Όταν ο άρτος γίνεται έργο τέχνης

Θα φανταζόσουν ποτέ ότι είναι προϊόν της καθημερινότητας που δεν λείπει σχεδόν από κανένα σπίτι, θα μπορούσε να μετατραπεί σε έργο τέχνης;

Μήπως έχεις δημιουργική φαντασία και μπορείς να… κεντήσεις, κυριολεκτικά και μεταφορικά, πάνω σε ένα ψωμί;

Τότε δεν χάνεις τίποτα από το να δοκιμάσεις την τύχη σου στον 1ο Πανελλήνιο Διαγωνισμό Κεντημένου Ψωμιού που πραγματοποιείται από το Ευρωπαϊκό Μουσείο Άρτου.

Μέχρι τις 15 Ιουλίου έχεις χρόνο να σκεφτείς και να αποφασίσεις το σχέδιο το οποίο θα αποτυπώσεις ως κέντημα πάνω σε έναν άρτο της επιλογής σου.

Έχοντας ως γνώμονα τον πολιτισμό και την τέχνη, οι διοργανωτές σημειώνουν ότι δεν υπολογίζεται μόνο η πολυπλοκότητα της κατασκευής, αλλά και η φαντασία που αποτυπώνεται στο ψωμί.

Μόλις ολοκληρώσεις το δημιουργικό σου έργο, τότε στέλνεις το κεντημένο σου ψωμί, μόνο μέσω προσωπικού μηνύματος στις σελίδες των social media (τα οποία θα βρεις στο τέλος του άρθρου) του Ευρωπαϊκού Μουσείου Άρτου, σε όσο το δυνατόν καλύτερη ανάλυση.

Στον πρωτότυπο αυτό διαγωνισμό, δεν υπάρχουν νικητές και ηττημένοι. Ως έπαθλο για όλους τους συμμετέχοντες λογίζεται η προσθήκη των δημιουργικών προσπαθειών στη βιβλιογραφική συλλογή η οποία θα περιέχει όλα τα κεντημένα ψωμιά και φυσικά τα ονοματεπώνυμα των επίδοξων καλλιτεχνών, ώστε να αναδειχτεί το ταλέντο τους σε μία τόσο σπάνια τέχνη.

Άλλωστε, σκοπός του Πανελλήνιου διαγωνισμού κεντημένου Ψωμιού, δεν είναι άλλος από το να αναδείξει όλους τους ευφάνταστους άρτους από κάθε γωνιά της χώρας συμβάλλοντας με αυτόν τον τρόπο στη διατήρηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και στη διάδοση της κουλτούρας του άρτο-κεντήματος.

Στα άδυτα της μεγαλύτερης συλλογής κεντημένου και θρησκευτικού ψωμιού στην Ευρώπη

Το Ευρωπαϊκό Μουσείο Άρτου, που εδρεύει στην περιοχή του Βαρνάβα στην βορειοανατολική Αττική, ιδρύθηκε το 2005, εκθέτοντας με μεράκι και αγάπη τους καρπούς ενός πολυετούς, συλλεκτικού έργου.

Ένα παλιό αρχοντικό στον Βαρνάβα μετατράπηκε σε Μουσείο Άρτου και φιλοξενεί πάνω από 3000 κεντημένα είδη ψωμιού με διακόσμηση από την Ελλάδα και 40 χώρες του εξωτερικού.

Μέσα από δραστηριότητες για τον κόσμο αλλά κυρίως για τα παιδιά, ο στόχος του Μουσείου είναι να γνωρίσουν τον κύκλο του ψωμιού από τη σπορά, το ζύμωμα, μέχρι να φτάσει στο τραπέζι αλλά και τα αμέτρητα σχέδια κεντημένου ψωμιού που καταγράφουν μια διαδρομή αιώνων για το πιο πολύτιμο αγαθό κάθε σπιτιού, το ψωμί.

Τα κεντημένα σχέδια, διαφέρουν ανάλογα με την κάθε περιοχή, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμα και η κάθε οικογένεια είχε το δικό της κέντημα.

Υπήρχαν ειδικά κεντήματα, ανάλογα με την περίσταση, όπως για παράδειγμα σε γάμους ή μεγάλες θρησκευτικές γιορτές.

Τα εκθέματα του Ευρωπαϊκού Μουσείου Άρτου στον Βαρνάβα Αττικής αποτελούν τη μεγαλύτερη συλλογή κεντημένου και θρησκευτικού ψωμιού στην Ευρώπη.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Ευρωπαϊκό Μουσείο Άρτου – European Bread Museum (@european.bread.museum)

Τα 3000 διαφορετικά μεταξύ τους εκθέματα, καλύπτουν όλη την Ελληνική επικράτεια καθώς επίσης και σαράντα χώρες του εξωτερικού ενώ συνεχώς εμπλουτίζονται και αυξάνονται.

Η συλλογή πρωτοτυπεί σε επίπεδο σχεδίων, μεγεθών και σχημάτων.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Ευρωπαϊκό Μουσείο Άρτου – European Bread Museum (@european.bread.museum)

Μια σπάνια συλλογή με εκπαιδευτικό χαρακτήρα για όλες τις ηλικίες των επισκεπτών.

Στο μοναδικό αυτό Μουσείο Άρτου ακόμα παρουσιάζονται:

• Αναπαράσταση καλλιέργειας της γης (σπορά, καλλιέργεια, συλλογή, παραγωγή, μέτρημα, μεταφορά).
• Αναπαράσταση κύκλου του ψωμιού (παρασκευή, πλάσιμο, κέντημα, ψήσιμο)
• Παράλληλα οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να ξεναγηθούν στα γεωργικά εργαλεία, έτσι ώστε να θυμηθούν οι παλιότεροι και να μάθουν οι νεότεροι.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Ευρωπαϊκό Μουσείο Άρτου – European Bread Museum (@european.bread.museum)

Ακόμα στο Μουσείο λειτουργούν:

α) εκθετήριο με αντίγραφα κεντημένων άρτων καθώς επίσης και ανάλογη βιβλιογραφία. β) παραδοσιακό καφενείο με καφέδες και τοπικά γλυκίσματα γ) τοπική παραδοσιακή κουζίνα (μετά από παραγγελία)

Αξιοσημείωτο το γεγονός ότι το το Μουσείο δέχεται παραγγελίες για άρτους και μπομπονιέρες για βαφτίσια, αρραβώνες και γάμους.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Ευρωπαϊκό Μουσείο Άρτου – European Bread Museum (@european.bread.museum)

Οι Δρόμοι του Ψωμιού

Η έκθεση «οι δρόμοι του ψωμιού» πραγματοποιείται σε διάφορα μέρη της Ελλάδας και του εξωτερικού και είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με το περιβάλλον και την τέχνη, ενώ στόχος της είναι η διάσωση, η ανάδειξη και ο σεβασμός στη μητέρα γη και στην πολιτιστική κληρονομιά του τόπου μας.

Το δημητριακό, ένα τόσο σημαντικό αγαθό της γης για τους λαούς του κόσμου και παράλληλα ιερό προϊόν της Μεσογείου, αποτυπώνεται με τον καλύτερο τρόπο στην έκθεση αυτή.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Ευρωπαϊκό Μουσείο Άρτου – European Bread Museum (@european.bread.museum)

Η καλλιέργεια της γης, το όργωμα, η σπορά, ο θερισμός, το άλεσμα, το ψήσιμο μεταμορφώνουν το ψωμί σε έργο τέχνης.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Ευρωπαϊκό Μουσείο Άρτου – European Bread Museum (@european.bread.museum)

Παραδοσιακά ψωμιά, πραγματικά έργα τέχνης που είναι βασισμένα σε έθιμα (στον κύκλο της ζωής και στον κύκλο του χρόνου) από την Ελλάδα και χώρες του εξωτερικού, προβάλλονται στη συγκεκριμένη έκθεση και πλαισιώνονται από αφίσες και φωτογραφίες που απεικονίζουν την καλλιέργεια της γης.

Κεντημένα ψωμιά και έθιμα

Τα κεντήματα στα ψωμιά έχουν το δικό τους συμβολισμό στην παράδοση και τα έθιμα του τόπου μας.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Ευρωπαϊκό Μουσείο Άρτου – European Bread Museum (@european.bread.museum)

Το Κουλούρι του Γάμου

Την Πέμπτη ή την Παρασκευή πριν από τον γάμο είναι η ημέρα αφιερωμένη στο κουλούρι του γάμου.

Η μάνα του γαμπρού ή της νύφης καλεί τις φίλες της γύρω στα δέκα άτομα και για τις οποίες είναι μεγάλη τιμή που συμμετέχουν σε αυτή την διαδικασία. Οι καλεσμένες έρχονται στο σπίτι με δώρα λούζοντας την μάνα με ευχές. Η μάνα συγκινημένη έχει ζυμώσει το λειψό ζυμάρι για τα κεντήματα κερνάει τις καλεσμένες με γλυκά και αφού φορέσουν τις ποδιές τους κάθονται στο τραπέζι και πάνω σε πλαστήρια αρχίζουν να φτιάχνουν τα κεντήματα.

Τα κεντήματα έχουν τον συμβολισμό τους. Το σταφύλι την θεία κοινωνία και την ευλογία, το στάχυ την γονιμότητα, το κρινάκι την ευχάριστη είδηση, η δάφνη την νίκη, τα άνθη λεμονιάς τους καρπούς του ζευγαριού, η ντάλια την ευτυχία. Στην καρδιά των κεντημάτων ζυμώνει η μάνα το ζυμάρι.

Τελειώνοντας τα κεντήματα, ετοιμάζουν τα ταψιά με τα κουλούρια , που είναι τρία για την μάνα του γαμπρού και ένα για την μάνα της νύφης. Η μάνα του γαμπρού φτιάχνει ένα κουλούρι για τον γαμπρό, ένα για τον κουμπάρο και ένα της εκκλησίας. Όταν ανέβει το ζυμάρι το βάζουν στα ταψιά και τοποθετούνε τα κεντήματα με ευλάβεια και ευχές. Βάζει η μάνα μια πετσέτα από πάνω κερνάει αυτή πρώτη το κουλούρι και μετά όλες οι καλεσμένες με χρήματα, λουλούδια ρύζι, καραμέλες και πολλές φορές βαμβάκι με σπόρο που συμβολίζει την σπορά και τα βαθιά γεράματα του ζευγαριού. Τα βάζουν στο φούρνο να ψηθούν ενώ αρχίζει το γλέντι που περιλαμβάνει φαγητό, κρασί, τραγούδι και χορό. Στο γλέντι του γάμου του νιόπαντρου ζευγαριού, το κουλούρι τοποθετείται πάνω σε ένα ποτήρι ενώ ταυτόχρονα σπάζοντάς το η νύφη και ο γαμπρός προσπαθούν ο ένας να αποσπάσει περισσότερο μερίδιο από τον άλλον. Στην συνέχεια πετούν στους καλεσμένους κομμάτι – κομμάτι το κουλούρι ή το προσφέρουν με δίσκο ανάλογα την περίσταση.

Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.

Η δημοσίευση κοινοποιήθηκε από το χρήστη Ευρωπαϊκό Μουσείο Άρτου – European Bread Museum (@european.bread.museum)

Η Κυρά Σαρακοστή

Κυρά Σαρακοστή είναι η μορφή μιας γυναίκας που φτιάχνεται από ζυμάρι. Πρόκειται για ένα έθιμο ιδιαίτερα διαδεδομένο, με θρησκευτικό και συμβολικό χαρακτήρα. Αρχικά, σχηματίζουμε με το ζυμάρι μία γυναικεία μορφή και τοποθετούμε στο κεφάλι της έναν σταυρό. Δεν της βάζουμε ποτέ στόμα, γιατί νηστεύει, ούτε μύτη ώστε να μην μπορεί να μυρίζει και ζηλεύει. Τα χέρια της είναι πάντα σταυρωμένα, γιατί προσεύχεται. Άλλωστε η περίοδος της μεγάλης Σαρακοστής είναι περίοδος νηστείας και προσευχής για τους χριστιανούς. Τέλος, της βάζουμε επτά πόδια, τα οποία συμβολίζουν τις επτά εβδομάδες που μεσολαβούν από την Καθαρή Δευτέρα μέχρι τη Μεγάλη Εβδομάδα. Κάθε εβδομάδα που περνά κόβουμε και ένα πόδι.

Η Κυρά Σαρακοστή, επομένως, συμβόλιζε τη νηστεία πριν από το Πάσχα, ενώ ταυτόχρονα είναι ένα είδος ημερολογίου.

Τα λαζαράκια, το Σάββατο του Λαζάρου

Πώς θα λάβεις μέρος στο διαγωνισμό

Στείλε έως τις 15 Ιουλίου τη φωτογραφία με το δημιούργημά σου σε ένα από τα παρακάτω Social Media του Ευρωπαϊκού Μουσείου Άρτου και σε όσο το δυνατόν καλύτερη ανάλυση.

Instagram: @european.bread.museum

Facebook Page: Ευρωπαϊκό Μουσείο Άρτου

E-Mail: [email protected]

Viber: 6986695297

Επικοινωνία με το Μουσείο

Ανδρούτσου 7 Βαρνάβας, 19014 Βορειοανατολική Αττική Ελλάδα

e-mail: [email protected]

τηλ.: 22950 97870 | 6936891193, 6937822962

Ιστοσελίδα: https://mouseio-psomiou.com/

Pinterest: https://gr.pinterest.com/europeanbreadmuseum/ 

Ωράριο Λειτουργίας:

Ανοιχτά καθημερινά από Δευτέρα έως Παρασκευή 10.00 π.μ. – 13.00 μ.μ. μόνο με ραντεβού.

Σάββατο & Κυριακή μόνο με ραντεβού.

ΕΠΙΣΗΜΕΣ ΑΡΓΙΕΣ ΚΛΕΙΣΤΑ

*Ευχαριστούμε τον κ. Ζώη Κατσίκη, Υπεύθυνο Marketing και Ψηφιακών Μέσων του Ευρωπαϊκού Μουσείου Άρτου και Λαογραφικού Μουσείου Βαρνάβα, για τις πληροφορίες γύρω από το άρθρο.