Μεταλλεία Χαλκιδικής: Πάρε τα λεφτά και τρέχα

Η πλατεία μπροστά στο Δημαρχείο είχε γεμίσει πια ασφυκτικά, όταν τα πρώτα πανό κατέβηκαν στο οδόστρωμα και έκλεισαν την κυκλοφορία στην οδό Βασιλέως Γεωργίου. Σιγά-σιγά ο κόσμος άρχισε να προχωρά προς την οδό Τσιμισκή, και καθώς όλο και περισσότερες ομάδες έφταναν, με τα λάβαρα και τα πανό επικεφαλής, καθώς ο δρόμος γέμιζε σε όλο του το μήκος, άρχισα να αναρωτιέμαι μήπως τελικά το θέμα των μεταλλείων Χαλκιδικής δεν είναι και τόσο τοπικό.

Χρόνια τώρα ταλανίζονται οι κάτοικοι της Βόρειας Χαλκιδικής από την υπόθεση της εκμετάλλευσης του ορυκτού πλούτου της γης τους που δίνει δουλειά, αλλά κλέβει ζωή απ’ τους ίδιους και τα παιδιά τους. Με μια μεταλλευτική δραστηριότητα που μετράει πολλούς αιώνες, με στοές και εξορυκτικές εγκαταστάσεις από τα χρόνια του Μεγάλου Αλεξάνδρου, με μυθικές εγκαταστάσεις όπως στοές μέσα στις οποίες κινούνται φορτηγά σε εκατοντάδες μέτρα βάθος, με εικόνες σταχτοπούτας, όπως η επίσκεψη του βασιλιά τη δεκαετία του 60 ή η μνημειώδης έπαυλη του Μποδοσάκη στο Στρατώνι, αλλά και εικόνες κόλασης όπως τα κόκκινα ρέματα από τις όξινες απορροές των εγκαταλειμμένων στοών ή η κίτρινη θάλασσα του Στρατωνίου από τις πλημμύρες του 2010, τα τελευταία χρόνια αυξάνεται η συλλογική περιβαλλοντική συνείδηση και οι αντιδράσεις σε νέες εγκαταστάσεις που η πικρή παγκόσμια εμπειρία έχει δείξει ότι αποτελούν περιβαλλοντικές βόμβες για την περιοχή.

Στη σημερινή πανικόβλητη Ελλάδα, στη συνείδηση του κόσμου παγιώνεται όλο και περισσότερο η άποψη ότι, στην ανάγκη δημιουργίας έστω και ελαχίστων εσόδων, μια απόμακρη κυβέρνηση παραδίδει, με βιαστικές διαδικασίες και χωρίς εχέγγυα, μεγάλες περιοχές της Βόρειας Ελλάδας, των Νέων Χωρών, σε χρυσοθήρες (ακόμη και το όνομα της αναδόχου εταιρείας είναι κωμικοτραγικό, Eldorado Gold), για να τις εκμεταλλευτούν με τρόπο βάναυσο, πολύ μακριά από αυτό που λέγεται “βιώσιμη διαχείριση”.

Στην πορεία προηγούνταν κομμένοι κορμοί και κλαδιά, τα σφαγιασμένα δένδρα από τα 3.500 στρέμματα που άρχισαν ήδη να αποψιλώνονται στις Σκουριές Χαλκιδικής για να δημιουργηθεί ο κρατήρας της ανοιχτής εξόρυξης που θα γίνει με εκρηκτικά και θα δημιουργεί τοξική σκόνη 3.100 τόνων την ώρα. Ακολουθούσαν κατά ομάδες οι κάτοικοι των περιοχών που πλήττονται πρώτες, στη συνέχεια πολιτιστικές οργανώσεις και επαγγελματικές ομάδες που θα εκλείψουν: μελισσοκόμοι, κτηνοτρόφοι, άνθρωποι του τουρισμού. Ο κόσμος ήταν πολύς, πέρα από κάθε προσδοκία των διοργανωτών. Στην παραλιακή λεωφόρο Νίκης, την ώρα που η κεφαλή της πορείας έφτανε στο Λευκό Πύργο, η ουρά είχε μόλις περάσει την Αριστοτέλους.

Οι χιλιάδες πολίτες από τη Θράκη, το νομό Κιλκίς και τη Χαλκιδική διαδήλωσαν δυναμικά αλλά πολιτισμένα την αντίθεσή τους στα σχέδια των νέων εξορύξεων, στις προσχηματικές διαδικασίες διαβούλευσης, στις διάτρητες μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων που έχουν απορριφθεί από το Τεχνικό Επιμελητήριο (Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας) και την Επιτροπή Περιβάλλοντος του ΑΠΘ. Σε μια παρέμβαση που δεν είναι “επένδυση” αλλά “απέκδυση” και για την οποία σήμαναν συναγερμό το Πρυτανικό Συμβούλιο του ΑΠΘ, η Γεωπονική Σχολή του ΑΠΘ για το οικοσύστημα, το Τμήμα Τουριστικών Επιχειρήσεων του ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκης για την τουριστική δραστηριότητα, πολλοί ανεξάρτητοι επιστήμονες και πολλές περιβαλλοντικές οργανώσεις.

Ο δρόμος για την οικονομική σταθεροποίηση της χώρας θα είναι μακρύς. Ας είναι όμως σωστά προσανατολισμένος, στην βιώσιμη αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων κάθε περιοχής. Όχι στις λατινοαμερικάνικου τύπου, “πάρε τα λεφτά και τρέχα” διεθνείς αρπαχτές.

*Οι φωτογραφίες από την πορεία είναι της Ελένης Βράκα της Stereosis