Στο έλεος της καταστροφής και της αδιαφορίας οι Τσιγγάνοι της Θεσσαλίας

Οι τεράστιες καταστροφές από φονικές πυρκαγιές και πλημμύρες γενούν ερωτήματα αλλά και ανησυχίες διότι όπως φαίνεται δεν θα αποτελούν μελλοντικά την εξαίρεση αλλά τον κανόνα.

Οι ευάλωτοι πληθυσμοί όπως οι τσιγγάνοι, που βιώνουν μια ούτως η άλλως πολύ δύσκολη καθημερινότητα σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης όπως αυτές των τελευταίων ημερών κινδυνεύουν να περιθωριοποιηθούν ακόμα περισσότερο, να χάσουν τα κεκτημένα που με τόσο κόπο απέκτησαν και επιπρόσθετα ακόμα και να στοχοποιηθούν από όσους θέλουν να εκτονώσουν το θυμό τους και επιλέγουν για αυτό το σκοπό να επιτεθούν στον πιο αδύναμο κριτικάροντας τις συνθήκες που βιώνει για τις οποίες στις περισσότερες των περιπτώσεων δεν φταίει.

Ενώ η νέα Εθνική Στρατηγική για την Κοινωνική Ένταξη (ΕΣΚΕ) Ρομά 2021-2030 θέτει ως άμεση προτεραιότητα την πρόληψη και καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού των Ρομά, την ενίσχυση της ισότιμης πρόσβασης σε βασικές υπηρεσίες και αγαθά (εκπαίδευση, απασχόληση, υγεία, κοινωνική φροντίδα και στέγαση), την πρόληψη και καταπολέμηση των στερεοτύπων και των διακρίσεων σε βάρος των Ρομά, η κατάσταση για τους ίδιους δεν έχει δυστυχώς βελτιωθεί παρά μόνο σε ελάχιστο βαθμό.

Στην πλειοψηφία τους οι περιοχές όπου ζουν οι τσίγγανοι βρίσκονται είτε εκτός σχεδίου πόλης, είτε αποτελούν πρόχειρες λύσεις μετεγκατάστασης που παρά τις υποσχέσεις και εξαγγελίες ποτέ δεν έφτασαν στην υλοποίηση μιας νέας μόνιμης εγκατάστασης με κατάλληλες υποδομές χωρίς άναρχη δόμηση με φθηνά υλικά απουσία αποχετευτικού συστήματος.

Οι περισσότεροι από αυτούς τους οικισμούς βρίσκονται στις άκρες των πόλεων δίπλα σε βιομηχανικές ζώνες, σκουπιδότοπούς, μολυσμένο έδαφος και ύδατα, περιοχές που έχουν κριθεί ακατάλληλες για κατοικία και στις οποίες ωθούμε όλους όσους ως αναγκαίο κακό θέλουν στο τέλος της ημέρας να κρύψουμε όπως τα σκουπίδια κάτω από το χαλί.

Δεν είναι τυχαίο πως οι συνθήκες αυτές έχουν ως αποτέλεσμα το προσδόκιμο ζωής για τις γυναίκες Ρομά να είναι τα 71,3 έτη και για τους άντρες τα 67,2 έτη, όταν ο μέσος όρος στον γενικό πληθυσμό είναι τα 82,2 έτη για τις γυναίκες και τα 76,3 έτη για τους άντρες. Μόνο 16% των Ελλήνων Ρομά φτάνουν στην ηλικία των 75 ετών ενώ το αντίστοιχο νούμερο για την υπόλοιπη Ευρώπη είναι 51%.

Στις πρόσφατες καταστροφές που συνεχίζουν να πλήττουν την περιοχή της Θεσσαλίας οι τσιγγάνοι είδαν τις περιουσίες τους να χάνονται, τις ζωές τους να κινδυνεύουν αλλά επιπρόσθετα έχουν να αντιμετωπίσουν και την πλήρη αδιαφορία των αρχών καθώς και την εχθρότητα των υπολοίπων που τους κατηγορούν πως μετακινούνται για να κάνουν πλιάτσικο στην περιοχή. Κανείς δεν ισχυρίζεται πως αυτό μπορεί να μην συμβαίνει όμως μια μεμονωμένη συμπεριφορά από κάποιες συγκεκριμένες ομάδες έχει ως αποτέλεσμα τον στιγματισμό όλης της κοινότητας με αποτέλεσμα η κάθε μετακίνηση τσιγγάνου είτε για να σώσει την ζωή του, είτε για να εξασφαλίσει νερό η φαγητό για να επιβιώσει να θεωρείται ύποπτη, εχθρική.

Μιλώντας με κατοίκους στους Σοφάδες η πρώτη τους αντίδραση στην ερώτηση για το πως είναι οι συνθήκες στον παλιό και νέο οικισμό είναι η λέξη «Τα κλασικά» και αυτό γιατί για τους ίδιους οι καταστροφές και οι πλημμύρες δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο. Ένα χρόνο πριν η κακοκαιρία “Διομήδης” έφερε πλημμύρες και καταστροφές που είχαν σαν αποτέλεσμα την υπερχείλιση των ρεμάτων και των καναλιών που σκέπασαν τον οικισμό της Νέας Ζωής κυριολεκτικά με νερό.

Ένα θέμα που ανέδειξε μάλιστα η parallaxi

Οι κάτοικοι καταγγέλλουν πως και στον παλιό και στον νέο οικισμό το αποχετευτικό σύστημα είναι ανύπαρκτο δημιουργώντας προβλήματα πολλά χρόνια τώρα χωρίς να έχει δοθεί κάποια λύση. Έτσι για άλλη μια φορά το νερό σκέπασε τα υπόγεια, μπήκε στα σπίτια και άφησε αρκετούς από τους κατοίκους χωρίς νερό και ρεύμα μέχρι και σήμερα.

Επιπρόσθετα όλες αυτές τις ημέρες δεν υπήρχε καμία πρόσβαση σε φαγητό και νερό με αποτέλεσμα να στηρίζονται απλά στην μεταξύ τους αλληλεγγύη και βοήθεια. Τα στάσιμα νερά μετέτρεψαν τα πάντα γύρω τους σε λάσπη και ήδη παρατηρούνται τα πρώτα κρούσματα γαστρεντερίτιδας, πυρετού λόγο αδυναμίας τήρησης των βασικών κανόνων καθαριότητας.

Ο πρόεδρος της ΑΜΚΕ «Ρομά χωρίς Σύνορα» Παναγιώτης Χαρίτος που έχει αναδείξει πολλά από τα προβλήματα της περιοχής προσπαθώντας να βρει λύσεις τόνισε χαρακτηριστικά πως οι κάτοικοι του οικισμού της Νέας Ζωής στις Σοφάρες βρίσκονται κυριολεκτικά στο έλεος του Θεού.

«Δεν υπήρξε καμία βοήθεια ούτε κατά την διάρκεια ούτε μετά τις καταστροφές. Βρεθήκαμε για μέρες εγκλωβισμένοι. Σήμερα είναι η πρώτη ημέρα που τα πράγματα είναι λίγο καλύτερα. Δεν είχαμε κουβέρτες, νερό, φαγητό. Αρκετοί κάτοικοί έμειναν άστεγοι και αναζήτησαν προστασία σε κάποιους συγγενείς. Η γέφυρα που συνδέει τον οικισμό με την Καρδίτσα είναι έτοιμη να πέσει. Κάναμε σαν Ρομά Χωρίς Σύνορα, έκκληση, ενημερώσαμε τους κατοίκους να μην την χρησιμοποιούν διότι υπάρχει ο κίνδυνος να καταρρεύσει και να θρηνήσουμε θύματα. Η απελπισία όμως είναι μεγάλη, οι κάτοικοι χρειάζονται αγαθά πρώτης ανάγκης, έχουμε αρρώστους που χρειάζονται φάρμακα, κάνουν θεραπείες, αιμοκαθάρσεις που αν δεν συνεχιστούν θα κινδυνέψει η ζωή τους και έτσι παίρνουν το ρίσκο να περάσουν την γέφυρα. Αν χρειαστεί να έρθει ασθενοφόρο δεν θα μπορέσει να περάσει. Κανείς δεν ήρθε να την κλείσει, κανείς δεν μερίμνησε τι θα απογίνουν όλοι αυτοί οι άνθρωποι, κανείς δεν φρόντισε τους αρρώστους και τα παιδιά» μας λέει ο Παναγιώτης Χαρίτος.

Και ενώ ανακοινώθηκε πως τα σχολεία στις πληγείσες περιοχές θα ανοίξουν μια βδομάδα αργότερα από την σημερινή επίσημη έναρξη τους δηλαδή την Δευτέρα 18 Σεπτεμβρίου, το 4ο δημοτικό σχολείο Σοφάδων στο οποίο φοιτούν κατά πλειοψηφία Ρομά παιδιά αλλά και το 1ο δημοτικό έχουν πλημμυρήσει και κανείς δεν έχει ενημέρωση για το αν θα είναι έτοιμα να ανταποκριθούν στις ανάγκες τον μαθητών σύντομα.

Το αρνητικό σε αυτή την περίπτωση είναι πως υπήρξε συστηματική δουλειά και ενέργειες σε περιοχές όπως ο Βόλος, οι Σοφάδες, Λάρισα για την βελτίωση των συνθηκών ζωής των τσιγγάνων, η προώθηση της αξίας της εκπαίδευσης για την εξάλειψη της σχολικής διαρροής, η εργασιακή συμβουλευτική για επαγγελματική αποκατάσταση όμως αρχικά η πανδημία, αργότερα οι επιπτώσεις της και τώρα οι αλλεπάλληλες καταστροφές δυσχεραίνουν την όποια προσπάθεια στήριξης και επίλυσης ζητημάτων βυθίζοντας ξανά κάποιες κοινότητες στην εσωστρέφεια, την αποξένωση και την περιθωριοποίηση.