Η Καλλιστώ και η Άγρια Ζωή

της Αναστασίας Παναγιωτοπούλου

Πριν μια βδομάδα ένα ακόμα τροχαίο ατύχημα συνέβη με θύμα την άγρια ελληνική πανίδα. Μία λύκαινα στην νέα Εθνική Οδό Κοζάνης Πτολεμαΐδας χτυπήθηκε θανάσιμα. Σύμφωνα με τα στοιχεία της αυτοψίας, το θηλυκό ζώο ηλικίας περίπου 4 ετών, είχε τραυματιστεί θανάσιμα από διερχόμενο όχημα, ενώ ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσε το γεγονός ότι το ζώο βρέθηκε με κομμένη ουρά. Όπως φαίνεται, είτε αυτός που χτύπησε το ζώο, είτε κάποιο από τα διερχόμενα οχήματα, αντί να ειδοποιήσουν για το περιστατικό, θεώρησαν σκόπιμο να κόψουν και να πάρουν την ουρά του ζώου-πιθανότατα ως τρόπαιο-αποδεικνύοντας έτσι για μια ακόμα φορά, τη βαρβαρότητα κάποιων ανθρώπων. Το περιστατικό γνωστοποιήθηκε στην ΚΑΛΛΙΣΤΩ από εθελοντή της, ο οποίος συμπτωματικά πέρασε από το συγκεκριμένο σημείο λίγο μετά το ατύχημα.

Πριν μερικούς μήνες  καταγράφηκε και το τέταρτο τροχαίο ατύχημα με αρκούδα μέσα  στο 2013. Ο  οδηγός ο οποίος ευτυχώς δεν τραυματίστηκε σοβαρά, κάλεσε την τροχαία και η τροχαία κάλεσε με τη σειρά της τις Ομάδες  Άμεσης Επέμβασης της Περιβαλλοντικής Οργάνωσης (Π.Ο) Καλλιστώ αλλά και του Αρκτούρου. Η εν λόγω αρκούδα τραυματίστηκε στα πίσω άκρα και στη συνέχεια μετακινήθηκε μόνη της εκτός αυτοκινητοδρόμου. Αφού τη βρήκαν, η κτηνίατρος της Καλλιστώ την νάρκωσε και τις προσέφερε τις πρώτες βοήθειες. Ως γνωστόν, είναι η πλήρως ακατάλληλη περίφραξη της Εγνατίας οδού η αιτία που άνθρωπος και άγρια πανίδα μπαίνουν σε τόσο μεγάλο κίνδυνο. Η Καλλιστώ έχει θέσει ως στρατηγικό της στόχο την αντιμετώπιση αυτών των συμβάντων. Με αφορμή το δέκατο όγδοο τροχαίο ατύχημα αρκούδας για την περίοδο 2009-2013 και τον πρόσφατοθάνατο του άγριου λύκου νομίζω πως είναι καιρός να μιλήσουμε με την Υπεύθυνη Τύπου και Επικοινωνίας της Καλλιστώ, Ηλιάνα Μπουσιάκη, για τους στόχους, τις δράσεις και το συνολικό όραμα της συγκεκριμένης Π.Ο.

Η ταυτότητα Η Καλλιστώ είναι μια Περιβαλλοντική Οργάνωση που ιδρύθηκε το 2004 στη Θεσσαλονίκη και ασχολείται κυρίως με την προστασία και τη διατήρηση της άγριας ζωής και της φύσης, με σύμβολα την αρκούδα και το λύκο. Φυσικά ασχολούμαστε και με την προστασία και διατήρηση των βιοτόπων των ειδών αυτών. Πέρα από τις δράσεις αυτές, κάνουμε και δράσεις περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης, τόσο στη Θες/νίκη όσο και σε άλλες περιοχές στις οποίες δραστηριοποιούμαστε, επίσης κάνουμε και εθελοντικές δράσεις κάθε καλοκαίρι. Εδώ και έξι καλοκαίρια οργανώνουμε προγράμματα εθελοντικής δασοπροστασίας στην Πίνδο και στη Ροδόπη, ενώ δυο καλοκαίρια τώρα κάνουμε προγράμματα δασοπροστασίας και στο Σεϊχ-Σου με ταυτόχρονη ενημέρωση στους ανθρώπους, οι οποίοι κάνουν τη βόλτα τους στο δάσος, για τους τρόπους πρόληψης των πυρκαγιών. Οι δράσεις και οι στόχοι Κύριος άξονας είναι οι προσπάθειες για τη συνύπαρξη ανθρώπου και άγριας ζωής, δηλαδή πως οι άνθρωποι της υπαίθρου που έρχονται σε άμεση επαφή με αυτά μπορούν να συνυπάρχουν μαζί τους με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, ώστε να εκλείψουν και οι λόγοι εξαφάνισης-εξόντωσης των άγριων ζώων. Τέτοιες δράσεις είναι δράσεις προώθησης προληπτικών μέτρων για τις ζημιές που προκαλούν τα μεγάλα σαρκοφάγα, όπως είναι οι ηλεκτροφόρες περιφράξεις και οι καλοί σκύλοι κοπαδιών. Φέτος ειδικά θα δώσουμε ιδιαίτερη βαρύτητα, σαν στρατηγικό στόχο της Καλλιστώ, στην ανάπτυξη ενός δικτύου, μεταξύ των κτηνοτρόφων, ανταλλαγής καλών σκύλων φύλαξης κοπαδιών, των γνωστών σε όλους μας τσοπανόσκυλων, τα οποία δυστυχώς έχουν εκλείψει από την  ύπαιθρο. Έτσι μέσω της δημιουργίας του συγκεκριμένου δικτύου οι κτηνοτρόφοι που έχουν ήδη ικανά σκυλιά θα μπορέσουν να μεταφέρουν τη γνώση τους στους υπόλοιπους κτηνοτρόφους για τη σωστή εκπαίδευση των τσοπανόσκυλων. Ρόλος της Καλλιστώ είναι να μεσολαβήσει με τη δημιουργία του δικτύου έτσι να φέρει σε επαφή τους ανθρώπους. Μακροπρόθεσμα ευελπιστούμε πως αυτό το σύστημα θα λειτουργεί από μόνο του, δηλαδή μέσω των ίδιων των κτηνοτρόφων. Δυστυχώς τα τσοπανόσκυλα είναι μια ράτσα μη αναγνωρισμένη στην Ελλάδα, όσο παράξενο αν ακούγεται αυτό. Και μέσω των διασταυρώσεων τους με άλλα σκυλιά έχουν εκλείψει τα βασικά τους χαρακτηριστικά, τα οποία τους καθιστούν ιδανικούς φύλακες (εννοείται πως δεν έχουμε κάποια εμμονή με την εμφάνιση των ζώων αυτών). Αυτή η δράση αποσκοπεί στο να επανεισαχθούν στις κτηνοτροφικές περιοχές οι σκύλοι αυτοί, που είναι τόσο καλοί φύλακες, με αποτέλεσμα να περιορίσουν τις ζημιές που προκαλούν τα μεγάλα σαρκοφάγα, έτσι να εξαλειφθούν και οι λόγοι που οδηγούν τους κτηνοτρόφους σε αυτοδικία απέναντι στα μεγάλα σαρκοφάγα. Το μείζον και χρονίζον ζήτημα των τροχαίων με θύματα αρκούδες δυστυχώς συνεχίζεται. Η αντικατάσταση της περίφραξης στον κάθετο άξονα της Εγνατίας οδού  Σιάτιστας –Κρυσταλλοπηγής αποτελεί επίσης στρατηγικό στόχο της οργάνωσης. Η ομάδα άμεσης επέμβασης της Καλλιστώ, η όπως το ονομάζουμε εμείς “Bear Emergency Team” λειτουργεί εδώ και αρκετά χρόνια. Αποτελείται από δυο κτηνιάτρους και δυο βιολόγους και επεμβαίνει σε όλες αυτές τις περιπτώσεις που κάποια αρκούδα ή κάποιο μεγάλο ζώο βρίσκεται σε κίνδυνο. Ευελπιστούμε για την αντικατάσταση της περίφραξης, αν και μας έχουνε δώσει πολλές υποσχέσεις, που δεν πραγματοποιούνται. Γενικός στόχος μας είναι η συνύπαρξη του ανθρώπου με την άγρια ζωή. Όχι τόσο στα αστικά κέντρα, αφού στις πόλεις ο άνθρωπος δε βρίσκεται κοντά με τη φύση, έτσι η άγρια ζωή καταλήγει να είναι κάτι γραφικό.. Ενώ οι άνθρωποι της υπαίθρου βρίσκονται σε συνεχή επαφή με την άγρια ζωή και δεν είναι σωστό να επωμίζονται αυτοί το κόστος διατήρησης ενός είδους το οποίο κρατικά έχει χαρακτηριστεί προστατευόμενο. Έτσι πιέζουμε για αποζημιώσεις, επιδοτήσεις στους ανθρώπους στους οποίους τα άγρια ζώα προκαλούν πρόβλημα αλλά και για υιοθέτηση προληπτικών μέτρων, όπως οι ηλεκτροφόροι φράκτες και η εκτροφή τσοπανόσκυλων για να αποφευχθούν τα άσχημα γεγονότα. Οι άνθρωποι Στην οργάνωση είμαστε άτομα από πάρα πολλούς και διαφορετικούς κλάδους, βέβαια κυριαρχούν οι βιολόγοι. Είναι οι περισσότεροι, εξ αντικειμένου. Παρ όλα αυτά υπάρχουν άνθρωποι από παντού. Η υπεύθυνη εθελοντικών προγραμμάτων είναι κοινωνική λειτουργός και έχει κάνει μεταπτυχιακό στην Περιβαλλοντική εκπαίδευση, εγώ είμαι υπεύθυνη του τμήματος Επικοινωνίας και τελείωσα Πολιτικές Επιστήμες με μεταπτυχιακό στην Επικοινωνία, ο διευθυντής μας είναι Γεωπόνος με μεγάλη εμπειρία σε προγράμματα διατήρησης των ειδών. Όπως μάλλον γνωρίζεις οι περισσότεροι συνεργάτες είναι άτομα τα οποία έφυγαν από τον Αρκτούρο και δημιούργησαν την Καλλιστώ. Όταν τελείωσα τις σπουδές μου δεν είχα σκεφτεί ποτέ ότι θα ασχοληθώ με το περιβάλλον Δεν ήμουν ούτε εθελόντρια, ούτε σε κάποιο περιβαλλοντικό σχήμα. Συγκυριακά βρέθηκα στην Καλλιστώ. Ευτυχώς που συνέβη γιατί πλέον μου άνοιξαν τελείως διαφορετικοί ορίζοντες. Το να δουλεύεις σε μια τέτοια οργάνωση σου προσφέρει την ικανοποίηση του να  εργάζεσαι κάπου όπου δεν εξυπηρετείς συμφέροντα μεγάλων ιδιωτών και την ευχαρίστηση του να εξυπηρετείς κοινωφελείς σκοπούς. Ειδικά τα περιβαλλοντικά ζητήματα είναι ένας τομέας όπου ακόμη στην Ελλάδα δεν αποτελεί κεντρική προτεραιότητα ούτε πολιτικά ούτε ατομικά. Επίσης, η εργασία στην Καλλιστώ σου δίνει τη χαρά της εθελοντικής προσφοράς και εργασίας καθώς και την αλληλεπίδραση με άλλα άτομα τα οποία έχουν τους ίδιους στόχους.

Η οργάνωση Πραγματικά θεωρώ ότι κάνουμε ποιοτική δουλειά, χωρίς να υποκαθιστούμε τις κρατικές αρχές. Ο καθένας μεταφέρει την τεχνογνωσία του για ένα κοινό σκοπό και αλληλεπιδρούμε θετικά.. Το διαφορετικό σε σχέση με την Καλλιστώ έχει να κάνει με τον τοπικό χαρακτήρα. Όπως είπα, είναι δύσκολο να επιβιώνεις σε μια περίοδο που όλα γίνονται στην Αθήνα, έχοντας έδρα στη Θεσσαλονίκη. Έτσι ο αγώνας, σε σχέση με το δικό μου τομέα, να γίνει γνωστό το όνομα της οργάνωσης και ο κόσμος να σε εμπιστεύεται και να σε υποστηρίζει, οικονομικά και ηθικά, κάνει κάπως διαφορετικό τον τρόπο με τον οποίο κινούμαστε. Δεν κάνουμε πίσω σε αυτά που πιστεύουμε, κάνοντας κάποιες θυσίες είμαστε σε θέση να έχουμε την οικονομική δυνατότητα είτε μέσω χορηγιών είτε μέσω κρατικών προγραμμάτων και έτσι να συνεχίσουμε να επιβιώνουμε. Υπάρχει συγκεκριμένη χορηγική ηθική σε σχέση με το από ποιους ιδιώτες και εταιρίες παίρνουμε χρήματα και από ποιους όχι. Αυτό με κάνει να έχω παραπάνω κίνητρο για να δουλεύω με την ίδια όρεξη στην Καλλιστώ.

Η κρίση Η αλήθεια είναι πως έχουμε δεχτεί μειώσεις και σε προσωπικό και σε δυνατότητα επιχειρησιακής οργάνωσης. Παρ όλα αυτά κάνουμε προσπάθεια να διατηρηθούν τα δεδομένα, τόσο επιχειρησιακά όσο και εργασιακά, στα καλύτερα δυνατά επίπεδα. Εργασιακά μειώνοντας τις αποδοχές μας προσπαθήσαμε να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε όλοι και επιχειρησιακά διενεργώντας πολλά εθελοντικά προγράμματα ευελπιστούμε να επιβιώσουμε. Προσπαθούμε να μη χάσουμε τη διάθεση μας, είναι δύσκολο σε τέτοιες συνθήκες να μη δυσανασχετείς και να μην υπάρχουν διαφωνίες. Παρ όλα αυτά, ακόμα κι αν δεν έχουμε χρήματα προσπαθούμε να συνεχίσουμε να κάνουμε πράγματα, αν και οι συνθήκες είναι εξαιρετικά δύσκολες, μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλο μας. Πάντως δεδομένου του μεγέθους μας σαν οργάνωση θεωρώ πως είμαστε σε καλό επίπεδο.

Το μέλλον Μακροπρόθεσμα αυτό που θα ήθελα για την Καλλιστώ είναι να στελεχωθεί από ακόμα περισσότερους νέους ανθρώπους, σύμφωνα και με το αρχικό όραμα των ανθρώπων που τη δημιούργησαν. Κι εγώ συγκαταλέγομαι σε αυτούς τους ανθρώπους που ήρθαμε μεταγενέστερα στην Καλλιστώ και βάλαμε το δικό μας στίγμα. Φυσικά να διατηρηθεί η εμπειρία των ανθρώπων που ήδη υπάρχουν, έτσι να καταφέρουμε να είμαστε εκεί σε κάθε κρίσιμο περιβαλλοντικό ζήτημα βάζοντας στο επίκεντρο και τον άνθρωπο και την πανίδα παράλληλα. Ο προσανατολισμός μας είναι πιο κοντά στην συνύπαρξη των δυο παρά στην προστασία και διατήρηση κάποιων ειδών. Δηλαδή τι γίνεται με τον άνθρωπο και το περιβάλλον και όχι με το περιβάλλον από μόνο του. Τελικά, θα ήθελα να δουλέψουμε πάνω σε αυτό ενώ ταυτόχρονα θα έρθουν νέες ιδέες και νέοι άνθρωποι.