Ο “χρυσός” τόπος των ανυπόταχτων Σκουριών

Λέξεις-Eικόνες: Χριστίνα Σακαλή

Τον Οκτώβρη του 2012, πρώτη και μοναδική φορά μέχρι φέτος το καλοκαίρι που επισκέφτηκα τις Σκουριές Χαλκιδικής, δεν είχα γράψει κάτι για την εμπειρία μου από αυτό το δάσος. Το χρωστούσα λοιπόν στις Σκουριές να γράψω για αυτές. Είχα γράψει βέβαια για τη μεγαλειώδη συναυλία που πραγματοποιήθηκε στο πρώην στρατόπεδο Παύλου Μελά τον Οκτώβρη του 2013 με τη συμμετοχή πάνω από 30.000 κόσμου, αλλά είναι άλλο πράγμα να ανεβαίνεις πάνω στο βουνό. Και είναι διαφορετικό να συμμετέχεις σε μια πορεία και άλλο πράγμα να κατασκηνώνεις και να μένεις μέσα στο δάσος, δίπλα στα δέντρα των Σκουριών.

Από την πρώτη στιγμή που το αυτοκίνητο έστριψε στο Χονδρό Δένδρο μου φάνηκε συγκλονιστική η αλλαγή του τοπίου, η καταστροφή που έχει ήδη συντελεστεί. Ο δασικός δρόμος που είχαμε περπατήσει τότε κάνοντας πεζοπορία μέσα στο δάσος, είναι πλέον μέρος ενός τεράστιου εργοταξίου όπου φορτηγά, αυτοκίνητα και οι security της εταιρείας πηγαινοέρχονται συνεχίζοντας την κατασκευή του ακριβότερου απ’ ότι μας είπαν δρόμου αυτών των δεδομένων στην Ευρώπη. Αυτό που στρώνουν κάτω, μάθαμε αργότερα δεν είναι τσιμέντο, αλλά χαλίκι ανακατεμένο με τοξικά απόβλητα από τις εξορύξεις των προηγούμενων χρόνων στην Ολυμπιάδα.

Κατά τη διάρκεια της κατασκήνωσης πάνω στο βουνό, πραγματοποιήσαμε πεζοπορία από δασικό μονοπάτι για να γνωρίσουμε από κοντά το δάσος που μας φιλοξενούσε και να ενημερωθούμε για το μέγεθος της καταστροφής, αντικρύζοντας εξ ιδιοίς όμμασι τα έργα που έχει ξεκινήσει να κατασκευάζει η εταιρεία.

Κρατώντας τη φωτογραφική μου μηχανή, προσπαθούσα για ώρα να βρω την κατάλληλη γωνία λήψης για να συλλάβω την ομορφιά του δάσους των Σκουριών, αυτήν την ομορφιά που είναι ασύλληπτη… να συλλάβω το ύψος των δέντρων, αυτών των δέντρων που δεν αρκεί να σηκώσεις το κεφάλι για να τα κοιτάξεις, πρέπει να ξεκολλήσεις τον λαιμό σου, τόσο ψηλά είναι.. Η καταστροφή της εταιρείας έχει προχωρήσει. Αλλά το κομμάτι του δάσους που έχει μείνει ανέπαφο στέκεται εκεί, περήφανο, πυκνό και πανέμορφο, για να θυμίζει την μεγαλοπρεποσύνη της φύσης και την επιπολαιότητα του ανθρώπου που τα έβαλε μαζί της για μερικά χρόνια χρυσού και βρώμικης κερδοφορίας. Είναι τόσο μεγαλόπρεπα αυτά τα δέντρα, μερικά από αυτά τόσο μεγάλα και με τόσο εντυπωσιακούς σχηματισμούς, που φαίνεται σαν να περιγελούν την εταιρεία για αυτό που πάει να κάνει. Μεγάλη θλίψη με κυριεύει όταν σκέφτομαι την καταστροφή μέσα στην καρδιά του δάσους, τον δρόμο που έχει κατασκευαστεί τον τελευταίο χρόνο και την κόβει στη μέση. Έναν δρόμο που κάποτε στη θέση του υπήρχε δασικό πέρασμα και το είχαμε περπατήσει διανύοντας 7 χλμ πεζοπορίας, λίγες ώρες πριν χρειαστεί να το κατεβούμε τρέχοντας, κυνηγημένοι από την αστυνομία και πνιγμένοι από τα ασφυξιογόνα. Γιατί; γιατί πονάμε αυτό το βουνό, αυτόν τον τόπο με το γόνιμο έδαφος, αυτό το αρχέγονο, δάσος, αυτήν την καταγάλανη θάλασσα.

Τρία είναι τα σημεία ενδιαφέροντος της εταιρείας στις Σκουριές, πάνω στο όρος Κάκαβος: το σημείο που θα γίνεται η ανοιχτή εξόρυξη και όπου κατασκευάζεται το λεγόμενο open pit (ανοιχτό ώρυγμα), το σημείο που θα γίνεται η επεξεργασία διαχωρισμού και καθαρισμού του χρυσού από τα τοξικά απόβλητα στο εργοστάσιο εμπλουτισμού, και η περιοχή του λάκκου Καρατζά, όπου χτίζεται η τεράστια δεξαμενή αποβλήτων, η οποία θα φιλοξενεί τα απομεινάρια της βρώμικης εξόρυξης.

Όταν φτάσαμε στην περιοχή του open pit, η θέα που αντικρύσαμε ήταν καθηλωτική. Στεκόμασταν στην είσοδο του εργοταξίου, ακριβώς στη μέση ενός τοπίου που κοβόταν βίαια στη μέση. Από τη μια το κατάφυτο δάσος με τα πανύψηλα δέντρα, από την άλλη ένας κρανίου τόπος, όπου το μόνο που απέμενε για να θυμίζει το αρχέγονο δάσος που βρισκόταν κάποτε στη θέση του ήταν κάτι πετσοκομένες ρίζες από τα δέντρα που είχαν ξεριζώσει οι μπουλντόζες. Οι κάτοικοι μας είπαν ότι το ίδιο τοπίο αντικρύζει κανείς στον λάκκο Καρατζά, μόνο που εκεί, στο βάθος του ορίζοντα βουτάει το βλέμμα σου στο γαλάζιο της θάλασσας. Δημιουργώντας ακόμα πιο τρομαχτική αίσθηση στον επισκέπτη που μπορεί να αναρωτηθεί τι θα συμβεί σε ενδεχόμενο ατυχήματος και απελευθέρωσης των τοξικών αποβλήτων από τη δεξαμενή, η οποία θα τα συγκρατεί. Αντηχούν ακόμα στα αυτιά μου τα λόγια ενός κατοίκου της Μ. Παναγίας που μου είπε: «Εδώ μεγάλωσα, τα ξέρω αυτά τα μέρη σαν το σπίτι μου. Τόσο καλά που μπορώ να σου πω ακόμα και που υπάρχει ένα ξερό δέντρο. Και αν ήξερα τι θα συνέβαινε σε αυτό το μέρος, θα τα είχα φωτογραφίσει όλα για να τα δείχνω στον κόσμο που έρχεται».

Μπροστά μας ήταν παραταγμένη σειρά αστυνομικών του ελληνικού κράτους που για κάποιο περίεργο λόγο έκαναν τη δουλειά ιδιωτικών security φυλάσσοντας ένα εργοτάξιο ιδιωτικής εταιρείας. Όταν φεύγαμε (είχα μείνει στο τέλος γιατί φωτογράφιζα τα δέντρα) τους πλησίασα και τους ρώτησα: «Βρίσκεστε εδώ κάθε μέρα και αντικρύζετε αυτήν την ομορφιά, που είναι ασύλληπτη… πώς μπορείτε;»

Στον δρόμο του γυρισμού σκεφτόμουν πόση ένταση υπάρχει κάτω από αυτές τις πέτρες.. πόση σκόνη από το κυνηγητό, πόσα βίαια συμφέροντα, πόσος φόβος, και πόση ελπίδα. Και είναι αυτή η ελπίδα που κάνει τους κατοίκους αυτού του πανέμορφου τόπου, αλλά και της Θεσσαλονίκης και άλλων περιοχών που θα επηρεαστούν από την καταστροφή, να συνεχίζουν τον αγώνα απέναντι στα ισχυρά συμφέροντα των El Dorado Gold – Ελληνικός Χρυσός. Είναι οι κάτοικοι που θα περάσουν στην κινηματική ιστορία ως οι Γαλάτες των Σκουριών. Αν δεν τα καταφέρουν, θα αναγκαστούν να ξεριζωθούν από τα χωριά τους και τα χωράφια τους, να αφήσουν αυτόν τον πλούσιο τόπο. Αν τα καταφέρουν, θα έχουν σώσει ένα αρχέγονο δάσος και μια οικονομία πλούσια σε αγαθά, έναν τουριστικό προορισμό που υποδέχεται όχι μόνο ολόκληρη τη Β. Ελλάδα, αλλά και τα Βαλκάνια και την Ευρώπη. Και θα έχουν δώσει το παράδειγμα σε άλλες περιοχές που κινδυνεύουν από τις εξορύξεις. Ίσως τελικά γι’ αυτό να διακυβεύονται τόσα πολλά.

*Το επόμενο ραντεβού θα είναι το Σάββατο 27 Σεπτεμβρίου σε μια μεγάλη συναυλία στην πλατεία Ιερισσού στις 19.00, όπου οι κάτοικοι μας καλούν να «τραγουδήσουμε για να σώσουμε, αδερφέ μου, έναν τόπο». Συμμετέχουν καλλιτέχνες που στηρίζουν τον αγώνα, όπως οι Γιάννης Αγγελάκας, Αλκίνοος Ιωαννίδης, Σωκράτης Μάλαμας, Θανάσης Παπακωνσταντίνου, Ματούλα Ζαμάνη και Παύλος Παυλίδης & B-Movies. Περισσότερες πληροφορίες εδώ