Μια νύχτα στα Υψώματα των Τσιγγάνων
Γιορτάσαμε το Εντερλέζι μαζί με τους Ρομά της Θεσσαλονίκης
Εικόνες: Γιώργος Τούλας
Η γιορτή του Άη Γιώργη είναι για τους Τσιγγάνους η πιο μεγάλη από τις γιορτές.
Τα τάματα είναι ισχυρό κομμάτι της παράδοσης τους. Γίνονται για διάφορους λόγους και απευθύνονται σε πληθώρα Αγίων. Τον Άγιο Ραφαήλ, τον Άγιο Χριστόφορο, την Παναγία Τσαμπίκα.
Για τον ερχομό ενός παιδιού, σε μια οικογένεια που δεν τεκνοποιεί, για λόγους υγείας, για μικρές ποινές σε μια δίκη μετά από μια σύλληψη παραβατικής συμπεριφοράς.
Σε μια τέτοια νύχτα ξεμακρύναμε στο άβατο των Υψωμάτων, στην απόληξη του Κορδελιού, απέναντι από τα φουγάρα των Διαβατών και κάτω να περνούν δαιμονισμένα τα αυτοκίνητα του Περιφερειακού.
Η οικογένεια του Δημήτρη Ελευθεριάδη στο ετήσιο τάμα για το γιο τους Τσαμπίκο είχε ετοιμάσει μια αληθινή υπερπαραγωγή. Πλαστικό χορτάρι είχε στρωθεί στην πίστα, θηριώδης σε μέγεθος ορχήστρα, catering πλουσιοπάροχο, το τρίπατο σπίτι τους στολισμένο με τούλια. Δώδεκα οικογένειες μένουν όλες και όλες σε αυτό το ιδιότυπο Πανόραμα του γκέτο. Εκλεκτές της κοινωνίας των Ρομά. Ευκατάστατες. Λίγο παρακάτω παράγκες Αλβανών τσιγγάνων πλάι σε σκουπιδότοπο σε προσγειώνουν.
Το έθιμο θέλει να τιμούν το Εντερλέζι, τη γιορτή της άνοιξης που έκανε διάσημη ο Κουστουρίτσα. Με κουρμπάνι, σφάξιμο αρνιών για το καλό, που μαγειρεύονται με ρυζάκι. Τα κεφάλια τους έχουν την τιμητική τους. Θα βγουν στη διάρκεια της βραδιάς στολισμένα με ροδοπέταλα και κορδέλες, θα τοποθετηθούν πλάι στην εικόνα του Αγίου να πάρουν τη χάρη του, θα τριγυρίσουν στην πίστα στα χέρια χορευτών και μετά θα γίνουν αντικείμενο δημοπρασίας.
Η στιγμή που τα πακέτα με τα χιλιάρικα πέφτουν σα βροχή έφτασε. Ο πλειοδότης θα πάρει το κεφάλι. Τιμής ένεκεν. Πάνω από 150 χιλιάρικα είδαν τα μάτια μας να πέφτουν στα ταψιά.
Ο χορός γίνεται τελετουργικά. Ο διοργανωτής του τάματος καλεί μια-μια τις οικογένειες και τις παρέες να χορέψουν. Ποτέ περισσότερες από μια. Η σάμπα, είναι το κέρασμα στην ορχήστρα με ψεύτικα δολάρια, που έχουν προηγουμένως ανταλλαχθει με αληθινά χρήματα για τις ανάγκες του τελετουργικού.
Αγόρια και κορίτσια που παντρεύτηκαν νωρίς με τα μωρά τους αγκαλιά, σεβάσμιοι ηλικιωμένοι που τους τιμούν όλοι, φαμίλιες μεγάλες που μιλούν δυνατά και χορεύουν με πάθος.
Πάνω από το κεφάλι σου πετάνε drones, ένα συνεργείο κινηματογραφεί τα πάντα, κινητά κάνουν διαρκώς stories, ναργιλέδες νοικιάζονται για την περίσταση και κάνουν το γύρο ακόμα και σε χέρια παιδιών.
Κάποια στιγμή εμφανίζονται δυο περιπολικά από το πουθενά. Η μουσική σταματά αιφνιδιαστικά. Οι πιο ψύχραιμοι εξηγούν πως είναι ένα γλέντι. Η αστυνομία φεύγει.
Κοιτάζουμε αποσβολωμένοι έναν παράξενο και αυθεντικό κόσμο που αλλάζει όμως και αυτός ραγδαία. Έλα να με βγάλεις μια φωτογραφία, μου λέει ο Μαύρε, ο αρχηγός του οικισμού. Πρόεδρο να με γράψεις. Σαντίκογλου είναι το επίθετο του. Κώστας το όνομα του.
Ο νεαρός Τσαμπίκος που για χάρη του έγινε το τάμα κόβει την τούρτα με την εικόνα του Αη Γιώργη. Ο πατέρας του γνωστός και με το παρατσούκλι Στρουμφ καμαρώνει.
Φεύγουμε από το γκέτο με τον ήχο του κλαρίνου στα αυτιά μας. Μας τιμήσατε που ήρθατε στη γειτονιά μας λέει ένας ηλικιωμένος με λευκό μουστάκι και σγουρά μαλλιά. Ο καιρός των Τσιγγάνων απέχει λίγα χιλιόμετρα από το κέντρο της πόλης.
