Μαργιάν Σατραπί: Έχω νιώσει στο πετσί μου την κρίση

Ακούγοντας την Κιάρα Μαστρογιάννι να δίνει μία άλλη διάσταση στο “Eye of the Tiger” στο σάουντρακ του “Περσέπολις” σχηματίζει κανείς μία εικόνα για τη δημιουργό της ταινίας.

Γεννημένη στο Ιράν, έλαβε γαλλική παιδεία και πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της στην Ευρώπη. Με σπουδές στις Καλές Τέχνες και στη Γραφιστική ξεκίνησε από το Atelier des Vosges μία σπουδαία πορεία στο χώρο των κόμικ. Graphic novels, παιδικά βιβλία αλλά και ταινίες περιλαμβάνονται στην πλούσια παραγωγή της Μαργιάν Σατραπί. Σταθμό στη σταδιοδρομία της αποτελεί η σειρά “Περσέπολις” που αναδείχθηκε σε μεγάλη επιτυχία τόσο στο χαρτί όσο και στη μεγάλη οθόνη. Το Παρίσι αποτελεί τη βάση της τα τελευταία χρόνια, όπου συναντηθήκαμε τηλεφωνικά για να μιλήσουμε για βιβλία, ταινίες, κρίση και τον άνθρωπο. Λίγες ώρες αργότερα αφίχθηκε στη Θεσσαλονίκη για το Φεστιβάλ Κινηματογράφου, οπότε μπορείτε να τη συναντήσετε σε κάποια σκοτεινή αίθουσα…

Είναι πιο εύκολο να δημιουργήσει κανείς μυθοπλασία από μία πραγματική ιστορία που έχει βιώσει;

Μάλλον ναι. Βέβαια, δεν έχει πλάκα ούτε ιδιαίτερο ενδιαφέρον να κάνεις ένα ντοκιμαντέρ για τον εαυτό σου. Και συνήθως πρόκειται για πολύ ιδιωτικές καταστάσεις που δεν αφορούν το ευρύ κοινό, γι’ αυτό κι επιλέγουμε ένα πιο έμμεσο τρόπο στις ταινίες μυθοπλασίας για να πούμε την ιστορία που θέλουμε.

Η πιο πρόσφατη ταινία σας αφορά έναν άνθρωπο που αποφασίζει να δώσει τέλος στη ζωή του από τη στιγμή που δεν μπορεί να παίξει το βιολί του. Τι μπορεί να οδηγήσει κάποιον σε μία τέτοια πράξη;

Νομίζω ότι κάτι τέτοιο συμβαίνει όταν χάνει κανείς την απόλαυση, την πίστη, την ελπίδα, την αγάπη… Και από την άλλη πιστεύω ότι υπάρχουν πολλοί επί της ουσίας “νεκροί” άνθρωποι που ζουν ανάμεσά μας κάθε μέρα, που έχουν χάσει το νόημα. Οπότε ο πρωταγωνιστής είναι έντιμος με τον εαυτό του, μια και δεν είναι καθόλου εύκολο να χάσεις την αγάπη της ζωής σου, αμέσως αισθάνεσαι μεγάλη αδυναμία.

Εσείς ζείτε στο Παρίσι, στην πρωτεύουσα μιας ισχυρής οικονομίας της Ευρωζώνης που όμως θα λάβει επίσης σκληρά μέτρα λιτότητας. Πώς βιώνετε αυτή την εξέλιξη;

Να σας πω την αλήθεια, δεν ξέρω ακριβώς, αλλά ανησυχώ. Πάντως έτσι κι αλλιώς έχω μάθει να ζω συγκρατημένα, χωρίς υπερβολές και να κάνω μόνο όσα μου επιτρέπουν οι δυνάμεις μου. Έχω το διαμέρισμά μου, οπότε δε θα αλλάξω πολλά στην καθημερινότητά μου. Αλλά υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που δε βγάζουν αρκετά χρήματα και πρέπει να πληρώνουν το ενοίκιο κάθε μήνα και δυσκολεύονται πολύ. Κι αυτό είναι κάτι λυπηρό και ανησυχητικό, γιατί οι άνθρωποι της μεσαίας τάξης αποτελούν την εγγύηση της δημοκρατίας. Αν πληγεί, λοιπόν, αυτός ο πυρήνας της κοινωνίας, τότε τα πράγματα θα γίνουν πολύ άσχημα. Όπως και να χει, δε φοβάμαι, είναι μια κρίση. Ξέρετε έχω ζήσει σε μία χώρα που ξυπνήσαμε ένα πρωί και η αξία των χρημάτων μας μειώθηκε στο ένα εικοστό (1/20)! Εν μία νυκτί, τα χρήματά μας έχασαν κάθε αξία. Επομένως, ξέρω πολύ καλά τι είναι η κρίση, την έχω ζήσει στο πετσί μου. Όμως οι κρίσεις περνούν, πάντα βρίσκεται ο τρόπος να ξεπεραστούν. Οπότε δε με στενοχωρεί τόσο η κρίση όσο το ότι υπάρχουν άνθρωποι που αυτοκτονούν γι’ αυτή την κρίση. Και να σας πω την αλήθεια, δεν καταλαβαίνω πολύ καλά όλα αυτά τα οικονομικά… Εμένα με ενδιαφέρει οι πολιτικοί να πάρουν επιτέλους τις σωστές αποφάσεις για το μέλλον των λαών.

Πάντως, μάλλον είστε αισιόδοξη.

Μάλλον ναι. Εξάλλου, όλα είναι κύκλος στη ζωή. Αν δεν υπήρχε ο συντηρητισμός και Μακαρθισμός τη δεκαετία του ’50 δε θα εκδηλωνόταν ίσως ποτέ το “Καλοκαίρι του Έρωτα” (“Summer of Love”), ήταν μια αντίδραση στις συντηρητικές αντιλήψεις. Γι’ αυτό είμαι θετική, γιατί πιστεύω πως οι άνθρωποι πάντα βρίσκουν τον τρόπο… Στενοχωριέμαι πάρα πολύ με όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα και στους Έλληνες που τους αγαπώ πολύ, όμως το πιστεύω θα βρεθεί μια λύση.

Η αμιγώς ουμανιστική προσέγγιση που βρίσκεται εκτός προτεραιοτήτων μας εδώ και πολλά χρόνια μάλλον μας δίνει και την πραγματική αιτία κρίσεων όπως η σημερινή.

Ακριβώς! Όλοι ξεχνάμε τον άνθρωπο. Είναι τόσες καταστάσεις στην καθημερινότητα που υποτιμούν την ανθρώπινη φύση, όπως πολλές καθαρά διεκπεραιωτικές δουλειές. Νομίζω πως η ουμανιστική προσέγγιση είναι η καλύτερη, γιατί όταν επικράτησε το 18ο αιώνα γεννήθηκαν σπουδαίες ιδέες και προσωπικότητες και διανοητές όπως ο Μοντεσκιέ και άλλοι. Σε κάθε περίπτωση ήταν καλύτερα σε σχέση με σήμερα. Σήμερα, παρόλο που έχουμε όλα τα μέσα διασύνδεσης με το Διαδίκτυο, εντούτοις είμαστε περισσότερο αποξενωμένοι μεταξύ από ποτέ. Με ένα κλικ γνωρίζουμε τα πάντα για τους τόπους και τους ανθρώπους αλλά σε πολύ επιφανειακό επίπεδο. Αυτό νομίζω είναι ενδεικτικό.

Ποιο μέσο εκφράζει με καλύτερο τρόπο τις θέσεις σας, οι ταινίες ή τα βιβλία;

Έγραφα βιβλία για πολύ καιρό που είναι μια μοναχική δουλειά, πρέπει να κάτσεις σε μία γωνία μόνος σου και να δημιουργήσεις, εσύ και ο εαυτός σου. Από την άλλη οι ταινίες είναι μια πιο δυναμική, ομαδική δουλειά, όπου πρέπει να συνεργαστείς με 100 διαφορετικούς ανθρώπους. Και μπορεί να μην είναι εύκολο, όπως και καμία ανθρώπινη σχέση στη ζωή, όμως την ίδια στιγμή είναι εξαιρετικά διασκεδαστικό και σε γεμίζει ενέργεια. Επομένως, αυτή τη στιγμή έχω μεγαλύτερη όρεξη να κάνω ταινίες, αν και για την ώρα ετοιμάζω ένα βιβλίο. Γενικά, ό,τι μπορώ να κάνω κάθε φορά με κάνει ευτυχισμένη. Όσο έχω τη δυνατότητα να δημιουργώ είμαι πραγματικά ευτυχισμένη.