Μήπως η τηλεργασία «σκοτώνει» κομμάτια της ζωής σου;

Ένα από τα πολλά που άλλαξαν στη ζωή μας την περίοδο του COVID-19 και της διετούς καραντίνας, είναι και ο τρόπος εργασίας.

Ξαφνικά οι εργαζόμενοι κλείστηκαν στο σπίτι, δημιούργησαν τα δικά τους γραφεία, στην τραπεζαρία, στην κουζίνα, στο σαλόνι, οι οπτικές ίνες εγκαταστάθηκαν σχεδόν σε όλα τα σπίτια, ενώ τα καλά ρούχα μετατράπηκαν σε πιτζάμες. Περίπου στα μισά της καραντίνας και αφού όλοι ξυπνούσαμε 5-10 λεπτά πριν την έναρξη του ωραρίου μας, η συμπεριφορά άρχισε να αλλάζει, οι γυναίκες ξεκίνησαν να βάφονται σαν να πηγαίνουν στο γραφείο και οι άντρες να βάζουν τα “καλά” τους για να πηγαίνουν από το υπνοδωμάτιο στον χώρο που μεταμόρφωσαν σε… γραφείο.

Μετά την άρση των μέτρων πολλές εταιρίες “κράτησαν” το καθεστώς της τηλεργασίας για πολλούς εργαζόμενους και αφού πια τα καφέ ήταν ανοιχτά και η τηλεργασία έγινε «θεσμός», ταυτόχρονα άνοιξαν concept stores αποκλειστικά και μόνο για αυτή την μορφή, δηλαδή, πολυχώροι για εργασία και διάβασμα. Κάνοντας μια βόλτα στην πόλη διακρίνεις καφέ και νέους ή μεσήλικες να κάθονται αναπαυτικά στην καρέκλα ή σε ένα σταντ με το λάπτοπ τους και να εργάζονται.

Υπάρχουν άνθρωποι που επιζητούν μέχρι και σήμερα την τηλεργασία, ως βασικό όρο στο εργασιακό τους συμβόλαιο, διότι με αυτόν τον τρόπο, αποφεύγουν βασικά προβλήματα καθημερινότητας, όπως η κίνηση, ή το πάνε-έλα στην δουλειά που μπορεί να “τρώει” περίπου 1 ώρα καθημερινά. Όμως κάποιοι άλλοι θα θέλανε σίγουρα να γυρίσουν στο γραφείο τους κι ας τους σπάνε τα νεύρα οι αντιπαθητικοί συνάδελφοι κι ας ψάχνουν τι ρούχα θα βάλουν από το προηγούμενο βράδυ κι ας πρέπει να κάνουν meal preap καθημερινά.

Σε ποια κατηγορία ανήκετε;

Η επαφή των Ελλήνων με την τηλεργασία πριν τον COVID-19

Η τηλεργασία στην Ελλάδα παρουσίασε σημαντική αύξηση κατά την πανδημία, προηγουμένως οι Έλληνες εργαζόμενοι δεν είχαν κάποια ιδιαίτερη σχέση με αυτόν τον τρόπο εργασίας.

Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε από το Πανεπιστήμιο της Δυτικής Αττικής  το 2021 μόνο ένας στους έξι (17%) Έλληνες είχε εμπειρία τηλεργασίας πριν την πανδημία. Πιο συγκεκριμένα, το 17,1% των τηλεργαζομένων δήλωσε ότι είχε κάποια εξοικείωση με αυτήν την μορφή εργασίας, το 19,7% είχε μια μικρή εμπειρία και το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού της χώρας, 63,2%, δεν είχε καμιά επαφή με τηλεργασία. Εντάξει, τουλάχιστον αν χρειαστεί να ξαναδουλέψει όλη η Ελλάδα κλεισμένη μέσα στο σπίτι θα είμαστε έτοιμοι μιάς και οι περισσότεροι μάθαμε, όχι όλοι.

Ήρθε ο θάνατος της τηλεργασίας; 

Τελικά, από μια μόνιμη πραγματικότητα κατέληξε σε μια επείγουσα λύση δίχως συνέχεια, φανταστείτε ακόμη και η Zoom, η εταιρεία που επωφελήθηκε από το Work from Home όσο καμία άλλη, πλέον απαιτεί από τους εργαζόμενούς της που κατοικούν σε ακτίνα 80 χιλιομέτρων να δίνουν το «παρών» στο γραφείο κάθε μέρα, ειρωνικό έτσι;

Σίγουρα η εργασία εξ αποστάσεως δεν έχει χαθεί, αλλά έχει μειωθεί σε μεγάλο βαθμό.

Αν όχι απ’ το σπίτι, τότε από που;

Η τηλεργασία έχει αναδειχθεί σε βασικό τρόπο εργασίας για πολλούς εργαζόμενους τα τελευταία χρόνια, με την πανδημία να επιταχύνει αυτή την τάση. Ωστόσο, η ανάγκη για κοινωνικοποίηση, συνεργασία και επαγγελματική ατμόσφαιρα έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη των κοινόχρηστων χώρων εργασίας. Αυτοί οι χώροι παρέχουν ευέλικτες λύσεις για ελεύθερους επαγγελματίες, μικρές επιχειρήσεις και εργαζόμενους εξ αποστάσεως, προσφέροντας επαγγελματικό περιβάλλον με σύγχρονες υποδομές. Η δυνατότητα δικτύωσης, η πρόσβαση σε κοινόχρηστες υπηρεσίες και η ευελιξία στον χρόνο και τον χώρο καθιστούν αυτούς τους χώρους δημοφιλείς επιλογές, ενώ παράλληλα ενισχύουν τη δημιουργικότητα και την παραγωγικότητα. Αν και υπάρχουν προκλήσεις, όπως η ηχητική ακαταστασία ή το περιορισμένο επίπεδο ιδιωτικότητας, η τάση των κοινόχρηστων χώρων συνεχώς αναπτύσσεται, καλύπτοντας τις ανάγκες των σύγχρονων εργαζομένων.

Τέσσερις λόγοι για την μείωση της τηλεργασίας

Η ανησυχία των εργοδοτών για την παραγωγικότητα

Πολλές εταιρείες θεωρούν ότι η φυσική παρουσία ενισχύει τη δημιουργικότητα και τη συνεργασία. Τα τυχαία meetings, οι ανεπίσημες συζητήσεις στο διάλειμμα και η άμεση επίλυση προβλημάτων θεωρούνται δυσκολότερα στην απομακρυσμένη εργασία. Μεγάλες εταιρείες όπως η Google και η Amazon απαιτούν τουλάχιστον 3-4 ημέρες φυσικής παρουσίας την εβδομάδα, υποστηρίζοντας ότι η εργασία αποκλειστικά από το σπίτι περιορίζει την καινοτομία.

Έλεγχος και διαχείριση εργαζομένων

Η τηλεργασία απαιτεί εμπιστοσύνη μεταξύ εργοδότη και εργαζομένου. Ορισμένοι μάνατζερ ανησυχούν για το αν οι υπάλληλοι όντως εργάζονται ή απλώς συνδέονται σε calls. Γι’ αυτό, πολλές εταιρείες έχουν υιοθετήσει εργαλεία παρακολούθησης δραστηριότητας, όπως keyloggers και screen monitoring, κάτι που συχνά προκαλεί αντιδράσεις.

Ενίσχυση της εταιρικής κουλτούρας

Πολλές επιχειρήσεις ανησυχούν ότι η απομακρυσμένη εργασία μειώνει το αίσθημα του «ανήκειν» και αποδυναμώνει την εταιρική ταυτότητα. Πιστεύουν ότι η φυσική παρουσία ενισχύει τη συνεργασία, τις κοινές εμπειρίες και την ενσωμάτωση των νέων υπαλλήλων στην κουλτούρα της εταιρείας.

Ενοίκια και ακίνητα

Οι εταιρείες που διαθέτουν μεγάλα γραφεία δεν θέλουν να πληρώνουν για άδειους χώρους. Ειδικά σε πόλεις όπως η Νέα Υόρκη και το Λονδίνο, οι μεγάλες επιχειρήσεις πιέζουν για επιστροφή στο γραφείο, ώστε να διατηρήσουν τη χρήση των ακινήτων τους.

Η τηλεργασία δεν πρόκειται να εξαφανιστεί, αλλά μεταμορφώνεται. Οι περισσότερες επιχειρήσεις υιοθετούν υβριδικά μοντέλα, όπου οι εργαζόμενοι πηγαίνουν στο γραφείο 2-3 φορές την εβδομάδα. Η ισορροπία μεταξύ τηλεργασίας και φυσικής παρουσίας διαμορφώνεται ανάλογα με τον κλάδο, τις ανάγκες των εργαζομένων και τις στρατηγικές των επιχειρήσεων.

Πώς η τηλεργασία έπαιξε σημαντικό ρόλο στην επιλογή κατοικίας 

Σκεφτείτε πως έχετε μια μόνιμη δουλειά εξ αποστάσεως, είτε είναι στην άλλη άκρη της πόλης ή ακόμα και στο εξωτερικό. Πόσοι από εσάς θα συμβιβαζόσασταν με το να βρείτε ένα σπίτι σε μια πιο φθηνή περιοχή χωρίς να σας νοιάζει το κριτήριο του να βρίσκεται κοντά στην δουλειά σας;

​Υπάρχουν ενδείξεις ότι η τηλεργασία επηρέασε τις επιλογές κατοικίας, ωθώντας εργαζόμενους να μετακομίσουν σε περιοχές με χαμηλότερο κόστος ζωής ή καλύτερη ποιότητα ζωής. Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύθηκε στον ιστότοπο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, η εργασία από το σπίτι λόγω της πανδημίας COVID-19 προκάλεσε αυξήσεις στις τιμές μεγαλύτερων κατοικιών στα προάστια των πόλεων, υποδεικνύοντας μια μετακίνηση προς αυτές τις περιοχές. ​Συμπληρωματικά, η τηλεργασία έχει επιφέρει σημαντικές αλλαγές στις επιλογές κατοικίας των εργαζομένων, με αρκετούς να επιλέγουν να μετακομίσουν σε περιοχές με χαμηλότερο κόστος ζωής ή καλύτερη ποιότητα ζωής. Βάσει στοιχείων του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος για τη Βελτίωση των Συνθηκών Διαβίωσης και Εργασίας (Eurofound), η τηλεργασία έχει τη δυνατότητα να αποσυνδέσει την οικονομική εξειδίκευση από τον τόπο εργασίας, μειώνοντας τους περιορισμούς μετεγκατάστασης και προσθέτοντας μια νέα διάσταση στην περιφερειακή ανάπτυξη. Η γρήγορη συνδεσιμότητα στο διαδίκτυο αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της τηλεργασίας. ​

Συνολικά, η τηλεργασία έχει αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο οι εργαζόμενοι επιλέγουν τον τόπο κατοικίας τους, προσφέροντάς τους την ευελιξία να ζουν σε περιοχές που προηγουμένως δεν θα ήταν εφικτό λόγω επαγγελματικών περιορισμών. Επίσης, με αυτόν τον τρόπο, εταιρίες του εξωτερικού δίνουν την δυνατότητα ακόμη και στους Έλληνες να εργάζονται από την χώρα τους εξ αποστάσεως και να επισκέπτονται την εταιρία τους όποτε είναι απαραίτητο. 

​

Πως η τηλεργασία επηρέασε την ψυχολογία των εργαζόμενων

Η ψυχολόγος Ειρήνη Σπύρα εξηγεί το πως η τηλεργασία άλλαξε την ζωή μας, διευκρινίζοντας πως έχε σημαντικές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των ανθρώπων τόσο θετικές όσο και αρνητικές, ανάλογα με τις προσωπικές και επαγγελματικές συνθήκες του καθενός: 

“Στα θετικά, η τηλεργασία μείωσε το άγχος της μετακίνησης, και την κούραση που σχετίζονται με την κίνηση στους δρόμους και την έλλειψη χρόνου. Επίσης, η δυνατότητα διαχείρισης του χρόνου με μεγαλύτερη ευελιξία έδωσε σε πολλούς εργαζόμενους την ευκαιρία να περνούν περισσότερο χρόνο με την οικογένεια ή να ασχολούνται με δραστηριότητες που αγαπούν. Τέλος, Ορισμένοι εργαζόμενοι ένιωσαν μεγαλύτερη αυτονομία και έλεγχο στη δουλειά τους, κάτι που ενίσχυσε το αίσθημα ικανοποίησης και αυτοπεποίθησης.  Στα αρνητικά, η  έλλειψη αλληλεπίδρασης διά ζώσης με συναδέλφους οδήγησε πολλούς σε αισθήματα απομόνωσης και μοναξιάς, αυξάνοντας τον κίνδυνο κατάθλιψης.  Επιπροσθέτως, σημειώθηκε μεγάλη δυσκολία στον διαχωρισμό εργασίας και προσωπικού χρόνου και προκάλεσε το λεγόμενο «burnout», καθώς πολλοί εργαζόμενοι δυσκολεύονταν να «αποσυνδεθούν» από τη δουλειά. Η συνεχής χρήση ψηφιακών μέσων, οι ασταθείς συνδέσεις, η έλλειψη άμεσης επικοινωνίας και η αίσθηση ότι πρέπει να είναι πάντα διαθέσιμοι δημιούργησαν έντονο στρες, έτσι, πολλοί εργαζόμενοι ένιωσαν αποκομμένοι από την υποστήριξη των συναδέλφων ή των προϊσταμένων, κάτι που αύξησε το αίσθημα ανασφάλειας. Συνολικά, η τηλεργασία βελτίωσε την ευελιξία αλλά ταυτόχρονα επέφερε νέες προκλήσεις για την ψυχική υγεία, οι οποίες απαιτούν προσαρμογή και στήριξη!”

Δεν ήταν μόνο η τηλεργασία αλλά και η τηλεκπαίδευση 

Πόσοι όμως μαθητές και φοιτητές αναγκάστηκαν, να μπουν σε έναν καινούργιο τρόπο ζωής και διδασκαλίας;

Όντας μαθητής της πρώτης Λυκείου, όταν έμαθα πως θα κλείσουν τα σχολεία ήμουν στο τσακ να διοργανώσω πάρτι, ναι ήμουν από αυτούς που είπαν “ουφ ωραία”, έπειτα όμως διαπίστωσα πως με τον καιρό έπρεπε να μάθω να ζω με κάτι καινούργιο. Έπρεπε, να ζω με τα ακουστικά στο αυτί και με το κινητό στο χέρι για εφτά ώρες, δεν είχα λάπτοπ, φυσικά η κυβέρνηση προσπάθησε να δώσει λάπτοπ και τάμπλετ, τα κριτήρια επιλογής συνήθως περιλάμβαναν το οικογενειακό εισόδημα, την ύπαρξη άλλων ανήλικων τέκνων και την κοινωνική κατάσταση της οικογένειας, για να βοηθήσει στην όλη διαδικασία μέσω προγραμμάτων αλλά είχα την ίδια τύχη με το να κερδίσω το λαχείο.

Το να ξυπνάω πέντε λεπτά πριν το μάθημα και στα διαλείμματα να κοιμάμαι δεν βοηθούσε καθόλου στην συγκέντρωσή μου στο μεσοδιάστημα με αποτέλεσμα να χάνω την ουσία. Η απομόνωση στο σπίτι με επηρέασε πολύ ψυχολογικά. Το να τελειώνει το μάθημα και απλά απ’ το σαλόνι να πηγαίνω στην κουζίνα ήτανε πολύ απόμακρο από τις συνήθειες που είχα προ καραντίνας. 

Στην διάρκεια των μαθημάτων έπρεπε, να προσέχω τι θα πει ο καθηγητής μου, παράλληλα, να ανοιγοκλείνω το μικρόφωνο για να μιλήσω καθώς  ορισμένες φορές και την κάμερα,  ζοριζόμουν μέσα στο σπίτι με άλλα άτομα να δώσω προσοχή σε όλα αυτά.

Με τον καιρό τα πράγματα πήραν τον κατήφορο, οι εφαρμογές όπως η Webex και η Zoom παρουσίαζαν προβλήματα, κολλούσαν και παθαίναν black out, έτσι έχανε όλο της νόημα η τηλεκπαίδευση. Οι καθηγητές μάς, συχνά μας ρωτούσαν τι να κάνουν γιατί και αυτοί αντιμετώπιζαν κάτι έξω απ’ τα νερά τους, δεν τους αδικώ και εγώ στην θέση τους το ίδιο θα έκανα. Κανένας δεν ήξερε πως να λειτουργήσει ένα τέτοιο σύστημα και σίγουρα τα ελληνικά σχολεία δεν ήταν έτοιμα για κάτι τέτοιο, εδώ με το ζόρι πραγματοποιείται το μάθημα της πληροφορικής…άλλη κουβέντα. 

Χάσαμε αμέτρητες ώρες έτσι, όλα τα παιδιά δυσκολευόμασταν να μάθουμε πράγματα, εξάλλου,  ποιος δίνει βάση στον καθηγητή του μιλώντας με χαλασμένο μικρόφωνο ενώ ο ίδιος είναι ξαπλωμένος στο κρεβάτι του; Μετρημένοι στα δάχτυλα του ενός χεριού θα πω εγώ, μπορεί και ούτε.

Με την καραντίνα δεν χάσαμε μόνο κομμάτια του εαυτού μας, χάσαμε και την επαφή με τους άλλους, δεν τους βλέπαμε πια κάθε μέρα. Οι σχέσεις με τις παρέες μου επηρεάστηκαν πολύ, λογικό, αφού από εκεί που περνούσαμε όλη την μέρα μαζί, καταλήξαμε στο να μιλάμε σπανίως από κοντά, δεν βρισκόμασταν πια, οπότε συμβιβαστήκαμε με τα μηνύματα και την καθημερινή απρόσωπη επικοινωνία. Το κινητό μας, πέρα από τις ώρες του σχολείου είχε γίνει προέκταση του χεριού μας, αφού ακόμη και τα απογεύματα κάναμε βιντεοκλήσεις, για να μπορούμε να βλέπουμε έστω κι έτσι ο ένας τον άλλον. 

Θεωρητικά έμεινε ο κάθε ένας από εμάς μόνος του, με τα ακουστικά του, το λάπτοπ και την φαινομενική του μοναξιά ψάχνοντας να βρει τα πατήματα του στα νέα δεδομένα της ζωής.

H Bίκυ είναι ιδιωτικός υπάλληλος και από την πρώτη καραντίνα μέχρι σήμερα εργάζεται από το σπίτι:

“Στην πρώτη καραντίνα, με ενημέρωσαν πως είμαι ανάμεσα σε εκείνους που θα εργάζονται από το σπίτι. Τότε, η αλήθεια είναι πως χάρηκα, εργάζομαι στον ίδιο χώρο εργασίας τα τελευταία 15 χρόνια, οπότε το γραφείο είχε γίνει η ρουτίνα μου, πήγαινα στις 2 έφευγα στις 10, κάθε μέρα, νομίζω πως χρειαζόμουν ένα διάλειμμα. Όσο περνούσε ο καιρός με έπιανε ασφυξία στο σπίτι, προσπαθούσα να κάνω το γραφείο μου λίγο πιο όμορφο, άλλαξα καρέκλα, προμηθεύτηκα νέο πληκτρολόγιο, κάδρα και φυτά, πολλές φορές πήγαινα και στον καναπέ για αλλαγή χώρου. Ο εγκλεισμός για εμένα ήταν πολύ δύσκολος κι αυτό γιατί τις ώρες που εργαζόμουν εγώ έβγαιναν έξω οι φίλοι μου.

Όταν τελείωσε ο COVID νόμιζα πως θα επιστρέψω στο γραφείο, αλλά δεν επέστρεψα με κράτησαν από το σπίτι. Η συνθήκη αυτή σίγουρα ευνοεί, μέσα στα τελευταία δύο χρόνια άλλαξα σπίτι, χωρίς να με ενδιαφέρει αν θα είμαι κοντά στην δουλειά, βρήκα σε άλλη περιοχή εκτός κέντρου, με αρκετά χαμηλό ενοίκιο και ένα παραπάνω δωμάτιο το οποίο έγινε γραφείο. Έπειτα, δεν έχω την ένταση του γραφείου, πηγαίνω μέχρι σήμερα με τους ρυθμούς μου, απολαμβάνω τον καφέ μου και την δουλειά μου με μουσική. Το δύσκολο στο κομμάτι της τηλεργασίας είναι πως δεν έχεις επαφή με τους συναδέλφους σου και γενικά με τον κόσμο, είσαι 8 ώρες μόνος σου, χάνεις τις συζητήσεις που ίσως γίνουν κομμάτια έμπνευσης μετέπειτα και τα καθημερινά meetings. Πολλές φορές λοιπόν αισθάνεσαι αποκομμένος, ακόμη και όταν βγαίνεις με την παρέα σου και συζητάνε όλα όσα συνέβησαν στο γραφείο κι εσύ δεν έχεις κάτι να πεις. Επίσης, εγώ ζορίζομαι πολύ με το σώμα μου, επειδή δεν κινούμε ιδιαίτερα εκτός από το γυμναστήριο δεν έχω την ευκαιρία να διασχίσω την διαδρομή προς την δουλειά απλά πάω από το ένα δωμάτιο στο άλλο, με πονά καθημερινά η μέση μου. Θα ήθελα να γυρίσω στο γραφείο αλλά όχι 5/7 ίσως 2/7 για να μην χάνω την επαφή.”

Η Μαργαρίτα είναι ιδιωτικός υπάλληλος σε remote θέση και το απολαμβάνει:

“Εγώ από το 2020 είμαι remoter, πράγμα που σημαίνει πως εργάζομαι από το σπίτι μέχρι και σήμερα. Στην αρχή είχα ξενερώσει πολύ γιατί με τα παιδιά από το γραφείο έχουμε γίνει μία παρέα και οι μισοί πήγαιναν γραφείο οι άλλοι μισοί ήταν στο σπίτι. Όμως, όσο περνούσε ο καιρός το ευχαριστιόμουν. Ξεκίνησα να ξυπνάω μισή ώρα πριν ξεκινήσει η βάρδια μου, από εκεί που ξυπνούσα 2 ώρες πριν, έφτιαχνα τον καφέ μου, έτρωγα το πρωινό μου και έγραφα στο ημερολόγιο μου τα task για κάθε μέρα, από το σαλόνι πήγαινα στο γραφείο το οποίο το διαμόρφωσα άμεσα για να είναι λειτουργικό, έβαλα φυτά, κάδρα, μία άνετη καρέκλα, και ένα τρομερό φωτιστικό και εργαζόμουν με ηρεμία όπως ακριβώς ήθελα, κάτι το οποίο δεν έκανα στο γραφείο. Από το σπίτι ξεκίνησα να γίνομαι πιο δημιουργική και σίγουρα πιο γρήγορη διότι δεν είχα περισπασμούς.

Στο σήμερα ξυπνάω 2 ώρες πριν την δουλειά αλλά όχι για να ετοιμαστώ, να μαγειρέψω και να φύγω, για να πιω με την ησυχία μου τον καφέ μου, να διαβάσω το βιβλίο μου και ύστερα να κάνω ένα μισάωρο work out από το σπίτι πριν την δουλειά. Έτσι ήδη η ημέρα μου έχει ξεκινήσει με ενέργεια πριν πιάσω βάρδια. Στο ενδιάμεσο του οκτάωρου μου μαγειρεύω το μεσημεριανό μου και τρώω με την ησυχία μου και ύστερα επιστρέφω. Επίσης, δεν με πειράζει αν τελειώσω λίγο πιο αργά την δουλειά γιατί είμαι στο σπίτι μου και μπορώ άνετα να ετοιμαστώ και να βγω μετά χωρίς να είμαι κουρασμένη. Την απολαμβάνω την τηλεργασία μου αρέσει πολύ. Βέβαια, εγώ έχω την ευκαιρία να πηγαίνω όποτε θέλω στο γραφείο και να παρεβρίσκομαι στα meetings μέσω zoom.

Το μόνο που θεωρώ πως είναι αρνητικό σε αυτό το καθεστώς, είναι η συνεννόηση, μπορεί να πρέπει να παραδώσω ένα project και να χρειάζομαι διευκρινήσεις και πραγματικά να μην μου σηκώνει κανείς το τηλέφωνο ή να με παίρνουν μετά από ώρες, αυτό δεν το αντέχω γιατί γεμίζω άγχος αλλά εντάξει συμβιβάζομαι!”

Πληροφορίες από: ΣΕΒ