Ο Γεράσιμος Γεννατάς διαβάζει πατριδογνωσία

της Γιώτας Κωνσταντινίδου

“Πατριδογνωσία ή τίποτα πια δεν είναι για συγγνώμη’’, είναι μια παράσταση που σε ταξιδεύει μέσα από σπουδαία κείμενα Θουκυδίδη, Ξενοφώντα, Μαγιακόφσκι, Μπρεχτ, Έλιοτ και σε φέρνει αντιμέτωπο με το διαχρονικό λόγο των κειμένων στη σύγχρονη πραγματικότητα. Μια πραγματικότητα άκρως κυνική άρα εύκολα σατιρική. Ο Γεράσιμος Γεννατάς, αντισυμβατικός όσο ποτέ, σβήνει κάθε άλλοθι κοινωνικής απραγίας και προτάσσει τη σωτήρια αληθινή γνώση για την πατρίδα.

Ταυτόχρονες παραστάσεις σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Αυτό είναι εξοντωτικό για έναν ηθοποιό ή εμπλουτίζει κάθε φορά την οπτική του πάνω στα πράγματα αφού γεμίζει με εντυπώσεις δυο πόλεων, ανθρώπων, σε διαφορετικές χρονικές στιγμές;

Και τα δύο συμβαίνουν κατά μία έννοια. Είναι κουραστικό μεν αλλά από την άλλη επειδή η επιθεώρηση είναι ένα είδος θεάτρου όπου οι αντιδράσεις του κόσμου είναι πιο άμεσες. Πράγματι είναι πολλές οι εντυπώσεις και οι «κριτικές» που παίρνω σε κάθε παράσταση από το κοινό που την παρακολουθεί.

Επιθεώρηση τσέπης, έννοια που μας ταξιδεύει στα ιστορικά θεατρικά μπουλούκια που ταξίδευαν παντού αλλά και στα περιβόητα αλμανάκ, βιβλία τσέπης με πληροφορίες πρακτικές. Επιτελεί έναν τέτοιο σκοπό η παράσταση; Να μας μεταδώσει με άμεσο και σύντομο τρόπο την τρέχουσα κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα;

Κατά κάποιο τρόπο ναι. Η παράσταση δεν μεταδίδει, θα έλεγα, την τρέχουσα κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα. Περισσότερο την σχολιάζει με τρόπο καυστικό, (αυτο)κριτικό, αλλά και αστείο. Την ονομάσαμε «μικρή επιθεώρηση τσέπης» γιατί σκοπό μας είναι μέρες μετά, αφού τη δεις, να την κουβαλάς ακόμα μαζί σου, να την έχεις στην τσέπη σου, να τη σκέφτεσαι, να σου γεννά συναισθήματα. Να θες να τη «μιλάς». Είναι μια παράσταση που δεν «χαϊδεύει» ούτε «χαϊδεύεται». Από την μια είναι αιχμηρή και από την άλλη διασκεδαστική, μα πάνω από όλα ανθρώπινη.

Σημερινοί τύραννοι και θεατές λαοί. Είναι άπραγοι, αδιάφοροι οι λαοί ή εγκλωβισμένοι και φοβισμένοι;

Στην παράσταση ακούγεται ένα απόσπασμα από έργο του Ξενοφώντα Ιέρων, “Παθήματα τυράννων”, γραμμένο 2500 χρόνια πριν. Πρόκειται για καταγραφή μιας δραματικής συνομιλίας ανάμεσα στον Ιέρωνα, τον τύραννο των Συρακουσών και τον ποιητή Σιμωνίδη. Είναι άκρως αποκαλυπτικό για το πώς μας έχουν στο μυαλό τους οι πολιτικοί εδώ και 2500 χρόνια!!! Όσο για το λαό, στην Ελλάδα τουλάχιστον, μοιάζει σα να μη θέλει να αλλάξει τίποτα. Σα να έχει εγκλωβιστεί και να μην μπορεί να αντιδράσει ούτε όταν ακούει ότι ουσιαστικά αυτός φταίει για το πού φτάσαμε.

Μεταφέρονται επί σκηνής κείμενα του Θουκυδίδη, Ξενοφώντα, μελοποιημένα ποιήματα Λειβαδίτη καθώς και ποιήματα μελοποιημένα σε ζωντανή πρώτη εκτέλεση, των Μαγιακόφσκι, Μπρεχτ, Έλιοτ, Λασκαράτου. Το κοινό γοητεύεται από κείμενα που ίσως δεν έχει διαβάσει: Είναι σε θέση να κάνει τη σύνδεση του διαχρονικού λόγου των κειμένων με τη σύγχρονη πραγματικότητα;

Το κοινό, συνήθως, ξαφνιάζεται που σε μια επιθεώρηση ανάμεσα στα άλλα ακούει κείμενα του Μπρεχτ, του Μαγιακόφσκι, του Θουκυδίδη, του Ξενοφώντα και όλων των άλλων. Η έκπληξη για την επιλογή διαδέχεται την έκπληξη για το πόσο διαχρονικά είναι τελικά τα κείμενα αυτά της παγκόσμιας λογοτεχνίας και πόσο ταιριάζουν στην παρούσα χρονική στιγμή ασχέτως με το πότε γράφτηκαν. Όλα, θέτουν την ίδια βασανιστική ερώτηση, κυρίως σε μας, τους δήθεν «καλλιτέχνες»: …θα συνεχίσουμε να γινόμαστε καθημερινά, το άλλοθι μιας κοινωνίας που διαλύεται; ή μήπως επιτέλους πρέπει να πάρουμε θέση;

Υπογράφετε τα κείμενα μαζί με τον Γιώργο Γαλίτη. Είναι γεγονότα και καταστάσεις που θα θέλατε να είχατε συμπεριλάβει και δεν προλάβατε ή οι εναγώνιοι προβληματισμοί της επιβίωσης, της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, της πολιτικής μισαλλοδοξίας είναι σταθερά εκεί;

Τα κείμενα που υπογράφω προέκυψαν μέσα από τη διαδικασία της πρόβας, βάσει του τι θέλαμε να θίξουμε στην παράσταση. Ο Γιώργος Γαλίτης έχει γράψει δύο εξαιρετικά κείμενα (να πάτε να δείτε την παράστασή του “Τα ραδίκια ανάποδα” ή πιο αστεία παράσταση που παίζεται αυτή τη στιγμή στην Αθήνα). Από κει και πέρα βρήκαμε και τα υπόλοιπα κείμενα από την παγκόσμια λογοτεχνία, όπως ανέφερα νωρίτερα και με την καταλυτική συμβολή του Θανάση Χαλκιά που υπογράφει τη σκηνοθεσία τα αποσπασματικά αυτά κείμενα τελικά ενώθηκαν και έγιναν μία παράσταση. Όσο για το αν θα θέλαμε να είχαμε συμπεριλάβει και άλλα γεγονότα και καταστάσεις στην παράσταση, αυτό συμβαίνει πάντα, όταν πρόκειται για παράσταση που ασχολείται με την επικαιρότητα.

Σε περιόδους οικονομικής δυσκαμψίας, πολιτικής αστάθειας και κοινωνικής εξαθλίωσης η σάτιρα είναι ανθρώπινη ανάγκη;

Θα έλεγα ότι πάντα η σάτιρα είναι ανθρώπινη ανάγκη, πόσο μάλλον σε περιόδους οικονομικής δυσκαμψίας, πολιτικής αστάθειας και κοινωνικής εξαθλίωσης. Θεωρώ ότι όποιος έχει τη δύναμη και την ευστροφία, θα πρόσθετα, να σατιρίζει, να σαρκάζει και κυρίως να αυτοσαρκάζεται έχει σοβαρές πιθανότητες να διατηρήσει την ψυχική και την πνευματική του υγεία σε τέτοιους δύσκολους καιρούς.

Η σάτιρα, η κωμωδία, το αστείο προκαλούν ανάμικτα συναισθήματα. Μπορεί να γελάσεις μ’ αυτό που σατιρίζεται αλλά και να προβληματιστείς γιατί συμβαίνει. Το κοινό θα βρει τους προβληματισμούς μέσα από αυτή την παράσταση;

Το ελπίζω πραγματικά. Αυτός είναι ο σκοπός μας άλλωστε. Όπως είπα θέλουμε να την κουβαλάει ο θεατής την παράσταση μαζί του. Η επιθεώρηση χαρακτηρίζεται από τις εναλλαγές μουσικής, τραγουδιού και πρόζας με κυρίαρχα στοιχεία τον κωμικό λόγο, τη σάτιρα, και την αμφισβήτηση της πολιτικής και κοινωνικής επικαιρότητας και γι’ αυτό είναι από τα απαιτητικά είδη θεάτρου, και συνήθως έχει μεγάλη απήχηση σε δύσκολες περιόδους. Αν και τελευταία έχουν (επι)βάλει μια ευτέλεια στις επιθεωρήσεις.

Είστε ένας καλλιτέχνης που δηλώνει ανοιχτά αυτό που σκέφτεται, αυτό που επιλέγει πολιτικά. Ποια η θέση του καλλιτέχνη στη σύγχρονη πραγματικότητα, για εσάς; Να εκτίθεται εντός και εκτός σκηνής;

Όπως είπα και πιο πάνω το βασανιστικό ερώτημα για τον καλλιτέχνη είναι αν θα συνεχίσει να γίνεται καθημερινά, το άλλοθι μιας κοινωνίας που διαλύεται ή μήπως επιτέλους πρέπει να πάρει θέση. Πιστεύω ότι η συγκεκριμένη χρονική στιγμή δε σηκώνει ουδετερότητες και απολιτίκ στάση. Αυτή είναι η πιο επικίνδυνη πολιτική επιλογή που μπορούμε να κάνουμε όλοι –καλλιτέχνες και μη. Πρέπει να πάρουμε όλοι σαφή θέση, ασχέτως αν συμφωνούμε με την επιλογή του διπλανού μας ή όχι. Δεν υπάρχουν περιθώρια να μετανιώνουμε μετά για αυτά που ΔΕΝ κάναμε όταν ήρθε η ευκαιρία να τα κάνουμε.

Η Πατριδογνωσία στην εποχή μας έχει παρερμηνευτεί και χρησιμοποιηθεί καταχρηστικά από ακραίες πολιτικές ιδεολογίες. Ποια είναι η πατριδογνωσία μέσα από τη δική σας παράσταση;

Όπως αναφέρουμε και στο πρόγραμμα της παράστασης “Η «πατριδογνωσία» είναι μια λόγια λέξη που δημιουργήθηκε πριν από ενάμισι αιώνα ως μετάφραση μια αντίστοιχης γερμανικής λέξης για να περιγράψει ένα σχολικό μάθημα γεωγραφίας και ιστορίας. Αποτελεί σύνθεση δύο πανάρχαιων ελληνικών λέξεων.” Της λέξης «πατρίδα» και της λέξης «γνώση». Εμείς στην παράσταση προσπαθούμε να προσφέρουμε «τη γνώση της πατρίδας», την πατριδογνωσία, που δε λέγεται, που μένει στο σκοτάδι, που μας κάνουν να επιλέγουμε να μη βλέπουμε ή να ακούμε.

info παράστασης: Περισσότερα εδώ Πρωτότυπα κείμενα: Γεράσιμος Γεννατάς, Γιώργος Γαλίτης Επιλογή κειμένων: Γεράσιμος Γεννατάς, Γιώργος Κομπογιάννης Σκηνοθεσία: Θανάσης Χαλκιάς Μουσική: Γιώργος Κομπογιάννης Επιμέλεια σκηνικού χώρου & κοστουμιών: Θάλεια Ιστικοπούλου Σχεδιασμός φωτισμών: Χριστίνα Καμμά Σχεδιασμός βίντεο: Γιάννης Λεοντάρης Βοηθός σκηνοθέτη – Κατασκευές: Βασιλική Τσακίρη Παίζει ο Γεράσιμος Γεννατάς και οι μουσικοί: Βασίλης Μπαμπούνης – τραγούδι, κιθάρα Φυλένια Σπαχή – βιολοντσέλο Πληροφορίες της παράστασης Black Boχ, Βασ. Όλγας 65 & A. Φλέμινγκ 2 Πρεμιέρα: 17 Οκτωβρίου 2014 Ημέρες και ώρες: Παρασκευή, Σάββατο στις 21:00 & Κυριακή στις 20:00 Εισιτήρια: 15€ & 10€ Πληροφορίες – κρατήσεις: 2310 829254 begin_of_the_skype_highlighting 2310 829254 end_of_the_skype_highlighting Προπώληση εισιτηρίων: στο Black Box και στο ταμείο του Θεάτρου Αυλαία Ώρες ταμείου: 10:30-13:30, 17:30-21:00