προ δύο μηνών έκκληση της Δασάρχη του Σουφλίου, Γιαννούλας Διαγκάκη (που έχει και την ευθύνη της Δαδιάς), που διατύπωσε τότε στην ΕΡΤ τους φόβους και την αγωνία της για το πώς θα μπορέσουν να αντιμετωπισθούν και φέτος οι πυρκαγιές διότι «ποτέ -όπως είπε τότε- δεν είμαστε έτοιμοι».
Μάλιστα, η κ. Διαγκάκη, συνέχισε σε εκείνη τη συνέντευξη, λέγοντας πως «τα συνεργεία δουλεύουν συντηρώντας δρόμους και αντιπυρικές ζώνες αλλά το έργο αναμένεται να ολοκληρωθεί σε 2,5 μήνες από σήμερα όταν θα έχει περάσει ουσιαστικά το καλοκαίρι. Σε μια περιοχή ευθύνης 800.000 στρεμμάτων από το Αρδάνιο μέχρι την Μάνδρα Σουφλιου υπάρχουν 4 μόνο δασοφύλακες, ένας ανά 200.000 στρέμματα. Πριν από 36 χρόνια η υπηρεσία απασχολούσε 45 άτομα προσωπικό και τα έργα ήταν σε οργασμό, ενώ σήμερα με 14 άτομα έχουν περιορισθεί στα απαραίτητα με συντηρήσεις δρόμων και αντιπυρικών ζωνών. Ευτυχώς που φέτος η χρηματοδότηση των 400.000 ευρώ θα καλύψει το 80% των δρόμων μήκους 400 χιλιομέτρων και των 67 αντιπυρικών ζωνών. Η περιοχή των Κατρατζήδων έχασε θεαματικά τον κόσμο που την επισκέπτονταν από το 1984 αφού εδώ και 20 χρόνια έχει να χρηματοδοτηθεί μια έκταση 130 στρεμμάτων με ζώα πουλιά λίμνες χώρους διαμονής και σίτισης εκεί που υπήρχε ζωή και κίνηση από κάθε μέρος του κόσμου. Την ίδια φθίνουσα πορεία έχει και το Δασικό φυτώριο το οποίο τροφοδοτούσε κάθε χρόνο σχολεία στρατό νοσοκομεία και άλλους φορείς με μια χρηματοδότηση που σήμερα φθάνει στο 1/6 της αρχικής. Με το φιλότιμο και μόνο κρατάμε την λειτουργία του Δασαρχείου»
Ο Δασάρχης του Κιλκίς, λέει σήμερα στην Parallaxi, με αφορμή την έκκληση της κ. Διαγκάκη και το φρικτό αποτέλεσμα στο Δάσος της Δαδιάς, «Αυτά τα πράγματα δεν τα λέμε εκ των υστέρων, τα λέμε πολύ γρήγορα γιατί εμείς τα ζούμε και τα βλέπουμε. Όταν οι δασικοί υπάλληλοι που γνωρίζουν το δάσος, την ιδιομορφία του και τα πάντα, είναι εκτός από όλη αυτή την ιστορία, αμέσως αυτό είναι ένα πρόβλημα. Από την άλλη μεριά, υπάρχει και ένα δόγμα της δασικής υπηρεσίας και συνολικά της Πολιτείας, το οποίο ας ελπίσουμε ότι θα τροποποιηθεί, που λέει ότι δεν κινδυνεύουν οι άνθρωποι. Βεβαίως, η ανθρώπινη ζωή είναι το παν, αλλά για να μην κάψουμε τον άνθρωπο θα πρέπει να σβήσουμε τη φωτιά στο δάσος, δηλαδή τη φωτιά από εκεί που έρχεται. Όσες φορές πήγαν να οχυρωθούν κοντά στις πόλεις και να μην αντιμετωπίσουν μέσα στο δάσος τις φωτιές, καίγονται και οι πόλεις, τα χωριά, οι οικισμοί και οι υποδομές. Σίγουρα, όταν μια φωτιά ξεφεύγει, κανείς δεν μπορεί να πει ότι έχει τη μαγική λύση, αλλά αν υπάρχουν οργανωμένα άτομα που θα παρέμβουν στην πρώτη εκδήλωση της πυρκαγιάς, όπου αυτά τα άτομα πρέπει να είναι μέσα στο δάσος και να περιπολούν, τα πράγματα θα είναι καλύτερα. Αυτά τα άτομα τα είχε παλιότερα η δασική υπηρεσία, αλλά τώρα όχι. Με αποτέλεσμα, τα έξοδα που κάνουμε για την πυρόσβεση να είναι πολλαπλάσια τελικά σε σχέση με την πρόληψη».
ΟΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΠΘ
Τι έχει αλλάξει όμως στο πέρασμα των χρόνων και είναι όλο και πιο έντονες και μεγάλες αυτές οι πυρκαγιές των δασικών εκτάσεων;
Σε επικοινωνία μας με την Καθηγήτρια και πρόεδρο του Τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του ΑΠΘ, Θέκλα Τσιτσώνη, αναζητάμε την απάντηση.
«Η κλιματική αλλαγή έχει διαμορφώσει παρατεταμένες περιόδους ξηρασίας λόγω του παρατεταμένου καύσωνα, όπως το κύμα που αντιμετωπίζουμε αυτές τις μέρες. Δεν είναι όμως αυτή η αιτία για τις πυρκαγιές. Οι πυρκαγιές είναι μέσα στις οικολογικές διεργασίες των μεσογειακών οικοσυστημάτων. Δεν μπορούμε να απαλλαγούμε από τις φωτιές, το θέμα είναι να τις προλαμβάνουμε εν τη γενέσει τους. Είναι και αμφίδρομα κάποια πράγματα, αφενός μεν η κλιματική αλλαγή προκαλεί παρατεταμένους καύσωνες, με τις πυρκαγιές από την άλλη καίγονται μεγάλες δασικές εκτάσεις, οπότε μειώνεται και η ικανότητα των δασών να απορροφούν το διοξείδιο του άνθρακα» εξηγεί η κ. Τσιτσώνη στην Parallaxi, ενώ μας μιλάει και για τις προτάσεις που έχουν κάνει σε οικισμούς της Εύβοιας ώστε να λειτουργήσουν στο μέλλον και ως πρότυπα.
«Έχουμε προτείνει στους οικισμούς να δημιουργηθεί μία προστατευτική ζώνη, η οποία ήδη εφαρμόζεται από πολλά δασαρχεία, είναι δηλαδή στο ευρύτερο πρόγραμμα του Υπουργείου. Αυτή ζώνη θα αποτελείται από τρεις υποζώνες, μία ας πούμε 50 μέτρα, να είναι τελείως καθαρή, η δεύτερη να έχει τα πλατύφυλλα (βρύες ή κάποια άλλα πυρανθεκτικά δέντρα) που μειώνουν τη σφοδρότητα της πυρκαγιάς – όχι ότι δεν καίγονται αλλά είναι πιο ανθεκτικά – και στη τρίτη ζώνη που ξεκινάει το πευκοδάσος, να είναι πιο αραιωμένα, να έχει φύγει όλη η υποβλάστηση, να είναι κλαδεμένα μέχρι το 1/3. Δηλαδή αυτή η ζώνη να προστατεύει τον οικισμό ώστε να μειώσει τη σφοδρότητα και να προλάβουν οι πυροσβεστικές δυνάμεις να βοηθήσουν περισσότερο. Είναι απαραίτητο να γίνουν αυτά, εμείς έχουμε ήδη δύο προτάσεις για το Αχλάδι και τις Γούβες στην Εύβοια και τώρα τον Σεπτέμβριο θα γίνουν επί τόπου και δε θα είναι θεωρητικό. Μετρήθηκε εκεί δηλαδή η τοπογραφική διαμόρφωση της περιοχής και θα δημιουργηθούν αυτές οι ζώνες ως πρότυπα.»
Την δική του εκδοχή όμως για τις έντονες πυρκαγιές τα τελευταία χρόνια, δίνει και ο κ. Βούρτσας, μέσα από κινήσεις που έχουν αλλάξει την δασική συμπεριφορά, αναφέροντας χαρακτηριστικά πως «Πρώτα από όλα, έφυγε ο άνθρωπος από τα δάση και πολλά έμειναν αδιαχείριστα. Άμα δε διαχειρίζονται τα δάση, δεν είναι και ο υλοτόμος μέσα, δεν είναι ο κτηνοτρόφος μέσα, δεν είναι ο μελισσάς μέσα μένουν στο έλεος του καθενός και γίνεται εύφλεκτη ύλη παντού, γιατί όταν υλοτομείται το δάσος, φεύγει και ένα μέρος της εύφλεκτης ύλης από μέσα.»
Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΜΕΡΑ
Σχετικά με το «αύριο» όλων αυτών των περιοχών και σχετικά με την καμένη γη των χιλιάδων στρεμμάτων, η κ. Τσιτσώνη αναφέρει:
«Έχουν μηχανισμούς επιβίωσης αυτά τα μεσογειακά οικοσυστήματα. Αν δείτε στην Εύβοια, όπου κάηκε, γέμισε πάλι με πράσινο. Δηλαδή, υπάρχει άμεση φυσική αναγέννηση, απρόσκοπτη και αδάπανη. Το θέμα όμως είναι να μην έχουμε διπλές πυρκαγιές. Αν λοιπόν, έχουμε διπλές σε λιγότερο από 15 χρόνια, δε προλαβαίνουμε να έχουν ώριμους πόρους στους κώνους, άρα δεν έχουμε αναγέννηση και εκεί είναι και το πρόβλημα. Αν η πυρκαγιά δεν είναι πρόσφατη, έχουν περάσει δηλαδή 15 με 20 χρόνια από την προηγούμενη, οι χαλέπιες και οι τραχείες – τα δύο μεσογειακά πεύκα – αναγεννιούνται, αρκεί να μην είναι κοντά οικισμοί και έχουμε αυτές τις φοβερές καταστροφές. Από εκεί και πέρα, το πεύκο δε μπορούμε να το εξοβελίσουμε τελείως γιατί είναι το πιο ολιγαρκές είδος και σε υποβαθμισμένα εδάφη είναι το πιο κατάλληλο, γι’ αυτό βλέπετε να εξαπλώνεται τόσο εύκολα στα μεσογειακά οικοσυστήματα. Δηλαδή η φύση οδηγεί σε αυτό που της ταιριάζει.»
Την εμπιστοσύνη του στην φύση, έχει και ο Δασάρχης του Κιλκίς, λέγοντας χαρακτηριστικά πως «Η φύση διορθώνει πάντα και τις κακοτεχνίες και τις απερισκεψίες των ανθρώπων, αλλά βέβαια μετά από κάποιο σημείο πρέπει και ο άνθρωπος να παρέμβει, επειδή είναι αυτός που έχει το μυαλό, την εμπειρία και τη γνώση. Αρκεί να έχει ως προτεραιότητα του το να προστατέψει το περιβάλλον, να προστατέψει τα δάση, τις ανθρώπινες ζωές και τις υποδομές.»
