Η μανία με τα μουσεία (Α-Ι)

Λέξεις: Κύα Τζήμου, Δήμητρα Κεχαγιά

Κάποιος είχε πει ότι η Τέχνη είναι το μόνο καταφύγιο. Και τα μουσεία είναι το καταφύγιο της Τέχνης, λέμε εμείς. Άνοιξη και καλοκαίρι στη Θεσσαλονίκη υπάρχουν ένα σωρό πράγµατα να κάνεις, τα οποία δύσκολα βάζεις στο φορτωµένο χειµωνιάτικο πρόγραµµά σου. Αν µια επίσκεψη σε µουσείο σου φαίνεται πολύ «βαριά» για την εποχή, καιρός να αλλάξεις γνώµη. Μέσα στα πολλά της πόλης μας σίγουρα θα βρεις αυτο που σε ενδιαφέρει. Γνωστά και άγνωστα, μικρά και μεγάλα, σας κάνουμε μια πρώτη ξενάγηση σ΄αυτά από το Α ως το Ω σε τρία μέρη.

1. Άγριας πανίδας και ενυδρείων γλυκών υδάτων

«Είκοσι χρόνια µένω στο Φοίνικα, ποτέ δεν είχα ακούσει ότι υπάρχει εδώ κάποιο µουσείο», ήταν η πρώτη αντίδραση µιας κυρίας στην περιοχή όταν τη ρώτησα για οδηγίες. «Υπάρχει», επέµενα εγώ. «Αφού το έχουν επισκεφτεί τόσα σχολεία». Πράγµατι. Εκεί θα δεις περισσότερα από 250 είδη άγριας πανίδας, ενώ από το 2007 έχουν εγκατασταθεί και ενυδρεία όπου φιλοξενούνται 25 είδη ψάρια του γλυκού νερού (γριβάδι, γουλιανός, περκί κ.α.). Η συλλογή αρπακτικών θεωρείται από τις καλύτερες στην Ελλάδα. Ψάξε να βρεις τον Βασιλαετό. Υπάρχουν µόνο 2-3 ζευγάρια σε όλη τη χώρα. Στις δύο βιτρίνες θα δεις αποµιµήσεις υγροτόπων και δάσους. Τα περισσότερα από τα ταριχευµένα ζώα χρονολογούνται από τη δεκαετία του ’50, όταν άρχισε να δηµιουργείται η συλλογή από τον τότε καθηγητή Ι. Παπαϊωάννου για τις εκπαιδευτικές ανάγκες των φοιτητών του τµήµατος ∆ασολογίας. Τότε ακόµη υπήρχε αφθονία σε διάφορα είδη πανίδας και για αυτό γινόταν πολλές ταριχεύσεις. Σήµερα, ταριχεύονται µόνο είτε εκτρεφόµενα ζώα, όπως ελάφια, είτε σκοτωµένα και δηλητηριασµένα. Το Μουσείο δηµιουργήθηκε από το Εργαστήριο Άγριας Πανίδας και Ιχθυοπονίας Γλυκέων Υδάτων του Αριστοτέλειου και λειτουργεί κυρίως χάρη στο µεράκι καθηγητών και φοιτητών.

Θα το βρεις: Θυµάσαι πού ήταν το παλιό Fena Stock; Λοιπόν, παραδίπλα, ∆ηµοκρίτου και Μοσχοβίτη γωνία, υπάρχει µια πινακίδα «Σχολή ∆ασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του ΑΠΘ». Μην περιµένεις να δεις πινακίδα για το Μουσείο. Μπες από τη µεγάλη είσοδο µε το αυτοκίνητο καθώς έχει άπλετο χώρο για πάρκινγκ. Το Μουσείο βρίσκεται στο κτίριο Α. Τηλ. 2310 992686 (δρ. Νίκος Παραλυκίδης).

Μέρες και ώρες λειτουργίας: Λόγω έλλειψης προσωπικού το Μουσείο είναι ανοιχτό µόνο καθηµερινές, ∆ευτέρα ως Παρασκευή, από τις 9 π.µ. ως τις 2 µ.µ. Επίσης, επειδή ανήκει στο ΑΠΘ, το καλοκαίρι κλείνει για περίπου ένα µήνα (20 Ιουλίου µε 20 Αυγούστου). Καλό είναι πριν αποφασίσεις να το επισκεφτείς να τηλεφωνήσεις ώστε να υπάρχει κάποιος να σε ξεναγήσει.

2. Αρχαιολογικό

Τα εκθέματα έχουν βρεθεί σε ανασκαφές στη Μακεδονία και την περιοχή της Θεσσαλονίκης και χρονολογούνται από την προϊστορική περίοδο έως και την ύστερη αρχαιότητα. Εγκαινιάστηκε το 1962 και σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα Πάτροκλο Καραντινό, αλλά ανακαινίστηκε εκ νέου προ πενταετίας, οπότε και αναδιοργανώθηκε και η μόνιμη συλλογή του Μουσείου. Αν επομένως έχετε να επισκεφτείτε το Μουσείο από μαθητής και νομίζετε πως τίποτα καινούριο δεν υπάρχει να δείτε, πλανάστε πλάνην οικτρά. Το Μουσείο επίσης διοργανώνει εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά και ενηλίκους, ενώ στην αυλή του στεγάζεται ένα από τα πιο όμορφα καφέ της πόλης.

Θα το βρεις: Μ. Ανδρόνικου 6, τηλ. 2310830538, www.amth.gr

Μέρες και ώρες λειτουργίας: Χειμερινό ωράριο (από 1 Νοεμβρίου έως 31 Μαρτίου) Δευτέρα 10:30 έως 17:00 Τρίτη – Κυριακή: 08:30 – 15:00 Θερινό ωράριο (από 1 Απριλίου έως 31 Οκτωβρίου): Δευτέρα 13:30 έως 20:00 Τρίτη – Σάββατο: 08:00 – 20:00 Κυριακή: 8:00 – 20:00

3. Αρχαίων, Ελληνικών, Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Οργάνων

Ιδρύθηκε το 1997 και φιλοξενεί περισσότερα από 200 μουσικά όργανα και αντίγραφα οργάνων από την εποχή του χαλκού μέχρι τις αρχές του 20ού αι. εκτίθενται στους τρεις ορόφους του αναπαλαιωμένου κτιρίου της Τράπεζας Πειραιώς. Στον πρώτο όροφο βρίσκουμε όργανα των προϊστορικών χρόνων, στο δεύτερο πνευστά και κρουστά διαφόρων εποχών και στον τρίτο παρουσιάζεται η εξέλιξη των οργάνων από τα βυζαντινά στα μεταβυζαντινά χρόνια. Τα όργανα που εκτίθενται συλλέχθηκαν και ανακατασκευάστηκαν με τη βοήθεια του Α.Π.Θ. Στο πωλητήριο του μουσείου μπορεί να βρει κανείς πολύ όμορφα κοσμήματα σε χρυσό και ασήμι, αντίγραφα μουσικών οργάνων.

Θα το βρεις: Κατούνη 12-14, Λαδάδικα, τηλ. 2310238391

4. Ατατούρκ

Στεγάζεται στο σπίτι όπου γεννήθηκε ο Κεμάλ ο επονομαζόμενος Ατατούρκ, δηλαδή «πατέρας των Τούρκων». Το μεγαλύτερο μέρος της επίπλωσης είναι αυθεντικό. Χρειάστηκε να αντικατασταθούν κάποια έπιπλα που έλειπαν με άλλα, που πήραν από το Μαυσωλείο του Κεμάλ και από το Τοπ Καπί στην Κωνσταντινούπολη. Στους τοίχους οι επισκέπτες βλέπουν πολλές φωτογραφίες από διάφορες φάσεις της ζωής του αναμορφωτή των Τούρκων. Το κτίριο που το 1981 βάφτηκε και πάλι στο αρχικό ροζ χρώμα, αποτελείται από δύο ορόφους. Στον πρώτο όροφο βρίσκεται το σαλόνι για τους ξένους, το δωμάτιο της μητέρας του Κεμάλ, το καθημερινό και η κουζίνα. Ο δεύτερος όροφος περιλαμβάνει το δωμάτιο στο οποίο γεννήθηκε ο Κεμάλ, το 1881. Σε άλλο δωμάτιο εκτίθενται τα προσωπικά του αντικείμενα και στον τοίχο είναι κρεμασμένα έγγραφα από το σχολείο του. Το 1935, το δημοτικό συμβούλιο Θεσσαλονίκης παραχώρησε στο Τουρκικό κράτος το σπίτι όπου έμενε ο Κεμάλ Ατατούρκ και το οποίο μετατράπηκε σε μουσείο αφιερωμένο σε αυτόν. Μάλιστα, οι Τούρκοι που επισκέπτονται σήμερα το εν λόγω μουσείο του δίνουν χαρακτήρα που θυμίζει εκείνον προσκυνήματος.

Θα το βρεις: Αποστόλου Παύλου στο ύψος Αγίου Δημητρίου 151, πίσω από το τουρκικό Προξενείο, τηλ.: 2310965080

Μέρες και ώρες λειτουργίας: Δευτέρα έως Κυριακή: 10:00-17:00

5. Βαλκανικών Πολέμων

Ιδρύθηκε το 1999 σε ένα κτίριο που χρησιμοποιήθηκε στις 25 Οκτωβρίου 1912 για τις διαπραγματεύσεις μεταξύ του Έλληνα αρχιστράτηγου Κωνσταντίνου και των αντιπροσώπων του διοικητή των οθωμανικών δυνάμεων Χασάν Ταχσίν πασά για την αναίμακτη παράδοση της Θεσσαλονίκης στον ελληνικό στρατό. Αποτελούσε το κεντρικό κτίριο του αγροκτήματος Μοδιάνο, που δημιουργήθηκε το 1906 από τον Γιακό Μοδιάνο, και που περιλάμβανε επίσης πλήθος βοηθητικών κτιρίων και υποστατικών. Ο πατέρας του Γιακό, ο Σαούλ Μοδιάνο, ήταν ο δεύτερος μεγαλύτερος ιδιοκτήτης ακινήτων στην Οθωμανική αυτοκρατορία. Στο μουσείο εκτίθενται πίνακες, λιθογραφίες, χάρτες, φωτογραφίες, ξίφη, παράσημα, όπλα, στολές, και άλλα κειμήλια του ελληνικού, του τουρκικού, του βουλγαρικού, του σερβικού, του μαυροβουνιώτικου και του ρουμανικού στρατού.

Θα το βρεις: στη Γέφυρα, ένα χωριό που απέχει 25 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη, δίπλα στην Εθνική Οδό Θεσσαλονίκης-Έδεσσας

Μέρες και ώρες λειτουργίας: Δευτέρα-Παρασκευή 9.00-14.00, 17.00-20.00, Σάββατο-Κυριακή 9.00-14.00.

6. Βυζαντινού Πολιτισμού

Σχεδιάστηκε από τον Κυριάκο Κρόκο και αποτελεί υποδειγματικό κέντρο διαφύλαξης, έρευνας και μελέτης στοιχείων του βυζαντινού πολιτισμού που διασώζονται στο μακεδονικό χώρο και ιδιαίτερα στη Θεσσαλονίκη. Η μόνιμη έκθεση του Μουσείου παρουσιάζει την τέχνη και τον πολιτισμό του Βυζαντίου. Τοιχογραφίες, ψηφιδωτά, εικόνες, πολύτιμα εκκλησιαστικά σκεύη, κοσμήματα αλλά και αντικείμενα καθημερινής χρήσης παρουσιάζουν πτυχές της ζωής του Βυζαντίου από την οργάνωση της θρησκευτικής και κοινωνικής ζωής έως τον ιδιωτικό βίο. Έτσι για τα πρακτικά να θυμηθούμε ότι η έκθεση «Θησαυροί του Αγίου Όρους» που φιλοξενήθηκε στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας 1997, χτύπησε ρεκόρ επισκεπτών, περί τους 700.000! Το 2005 το Βυζαντινό Μουσείο ανακηρύχθηκε «Μουσείο της Ευρώπης» της χρονιάς.

Θα το βρεις: Λ.Στρατού 2, τηλ. 2310868570, www.mbp.gr

Μέρες και ώρες λειτουργίας: Χειμερινό ωράριο (από 1 Νοεμβρίου έως 31 Μαρτίου) Δευτέρα: 10:30-17:00 Τρίτη-Κυριακή: 08:30-15:00 Θερινό ωράριο (από 1 Απριλίου έως 31 Οκτωβρίου) Δευτέρα: 13:30-20:00 Τρίτη-Κυριακή: 08:00-20:00

7. Δημοτική Πινακοθήκη Θεσσαλονίκης

Μέχρι το 2010 λειτουργούσε εκτός από την Casa Bianca και στη βίλα Μορντώχ, ένα κτίριο του1905 σε σχέδια του αρχιτέκτονα Ξενοφώντα Παιονίδη, που λειτούργησε ως Δημοτική Πινακοθήκη από το 1986 και φιλοξένησε πάνω από 55 εκθέσεις Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών. Σήμερα η Δημοτική Πινακοθήκη περιορίζεται εντός της βίλας Μπιάνκα. Η Casa Bianca κτίστηκε το 1912 από τον Dino Fernandez – Diaz σε οικόπεδο που είχε αγοράσει το 1911 στη συνοικία των Εξοχών, κοντά στην Αποθήκη των τραμ, πέρασε στην ιδιοκτησία του Δήμου το 1990 και ανακαινίστηκε πλήρως τη χρονιά της πολιτιστικής. Εκεί στεγάζεται σήμερα μια συλλογή βυζαντινών και μεταβυζαντινών εικόνων, η συλλογή Ελληνικής Χαρακτικής που καλύπτει μια περίοδο 60 χρόνων εξέλιξης του είδους και περιλαμβάνει 360 έργα χαρακτικής τα οποία προήλθαν από δωρεές και αγορές, η συλλογή με έργα των Θεσσαλονικέων καλλιτεχνών που αποτελούν τη σημαντικότερη, από άποψη ποσότητας και ποιότητας, συλλογή που διαθέτει η Δημοτική Πινακοθήκη. Όταν το 1966 ιδρύθηκε επίσημα, υπήρχε ήδη ένας μικρός πυρήνας έργων, που με τα χρόνια ενισχύθηκε. Επίσης μια συλλογή 205 έργων λαϊκής εικονογραφίας του Σωτήρη Χρηστίδη (1858-1940) και μια περιορισμένη συλλογή έργων αντιπροσωπευτικών της πορείας της Νεοελληνικής Τέχνης.

Θα το βρεις: Casa Bianca, Βασ. Όλγας και Σοφούλη, τηλ. 2313 318538 και 2310 427555, e-mail pinakothiki@thessaloniki.gr

Μέρες και ώρες λειτουργίας: Τρίτη, Τετάρτη, Παρασκευή και Σάββατο: 10.00-17.00, Πέμπτη: 10.00 – 20.00, Κυριακή και Δευτέρα: κλειστά

8. Εβραϊκό

Στεγάζεται σε µια παλιά εµπορική στοά, υποδειγµατικά ανακαινισµένη στο κέντρο.σε ένα από τα ελάχιστα κτίρια που σώθηκαν από τη φωτιά του 1917. Φιλοξενεί τη µεγάλη ιστορία των Εβραίων της Θεσσαλονίκης και φυσικά ένα µεγάλο κοµµάτι της ιστορίας της ίδιας της πόλης.

Θα το βρεις: Αγίου Μηνά 13. Τηλ. 2310 250406. www.jmth.gr

Μέρες και ώρες λειτουργίας: Τρίτη, Παρασκευή. Κυριακή: 11π.µ. µε 2 µ.µ.. Τετάρτη, Πέµπτη: 11 π.µ. µε 2 µ.µ. και 5 µ.µ. µε 8 µ.µ.

9. Εθνικής Τράπεζας του Πολιτιστικού Κέντρου Βορείου Ελλάδας

Λειτουργεί από το 1989 στο ανακαινισμένο ιστορικό κτίριο του 1893, τη γνωστή βίλα Αχμέτ Καπαντζή, όπου κατοίκησε ο Ελευθέριος Βενιζέλος το 1916- 1917, ενώ αργότερα στέγασε την ελληνική στρατιωτική δίοικηση και στη συνέχεια παραχωρήθηκε στην κυριότητα της Εθνικής Τράπεζας και έως το 1970 στέγασε το Ε’ Γυμνάσιο Αρρένων. Πρόκειται για συγκρότημα αποτελούμενο από δυο κτίρια, την κυρία κατοικία και τον Πύργο. Το Κέντρο φιλοξενεί τη συλλογή σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τράπεζης και παράλληλα δραστηριοποιείται με μια σειρά εκθέσεις για την ιστορία της Θεσσαλονίκης, του Αγίου Όρους και της Β. Ελλάδος γενικότερα, πλαισιωμένες από επιστημονικές ανακοινώσεις, εκδόσεις και πειραματικά μαθήματα τοπογραφίας για τα σχολεία. Συχνά, επίσης, οργανώνει εκθέσεις εικαστικού περιεχομένου, εφαρμοσμένων τεχνών και αρχιτεκτονικής.

Θα το βρεις: Βασ Όλγας 108 ΤΚ 54643, τηλ 2310834404

Μέρες και ώρες λειτουργίας: Τετάρτη – Κυριακή 10.00- 14.00 & 18.00- 21.00

10. Εθνικού Κέντρου Χαρτών και Χαρτογραφικής Κληρονομιάς

Το Κέντρο ιδρύθηκε το 1997 ως Εθνικό Κέντρο Χαρτών και Χαρτογραφικής Κληρονομιάς (ΕΚΕΧΧΑΚ) – Εθνική Χαρτοθήκη και το 2006 άλλαξε ο τίτλος του σε Ευρωπαϊκό Κέντρο Επικοινωνίας Πληροφόρησης και Πολιτισμού – Εθνικό Κέντρο Χαρτών και Χαρτογραφικής Κληρονομιάς (ΕΚΕΠΠ – ΕΚΕΧΧΑΚ) – Εθνική Χαρτοθήκη. Στεγάζεται στο καλόγουστο κτίριο της Εθνικής Χαρτοθήκης, στην περιοχή Τσινάρι της Άνω Πόλης της Θεσσαλονίκης. Η Χαρτοθήκη δημιουργήθηκε, για να συμβάλει στην κάλυψη ενός σημαντικού ιστορικού κενού στο χαρτογραφικό πολιτισμό της χώρας, τη χαρτογραφική υποδομή και την εν γένει χαρτογραφική ευχέρεια. Σκοπός της είναι η ανάπτυξη και η διάδοση της χαρτογραφίας και των χαρτών στον πολιτισμό, την εκπαίδευση, την καθημερινή ζωή και τη διοίκηση, καθώς και η σύνταξη ψηφιακού αρχείου χαρτών. Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι εκτός από τη διατήρηση συλλογών χαρτών και τη διοργάνωση εκθέσεων οι άνθρωποι του Κέντρου παράγουν εξειδικευμένο έργο (χάρτες) για λογαριασμό αρχών, όπως νομαρχίες, ο στρατός αλλά και ιδιώτες. Ενδεικτικά αναφέρουμε την επιλογή του από το Συμβούλιο της Ευρώπης, για να μυήσει υπηρετούντες εκπαιδευτικούς στη χρήση χαρτών και του διαδικτύου στη διδασκαλία της ιστορίας. Επίσης διαθέτει το ψηφιακό αρχείο των χαρτών του ελληνικού χώρου από το 15ο μέχρι το 19ο αιώνα, ενώ έχει διοργανώνει σημαντικές εκθέσεις χαρτών.

Θα το βρεις: Δημητρίου Πολιορκητή 37, τηλ. 2310243120

11. Εκκλησιαστικό

Φιλοξενεί περισσότερες από 200 εικόνες που χρονολογούνται από τον 14ο ως τον 19ο αιώνα. Βασικός πυρήνας του μουσείου αποτέλεσε μια άγνωστη στο κοινό έκθεση συλλογής εικόνων που συγκέντρωνε από το 1977 ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Παντελεήμων. Τη συλλογή των εικόνων πλαισιώνουν άμφια και λειτουργικά σκεύη, ένα κατανυκτικό παρεκκλήσι που στήθηκε σε πλήρη αναπαράσταση, αλλά και ένας χάρτης της πόλης που σχεδίασε ο καθηγητής Αρχιτεκτονικής του ΑΠΘ κ. Νικ. Μουτσόπουλος.

Θα το βρεις: Στην πίσω πλευρά της Μητρόπολης, Βογατσικού 7. Τηλ. 2310 260846.

Μέρες και ώρες λειτουργίας: Τρίτη µε Κυριακή 10 π.µ. µε 2 µ.µ.

12. Εκµαγείων ΑΠΘ (αρχική φώτο)

Θυµώνεις µε τους Βρετανούς που δε µας επιστρέφουν τα Ελγίνεια; Όταν πήγες στο Παρίσι έτρεξες στο Λούβρο για να βγεις φωτογραφίες µε την Αφροδίτη (της Μήλου) και τη Νίκη (της Σαµοθράκης); Μήπως όµως δεν έχεις επισκεφτεί ακόµη το υπόγειο της Φιλοσοφικής; Τα περισσότερα εκθέµατα είναι γύψινα εκµαγεία αρχαίων γλυπτών και αντίγραφα έργων µικροτεχνία πήλινα ή µετάλλινα. Υπάρχουν επίσης αντίγραφα µινωικών, µυκηναϊκών, παλαιοχριστιανικών και βυζαντινών τοιχογραφιών.

Θα το βρεις: Στο ΑΠΘ, στο υπόγειο της Νέας Φιλοσοφικής, αλλά δυστυχώς δεν υπάρχει πινακίδα που να σε οδηγεί εκεί. Όταν µπεις, ζήτησε να ξεναγηθείς και στις τρεις αίθουσες. Θα εκπλαγείς. τηλ. 2310 997301, 997279.

Μέρες και ώρες λειτουργίας: ∆ευτέρα µε Παρασκευή 9 π.µ. µε 2µ.µ.

Δείτε επίσης:

Η μανία με τα μουσεία (Κ-Μ)

Η μανία με τα μουσεία (Ο-Ω)