Πως τα ακραία καιρικά φαινόμενα επηρεάζουν την ψυχολογία των ανθρώπων

Θα μπορούσε το άγχος και το στρες να είναι η νόσος του αιώνα για τις νέες γενιές; Ίσως ναι αν λάβουμε υπόψιν μας τις συνεχόμενες δυσάρεστες καταστάσεις που έχουν ζήσει οι άνθρωποι. 

Από την οικονομική κρίση μέχρι τον κορονοϊό και μέχρι τα ακραία καιρικά φαινόμενα (πλημμύρες, φωτιές), οι άνθρωποι βιώνουν πολύ τακτικά στρεσογόνες καταστάσεις, οι οποίες έχουν άμεσο αντίκτυπο στην ψυχική τους υγεία.

Ενδεικτικά οι Έλληνες θεωρούν την κλιματική αλλαγή το σημαντικότερο πρόβλημα που απασχολεί τον πλανήτη σήμερα, σύμφωνα με έρευνα της Metron Analysis που διενεργήθηκε για λογαριασμό της Ελληνικής Εταιρείας Προστασίας της Φύσης, με θέμα «Τάσεις της κοινωνίας των πολιτών για την Κλιματική Κρίση στην Ελλάδα και τον Κόσμο»

Μιλώντας για τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης στην ψυχολογία των ανθρώπων, η Ψυχολόγος Έλλη Χατζηπαζαρλή εξηγεί πως αυτές χωρίζονται σε δύο μέρη. Οι πρώτες που αφορούν τους άμεσα πληγέντες και εκείνες που αφορούν τον υπόλοιπο κόσμο που απλώς παρακολουθεί και επηρεάζεται.

«Οι πληγέντες κινδυνεύουν από την διαταραχή μετατραυματικού στρες. Όταν συμβαίνει κάτι πολύ έντονο στη ζωή μας και νιώθουμε ανήμποροι, μας δημιουργείται στρες, το οποίο είναι μη διαχειρίσιμο πολλές φορές. Φυσικά οι άνθρωποι αυτοί, έχοντας ζήσει όλη αυτή την καταστροφή, το να πάνε σε κάποιον ειδικό για να το αντιμετωπίσουν είναι το τελευταίο πράγμα που έχουν στο μυαλό τους. Από την πλευρά των θεατών, το να βομβαρδίζεσαι συνεχώς από τέτοιες ειδήσεις είναι ψυχοφθόρο. Επειδή συμβαίνουν όλα αυτά, δεν σημαίνει ότι δεν συμβαίνει τίποτα άλλο. Οι επιπτώσεις σ’ εμάς που βρισκόμαστε από έξω είναι το στρες. Οι περισσότεροι φοβούνται να μην συμβεί και σ’ αυτούς. Επίσης υπάρχει ο εθισμός, πολλοί ξυπνούν και βλέπουν τι άλλο έχει συμβεί, πόσοι νεκροί υπάρχουν, πόσα ζώα κάηκαν, πόση γη καταστράφηκε.»

Η κ. Χατζηπαζαρλή αναφέρει πως οι αυξήσεις στις επισκέψεις στον ψυχολόγο και τους ψυχιάτρους ξεκίνησαν να παρατηρούνται από την οικονομική κρίση και μετά

«Ο κόσμος την περισσότερη βοήθεια την χρειάστηκε αφού βγήκε από την οικονομική κρίση, μετά ήρθε και ο κορονοϊός και η κλιματική κρίση, που ήταν το κερασάκι στην τούρτα. Επομένως αυξήθηκε σίγουρα η δική μας δουλειά. Βέβαια είναι κάτι που πολύς κόσμος δεν μπορεί να υποστηρίξει μακροχρόνια γιατί κοστίζει, όμως σίγουρα αυξήθηκαν τα ποσοστά των ανθρώπων που ζήτησαν στήριξη. Σύμφωνα με τα όσα βλέπω εγώ οι κυριότερες ηλικίες στα ραντεβού μου είναι γυναίκες 25-45 χρονών»

Τα τελευταία χρόνια -δυστυχώς- συνηθίσαμε να ζούμε διαρκώς άσχημες καταστάσεις. Πρώτα ήρθε η οικονομική κρίση, μετά η πανδημία και το τελευταίο διάστημα ζούμε έντονα τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης. Η κ. εξηγεί πως αυτό που προσπαθεί να περάσει στους ανθρώπους που την επισκέπτονται είναι ότι στη ζωή δεν σταματούν ποτέ, όμως αυτό που πρέπει να μάθουν είναι πως ό,τι και να έρθει οφείλεις να μάθεις να το διαχειρίζεσαι και να στέκεσαι στα πόδια σου. 

«Βέβαια πολλές φορές η ζωή μας ξεπερνάει. Όμως σίγουρα αυτό που μαθαίνουμε στον κόσμο δεν είναι πως πρέπει να ζουν στο σύννεφο τους και ότι δεν θα έρθουν ποτέ δυσκολίες αλλά ότι θα έρθουν και θα μάθεις να τις διαχειρίζεσαι. Όταν ένα κανάλι ή ένα site αναπαράγει τα ίδια και τα ίδια, έχοντας βρει μία απλώς μία νέα λεπτομέρεια, ο κόσμος στρεσάρετε βλέποντας συνεχώς παντού το ίδιο πράγμα. Συνήθως όσοι έρχονται και ζητούν βοήθεια, σε ποσοστό 90% είναι αυτοί που εκτίθενται στην πληροφορία και φοβούνται να μην τους συμβεί το ίδιο»

Έχουν παιδιά και σκέφτονται “σε τι κόσμο έφερα τα παιδιά μου; Κι αν συμβεί και σε εμάς; Είναι δίπλα μας, δεν είναι και πολύ μακριά”. Κοιμούνται και ξυπνάνε μ’ αυτή την αγωνία. Δεν χρειάζεται να το ζήσεις και μόνο που εκτίθεσαι στην πληροφορία τόσο έντονα, σου φυτεύετε στο μυαλό. Αν έρχονται 10 άνθρωποι στο γραφείο που ζητάνε βοήθεια, να είστε σίγουροι πως υπάρχουν άλλοι 1.000 που δεν το εκφράζουν ή που δεν μπορούν να ζητήσουν ή το θεωρούν αμελητέο ή το θεωρούν ταμπού. Τα τελευταία χρόνια είμαστε τόσο εκτεθειμένοι στον στρεσογόνο παράγοντα που τον έχουμε συνηθίσει. Όμως η ζωή δεν είναι έτσι, δεν είναι το σωστό να είσαι τόσο εκτεθειμένος και να μάθεις να το διαχειρίζεσαι επί μονίμου βάσης. Πρέπει να υπάρχουν κενά και σ’ εμάς δεν υπάρχουν. Όσο οι νεότερες γενιές θα βιώνουν τέτοιες καταστάσεις, η νόσος του αιώνα θα είναι το στρες και το άγχος. Είμαστε λίγο καμένη γενιά γιατί δεν βιώσαμε και κάτι ουσιαστικά καλό. Έρχονται όλα το ένα μετά το άλλο. Ήρθε η κρίση, μετά ο κορονοϊός, τώρα η κλιματική αλλαγή. Δεν ξέρεις από που να το πιάσεις, έρχονται όλα μαζί και δυστυχώς είναι όλα άσχημα»

Η ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια Σοφία Σιδηροπούλου από την δική της πλευρά για τα όσα πρωτόγνωρα ζούμε τα τελευταία χρόνια αναφέρει πως «ο κόσμος δεν μπορεί να το αντέξει όλο αυτό, νιώθει ανασφάλεια και του ξυπνάνε πρωτόγνωροι φόβοι. Το πρώτο πράγμα που συνεχώς ακούει να μου λένε άτομα είτε το βίωσαν άμεσα είτε άνθρωποι που απλώς παρακολουθούσαν τι συνέβη»

Η ίδια τονίζει ότι ήταν το πρώτο καλοκαίρι μετά τον κορονοϊό που ήμασταν χωρίς περιορισμούς, όμως και πάλι νιώθαμε εγκλωβισμένοι

«Πολλοί άνθρωποι δεν μπορούν να αντέξουν το να τους στερείται η αίσθηση της ασφάλειας. Επίσης υπάρχουν αντιδράσεις θρήνου. Θρηνούν για την φύση που κάηκε, για τους ανθρώπους που χάθηκε που είτε είναι συγγενείς είτε όχι. Από την άλλη υπάρχει η τάση να θέλουμε συνειδητά να αποφύγουμε τα ερεθίσματα, να αποφεύγουμε τις συζητήσεις. Σαν μια τάση του οργανισμού που πρέπει να την απενοχοποιήσουμε. Πρέπει να κάνουμε και μικρά διαλείμματα, δεν πρέπει να αποκλείουμε τον θρήνο μας αλλά και να δίνουμε στον εαυτό μας μικρές ανάπαυλες. Είναι ακόμα πολύ νωρίς για να πούμε ότι έχουν αυξηθεί οι συνεδρίες λόγω των ακραίων καιρικών φαινομένων που συνέβησαν. Βλέπουμε συχνά γονείς να έρχονται για το πως να διαχειριστούν μερικές καταστάσεις και το πως να εξηγήσουν τέτοια θέματα στα παιδιά τους που έχουν ερωτήσεις. Σε τέτοια σοκαριστικά περιστατικά σαν αυτά που ζήσαμε το τελευταίο διάστημα συνήθως αρχικά παγώνουμε και δεν αναζητούμε απευθείας βοήθεια. Άνθρωποι που έχουν εκτεθεί άμεσα αναζητούν στήριξη και υπάρχουν και δράσεις εθελοντικές»

Μιλώντας για τα social media και την εύκολη πρόσβαση που μας δίνουν σε νέες πληροφορίες και ειδήσεις, η κ. Σιδηροπούλου αναφέρει πως είναι δίκοπο μαχαίρι.

«Τα social media έχουν διπλό ρόλο. Από την μία ερχόμαστε αντιμέτωποι με πολλές πληροφορίες, όμως από την άλλη εκεί οργανώνονται πάρα πολλά δίκτυα που μπορούν να βοηθήσουν. Αυτό που λέω εγώ είναι όσο αντέχουμε και με ανάπαυλες – “σήμερα μπορώ να διαβάσω δύο δημοσιεύσεις, μπορώ σήμερα να βοηθήσω με δύο σακούλες, αύριο δεν θα μπορέσω”- δεν πειράζει! Δεν χρειάζεται να μιλάμε στους εαυτούς μας αυστηρά γιατί το κάνουμε συχνά. Τα social έχουν να κάνουν με το πως θα τα χρησιμοποιήσουμε. Από την μία μπορεί να βοηθήσουν κάποιον και από την άλλη να τον κάνουν να πελαγώσει που πήρε τόση πληροφορία χωρίς να είναι έτοιμος»