Η Οδύσσεια ενός εκπαιδευτικού

Η νέα σχολική χρονιά, που ξεκίνησε τη Δευτέρα, βρίσκει τους νεοδιοριζόμενους και τους αναπληρωτές εκπαιδευτικούς αντιμέτωπους με πολύ σκληρές συνθήκες διαβίωσης.

Η διαδικασία εύρεσης στέγης στα ελληνικά νησιά έχει καταστεί στόχος σχεδόν ανέφικτος, αναδεικνύοντας όλες τις παθογένειες της μαζικής τουριστικής «ανάπτυξης».

Τα διαθέσιμα σπίτια που δεν έχουν θυσιαστεί στο βωμό της «βαριάς βιομηχανίας της χώρας» είναι μετρημένα στα δάχτυλα, ενώ οι τιμές των ενοικίων τους τα καθιστούν απαγορευτικά για το εισόδημα των εκπαιδευτικών. Σε συνδυασμό δε με τη γενικευμένη αύξηση των τιμών, δάσκαλοι και καθηγητές είναι σαν να συμμετέχουν σ’ ένα παιχνίδι επιβίωσης.

Πέντε εκπαιδευτικοί μιλούν στην Parallaxi για τα μεγάλα εμπόδια με τα οποία καλούνται να αναμετρηθούν, προκειμένου να καταφέρουν απλώς να κάνουν τη δουλειά τους.

«Έπρεπε να επιλέξω αν θα πλήρωνα δωμάτιο ξενοδοχείου ή αν θα έτρωγα»

Η Μ.Δ. είναι αναπληρώτρια φιλόλογος στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Η ίδια μοιράζεται την προσωπική της εμπειρία:

«Πήγα στη Σαντορίνη ως αναπληρώτρια και μάλιστα όχι από την αρχή της σχολικής χρονιάς, αλλά σε μια περίοδο που υποτίθεται πως τα πράγματα είχαν ησυχάσει. Δε συζητάω καν για τον Σεπτέμβρη, όπου οι συνάδελφοι αντιμετωπίζουν τρομερό πρόβλημα, λόγω της τουριστικής σεζόν.

»Οι αναπληρωτές εκπαιδευτικοί δεν αμείβονται το καλοκαίρι, οι περισσότεροι είμαστε στο ταμείο ανεργίας και με αυτά τα χρήματα πορευόμαστε. Επομένως, όταν με κάλεσαν εγώ είχα τα ελάχιστα χρήματα του ταμείου, με τα οποία έπρεπε να βρω σπίτι και να τη «βγάλω» μέχρι να πληρωθώ, έναν μήνα περίπου δηλαδή. Σε ξενοδοχείο δεν μπορούσα να μείνω πάνω από δυο μέρες, και πολύ λέω. Είχα βρει και μια συνάδελφο και μοιραστήκαμε το δωμάτιο.

»Μετά από δύο μέρες πήρα τη βαλίτσα μου και πήγα στο σχολείο. Είπα στον διευθυντή πως αν δε βρω σπίτι, θα αναγκαστώ να παραιτηθώ, δεν υπήρχε άλλη λύση. Είχα συνολικά 400 ευρώ, τι θα πρωτοέκανα; Έπρεπε να επιλέξω αν θα πλήρωνα ενοίκιο, δωμάτιο ξενοδοχείου ή αν θα έτρωγα. Η απάντησή του ήταν «αν θέλετε, παραιτηθείτε». Δεν τους έκανα τη χάρη.

»Μετά από πολύ κόπο και πολλά τηλέφωνα, βρέθηκε ένα δωμάτιο -ούτε δέκα τετραγωνικών, που χωρούσε ίσα-ίσα ένα κρεβάτι, μια μικρή ντουλάπα, ένα ψυγειάκι κι ένα μικρό τραπέζι. Δεν υπήρχε ούτε κουζίνα, ούτε πλυντήριο για να πλένω τα ρούχα μου, για έναν χρόνο τα έπλενα στο χέρι. Σε μια αποθηκούλα της ιδιοκτήτριας, υπήρχε μόνο ένα ηλεκτρικό μάτι σε περίπτωση που ήθελα να μαγειρέψω κάτι πρόχειρο. Γι’ αυτό το δωμάτιο έδινα ενοίκιο 350 ευρώ. Τρώγαμε στη Λέσχη Αξιωματικών, μόνο και μόνο γιατί μας λυπήθηκε ο διοικητής. Τα σαββατοκύριακα όμως που δεν υπήρχε αυτή η δυνατότητα, έπρεπε αναγκαστικά να τρώμε έξω.

»Την επόμενη χρονιά πήγα στη Μύκονο, όπου οι εμπειρίες μου ήταν κάπως καλύτερες, μάλλον επειδή την πέτυχα στην περίοδο του Covid. Εκεί νοίκιαζα μια γκαρσονιέρα με 270 ευρώ –χαμηλό ενοίκιο για τη Μύκονο. Μάλιστα, ο Δήμος Μυκόνου έδινε στους εκπαιδευτικούς ένα επίδομα στέγασης, 100 ευρώ για κάθε μήνα, που τα παίρναμε βέβαια το καλοκαίρι. Φέτος όμως ακούω από τους συναδέλφους ότι καταργήθηκε. Στη Μύκονο υποτίθεται ότι κάποια σπίτια που τότε κατασκευάζονταν, θα δίνονταν στη συνέχεια δωρεάν στους καθηγητές. Όταν ολοκληρώθηκαν, μάθαμε ότι τελικά δε θα είναι δωρεάν, αλλά με ένα χαμηλότερο ενοίκιο για τα δεδομένα του νησιού.

»Εννοείται πως τα έξοδα υπερκαλύπτουν τα έσοδα. Πηγαίνεις όμως γιατί χρειάζεσαι την προϋπηρεσία και τα μόρια και, το κυριότερο, επειδή θέλεις να κάνεις τη δουλειά σου, αυτό που σπούδασες και αυτό που αγαπάς.

»Το ίδιο –ίσως και χειρότερο- πρόβλημα αντιμετωπίζουν και οι γιατροί στη Σαντορίνη. Οι γιατροί του νοσοκομείου έμεναν στο παλιό Κέντρο Υγείας του νησιού, στους παλιούς θαλάμους, με τα κρεβάτια τους να χωρίζονται από ένα παραβάν. Και όλα αυτά για να τους διώχνουν τέλη Μαΐου, με το που αρχίσουν να έρχονται οι τουρίστες.

»Η μοναδική μου διέξοδος ήταν η δουλειά μου και προσπαθούσα να μην το αφήσω να με επηρεάσει αρνητικά. Έφευγα από εκείνο το ελεεινό δωματιάκι κι έλεγα ότι τώρα πάω στα παιδιά μου στο σχολείο».

«Οι κάτοικοι δεν αντιλαμβάνονται την αξία των δασκάλων και των γιατρών στο νησί»

Ο κ. Κυριάκος Κωστόπουλος είναι μόνιμος κάτοικος της Μήλου, γνωρίζοντας έτσι από πρώτο χέρι την προβληματική της στέγασης των εκπαιδευτικών στο νησί.

«Ζω μόνιμα πλέον στη Μήλο και κάθε χρόνο τέτοια εποχή βιώνουμε τα ίδια και τα ίδια. Είμαι ιδιοκτήτης τουριστικού γραφείου που διαχειρίζεται και καταλύματα και κάθε Σεπτέμβρη έρχονται εκπαιδευτικοί, ψάχνοντας κάποιο διαθέσιμο κατάλυμα να μισθώσουν με τον μήνα. Δυστυχώς, είναι σαν να ψάχνουν ψύλλους στα άχυρα. Είναι τεράστιο πρόβλημα και αν μάλιστα αρνηθούν να αναλάβουν υπηρεσία, χάνουν το δικαίωμά τους για δύο χρόνια, χωρίς να φταίνε οι ίδιοι. Οι ιδιοκτήτες ζητάνε 400 ευρώ τον μήνα για ένα σπίτι υποτυπώδες. Τα περισσότερα είναι Airbnb και αν είναι τυχεροί τους τα νοικιάζουν.

»Εδώ υπάρχει ένα γηροκομείο που πλέον δε λειτουργεί, σχεδόν καταρρέει δηλαδή, και ο δήμος το παραχωρεί στους δόκιμους αστυνομικούς που έρχονται στο νησί για υπηρεσία. Σήμερα έμαθα ότι μια δασκάλα κατάφερε μετά από πολύ καιρό να βρει δωμάτιο εκεί. Κοινές κουζίνες, μπάνια, όλα. Κατά τα άλλα, δεν υπάρχει τίποτα. Μας παίρνουν τηλέφωνα για κάποιο σπίτι και δεν μπορούμε να βοηθήσουμε.

»Ο δήμος όλα αυτά τα χρόνια δεν έχει κάνει τίποτα γι’ αυτό το ζήτημα. Εδώ είχε προκύψει και ένα φοβερό θέμα με τους γιατρούς, πριν λίγους μήνες. Η μία γιατρός, η πνευμονολόγος, αναγκάστηκε να φύγει. Τελικά ξαναγύρισε και την έχουν βολέψει κάπου προσωρινά, μέχρι να χαλαρώσει η τουριστική σεζόν.

»Λυπάμαι πάρα πολύ, γιατί δεν ενδιαφέρεται κανένας. Οι τοπικές αρχές δεν έχουν πάρει την παραμικρή πρωτοβουλία. Θα μπορούσαν να χτιστούν κατοικίες στις εκτάσεις που έχει ο δήμος στην ιδιοκτησία του. Σίγουρα υπήρξαν φέτος περιπτώσεις άρνησης ανάληψης υπηρεσίας από εκπαιδευτικούς στο νησί και είναι λογικό. Όλα τα σπίτια έχουν γίνει Airbnb, δεν ενδιαφέρει κανέναν. Δεν αντιλαμβάνονται οι κάτοικοι την αξία του να υπάρχουν γιατροί και δάσκαλοι στο νησί. Εδώ αν μας συμβεί κάτι, θα πάρουμε ελικόπτερο. Έχει γίνει γάγγραινα και το κράτος πρέπει να επιληφθεί του θέματος».

«Το πρώτο βράδυ κοιμήθηκα πάνω στο γραφείο»

Ο Π.Γ. μοιράζεται τη δική του ιστορία. «Φέτος υπηρετώ στην Κω. Ξεκίνησα να ψάχνω σπίτι στο νησί από τις 17 Αυγούστου, πήρα τηλέφωνο σε ό,τι αγγελία υπήρχε. Οι τιμές για 25 τ.μ. κυμαίνονται στα 300 ευρώ, χωρίς να υπολογίζουμε το ρεύμα και τη θέρμανση. Στο νησί υπάρχουν κάποια ξενοδοχεία που εξυπηρετούν εκπαιδευτικούς, αλλά θα ήταν ελεύθερα μετά τις 20 Σεπτεμβρίου κι εμείς έπρεπε να παρουσιαστούμε την πρώτη του μηνός.

»Τα περισσότερα σπίτια χρησιμοποιούνται ως Airbnb και η τουριστική σεζόν εδώ πιάνει και τον Οκτώβριο, επομένως υπάρχει μεγάλο πρόβλημα. Το άλλο μεγάλο πρόβλημα είναι πότε θα σε βγάλουν από τα σπίτια τους. Σου ζητάνε να ξενοικιάσεις 30 Μαΐου, ενώ η σχολική χρονιά για τους εκπαιδευτικούς τελειώνει έναν μήνα μετά.

»Το σπίτι που μένω τώρα χρησιμοποιούταν σαν αποθήκη μέχρι να έρθω. Το πρώτο βράδυ κοιμήθηκα πάνω στο γραφείο. Ευτυχώς ο ιδιοκτήτης μου έστειλε τις επόμενες μέρες ανθρώπους να το φτιάξουν και το εξόπλισε, ώστε να τακτοποιηθώ. Είμαι 50 χρονών, έχω τη γυναίκα μου, το παιδί μου και ζούμε και οι τρεις σε διαφορετικές πόλεις, το παιδί με τη γιαγιά. Ως νεοδιόριστοι, πρέπει να περάσουμε δύο χρόνια σ’ αυτές τις μακρινές περιοχές που τοποθετηθήκαμε. Ευτυχώς οι ντόπιοι εδώ κινητοποιήθηκαν και με βοήθησαν, έψαξαν πολύ. Το ίδιο πρόβλημα έχουν και οι γιατροί, έρχονται και φεύγουν κατευθείαν.

»Οι νεοδιόριστοι έπρεπε να ορκιστούμε στη Ρόδο, εκεί βρίσκεται η Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Αυτό το ταξίδι, για τα δέκα λεπτά της διαδικασίας αυτής, μας κόστισε 500 ευρώ. Εισιτήρια της τελευταίας στιγμής για το αεροπλάνο, μέσα συγκοινωνίας κλπ. Κατά τη διάρκεια της καραντίνας όλα έγιναν διαδικτυακά, έτσι θα μπορούσε να γίνει και τώρα για να εξυπηρετηθούμε, αλλά δεν υπήρχε καμία καλή διάθεση».

«Οι ενδιαφερόμενοι είναι τόσοι πολλοί, που οι ιδιοκτήτες τους περνάνε από δοκιμαστικό»

Η Α.Γ. διορίστηκε πέρσι στο Ηράκλειο Κρήτης. «Είχα ζήσει και παλιότερα στην Κρήτη, επομένως παρατηρώ το πρόβλημα της εύρεσης σπιτιού σε βάθος χρόνου. Τα ενοίκια έχουν εκτοξευτεί, ακόμα κι αν πρόκειται για σπίτια παλιά ή χωρίς έπιπλα. Επειδή τα περισσότερα έχουν μετατραπεί σε Airbnb, η μίσθωσή τους ξεκινά συνήθως από τα μέσα Οκτωβρίου, αφήνοντας στον αέρα τους ανθρώπους που την πρώτη Σεπτεμβρίου πρέπει να είναι στη δουλειά τους.

»Σε πολλές περιπτώσεις, τα συμβόλαια είναι εικονικά, το ποσό δηλαδή που δηλώνεται ότι εισπράττει ο ιδιοκτήτης είναι πολύ μικρότερο από το πραγματικό. Ακόμη και στο δικό μου, έχει δηλωθεί λιγότερο από το μισό ενοίκιο που καλούμαι να πληρώνω.

»Οι ενδιαφερόμενοι είναι τόσοι πολλοί, που οι ιδιοκτήτες τους περνάνε από δοκιμαστικό, για να επιλέξουν στη συνέχεια ποιος τους κάνει, αφήνοντας τους άλλους σε μια άνευ λόγου αναμονή. Έπειτα, πέρα από τις συγκεκριμένες δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε εμείς στα νησιωτικά μέρη, υπάρχει και η γενικότερη δυσκολία να ανταπεξέλθουμε με τον χαμηλό μισθό μας και όλη αυτήν την ακρίβεια. Οι αναπληρωτές δεν πληρώνονται όλο τον χρόνο και οι νεοδιοριζόμενοι έχουν πολύ μεγάλες κρατήσεις». 

«Το μόνο που τους νοιάζει είναι οι τουρίστες»

Η Γ. διορίστηκε φέτος ως δασκάλα στην Πάρο. «Τα σπίτια που είδα κόστιζαν 300 με 350 ευρώ, χωρίς ίντερνετ, χωρίς πλυντήρια, με το ρεύμα έξτρα. Πολλοί ιδιοκτήτες απαιτούν να φύγεις τον Μάιο, είναι κάτι που έχει τύχει σε πολλούς συναδέλφους. Κάποιοι άλλοι νοικιάζουν τα σπίτια τους σχεδόν με το ζόρι, με μισή καρδιά. Δεν διαλέγουμε εμείς τα σπίτια, αλλά οι ιδιοκτήτες εμάς. Βλέπουν ότι βγάζουν κέρδος από την τουριστική σεζόν, επομένως δεν σκέφτονται σε καμία περίπτωση να κατεβάσουν λίγο τις τιμές.

»Όχι απλώς δε μας βολεύουν κάπου, σαν εκπαιδευτικούς που πηγαίνουμε να προσφέρουμε ένα σημαντικό έργο –όπως και οι γιατροί- αλλά μας απαξιώνουν. Το μόνο που τους νοιάζει είναι οι τουρίστες. Για παράδειγμα, πήγαμε να παρακολουθήσουμε μια εκδήλωση χορευτικού που θα γινόταν στον περίβολο μιας εκκλησίας και μας ζήτησαν να πληρώσουμε είσοδο οκτώ ευρώ το άτομο! Αυτό είναι υπερβολή».

Όποιος δεν προσαρμόζεται…μένει άστεγος

Αλγεινή εντύπωση προκάλεσε η δήλωση του Υφυπουργού Παιδείας, Άγγελου Συρίγου, για το στεγαστικό πρόβλημα των εκπαιδευτικών στην περιφέρεια.

«Το κράτος-πατερούλης δεν μπορεί να λύσει όλα τα προβλήματα από την Αθήνα» δήλωσε ο Υφυπουργός, πετώντας την μπάλα στις τοπικές αρχές και απαντώντας με κυνικότητα -την ίδια εβδομάδα με το “όποιος δεν προσαρμόζεται, πεθαίνει” του Στέλιου Πέτσα- στις αγωνίες της εκπαιδευτικής κοινότητας.

Η αλόγιστη επέλαση του θολού καθεστώτος των Airbnb σε συνδυασμό με την αδιαφορία της πολιτείας και -συχνά- της τοπικής κοινωνίας δημιουργούν ένα ισχυρό αντικίνητρο για την παραμονή δασκάλων και γιατρών στα ελληνικά νησιά, το οποίο θα πληρώσουν αργά ή γρήγορα και οι άνθρωποι που τα κατοικούν.

*Τα στοιχεία των εκπαιδευτικών βρίσκονται στη διάθεση της Parallaxi