Γιλμάζ Μπουγιούκερσεν: Ο «θαυματοποιός» του Εσκισεχίρ

του Σάκη Ιωαννίδη

Ο Γιλμάζ Μπουγιούκερσεν, δήμαρχος του Εσκισεχίρ ήρθε για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη, καλεσμένος της Parallaxi και του Θεσσαλονίκη Αλλιώς, στο πλαίσιο του Συνεδρίου «Μια Πόλη από το Μέλλον», για να μας αφήσει να φανταστούμε τις δυνατότητες που κρύβουν οι πόλεις μέσα τους και ότι αυτό που χρειάζονται είναι ένα όραμα και μια καλή στρατηγική για να τις υλοποιήσουν.

Τα κατορθώματα του καθηγητή και δημάρχου Γιλμάζ Μπουγιούκερσεν είναι γνωστά πέρα από τα σύνορα της μικρής τουρκικής πόλης του Εσκισεχίρ. Μέσα σε λιγότερο από 15 χρόνια ο συμπαθής καθηγητής κατάφερε να μεταμορφώσει το γκρίζο από τα εργοστάσια Εσκισεχίρ σε μια μοντέρνα πόλη με πάρκα και πράσινο, που σφύζει από ζωή και πολιτισμό, την οποία ζηλεύουν οι μεγαλύτερες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Οι επικριτές του λένε ότι τα πάρκα του είναι κακές αντιγραφές ευρωπαϊκών αξιοθέατων και τον κατηγορούν για διαφθορά. Εκείνος σαρώνει στις τοπικές εκλογές από το 1999 και πολύ συχνά δέχεται στο γραφείο του συναδέλφους του από άλλες χώρες και πόλεις για να αναλύσει το μοντέλο αστικής ανάπτυξης του Εσκισεχίρ.

Το Εσκισεχίρ βρίσκεται στη βορειοδυτική πλευρά της Τουρκίας και απέχει περίπου 350 χιλιόμετρα μακριά από την Κωνσταντινούπολη. Η οικονομία της πόλης είναι συνδεδεμένη με τη βαριά βιομηχανία της Τουρκίας. Η συναρμολόγηση μηχανών αεροσκαφών, η κατασκευή αυτοκίνητων, φορτηγών, ηλεκτρικών συσκευών και επεξεργασία ορυκτών ήταν και είναι οι κύριες πηγές οικονομίας της περιοχής που αριθμεί περίπου 900.000 κατοίκους. Για χρόνια οι νέοι του Εσκισεχίρ έφευγαν για τις μεγάλες πόλεις της Τουρκίας και της Ευρώπης. «Παρέλαβα μια πολύ βαρετή πόλη. Μια πόλη που δεν μπορούσε να κρατήσει τα παιδιά της και περιόριζε την καθημερινότητα των κατοίκων της σε μια διαδρομή από το σπίτι στη δουλειά και το αντίστροφο», σημειώνει ο δήμαρχος Γιλμάζ Μπουγιούκερσεν, πίνοντας μια γουλιά εσπρέσο. Στα 78 του χρόνια, ο Καθηγητής, όπως είναι γνωστός από τη δεκαετή πρυτανική του θητεία στο πανεπιστήμιο Anadolu του Εσκισεχίρ, άλλαξε την πόλη στην οποία γεννήθηκε και μεγάλωσε. Το 2013 το Εσκισεχίρ τιμήθηκε με τον τίτλο της Πρωτεύουσας του Πολιτισμού και των Τεχνών της Ανατολίας. Τι συνέβη;

Ο Γιλμάζ Μπουγιούκερσεν εκλέχθηκε για πρώτη φορά δήμαρχος το 1999 και αντί να καταπιαστεί με μεγαλόπνοα και πολύπλοκα έργα, άρχισε από τα βασικά. «Το όραμα μου ήταν να μετατρέψουμε το Εσκισεχίρ από μια ανύπαρκτη πόλη σε έναν τόπο που θα προσφέρει εκπαίδευση, πολιτισμό και ποιότητα ζωής στους κατοίκους και τους επισκέπτες της. Αρχίσαμε καθαρίζοντας μια και καλή τον μολυσμένο ποταμό Πόρσουκ και σήμερα υπάρχουν εκεί ψαράδες, γόνδολες και μικρά πλοιάρια αναψυχής. Αποκαταστήσαμε τα παλιά, διατηρητέα κτίρια της πόλης και μετατρέψαμε τις παλιές σκεπαστές αγορές σε κέντρα νεότητας, δίνοντας έμφαση στον πολιτισμό. Πεζοδρομήσαμε τρεις κύριους δρόμους της πόλης και φτιάξαμε δημοτικό τραμ για να ελαφρύνουμε το κέντρο από τα αυτοκίνητα», σημειώνει ο δήμαρχος.  Σήμερα ο Μπουγιούκερσεν διανύει την τέταρτη δημαρχιακή του θητεία και μέσα σ’ αυτό το διάστημα κατασκεύασε έξι μεγάλα πάρκα με τεχνητές λίμνες, πισίνες, μουσεία, κινέζικους κήπους, πράσινο, χώρους αναψυχής και σπορ. Η πόλη υποδέχτηκε επίσης τρία δημοτικά θέατρα, μια όπερα και μια δημοτική συμφωνική ορχήστρα, η οποία δίνει συναυλίες δύο φορές την εβδομάδα. «Θέλαμε οι άνθρωποι της πόλης να χαίρονται τον ελεύθερο χρόνο τους, να αγαπήσουν την πόλη και να νοιάζονται γι’ αυτή. Οι αλλαγές ξεκινούν από τις υποδομές, τον πολιτισμό και την παιδεία», τονίζει. Ως καθηγητής ο Μπουγιούκερσεν σχεδίασε το μοντέλο για το πρώτο ανοιχτό πανεπιστήμιο της Τουρκίας που εφαρμόστηκε με επιτυχία στο ίδρυμα του Anadolu.

Αν και η τοπική αυτοδιοίκηση σπάνια φημίζεται για την ευελιξία της, ο δήμος του Εσκισεχίρ κατόρθωσε να λειτουργεί με τη λογική μιας μικρής ιδιωτικής επιχείρησης υιοθετώντας, όπως μας περιγράφει ο δήμαρχος, πρακτικές μείωσης του κόστους όταν πρόκειται για έργα υποδομών μικρής κλίμακας. «Ιδρύσαμε μια σειρά εταιρειών για να μας προμηθεύουν αγαθά και υπηρεσίες ώστε να αποφεύγουμε τους πολυδάπανους διαγωνισμούς που καθυστερούν και αρκετά. Έτσι φτιάχνουμε π.χ. τα δικά μας παγκάκια για ένα πάρκο και βέβαια οι εταιρείες αυτές έχουν την ελευθερία να συνεργάζονται και με άλλους με όρους ελεύθερης αγοράς».

Για τις αστικές αναπλάσεις ο δήμος του Εσκισεχίρ δανείστηκε από ευρωπαϊκές τράπεζες επενδύσεων και χρησιμοποίησε πόρους από τον τακτικό του προϋπολογισμό. «Οι τράπεζες μας δάνεισαν και επένδυσαν μαζί μας. Είμαστε ο μόνος δήμος στην Τουρκία που αποπληρώνει τα δάνεια του. Ο δήμος δεν έχει κέρδος, αλλά ούτε και ζημία», σημειώνει. Η φιλοσοφία του είναι σχετικά απλή όπως την περιγράφει: «Πρέπει να είσαι πιστός στον στόχο σου, να έχεις όραμα και να σχεδιάζεις λογικά και βιώσιμα projects, έτσι θα βρεις λεφτά και από εξωτερικές πηγές». Το όνομα του ήταν ανάμεσα στα φαβορί για το χρίσμα του κοινού υποψήφιου, μεταξύ των δύο κύριων κομμάτων της αντιπολίτευσης, για τις προεδρικές εκλογές της Τουρκίας τον ερχόμενο Αύγουστο. Τελικά δεν το πήρε. Δεν πειράζει όμως γιατί έχει ακόμη αρκετή δουλειά στο Εσκισεχίρ, ειδικά τώρα που οι νέοι της πόλης άρχισαν να επιστρέφουν στο σπίτι τους.