I love this job- Οδοκαθαριστής

Με την πεποίθηση ότι από κάθε άνθρωπο μπορούμε να μάθουμε για τους άλλους και για τον εαυτό μας, ότι η ευφυΐα είναι κατάκτηση της περιέργειας και δεν είναι ντεμοντέ στις μέρες μας να ακούς και να σιωπάς, η στήλη αυτή θα παρακολουθεί κάθε μήνα έναν άνθρωπο που η καθημερινότητά του σφραγίζεται από την ιδιαίτερη φύση του επαγγέλματός του. Άνθρωποι της διπλανής πόρτας που ασκούν επαγγέλματα που δεν περιλαμβάνονται στις προτάσεις του επαγγελματικού προσανατολισμού γίνονται οι ήρωες αυτού του ρεπορτάζ.

Οδοκαθαριστής Χάρης Τσακνάκης

Η ιστορία των σκουπιδιών είναι αναμφίβολα  η παράλληλη ανείπωτη ιστορία του πολιτισμού μας. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, για το καθάρισμα των δρόμων της Θεσσαλονίκης, χρησιμοποιούσαν φυλακισμένους. Σήμερα η πόλη κάνει τα πρώτα της βήματα ώστε να ξεκινήσει η ανακύκλωση, ενώ τριάντα τόνοι σκουπιδιών έχουν μαζευτεί από τον Θερμαϊκό μέσα στο 2011. Το γεγονός ότι κάθε άνθρωπος στον αναπτυγμένο κόσμο παράγει πάνω από ένα κιλό σκουπίδια την ημέρα, ίσως εξηγεί κάπως την κατάχρηση του όρου στην καθομιλουμένη. Εκτός από τηλεοπτικά σκουπίδια και χώρες-σκουπίδια, υπάρχουν άνθρωποι που ζουν από αυτά και αλληλοεξοντώνονται για την εκμετάλλευσή τους.Τα πραγματικά σκουπίδια, όμως, για εμάς εξακολουθούν να βρίσκονται στους δρόμους. Εκεί, συναντήσαμε τον Χάρη Τσακνάκη, οδοκαθαριστή στο τμήμα σαρώματος του Δήμου Θεσσαλονίκης, στις 6.30 το πρωί, την ώρα που έπιανε δουλειά. Εργάζεται στην ίδια περιφέρεια εδώ και 12 χρόνια και είναι πατέρας πέντε παιδιών.

«Αυτό το επάγγελμα ήταν ευλογία για μένα. Είχα ταλαιπωρηθεί πολύ. Ήμουν ήδη 35 χρονών όταν άκουσα ότι θα γίνουν 100 προσλήψεις στην καθαριότητα. Και είπα δεν κάνω τα χαρτιά μου, τι έχω να χάσω; Όταν είδα ότι με πήρανε, πίστεψα ότι είχε γίνει λάθος. Η δουλειά μου έγινε ιερή. Την εκτιμώ, τη σέβομαι και την κάνω όσο μπορώ με ευσυνειδησία. Σκουπίζω όπως σκούπιζα την πρώτη μέρα. Σαν να με βλέπει ο Θεός.

Οι κίνδυνοι στο δρόμο υπάρχουν και θα υπάρχουν. Μία φορά κόντεψε να μου έρθει μια βαριοπούλα στο κεφάλι. Είχε πέσει από τον έκτο όροφο μιας πολυκατοικίας. Επίσης, τα στενά είναι επικίνδυνα επειδή οι οδηγοί δεν κόβουν ταχύτητα όταν μας βλέπουν. Πολλές φορές έχω πηδήξει στο πεζοδρόμιο. Είσαι εκτεθειμένος στη βροχή, στη σκόνη αλλά δεν σε πειράζει. Είναι σημαντικό να ξέρεις ότι θα πάρεις το μεροκάματό σου ό,τι και να γίνει. Ήξερα από την αρχή ότι θα μαζεύω σκουπίδια, δεν το έμαθα στην πορεία.

Μέσα σε πέντε λεπτά μπορεί να ξαναβρείς σκουπίδια στο δρόμο που καθάρισες. Τα αφήνουν έξω από τους κάδους επειδή βαριούνται ή σιχαίνονται να τους ανοίξουν. Μία γυναίκα μπροστά μου πέταξε μια μέρα ένα χαρτί κάτω από ένα αυτοκίνητο. Της έδωσα συγχαρητήρια. Σε έναν άλλο δεν πρόλαβα να κάνω παρατήρηση και έσπευσε να μου υπενθυμίσει ότι πλερώνει. Κάποιος κύριος κάποτε μας έπαιρνε τηλέφωνο και είχε την απαίτηση να σκουπίζουμε την αυλή του, χαρακτηριστικό της νοοτροπίας μας.

Υπάρχουν ασφαλώς φορές που η μέση και τα χέρια πονάνε. Θέλω να πάω ας πούμε για περπάτημα και δεν έχω κουράγιο. Μία γυναίκα πριν δουλέψει στην καθαριότητα μου είπε ότι σκεφτόταν όταν μας έβλεπε ότι είμαστε τεμπέληδες. Μου εκμυστηρεύτηκε ότι αισθάνεται ήδη κουρασμένη ύστερα από 8 μόνο μήνες. Γίνεται όμως δουλειά. Καθάρισε η πόλη, στην περιοχή μου απαλλαχτήκαμε από 50 εγκαταλελειμμένα αυτοκίνητα, μειώθηκαν οι εστίες μόλυνσης. Ο κόσμος όμως πρέπει να βοηθάει για να διατηρείται η πόλη καθαρή».

Αποχαιρετώντας τον Χάρη, δεν θυμήθηκα να του πω ότι στους αντικαθεστωτικούς διανοούμενους της Τσεχοσλοβακίας επιτρέπονταν μόνο χειρωνακτικές εργασίες, όπως αυτή του οδοκαθαριστή. Ξέχασα επίσης να του αναφέρω ότι τη δουλειά του την έκαναν δύο μεγάλοι θρύλοι του αθλητισμού, ο Λάρι Μπερντ και ο Εμίλ Ζάτοπεκ. Όχι ότι θα την είχε ανάγκη μία τέτοια γνώση για να αισθανθεί σημαντικός. Του αρκεί η ηθική ικανοποίηση.

Tα νέα σκουπίδια είναι η επιβράβευσή του. Αν εκλείψουν, η δουλειά του θα χαθεί. Αυτός πρέπει να είναι ο εφιάλτης του, σκέφτηκα. Η οικολογική συνείδηση. Δεν διατρέχει όμως ακόμα τουλάχιστον τέτοιο κίνδυνο αφού συνηθίζουμε τη μία μέρα να φτύνουμε την τσίχλα μας και την επόμενη να την πατάμε οι ίδιοι, έξαλλοι με εκείνον που την πέταξε.Ο Μαρκήσιος ντε Σαντ έβλεπε τον άνθρωπο ριγμένο στη γη όπως μέσα σε έναν σκουπιδότοπο, έλεγε ο Ντανίλο Κις. Ο Wall-e, το ρομπότ της Pixar, θα βρει στον 22ο αιώνα μόνο τον σκουπιδότοπο εάν δεν βοηθάει κι ο κόσμος, όπως μας είπε ο κ. Τσακνάκης, μία από τις λίγες φορές που οι λέξεις έχουν ακόμα αξία. Όχι σκουπίδια, όχι πλαστικά σε θάλασσες και ακτές, φοράτε πάντα τη ζώνη σας, μην βουτάτε στη θάλασσα αφού έχετε φάει. Αυτά δεν μας έμειναν; «Σαν σκουπίδια τυχαία χυμένα είναι ο ομορφότερος κόσμος» είχε γράψει ο σκοτεινός φιλόσοφος της Εφέσου. Αυτό το “σαν” είναι σαν να το έχουμε ξεχάσει.