Η Μοδιάνο πριν τις λαμαρίνες

Λέξεις: Ελισάβετ Τζουβάρα, Μυρτώ Τούλα

Περιμένοντας να ξεκινήσουν οι εργασίες ανάπλασης της Στοάς μια βόλτα στις μέρες που λειτουργούσε.

Στοά Μοδιάνο

Κάθε μαγαζάτορας και μια οικογένεια, κάθε γωνιά και μια ιστορία. Μια σκεπαστή αγορά που υποδέχθηκε την εβραϊκή συνοικία “Ταλμούδ Τορά” αποδιωγμένη από τους βασιλιάδες Φερδινάνδο και Ισαβέλλα. Η “Ταμούδ Τορά” καταστράφηκε στην μεγάλη πυρκαγιά του 1917, αλλά η εβραϊκή κοινότητα έδεσε την ιστορία της με την στοά ”Μοδιάνο” μέχρι και σήμερα.

Το 1922 θεωρείται χρονιά αναδόμησης της αγοράς. Τα σχέδια ανέλαβε ο αρχιτέκτονας και μηχανικός Ελί Μοδιάνο, γόνος γνωστής πλούσιας εβραϊκής οικογένειας. Η κατασκευή της κράτησε τρία χρόνια. Το σημείο όπου χτίστηκε η αγορά είχε προβλεφθεί από το σχέδιο του αρχιτέκτονα πολεοδόμου Ερνέστου Εμπράρ και ο ρυθμός της κατασκευής της ακολουθεί την τυπολογία της βασιλικής με δύο χαρακτηριστικούς πυργίσκους στα άκρα της. Το κτίριο της αγοράς ανήκει στον εκλεκτισμό. Είναι βασικό δείγμα του περάσματος από τα παζάρια της Οθωμανικής εποχής στα σύγχρονα εμπορικά κλειστά κέντρα.

Τα εγκαίνια της Κεντρικής Αγοράς πραγματοποιήθηκαν το 1925. Στο κέντρο της Μοδιάνο βρίσκονταν τα κρεοπωλεία με μεγάλες ποικιλίες κρεάτων, πλευρικά τα παντοπωλεία και τα ιχθυοπωλεία, στο πρότυπο των bazzars της εποχής. Για περισσότερο από 80 χρόνια στεγάζονταν στην στοά 144 καταστήματα, ανάμεσα τους καφενεία, ταβερνεία και μεζεδοπωλεία. Από τα τόσα χρόνια λειτουργίας της, το εσωτερικό της έχει ποτίσει με ανάμεικτες μυρωδιές κρεάτων, ξηρών καρπών και βοτάνων.

Μεγάλο μέρος στην ιστορία της καταλαμβάνουν τα λαϊκά τραγούδια. Καλλιτέχνες εμπνέονταν συχνά από την Μοδιάνο. Ο Mark Mazower, Βρετανός ιστορικός και δημοσιογράφος αναφέρει στο βιβλίο του: “Η Θεσσαλονίκη, πόλη των φαντασμάτων” τα τραγούδια του Τσιτσάνη που ακούγονταν από τα φθηνιάρικα ηχεία της εποχής και τις μπάντες των τσιγγάνων με τα χάλκινα. Ο καλλιτέχνης και στιχουργός Αργύρης Μπακιρτζής, εμπνέεται από τις εικόνες της στοάς και γράφει τον δίσκο των Χειμερινών Κολυμβητών “Η Μυροβόλος Σμύρνη”.

Ανάμεσα στα πρόσωπα που έβρισκες δεκαετίες εντός της, ο κ. Μανώλης, η φωνή και το ακορντεόν που ακούγονταν στη στοά Μοδιάνο εδώ και 40 χρόνια. “Άλλος πάει επάνω, άλλος φεύγει πιο πάνω, άλλος το δίνει άλλονα, τι ακριβώς θα γίνει δεν ξέρω. Εγώ είμαι απλώς με την μουσική, εδώ έπαιζα πολλά χρόνια. Εδώ μέσα έχω 40 χρόνια. Εδώ πριν 15-20 χρόνια ήτανε το Μοδιάνο ζωντανό. Η Θεσσαλονίκη ήταν εδώ μέσα. Όλοι οι Θεσσαλονικείς από εδώ περνούσαν. Τώρα ο κόσμος σκέπτεται, δεν ξέρει τι να κάνει. Βλέπεις το κρεοπωλείο εδώ τώρα ετοιμάζεται να φύγει από εδώ, και πού να πάει; Όταν είναι κάποιος σε μια ηλικία, πάνω από 50 χρονών, 60 χρονών, τι να φτιάξει; Είπαν ότι άμα γίνουν καινούργια θα πάρουν τους ίδιους. Είναι σίγουρο ότι θα βάλουν τους ίδιους; Θα’ ρθει άλλος, θα το χτυπήσει και θα το πάρει το μαγαζί. Ο άλλος θα μείνει απ’ έξω. Εδώ είναι η στοά μου. Τώρα που θα κλείσει η στοά, άμα τύχει και προλάβουμε και ζήσουμε και ανοίξει πάλι, πάλι θα έρθουμε.”

Τον Νοέμβρη του 2016 η στοά αποφασίζεται να κλείσει. Η αναστήλωση της ήταν υποχρεωτική λόγω της πιθανής κατάρρευσης των βασικών υποδομών. Ως τελική απόφαση το ΤΑΙΠΕΔ κρίνει την κλειστή αγορά Μοδιάνο ακατάλληλη για χρήση, καλώντας έτσι τους ιδιοκτήτες να παρέμβουν στο κτίριο σε δύο φάσεις εντός δύο μηνών: να καθαιρέσουν και να απομακρύνουν όλα τα επικίνδυνα και διαβρωμένα στοιχεία του κτιρίου, και επίσης εντός τεσσάρων μηνών να αποκαταστήσουν τις ζημιές που καθιστούν το κτίριο επικίνδυνο. Το 43,64% πουλήθηκε από το ΤΑΙΠΕΔ σε τιμή 1,9 εκατ. ευρώ στον όμιλο του επιχειρηματία Μισέλ Φαΐς και προκάλεσε αντιδράσεις από παλαιούς επιχειρηματίες της.

Συναντήσαμε με έναν επιχειρηματία που είχε  την ταβέρνα του από το ’55 στη στοά Μοδιάνο και προσέφερε μόνο μαγειρευτά φαγητά. «Η αγορά πλέον είχε αποκτήσει την κουλτούρα των εστιατορίων, η κρίση μας άγγιξε όλους, οι ηλικίες μας είναι σταθερές εδώ και χρόνια μέσος όρος 40-60 χρονών».

Το μισό Μοδιάνο είναι Εβραϊκό όπου και οι ιδιοκτήτες του συμφώνησαν να ανακαινιστεί, ενώ το άλλο μισό είναι ιδιωτικό και σταδιακά πούλησαν ή υποχρεώθηκαν από τα δικαστήρια όπου έχασαν τις δίκες να υποχωρήσουν και έτσι να προχωρήσει επιτέλους το σχέδιο της ανάπλασης και της δημιουργίας μιας σύγχρονης αγοράς τροφίμων.

Το φθινόπωρο του 2019 οι εργασίες για την μετατροπή της στοάς παγώνουν. Μικρομέτοχοι της στοάς προσέφυγαν στη Δικαιοσύνη κατά του ομίλου Φάις, ζητώντας να σταματήσουν οι εργασίες. Κατάφεραν να τις “μπλοκάρουν” καταθέτοντας αίτηση για ασφαλιστικά μέτρα και μέχρι την έκδοση της απόφασης καμία εργασία δεν μπορεί να ξεκινήσει στην αγορά Μοδιάνο. Τον Φεβρουάριο του 2019 η αγορά άδειασε εντελώς με την απομάκρυνση και των τελευταίων επαγγελματιών που δραστηριοποιούνταν σε αυτή. Σύμφωνα με το αρχικό χρονοδιάγραμμα η παράδοση της ανακαινισμένης αγοράς ήταν προγραμματισμένη για το πρώτο τρίμηνο του 2020. Τώρα αναμένεται την άνοιξη του 2021. Οι μικρομέτοχοι έχασαν τη δίκη και αν όλα πάνε καλά σε λίγο καιρό θα ξεκινήσουν επιτέλους οι εργασίες για την επόμενη μέρα της ιστορικής αγοράς.