Μια Ιδέα που δεν Περπάτησε

Κρίμα τόσος πλούτος να μην μπορεί να αξιοποιηθεί. Κρίμα και για τις αντιλήψεις ορισμένων πέριξ του τι σημαίνει αξιοποίηση του δημόσιου πλούτου υπέρ του δημόσιου συμφέροντος. Κρίμα, για μια φορά ακόμα, που τόσες ανιδιοτελείς προσπάθειες δεν τελεσφόρησαν. Θα μου πείτε πως δεν μπορούν όλες οι προσπάθειες να αξιοποιούνται. Ναι, φυσικά. Δεν θα έπρεπε τουλάχιστον να αποδοθεί η στοιχειώδης ευγένεια ενημέρωσης; Αλλά έτσι είναι. Όταν σε χρειάζομαι σε βρίσκω, όταν δεν σε χρειάζομαι σε αφήνω να περιμένεις. Η ευγένεια έχει άλλες ρίζες.

Η ιδέα γεννήθηκε μέσα στους ακαδημαϊκούς χώρους του Αριστοτελείου, όταν αρχικά διαπιστώθηκε η αναγκαιότητα συντήρησης πινάκων ανατομίας των οποίων η επιστημονική αξία αλλά και η ιστορική συνενώθηκαν σε μια δύναμη που έκρυβαν μέσα τους, και σίγουρα δεν σταμάτησαν να κρύβουν, αυτές οι έννοιες, επιστήμη και ιστορία. Η αναζήτηση της προβολής του μοναδικού αυτού υλικού στα μάτια του κόσμου της πόλης, για πρώτη φορά, και κάτω από μια ονομασία που λίγοι γνωρίζουν, Ζωονομία, αποτέλεσε στόχο ενός βιολόγου και μίας λαογράφου – ιστορικού. Ο πρώτος από την πλευρά της πληροφορίας που προσφέρει η ίδια η ζωή και η ποικιλομορφία της, η βιοποικιλότητα, και η άλλη όταν ευαισθητοποιήθηκε με το παλιό και μοναδικό της επιστημονικής σκέψης. Γιατί προκλήθηκε η ανησυχία της. Γιατί η ανησυχία της βρήκε τη διέξοδο που αναζητούσε. Κάτι πρωτότυπο, κάτι που να την έβγαζε από τα στερεότυπα. Κάτι που πραγμάτωσε το κίνητρο μιας δημιουργίας με άλλες οπτικές επαφές, αυτές που κρύβει χιλιάδες χρόνια τώρα η φυσική μας ιστορία.

Τις προσπάθειές τους πλαισίωσαν και άλλοι ειδικοί επιστήμονες. Γιατί τους πίστεψαν και τους ενέπνευσε η ιδέα. Αφιέρωσαν, όλοι μαζί, χρόνο για τη σύνταξη της ιδέας. Ναι, η ιδέα είναι θελκτική «Συμβιώνοντας στο χώρο και το χρόνο: Η βιοποικιλότητα στην περιοχή Θεσσαλονίκης ως δεδομένο και ως ζητούμενο». Τελικά τζίφος. Περιμένουμε στο ακουστικό μας. Απώτερος στόχος της ιδέας η ανάδειξη μιας εκ των σημαντικότερων συλλογών ταριχευμένου, αποξηραμένου και νωπού υλικού της πανίδας και της χλωρίδας της Κεντρικής Μακεδονίας. Το υλικό που χρονολογείται από τα μέσα της δεκαετίας του 1950 αναδεικνύει τη μορφολογία των ζωικών και φυτικών οργανισμών. Ορισμένα από αυτά είναι μοναδικά δείγματα φυτών που χρονολογούνται από τα μέσα του 19ου αιώνα. Η ακρίβεια των σχημάτων αναπαράστασης της μορφολογίας και ανατομίας των αντικειμένων καθιστά τη συλλογή σημείο αναφοράς στη διαδραστική εκπαίδευση και στη μουσειακή παιδεία.

Η σύνδεση του υλικού αυτού ως αντικειμένου αλλά και υποκειμένου της Βιοποικιλότητας με την ιστορία του πολιτισμού και με τις πολιτισμικές, κοινωνικές και ιστορικές αποτυπώσεις και συνδέσεις, με αποδέκτη άνθρωπο, αλλά και εν γένει διαχειριστή της, πιστεύετε ότι θα προκαλούσαν το επιστημονικό και το αισθητικό, γιατί όχι ακόμα και το συναισθηματικό ενδιαφέρον των επισκεπτών της έκθεσης.

Σκέφτηκαν μάλιστα και τον ιδανικό χώρος έκθεσης. Εκεί στην Αποθήκη Γ στο Λιμάνι. Εκεί που χιλιάδες ψυχές συνενώθηκαν αλλά και αποχωρίστηκαν. Εκεί όπου η ψυχή του θεσσαλονικιού χτυπά δυνατά και συναισθηματικά. Εκεί, νήματα και νοήματα, όντα και πράγματα, εικόνες και ιδέες, παραστάσεις και αναπαραστάσεις θα διασταυρώνονταν προς όλες τις κατευθύνσεις. Ιστορίες που συνυφαίνονται σε μία ιστορία που, από την μια μεριά, παρουσιάζει τη βιοποικιλότητα ως δεδομένη και, από την άλλη, την καθιστά αντικείμενα συζήτησης και πραγμάτευσης. Δηλαδή ζητούμενο. Το θέμα της βιοποικιλότητας του περιβάλλοντος εκτίθεται μέσα από τις πολιτισμικές πρακτικές, στηριγμένες σε εμπειρίες αποκτημένες κοινωνικά σε μεγάλο βάθος χρόνου και μέσω επιστημονικών προβληματισμών, αναλύσεων, θεωριών και ερμηνειών.

Στην έκθεση, που ονειρευτήκαμε, επιλέχθηκε η λογική της ανάδειξης του περιβάλλοντος της Θεσσαλονίκης ως σύστημα δυναμικό, ζωντανό, μεταβαλλόμενο. Σύστημα που κινείται στους ρυθμούς της γης, στη μακρά διάρκεια που συγχωνεύει ευεργετικά πλήθος αλλαγών στη δομή και λειτουργία της κοινωνίας των ανθρώπων και της φύσης. Σ’ αυτήν τη μακρόχρονη ιστορία η πόλη επιμένει ως σύνολο με αειφόρες ορίζουσες που αναγνωρίζονται σε βάθος χρόνου, πίσω από τις μεταβαλλόμενες μορφές και χρήσεις. Μια βαθειά ιστορία χαραγμένη στη γη, στον υδάτινο περίγυρο, στην πλάση και στους βίους των πλασμάτων της, αλλά και στο μνημειωμένο χώρο της ανθρώπινης κατοίκησης και παρουσίας. Από περιβαλλοντική αλλά από και μακρο-ιστορική άποψη, στον τόπο μας θα μπορούσε, οι πολιτισμοί να γίνουν ένα με τη Φύση.

Αλλά η ιδέα πήγε περίπατο!!! Κρίμα.

*Ο Χαρίτων Σ. Χιντήρογλου είναι Πρόεδρος του Τμήματος Βιολογίας ΑΠΘ

info: [email protected]